Geografia ekonomiczna wykłady

Geografia ekonomiczna – dział geografii badający zjawiska i procesy społeczno-ekonomiczne występujące w przestrzeni geograficznej.

Dziedziny w geografii ekonomicznej:

Funkcje:

Środowisko geograficzne: zespół przyrodniczych i antropogenicznych elementów powłoki ziemskiej, w którym żyjemy i działamy, wykorzystując je dla własnych potrzeb. Dogodne warunki naturalne wpływają na rozwój gospodarczy, a niekorzystne go ograniczają. Technika się jednak rozwija i możliwe jest np. budowanie miasta na pustyni.

Relacje człowiek – środowisko geograficzne

Rola środowiska geograficznego:

Negatywne efekty działalności człowieka nasilają się. Przyczyny:

Tam, gdzie poziom rozwoju gospodarczego jest niski, działalność mniej wpływa na degradację środowiska. Wzrost zanieczyszczeń i zniekształceń środowiska geograficznego jest proporcjonalny do wzrostu liczby ludności.

Źródła zagrożeń (związane z czynnikami rozwoju; ich wpływ maleje wraz z poziomem rozwoju społeczno-gospodarczego):

Produkcja zwierzęca (ograniczenia mogą być związane z religią, tradycją)

  1. BYDŁO ROGATE:

  1. Kierunek mięsny

  2. Kierunek mleczny

    Nie ma wyraźnej dominacji jednego kierunku => kierunek mieszany

    Pogłowie bydła – 1,5 mln sztuk (mięso wołowe najczęściej jedzone). Głównie w Europie i Ameryce (Indie ok.250 mln sztuk, Chiny 150 mln); spowodowane jest to dobrym klimatem do produkcji paszy.

    Największe pogłowie bydła jest w : Rosji (30 mln), republiki nadbałtyckie, Ukraina, Białoruś, Francja, Niemcy, Wielka Brytania, Polska (kierunek mleczny), USA, Kanada, Brazylia (2. Miejsce po Indiach), Australia.

  1. BAWOŁY – Azja Południowa, Azja Płd. – Wsch. (klimat gorący i wilgotny)

Występowanie szacuje się na ok. 70 mln sztuk (Indie, Pakistan)

  1. OWCE:

  1. KOZY

Występowanie: tereny górzyste, klimat suchy, kraje Bliskiego i Dalekiego Wschodu.

Pogłowie: 750 mln i rośnie

Główni producenci: Chiny, Indie, Turcja, Bangladesz, Brazylia, Meksyk, Hiszpania, Grecja.

  1. TRZODA CHLEWNA

Hodowana w klimacie umiarkowanym.

Główni producenci: Chiny, USA, Brazylia, Niemcy, Hiszpania, Polska, Rosja

W krajach arabskich, Indiach oraz w Izraelu nie hoduje się trzody chlewnej; na południe od Sahary ( za gorąco, bo nie ma tradycji przechowywania tego mięsa)

  1. DRÓB (kury, gęsi, kaczki, indyki, perliczki)

Hodowla kur: 16 mld

Chiny ¼ światowej hodowli, USA ok. 2 mld

  1. KOŃ (pogłowie spada)

Chiny (8 mln), Meksyk, Brazylia, Rumunia (ok. 1mln), Mongolia – na 1 mieszkańca przypada 1 koń

  1. OSIOŁ - WYTRWAŁY, MNIEJ WYMAGAJĄCY, JUCZNE ZWIERZĘ

    Występowanie: Afryka Płd., Bliski i Środkowy Wschód, Chiny, basen M. Śródziemnego

  2. MUŁY – POŁĄCZENIE KONIA I OSŁA

Lesistość - Jest to udział procentowy lasów w ogólnej powierzchni obszaru lub powierzchnia lasów przypadająca na 1 mieszkańca. Średnia lesistość ziemi wynosi 32 %.

Lesistość krajów pustynnych i stepowych waha się od 0 do 3%.

Lesistość wybranych krajów:

W Polsce: Podkarpacie, woj. Lubuskie, woj. Warmińsko – mazurskie (35 – 50%);

Centralna Polska – osadnictwo, rolnicze grunty (ok. 20 %)

Drzewostany iglaste: sosna, świerk, jodła, modrzew

Drzewostany liściaste: dąb, buk, olcha, grab

Znaczenie drewna:

Kraje rozwijające się – drewno przeznacza się na opał, eksport

Funkcje lasu:

Gospodarka żywnościowa

Czynniki:

Głód utajony (jakościowy) – występuje głównie w krajach słabo rozwiniętych i polega na tym, że przy spożyciu żywności wystarczająco kalorycznej, nie dostarcza się organizmowi potrzebnej ilości białka. Ten rodzaj głodu jest bardzo groźny dla wzrostu i rozwoju umysłowego dzieci i młodzieży.

ZIEMIA MOŻE WYŻYWIĆ OK. 12-15 MLD OSÓB!

FAO (ang. Food and Agriculture Organization), WHO => fizyczny dostęp, ekonomiczna dostępność I zdrowotność (bezpieczne, zdrowe, żywność o odpowiednim składzie)

Przyczyny głodu na świecie:

Co można zrobić?

Produkcja roślinna

Klasyfikacja:

Zboża (alimentacyjne)- ich znaczenie jest nieocenione, zajmują od 60-75% ziem uprawnych, dostarczają od 40-70% spożywanych kalorii, dostarczają mąki, kaszę, pasze zwierzęce. W krajach rozwijających się, zużywane są na bieżącą konsumpcje. Znaczenie na świecie: pszenica, ryż, kukurydza, jęczmień… znaczenie regionalne: owies, żyto, proso.

Najważniejsza jest pszenica- klimat wilgotny, gorący, wymaga bardzo żyznych gleb (czarnoziemy, gleby lessowe, żyzne mady), powierzchnia upraw 210mln ha, 600mln ton rocznie (plon-wydajność, plony przekładają się na zbiory) Chiny-100 mln t, Indie 70mln t, Rosja 50mln t, USA 45 mln t, Kanada, Ukraina i Pakistan 20 mln t, Kazachstan 15 mln t, Francja 40 mln t. Eksporterzy: USA, Kanada, Australia, Argentyna. Importerzy: Rosja, Chiny, Japonia, Egipt, Brazylia, Bangladesz

Zielona rewolucja - likwidacja głodu poprzez wprowadzenie zmodyfikowanych roślin w krajach najbardziej zaludnionych i biednych.

Ryż - podstawowe pożywienie dla połowy ludności świata; wyróżniamy 3 odmiany : suchy górski, mokry nizinny, ryż pływający (łodygi osiągają bardzo duża długość, na terenach klimatu monsunowego, ma znaczenie tylko dla Bangladeszu, Wietnamu )

Ryż daje 2-3 zbiory w ciągu roku, 90% przypada na Azje wschodnią. Czynniki: tradycja, klimat monsunowy, olbrzymia liczba ludności. 600mln t: Chiny 200 mln t, Indie 120-130mln t, Indonezja 50mln, t, Bangladesz 40 mln t. Eksport: w Europie we Włoszech, Hiszpanii, na Węgrzech, Rosji; największe plony uzyskuje się w Egipcie. Nr 1 na rynku jest Brazylia, następnie USA, Hiszpania, Włochy, Australia, Egipt. Ryż wykorzystuje się do: konsumpcji, wytwarzania alkoholu, kosmetyków, mat dekoracyjnych.

Kukurydza - jej obszar zasiewów ciągle wzrasta, ojczyzną jest Ameryka Środkowa, wymaga długiego okresu wegetacyjnego. Jako: pasza, roślina przemysłowa, przetwarzana jest na mąkę, płatki kukurydziane, popcorn, olej. Jest bardzo plenna; zbiory 610 mln t; USA 210 mln t, Chiny 115 mln t, Ameryka Południowa (Meksyk, Argentyna), Brazylia 40 mln t, Rumunia i Węgry 8 mln t, Francja 15 mln t.

Jęczmień - średnie wymagania glebowe i klimatyczne, zboże najbardziej wysunięte na północ (kraje skandynawskie), doskonała pasza dla zwierząt, kasza, piwo, drożdże. 130 mln t na świecie, Rosja 20 mln t, Ukraina i Kazachstan 10 mln t; Kanada, USA, Turcja, Polska 3 mln t

Owies - zboże o znaczeniu regionalnym, małe wymagania glebowe i klimatyczne, duże zapotrzebowanie na wilgoć. Pasza dla zwierząt(koni), pewne znaczenie spożywcze, zbiory na świecie maleją; 25 mln t: Rosja 6 mln t, Kanada 3 mln t, USA, Polska 1,5 mln t, Francja, Szwecja, Finlandia, Niemcy.

Żyto – małe wymagania, służy do wyrobu spirytusu, odporne na mróz; środkowa i wschodnia Europa. 20 mln t na świecie: Rosja 6 mln t, Polska 4 mln t, Niemcy 3-4 mln t, Białoruś, Ukraina, USA

Pszenżyto - większa zawartość białka niż pszenica, w Polsce od 2-3 mln t (1/3 produkcji światowej, 5 podstawowych zbóż w Polsce. Francja, Niemcy, Chiny.

Proso - Chiny, Indie. Jednoroczne trawy, bardzo małe wymagania. Pasza.

Sorgo - USA, Indie, Nigeria, Sudan, Argentyna.

Gryka - znaczenie na świecie się zmniejsza - 2 mln t, na kasze, mąkę, miododajna, połowa produkcji to Chiny, reszta Rosja, Ukraina, Francja, Polska.

Ziemniaki- na początku jako rośliny ozdobne, lecznicze. Małe wymagania glebowe, wymagają sporo wilgoci, jednak nadmiar im szkodzi, nie lubią zbyt wysokich temperatur, wymagają relatywnie dużych nakładów pracy, przeznaczone do bezpośredniego spożycia, na paszę, spirytus, krochmal. 300-310 mln t rocznie: Chiny- 75 mln t, Rosja 30-35 mln t, Indie 20 mln t, Rosja 15 mln t , Białoruś 10 mln t, Polska. 40%-pasza, 25%-bezpośrednie spożycie, 15%-straty. USA 20 mln t. ¾ światowych zbiorów to Europa.

Bataty – słodkie ziemniaki; 4/5 dostarczają Chiny

Maniok - roślina o długim korzeniu, zawiera bardzo duże ilości skrobi, korzeń jest trujący, po ugotowaniu traci właściwości trujące, klimat gorący, wilgotny, małe wymagania klimatyczne i glebowe, odporny na szarańcze, jest najtańszą rośliną na świecie. 180 mln t- połowa przypada na kraje afrykańskie, reszta azjatyckie

Trzcina cukrowa - (dekret Napoleona), 70% cukru, roślina tropikalna, wymaga równomiernej temperatury, produkcja cukru, alkoholu (rumu), paszy. 1,3 mld t: Brazylia 360 mln t, Meksyk 45 mln t, Kuba 35 mln t, Chiny 90 mln t

Burak cukrowy - 30% cukru, roślina okopowa, przemysłowa, wymaga bardzo dobrych kompleksów glebowych (czarnoziemy, rędziny), produkcja cukru, hodowla zwierząt, melasa (spirytus, drożdże). Kraje Europy Zachodniej, Środkowa. 250-260 mln t: Francja 30 mln t, Niemcy, USA 25 mln t, Turcja, Polska, Chiny

Soja - dostarcza tłuszcz i białko (duża zawartość), produkcja oleju, mączki sojowej, śruty, wytłoków, pasza zielona dla zwierząt. Klimat umiarkowany, ciepły. USA 75 mln t (40% produkcji światowej), Brazylia, Argentyna, Chiny (90% światowej produkcji)

Orzeszki ziemne, sezam, rycynus (olejek rycynowy, bardzo lepki)

Rzepak - wymaga relatywnie żyznych gleb, olej rzepakowy, przeznaczenie techniczne. 35 mln t: Chiny, Kanada, Indie, Niemcy Wielka Brytania, Polska

Słonecznik – klimat umiarkowany. 25 mln t, Argentyna, Ukraina, Rosja, Bałkany

Oliwka - basen morza śródziemnego. 15 mln t: Włochy

Palma kokosowa- sok na świeżo, drewno w budownictwie i meblarstwie, lubi wodę morską. KOPRA-osuszona palma kokosowa, tłuszcz najbardziej pożądany w przemyśle spożywczym, masło kokosowe, smażenie. Kraje tropikalne, wymaga wody morskiej, palma oleista może być w głębi lądu, może przetrwać susze. Kraje Afryki zachodniej, Malezja, Indonezja, Karaiby.

Bawełna - 80% zapotrzebowania na wszystkie tkaniny naturalne, wymaga wysokich temp, wysokiego nasłonecznienia, dużych nakładów pracy. Wata, celuloza, papier, z nasion olej. 20 mln t: Chiny 5 mln t, USA 4 mln t, Republiki Azji Środkowej (białe złoto)

Len

Konopie - z łodyg niezwykle trwałe włókna - produkcja namiotów, sznurów, węże strażackie, żagle, sieci. Chiny, Hiszpania, Korea Północna.

Juta - najtańsze włókno świata, nie przepuszcza wilgoci. Worki na kawę, sól, cukier. Jest relatywnie szorstkie, płótno żaglowe.

Kauczukowiec brazylijski- Azja południowo-wschodnia, Tajlandia, Indonezja, Malezja, Tajwan, Chiny, Nigeria, Liberia, Brazylia- 1%, największe zapotrzebowanie USA

Herbata - Indie (1/4 światowej produkcji), Chiny (juna), Sri Lanka (wsypa Cejlon), Indonezja, Turcja, Kenia. 300tys t, 90% na eksport. Importerzy- Anglia, Rosja, USA, Polska. Herbata czarna 80% produkcji, zielona 20%, czerwona kilka %.

Kawa - pochodzi Abisynii (Etiopia), najwięcej spożywa się w Skandynawii; 2/3 kraje Ameryki Łacińskiej, Brazylia, Kolumbia 1mln t, Wietnam 1 mln t.

Kakao - ojczyzną Ameryka Środkowa. Kraje nad zatoką Gwinejską, Brazylia. Importerzy: USA, Szwajcaria, Holandia.

Tytoń – pochodzi z Ameryki Południowej. Machorka, tytoń szlachetny. Produkcja maleje (z 9 do 6 mln t). Główni producenci: Chiny 40%, Indie, Turcja, Brazylia, USA. Importerzy: USA, Niemcy, Wielka Brytania.

7.Zasoby naturalne: zarówno świat organiczny ( rośliny zwierzęta, ekosystemy) jak i nieorganiczny ( atmosfera, wody, gleba) wypływa na ich wielkość oraz produkcję. Wykorzystane są przez człowieka w procesie produkcji i konsumpcji dzielą się na:

- nieodnawialne złoża mineralne

- Odnawialne: wody, atmosfera itp.

*Zasoby dzielą się na:

- Niewyczerpalne: promieniowanie słoneczne, energia fal i pływów morskich, energii wiatru, geotermiczna.

- Wyczerpalne: odtwarzalne (rośliny, zwierzęta, wody), nieodtwarzane (bogactwa mineralne, powierzchnia użytkowa).

10.Przyrodnicze uwarunkowania rozwoju rolnictwa:

* rzeźba terenu (kształtuje stabilność pokrywy glebowej, decyduje o spływie powierzchniowym, wpływa na wielkość zużycia energii i koszty transportu, kształtuje warunki cieplne, urozmaicona rzeźba terenu wymaga stosowania odpowiednich maszyn rolniczych).

Oddziaływanie człowieka na rzeźbę: uprawa ( niszczenie form terenu przez zabiegi agrotechniczne), spływ powierzchniowy ( np. prostopadła do poziomic orka, która wpływa na zwiększenie niszczenia gleby poprzez łatwiejsze wymywanie składników), erozja wiatrowa (wywiewanie najdrobniejszych frakcji przez wiatr), zubożenie gleb.

Przeciwdziałanie erozji gleb: uprawa zgodna z przebiegiem poziomic, tarasowanie zboczy.

Obszary najkorzystniejsze dla rozwoju rolnictwa: łagodnie pofalowane (możliwość łatwiejszej kontroli wilgotności gleby). 33% powierzchni ziemi nadaje się do upraw rolniczych.

*agroklimat (całokształt stanów pogody w długich okresach na danym obszarze).

Czynniki kształtujące agroklimat: nasłonecznienie (decyduje o temperaturze powietrza; uzależnione jest od zachmurzenia; W Polsce średnie roczne usłonecznienie wynosi około 40% maksymalnego możliwego usłonecznienia), temperatura (decyduje o długości okresu wegetacyjnego; średnia dobowa temperatura w Polsce +5oC), opady atmosferyczne, wiatr, długość okresu wegetacyjnego.

*opady atmosferyczne (mierzone są za pomocą sumy opadów w ciągu roku; W Polsce roczne sumy opadów wynoszą od 500 do 700 mm na terenach rolniczych). O niedobrze lub nadmiarze wilgoci decyduje: suma opadów, rzeźba terenu, zdolność do gromadzenia i utrzymywania wilgoci, temperatura.

*wiatr (kształtuje pogodę, niezbędny do zapylania roślin, w okresach suszy potęguje efekt przesuszenia, powoduje zjawiska ekstremalne, np. burze pyłowe, trąby powietrzne, niszcząc niekiedy tym samym trwale uprawy i majątki).

*okres wegetacyjny ( dni, których średnia dobowa temperatura powietrza utrzymuje się powyżej 5oC; w Polsce wynosi on od 230 dni na Nizinie Śląskiej do 180 dni na Pojezierzu Suwalskim).

*warunki wodne ( dla uwarunkowania glebowego dla upraw ważne są: zasoby wilgoci w glebie, zasoby wód podziemnych, zużycie wody w rolnictwie)

*Urodzajność gleby - jej skład mineralny.

*Żyzność gleby - naturalna zdolność gleby do zaspokajania potrzeb roślin. Stanowi ona zespół morfologicznych, fizycznych, chemicznych, fizykochemicznych, biochemicznych i biologicznych właściwości gleby, zapewniających roślinom odpowiednie warunki wzrostu. Jest wypadkową naturalnej z zasobności i właściwości gleby.

*Produktywność gleby -jest wypadkową zdolności gleby do wytwarzania biomasy.

11. Pozaprzyrodnicze uwarunkowania rozwoju rolnictwa

*przeszłość historyczno-kulturowa rolnictwa (stosunek do ziemi, rolnictwa, roślin, zwierząt; tradycje dotyczące żywienia zwierząt, np. hodowla bydła w Indiach, hodowla trzody chlewnej w krajach arabskich; Przeszłość historyczna decyduje o tradycjach rolniczych, specyfice produkcji rolnej i przetwórstwa).

*poziom rozwoju społeczno-gospodarczego (decyduje o wielkości i jakości, kierunkach i strukturze rolnictwa danego kraju. Wpływa na kulturę rolną i wysoki zbyt. Wysoka mechanizacja wpływa na wzrost wydajności pracy i spadek zatrudnienia w rolnictwie, zaś wysoki stopień chemizacji (nawożenia) zapobiega zubożeniu gleb w substancje pokarmowe naturalne czy też sztuczne. Obecnie wysokość nawożenia kształtuje się na poziomie 200-300 kg/ha. W Polsce nawożenie kształtuje się na poziomie 90 kg/ha).

*urbanizacja i uprzemysłowienie ( aspekt pozytywny: produkcja nowych maszyn, środków transportu, nowoczesna infrastruktura techniczna; negatywne: degradacja gleb).

*rozwój przemysłu spożywczego

*rynki zbytu (specjalizacja produkcji, wzrost towarowości).

*polityka państwa (podtrzymywanie celu, kontrola podaży, wspieranie przemian w rolnictwie).

12.Przyczyny erozji gleb: wycinanie lasów, nadmierny wypas zwierząt, monokultury bawełny, chemizacja rolnictwa (stosowanie nawozów sztucznych i środków ochrony roślin).

13. Przyczyny zmniejszenie zanieczyszczenia wód: wzrost świadomości ekologicznej; świadomość stosowania nawozów sztucznych i świadomość ochrony roślin; rozwój rolnictwa ekologicznego (zastąpienie środków chemicznych naturalnymi, biologiczna metoda ochrony roślin i zwierząt, wybieranie obszarów najmniej skażonych).

14. Produkcja roślinna

*plony – masa produkcji roślinna zebrana z 1 ha.

*zbiory – ogólna masa roślin zebranych.

19. Przemysł – dział gospodarki zajmujący się pozyskiwaniem (wydobywaniem) zasobów naturalnym i ich przetwarzaniem, w celu zaspokojenia potrzeb ludzi.

*czynniki rozwoju przemysłu:

- przyrodnicze: baza surowcowa, warunki wodne, zasoby ekologiczne, źródła energii.

- techniczno-ekonomiczne: infrastruktura techniczna, korzyści aglomeracji, rynek zbytu, siła robocza, zaplecze naukowo-techniczne, polityka państwa.

*czynniki lokalizacji przemysłu: baza surowcowa ( górnictwo, hutnictwo żelaza, przemysł materiałów budowlanych i cementowych, tartaczny, cukrowniczy, owocowo-warzywny, rybny), baza energetyczna ( hutnictwo metali nieżelaznych), zasoby wodne ( energetyka, przemysł celulozowo-papierniczy, chemiczny, włókienniczy, spożywczy), wykwalifikowana kadra robocza ( włókienniczy, elektroniczny, precyzyjny, farmaceutyczny), rynek zbytu ( spożywczy, maszynowy, chemiczny, materiałów budowlanych), zaplecze naukowo-badawcze (elektroniczny, farmaceutyczny, chemii organicznej).

*etapy rozwoju przemysłu:

- etap przedindustrialny ( ludność zatrudniona głównie w I sektorze gospodarki (rolnictwo, leśnictwo); z przemysłu rozwija się głównie górnictwo, hutnictwo i przemysł włókienniczy).

- etap industrialny ( ludność zatrudniona głównie w budownictwie i przemyśle; dominuje głównie przemysł ciężki: górnictwo, hutnictwo, energetyka).

- etap postindustrialny ( ludność zatrudniona głównie w III sektorze gospodarki; dominuje przemysł przetwórczy (elektromaszynowy i chemiczny), przemysł wysokich technologii, usługi).

*rewolucje przemysłowe:

- I rewolucja przemysłowa ( koniec XVIII – poł. XIX w.; była możliwa dzięki wynalezieniu maszyny parowej przez J. Watta; wynaleziono także maszynę przędzalniczą i tkacką; nastąpił rozwój górnictwa, hutnictwa, przemysłu włókienniczego; zaczęły powstawać pierwsze okręgi przemysłowe; nastąpił rozwój transportu: pojawiły się parowozy i parowce; zapoczątkowana w Anglii).

- II rewolucja przemysłowa ( XIX/XX w.; wynaleziono: metodę rafinacji ropy naftowej ( Łukasiewicz), żarówkę (Edison), silnik spalinowy ( Disel); nowy nośnik energii – ropa naftowa; spadek znaczenia węgla; nastąpił rozwój: hutnictwa miedzi i aluminium, przetwórstwa ropy naftowej; wzrost znaczenia portów morskich; restrukturyzacja nieopłacalnych gałęzi przemysłu; zamykanie nierentownych kopalń).

- III rewolucja przemysłowa ( lata 70 XX w.; automatyzacja produkcji i powszechne używanie komputerów; wzrost zapotrzebowania na wykwalifikowaną kadrę pracowniczą; współpraca z ośrodkami naukowymi; powstanie technopolii; wynaleziono: tranzystory, półprzewodniki, energię atomową, układy scalone, biotechnologię itp.; powiązana ściśle z przemysłem wysokich technologii).


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
GEOGRAFIA EKONOMICZNA WYKŁAD 22.01.2011, SZKOŁA, szkola 2011
Geografia ekonomiczna - wyklady, notatki ze studiów rok1, geografia ekonomiczna
GEGRAPACK by WilkPictures, 02.Geografia ekonomiczna - wykłady WSB - ciąg dalszy, T: Turystyka
GEGRAPACK by WilkPictures, 01.Geografia ekonomiczna - wykłady WSB, Trzy funkcje geografii:
geografia ekonomiczna wyklad 2
GEOGRAFIA EKONOMICZNA wykłady IV
wstęp do geografii ekonomicznej - wykłady, Geografia, Geografia ekonomiczna
GEOGRAFIA EKONOMICZNA wykłady I
GEOGRAFIA EKONOMICZNA wykłady V
GEOGRAFIA EKONOMICZNA wykłady II i III
GEOGRAFIA EKONOMICZNA WYKŁAD 22.01.2011, SZKOŁA, szkola 2011
Geografia ekonomiczna wykłady
Wykład 5, geografia ekonomiczna
Wykłady z geografii ekonomicznej
Wykład 4, geografia ekonomiczna
notatki z wykładów z geografii ekonomicznej uw 2001, WSB, geografia ekonomiczna

więcej podobnych podstron