Wpływ uziarnienia na właściwości gleb.
Gleba to powierzchniowa, ożywiona część litosfery, wytworzona w wyniku procesów glebotwórczych. Składa się z trzech faz: stałej (mineralnej, organicznej i mineralno-organicznej), ciekłej (roztworu glebowego) oraz gazowej ( powietrza wypełniającego przestwory glebowe).
Mineralna część, powstała w wyniku wietrzenia skał, to zbiór cząstek o różnej wielkości i składzie, wyodrębnianych jako frakcje o wymiarach określonych umownymi wartościami granicznymi. W Polsce, ustalaniem przedziałów frakcji granulometrycznych zajmuje się Polskie Towarzystwo Gleboznawcze.
Poszczególne frakcje wykazują odmienne cechy fizyczne i chemiczne, stąd ich ilość w glebie decyduje o jej właściwościach i wartości użytkowej.
W składzie granulometrycznym wyróżniamy dwie głowne grupy frakcji: części szkieletowe i ziemiste.
Części szkieletowe to:
Kamienie - najczęściej ostrokrawędziste fragmenty skał, większe niż 75mm. Największe ilości tej frakcji występują np. w glebach górskich (mady i gleby wietrzeniowe) oraz w glebach terenów morenowych.
Żwir - obtoczone ziarna jednakowego lub różnorodnego pochodzenia o średnicy 2-75mm.
Nadmierna ilość części szkieletowych w glebie wpływa niekorzystnie na jej właściwości fizyczne: zwiększa przewiewność i przepuszczalność, zmniejszając tym samym retencję wodną i wysokość podsiąku kapilarnego. Ponadto, taka gleba łatwo traci wymywane
z niej składniki pokarmowe. Zwiększa się też przy tym ryzyko przemieszczania zanieczyszczeń w głąb profilu glebowego, do wód gruntowych i dalej powierzchniowych i podziemnych.
Części ziemiste:
Piaskowa - (2 - 0,05mm) - którą tworzą głównie ziarna kwarcu, z niewielką domieszką innych minerałów (skaleni i łyszczyków). Jest to frakcja wodoprzepuszczalna i przewiewna. Piasek bardzo gruby i gruby i średni rozluźniają gleby zwięzłe, a piasek drobny w glebach piaszczystych wpływa dodatnio na ich właściwości wodne.
Pyłowa - (0,05 - 0,002mm) - to drobne ziarenka kwarcu, łyszczyki, z domieszką krzemionki oraz minerałów ilastych. Małe lub średnie ilości tych cząstek w glebie wpływają pozytywnie na właściwości gleb, zwiększając pojemność i retencję wodna oraz wysokość podsiąku kapilarnego w glebie. W dużych ilościach działają niekorzystnie, ponieważ zmniejszają porowatość, co za tym idzie pogarszają właściwości wodno-powietrzne gleb, ograniczając warunki życia roślin i organizmów glebowych, zwiększają podatność na erozję.
W ostatniej klasyfikacji PTG wydzielono:
a) pył gruby - ( 0,05 - 0,02 mm) - który wykazuje wysoką zdolność sorpcji fizycznej i mechanicznej, a małą sorpcji wymiennej.
b) pył drobny - (0,02 - 0,002) - dzięki któremu gleba ma lepszą zdolność pęcznienia i magazynowania wody i wyższą sorpcję wymienną, ułatwia on tez tworzenie zlepków strukturalnych, czyli agregatów. Obecność tej frakcji w glebach gliniastych zmniejsza ich pęcznienie i plastyczność.
Iłowa - (<0,002mm) - składa się z cząstek o wysokim stopniu rozdrobnienia, minerałów ilastych grupy kaolinitu, illitu, a także koloidów próchnicy, substancji organiczno-mineralnych, wodorotlenków glinu i żelaza. Utwory o dużej zawartości iłu koloidalnego są bardzo bogate w składniki pokarmowe, ale mają wadliwe właściwości fizyczne, są ciężkie , słabo przepuszczalne, silnie pęcznieją, trudno wysychają, a po wyschnięciu twardnieją, tworząc szczeliny w profilu glebowym. Skonsolidowany materiał ilasty z trudem ulega erozji wodnej i wietrznej.