Wykład 1 - 25.02.2008

Zarządzanie kosztami w przedsiębiorstwie obejmuje ocenę finansowej działalności przedsiębiorstwa oraz podejmowanie decyzji finansowych.

Podejmowanie decyzji musi wiązać się z zastosowaniem odpowiednich metod szacowania kosztów, które pozwolą zminimalizować ryzyko błędnych lub podejmowanych pod presją czasu decyzji.

Zadaniem decydenta jest podjęcie najlepiej decyzji w danym czasie, warunkach, przy danych zasobach informacyjnych z wykorzystaniem swojej wiedzy, umiejętności, doświadczeń oraz dostępnych metod i narzędzi ze względu na wymagania rynku z jednej strony, a ograniczenia przedsiębiorstwa z drugiej, przed decydentami stoi trudne zadanie, co produkować, za ile i w jakich ilościach, aby przedsiębiorstwo zdobyło przewagę konkurencyjną na rynku.

System rachunkowości finansowo - zarządczej przedsiębiorstwa pozwala na odzwierciedlenie większości zdarzeń mających miejsce w przedsiębiorstwie. Jest to rodzaj specyficznej sieci informacyjnej, która efektywnie wspomaga zarządzanie organizacją.

Głównym celem systemu rachunkowości jest informacja ekonomiczna, jej dostarczenie jest bowiem warunkiem realizacji jednej z funkcji rachunkowości, mianowicie funkcji informacyjnej. Pod pojęciem informacji ekonomicznej rozumie się treść, na którą składają się wiadomości identyfikujące, w postaci tekstu oraz kwantyfikujące, czyli liczbowe, charakterystyczne dla zjawisk i zdarzeń gospodarczych.

Treść informacji ekonomicznych obrazuje zjawiska gospodarcze lub wymiera wpływ na ich przebieg czy wynik.

w oparciu

Za pomocą

poprzez

Uznając za punkt docelowy procesu informacyjnego rachunkowości dostarczenie inf. użytkownikom, należy mieć na względzie cechy, jakimi powinny się one charakteryzować:

- użyteczność

- terminowość

- zrozumiałość

- istotność

- neutralność

- wiarygodność

- kompletność

- porównywalność

Przedsiębiorstwa przykładają wiele uwagi do skutecznego zarządzania kosztami w skali globalnej, czyli na wszystkich szczeblach i we wszystkich obszarach działalności przedsiębiorstwa. Sprawnie funkcjonująca rachunkowość dostarcza rzetelnych informacji o stanie majątku i finansów przedsiębiorstwa, osiągniętych przychodach i zyskach, poniesionych kosztach i stratach. Możliwa jest ocena kondycji, w jakiej znajduje się przedsiębiorstwo oraz podjęcie kroków korygujących w przypadku negatywnej oceny sytuacji firmy. Koszt własny wyrobów jako kategoria ekonomiczna, uwzględniany w cenie wyrobu oferowanego na sprzedaż, determinuje ciągłość działalności jednostki gospodarczej. Nie rozważne decyzje finansowe mogą przyczynić się do utraty płynności finansowej. Dokładna informacja o rzeczywistym koszcie wytworzenia, czy o koszcie własnym sprzedanych wyrobów jest kluczem do wyboru rynku, na którym dana jednostka gospodarcza będzie konkurować oraz stanowi ważny czynnik w ustalaniu ceny na wybranym rynku.

Postrzegając przedsiębiorstwo jako źródło tworzenia kosztów, a nie zysków, proces powstawania kosztów można traktować jako pochodną całego systemu zarządzania.

Utrzymywanie płynności finansowej w podmiocie gosp. - sposób sterowania zasobami i strukturami środków finansowych. Aby zniwelować ryzyko utraty płynności należy dokonywać stałego prognozowania przepływów środków finansowych . otrzymane oceny powinny być na bieżąco konfrontowane z zachodzącymi w działalności gosp. Zmianami tak, aby uchylić i kontrolować wszelkie interakcje procesów realnych i finansowych.

Sterowanie obiegiem środków obrotowych - dotyczy zarządzania kapitałem obrotowym, powiązania z dostawcami i odbiorcami. Sterowanie poziomem i rotacja środków finansowych w odniesieniu do materiałów produkcji nie zakończonej i zapasów wyrobów także należy do tego zagadnienia.

Sterowanie ekonomika środków trwałych - kontrola pod względem ekonomicznym w stos. Do środków trwałych jest niezbędna na każdym etapie : decyzji, zakupu lub wytwarzania, Dec. Dot. Eksploatacji konserwacji naprawy i odnowy oraz sprzedaży lub likwidacji. Wybór metod amortyzowania jest uzależniony od intensywności eksploatacji i rodzaju środka trwałego.

Sterowanie kosztami - obejmuje wybór i organizację odpowiedniego dla prowadzenia działalności rachunku kosztów w ujęciu normatywnym. Dotyczy również doskonalenia systemu wartości uznawanych i rozliczania kosztów i działań mających na celu modyfikację przebiegu procesów wytwórczych

Polityka produkcji i wyrobu - obejmuje prace na działaniami wprowadzenia nowych wyrobów do produkcji i sprzedaży na rynki zarówno krajowe jak i zagraniczne w ramach polityki produkcji i wyrobu opracowuje analizy nieodzowne przy ważeniu problemów podejmowania nowego lub zakończenia dotychczasowego procesu wytwarzania wyrobów. Uwzględnia się przy tym zmiany chłonności rynku oraz ostatnią fazę cyklu życia produktu czyli okres starzenia się wyrobów.

Wykład 2 - 10.03.2008

Koszty jednostki gosp. określają wyrażone w pieniądzu celowe: zużycie składników majątku trwałego i obrotowego, usługi obce, wynagrodzenia za płacę i nakłady na wynagrodzenia oraz wydatki związane z działalnością danego podmiotu. Celem jest osiągnięcie przychodów, zatem koszty determinują wynik finansowy podziału.

Dzięki sprowadzeniu wszystkich wartości do wspólnego mianownika jakim jest pieniądz, możliwe jest ustalenie ogólnej wartości zużycia oraz efektów jakie zostały osiągnięte. Koszty podmioty gosp. dotyczą pozycji związanych z danym okresem sprawozdawczym.

Jeżeli zatem określana pozycja rozciąga się na kilka okresów, koszty muszą być odpowiednio rozliczane do czasu, w którym zostały poniesione oraz zaksięgowania na odpowiednich kontach. Koszty ponoszone w jednostce gosp. mogą być rozpatrywane z różnych punktów widzenia stanowiących podstawę klasyfikacji kosztów. Umożliwia ona ujęcie kosztów w przekrojach przydatnych do analizy, kontroli, obliczania podatków czy podejmowania decyzji finansowych.

Sposoby klasyfikacji i ewidencji kosztów są uzależnione od czynników zewn., wynikających z potrzeb zarządzania gospodarką krajową oraz czynników wewn., na które składają się potrzeby podmioty gospodarczego.

Kryterium prowadzonej działalności	Podział kosztów
Rodzaj prowadzonej działalności	Koszty działalności operacyjnej, finansowej, inwestycyjnej Koszty związane z funduszami specjalnymi
Sfera działalności - funkcje kosztów	Koszty zakupu, produkcji, zarządzania, sprzedaży
Złożoność kosztów - struktura wewn.	Koszty proste, złożone
Miejsce powstawania	Koszty produkcji podstawowej, pomocniczej Koszty zarządu, zakupu, sprzedaży
Sposób odnoszenia na jednostki kalkulacyjne	Koszty bezpośrednie, pośrednie
Sposób ujęcia w sprawozdaniu finansowym	Koszty produktów, okresu
Stopień zależności od wielkości produkcji	Koszty stałe, zmienne (proporcjonalne, progresywne, degresywne)
Istotność dla podejmowanych decyzji	Koszty decyzyjne, niedecyzyjne
Wykorzystanie zdolności produkcyjnej	Koszty stałe użytkowe, nieużytkowe
Tryb ustalania kosztów	Koszty exante, In tempora, ex post
Celowość i możliwość kontroli	Koszty kontrolowane, niekontrolowane
Związek kosztów i produktów pracy	Koszty indywidualne, wspólne
Związek kosztów z przychodami	Koszty uzyskania przychodów Koszty niebędące kosztami uzyskania przychodów
Inne cele decyzyjne	Koszty utraconych decyzji; zapadłe, uznaniowe

Spośród ogółu kosztów związanych z prowadzeniem działalności gosp. do najważniejszych należą: koszty działalności operacyjnej. Są to koszty związane z prowadzeniem działalności produkcyjnej, handlowej czy usługowej, dlatego też często zamiennie nazywa się je kosztami działalności gosp. Ich porównanie z przychodami ze sprzedaży umożliwia ustalenie zysku lub straty z tą sprzedażą związanej.

W zależności od potrzeb klasyfikuje się je w następujących kryteriach:

- stopnia złożoności poniesionych nakładów

- stopnia zmienności nakładów

- rodzajów poniesionych kosztów

- typów, rodzajów, odmian działalności i okresów rozliczania.

W przypadku klasyfikacji przyjmującej za podstawę stopień złożoności poniesionych nakładów wyróżnia się następujące typy kosztów:

- proste - do których zaliczają się: zużycie materiałów, wynagrodzenia, usługi obce czy odpisy amortyzacyjne środków trwałych. Ich cechą charak. jest brak możliwości rozłożenia ma elementy składowe

- złożone - zalicza się do nich koszty wydziałowe, koszty sprzedaży i koszty ogólne zarządu. Są to zatem koszty składające się z różnych kosztów prostych.

Stopień zmienności poniesionych nakładów wyodrębnia spośród ogółu kosztów działalności operacyjnej dwa typy kosztów:

- stałe - wielkość tych kosztów jest niezmienna w danym okresie oraz okresach po nim następujących, niezależnie od planowanej produkcji oraz sprzedaży w tym czasie. Koszty stałe uznawane są za koszty ponoszone w związku z utrzymywaniem gotowości.

Są to koszty t. j. kwota podatku od nieruchomości lub miesięczny odpis amortyzacji.

- zmienne - są one zależne od wielkości produkcji lub sprzedaży i w odniesieniu do nich mogą wzrastać lub maleć. Koszty zmienne proporcjonalne są to te koszty, których wartość zmienia się proporcjonalnie do rozmiarów produkcji. Drugim typem są koszty progresywne zmieniające się szybciej niż wielkość produkcji. Pozostają koszty degresywne których wartość zmienia się wolniej w stosunku do produkcji. Jako przykład typowych kosztów zmiennych można wskazać wzrost zyżycia surowców będących rezultatem wzrostu ilości i wytwarzanych produktów.

Biorąc pod uwagę rodzaje poniesionych nakładów związanych z działalnością operacyjną wyszczególnia się poniższe pozycje kosztów które w praktyce nazywane sa kosztami rodzajowymi

1 . usługi obce - to koszty ponoszone w związku z np. transportem remontami lub obróbką materiałów i innymi świadczeniami które zostają wykonane przez inne podmioty gospodarcze

2. zużycie materiałów i energii - koszty tego rodzaju obejmują wartość zuzycia materiałów podstawowych do produkcji materiałów podstawowych do produkcji materiałów pomocniczych części zapasowych i opakowań, materiałów biurowych oraz energii paliw niezbędnych do produkcji oraz dla celów administracyjnych.

3. wynagrodzenia - koszty te obejmują kwotę wynagrodzeń pieniężnych za świadczoną pracę oraz wszelkich świadczeń rzeczowych lub ekwiwalentu pieniężnego.

4. świadczenia - na rzecz pracowników są to koszty związane z wynagrodzeniami nazywanych ogólnie narzutami na wynagrodzenia. Zalicza się do nich wszystkie odpisy obejmujące fundusz świadczeń socjalnych, fundusz pracy oraz gwarantowanych świadczeń pracowniczych składki z tytuły ubezpieczeń społ. oraz szkolenia BHP, a także odprawy

5. podatki i opłaty - w ramach tego typu kosztów można wyróżnić podatki związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, opłaty na rzecz administracji państwowej, podatek ekologiczny itp.

6. amortyzacja - zalicza się do tych kosztów wartości zużycia środków trwałych, czyli ogólnie majątku trwałego podmiotu gospodarczego oraz amortyzację wartości niematerialnych i prawnych

7. pozostałe - w tej grupie kosztów znaleźć można koszty delegacji służbowych , reklama, ubezpieczeń majątkowych oraz ryczałtów za użytkowania samochodów prywatnych dla celów służbowych it.

Wykład 3 - 31.03.2008

Celem analizy kosztów jest zaspokojenie potrzeb inf. dotyczących ich oceny, możliwości ich ewentualnej obniżki, racjonalizacji i optymalizacji.

Analiza kosztów polega na:

- dostarczeniu inf. dotyczących rodzaju i wlk. poniesionych kosztów

- ustaleniu czynników wpływających na ich poziom

- określeniu możliwości poprawy efektywności gospodarowania przez oddziaływanie na wielkość i strukturę kosztów

Podstawowymi zadaniami analizy kosztów są:

- ocena wielkości kosztów rzeczywiście poniesionych w porównaniu z ich wielkością ujęte w planie

- ustalenie odchyleń od kosztów będących podstawą porównań (kosztów planowanych, normatywnych, standardowych)

- określenie czynników zasadniczo wpływających na poziom kosztów i ustalenie siły ich oddziaływania

- podział tych czynników na zależne i niezależne wraz z prezentacją ich wpływu na poziom kosztów

- określenie możliwości poprawy gospodarowania czynnikami produkcji poprzez ocenę efektywności ich wykorzystania

- porównanie wielkości i struktury kosztu jednostkowego między przedsiębiorstwami tej samej branży

- badanie poziomu kosztów, ustalenie kierunku zmian w poziomie kosztów i wskazanie przyczyn tych zmian

- poszukanie możliwości obniżenia kosztu jednostkowego

- dostarczenie danych dla planowania i budżetowanie kosztów

W analizie kosztów istnieją 3 kryteria wyznaczające zakres analizy kosztów: obiekty badania, jednostki czasu oraz kryterium analizy.

Obiekty badań w analizie kosztów:

- jednostka gospodarcza rozpatrywana jako całość oraz jej jednostki organizacyjne niższego szczebla

- typ działalności prowadzonej w danej jednostce

- produkty pracy (wyroby, roboty, usługi) będące efektami działalności, jednostki gospodarczej czy zlecenia produkcyjne.

Jednostkami czasu w analizie kosztów są przeważnie okresy sprawozdawcze oraz lata obrotowe. Ponadto analiza kosztów może dotyczyć również innych jednostek czasu, jak np. kwartały czy półrocza. Kryterium analizy kosztów stanowi określono kategoria kosztów. Mogą to być zarówno koszty całkowite, albo wyodrębnione elementy składowe kosztów globalnych.

Analiza kosztów może być dokonana wg wielu kryteriów, które są następstwem częstości badań, czasu ich przeprowadzenia, zakresu oraz przedmiotu przeprowadzonej analizy.

Rozróżnia się analizy wg tryby:

- ex ante - analiza wstępna dotyczy kosztów przyszłych, celem jest określenie przewidywanych efektów działalności

- In tempore - analiza bieżąca, dotyczy kosztów bieżącej działalności, polega na ciągłym porównywaniu realizowanego poziomu kosztów wraz z wielkościami planowanymi, wychwytuje wszelkiego rodzaju zakłócenia oraz nieprawidłowości

- ex post - analiza wynikowa, opiera się na kosztach poprzednich okresów, jest wykorzystywana gł. Do określenia stopnia realizacji zadań kosztowych a następnie porównanie ich w czasie, jednocześnie powinna być rozszerzeniem analizy bieżącej, pozwala na określenie przyczyn i warunków wystąpienia zakłóceń.

W przypadku rodzaju analiz kosztów ze względu na kryterium zasięgu rozróżnia się analizy kosztów:

- pełną

- fragmentaryczną

Analiza pełna - obejmuje swoim zasięgiem wszystkie koszty ponoszone przez przedsiębiorstwo. Polega na ocenie podstawowych wskaźników kosztowych oraz ukazaniu podstawowych czynników eliminujących efekty działalności przedsiębiorstwa. Analiza pełna może obejmować poniższe zagadnienia kosztowe:

- dynamika i struktura kosztów ujmowanych wg rodzaju

- ocena kosztów firmy jako całości oraz jej integralnych jednostek organizacyjnych

- poziom, dynamikę i strukturę kosztów zakupu i kosztów sprzedaży

- kompleksową, wielokierunkową analizę czasowo-przestrzenną kosztów w stosunku do wlk. oczekiwanych

Analiza fragmentaryczna - polega głównie na wyodrębnieniu a następnie zbadaniu interesującego nas momentu sfery kosztowej danego przedmiotu.

Analiza kosztów - ze względu na stopień intensywności i szczegółowości badań zdefiniowany jest przez materiał źródłowy poddawany ocenie.

Analiza ogólna - opiera się gł. na inf. zawartych w podstawowych sprawozdaniach finansowych (bilans, rachunek zysków i strat), jest ona wstępem do dalszej analizy szczegółowej

Analiza szczegółowa - opiera się przede wszystkim na danych pierwotnych oraz danych wtórnych zawartych w ewidencji księgowej i statystycznej, jej celem jest określenie relacji między kosztami i czynnikami je determinującymi

Analiza wewnętrzna - jej celem jest zaspokojenie potrzeb inf. wynikających z prowadzonego procesu produkcyjnego.

Analiza zewnętrzna - jej celem jest badanie formy przez zainteresowany nią podmiot działający w otoczeniu, bank, dostawcę, odbiorcę itd.

Metody analizy kosztów - w znaczeniu ogólnym przez pojęcie metody określa się sposób posługiwania, świadczenia, powtarzalny wybór działania. W węższym pojęciu metoda to zespół celowych czynności i środków, które prowadzą do wykonania określonego zadania lub rozwiązania danego problemu. Aby metody analizy kosztów spełniały powierzone im funkcje, a więc wspomagały zarządzanie przedsiębiorstwa powinny umożliwiać:

- wyodrębnienie czynników determinujących proces gospodarowania przedsiębiorstwo i jego całościowe i cząstkowe efekty (koszty)

- określenie siły i kierunku oddziaływania poszczególnych czynników wraz z podziałem na czynniki stałe i losowe (główne i mniej istotne)

- ustalenie relacji przyczynowo-skutkowych zachodzących pomiędzy poszczególnymi zjawiskami

- ustalenie tendencji rozwoju głównych czynników determinujących kosztów wraz z możliwościami ich obniżki, a tym samym optymalizacji gospodarowania zasobami posiadanymi przez przedsiębiorstwo

- stworzenie bazy porównawczej do analizy przestrzennej (międzyzakładowej) oraz czasowej

- opracowanie kilku scenariuszy zdarzeń i wybór scenariusza najbardziej optymalnego oraz prawdopodobnego

W rzeczywistości znane są różnorodne szczegółowe metody analizy kosztów, stosowane w zależności potrzeb inf., cech badanego zjawiska oraz jego rodzaju.

Metody badań analizy kosztów można pogrupować wg:

- podejście do badań

- zakres badań

- sposób ujęcia badanych zjawisk

- pozycja badań

Uwzględniając tak sformułowane kryteria można wyróżnić m.in. także metody analizy kosztów:

- metodę porównań

- metodę ogólną

- metodę dedukcyjną

- metodę logiczną

- metodę jakościową

- metodę funkcyjną

Dobór odpowiedniej analizy kosztów zależy od jej zakresu i podmiotu badań oraz jej zadań także potrzeb inf. istotnych dla poszczególnych szczebli zarządzania przedsiębiorstwem. Istotne jest to, aby zidentyfikować elementy kosztowe mające wpływ na całkowity poziom kosztów a następnie ustalenie czynników które powoduje wzrost określonych pozycji kosztowych. Przedstawienie metody wykorzystywane w analizie kosztów są zróżnicowane ze względu na swoją złożoność, dokładność obliczeń, a także możliwość praktycznego zastosowania. Kierując się wyborem metody należy wziąć pod uwagę głównie zakres prowadzonych badań analitycznych ich cele oraz przeznaczenie wyników badań a także czas przeznaczony na przeprowadzenie analizy.

Wykład 4 - 07.04.2008r.

Narzędziem rachunkowości służącym do odzwierciedlania w różnych przekrojach oraz ujęciach, zgrupowania i interpretacji wyrażonych w jednostce pieniężnej wielkości nakładów poniesionych w podmiocie gospodarczym, w określonym przedziale czasu i związanych z określoną działalnością, nazywa się rachunkiem kosztów.

Jako rachunek kosztów rozumie się ogól działań obejmujących marzenie, grupowanie , a także analizowanie skutków procesów zużycia zasobów majątkowych przedsiębiorstwa wynikających z codzienne jego działalności gospodarczej.

Działanie te powinny odzwierciedlać rzeczywisty przebieg procesów gospodarczych, jak również proces narastania kosztów za pewien ustalony okres.

Rachunek kosztów jest procesem ustalania kosztów prowadzenia działalności gospodarczej polegającej na wytwarzaniu wyrobów, świadczenia usług i wykonywaniu funkcji.

Ponadto pod pojęciem rachunku kosztów należy rozumieć ogół czynności zmierzających do ustalenia w różnych przekrojach i zinterpretowania, wyrażonej w pieniądzu, wysokości nakładów dokonanych w jednostce gospodarczej w określonym czasie i z określonym przeznaczeniem.

Jest on kwintesencją informacji o kosztach, wskazuje na zmienne określające pochodzenie danych kosztów oraz zachodzące pomiędzy nimi relacje.

Rachunek kosztów dotyczy zwykłej działalności jednostki i obejmuje swym zakresem pomiar kosztów, ich ewidencję, rozliczanie na miejsca powstawania, rodzaje produktów, sporządzanie kalkulacji kosztów, a także opracowanie sprawozdań o kosztach.

Rachunek kosztów postrzegany jest jako element składowy rachunkowości. Stanowi on system ewidencji charakteryzujący się poniższymi cechami:
1. jest on tworzony z wykorzystaniem narzędzi dokumentacji, pomiaru, wyceny oraz grupowania i postrzegania procesu rzeczywistego przebiegu produkcji, a także procesu wzrostu kosztów i ich przepływów;
2. celem jego prowadzenia jest przedstawienie w formie liczbowej działań gospodarczych jakie są podejmowane w podmiocie, niesie to zamiar ustalenia wyników tychże działań; zatem podmiot obejmowany rachunkiem kosztów stanowią procesy gospodarcze i koszty poniesione na ich efekty;
3. konkluzję poprzedniego punktu stanowić będzie wskazanie podmiotu gospodarczego (przedsiębiorstwa) jako podmiotu zainteresowania rachunku kosztów;
4. podlega on zasadom rachunkowości, co jest widoczne w przeprowadzanych okresowo prezentacjach oraz sposobie widzenia kosztowych aspektów zdarzeń gospodarczych;
5. w rachunku kosztów wykorzystuje się zarówno mierniki pieniężne, jak i jednostki naturalne ( przykładem może tu być kalkulacja polegająca na obliczaniu kosztu jednostkowego wyrobu w przekroju wszystkich elementów składowych).

Dla rachunku kosztów ważne jest wskazanie na następujące zagadnienia:
1. cel prowadzenia rachunku kosztów: dostarczenie informacji decydentom dla oceny sytuacji i kierowania przedsiębiorstwem;
2. procesy gospodarcze i ich koszty jako przedmiot rachunku;
3. przedsiębiorstwo, jednostkę organizacyjną jako podmiot rachunku;
4. ujmowanie (pomiar, dokumentacja i wycena), grupowanie i interpretowanie jako sposoby działania i metody odzwierciedlania dynamicznego procesu rzeczywistego przebiegu produkcji i narastania kosztów;
5. okresowa prezentacja i interpretacja kosztowych aspektów zdarzeń i ich sekwencji;
6. operowanie obok miernika pieniężnego również jednostkami naturalnymi.

Głównym zadaniem rachunku kosztów, z punktu widzenia zarządzania jednostką, jest:
· dostarczenie wiarygodnych danych do wykazania prawidłowego wyniku działalności jednostki za pomocą obliczenia kosztów;
· pokazanie przyczyn i miejsc powstawania odchyleń kosztów rzeczywistych do zamierzonego ich poziomu;
· dostarczenie danych pozwalających na kontrolę technicznego przygotowania produkcji;
· ustalenie kosztów w przekrojach komórek organizacyjnych;
· obniżenie kosztów własnych dzięki wykazaniu bezczynności maszyn, braków produkcyjnych, stopnia wykorzystania czasu pracy, surowców, itp.

Wybór odmiany i wariantu rachunku kosztów zależy od decyzji kierownictwa jednostki. Wywierają na nią wpływ takie czynniki, jak: wielkość i struktura organizacyjna jednostki gospodarczej, a także jej zróżnicowanie pod względem asortymentu.

Można dokonać podziału rachunku kosztów ze względu na trzy sposoby ujmowania kosztów:
1. rachunek kosztów wg rodzajów, który daje całkowite ujęcie kosztów i sporządzany jest w jednostce gospodarczej okresowo. Rozliczanie kosztów wg rodzajów stanowi zbiorcze zestawienie sporządzane na podstawie dokumentów pierwotnych lub zapisów księgowych, które wynikają z urządzeń analitycznych.
2. rachunek kosztów wg stanowisk (inaczej podmiotów), zgodnie z którego zasadami grupowanie kosztów dokonywane jest w danym okresie sprawozdawczym na poszczególnych stanowiskach powstawania kosztów.
3. rachunek kosztów wg nośników kosztów (wyrobów lub usług), jego zamiarem jest ustalenie kosztów na jednostkę produktu lub w danym okresie czasu. Rozliczanie na nośniki kosztów jest dokonywane w większości przypadków na podstawie dokumentów źródłowych. Koszty bezpośrednie są rozliczane wprost na poszczególne nośniki kosztów, zaś koszty pośrednie ujmowane są wg wydziałów działalności.

Rachunek kosztów jest ukierunkowany w głównej mierze na spełnianie funkcji wewnętrznych. Obejmuje całokształt działalności podmiotu gospodarczego. Generowanie informacji o zarządzaniu jest możliwe poprzez stosowanie logicznie uporządkowanego i ściśle ze sobą powiązanego ciągu procedur.

Odbiorcy wewnętrzni informacji zawartych w rachunku kosztów to osoby na stanowiskach kierowniczych, członkowie zarządu czy sami właściciele jednostki gospodarczej. Dla nich stanowi ono narzędzie kontroli oraz źródło informacji niezbędnych w podejmowaniu decyzji.

Wykład 5 - 14.04.2008r.

Wyróżnia się 8 podstawowych funkcji rachunku kosztów. Są to:
· funkcja dowodowa, polegająca na zebraniu i weryfikacji dokumentów przy jednoczesnym spełnieniu warunków: wiarygodności, bezbłędności i kompletności dowodów kosztowych,
· funkcja ewidencyjna, której zadaniem jest ujęcie ewidencyjne w różnych przekrojach danych o kosztach i wynikach. Funkcja ta jest ściśle związana z tworzeniem baz danych na potrzeby podmiotu gospodarczego,
· funkcja informatyczno- statystyczna, w ramach tej funkcji następuje wypracowanie, przekazanie informacji do wykorzystania. Zawiera procedury agregacyjne i statystykę obligatoryjną. Ważna jest tu szybkość i elastyczność informacji,
· funkcja optymalizacyjna, odnosi się do tworzenia podstaw podziału zadań i środków realizacji. Zawiera rachunki optymalizacyjne oraz włącza elementy rachunku decyzyjnego,
· funkcja planistyczna, rozpatruje składniki ustalone w trybie ex ante oraz wprowadza zastosowanie mierników kosztowych w planowaniu,
· funkcja analityczna, przeprowadza oceny działań i ich rezultatów, poddaje badaniu związki przyczynowo- skutkowe (ex ante, in tempora, ex post),
· funkcja cenowa, odpowiada za ustalenie (kalkulację) kosztów produktów i cen wewnętrznych, a także zawiera kalkulację cen ofertowych,
· funkcja kontrolna, podejmuje ona zadanie kontroli w trybie ex ante, in tempora oraz ex post, czyli czasie przyszłym, teraźniejszym i przeszłym.


Rachunek kosztów jako narzędzie kontrolingu prowadzony jest przy pomocy następujących elementów:
1. planowanie wyników:
· poprzez planowanie obrotów uzyskanych przez zbyt (przychodu ze sprzedaży). Źródłami zysku mogą być: produkty, wydziały, klienci lub ich grupy oraz obszary zbytu,
· planowanie wyników nie osiąganych przez zbyt, np.: wzrost stanów zapasów produktów zakończonych i nie zakończonych, produkty zakończone wykorzystane we własnym zakresie;
1. planowanie kosztów wg miejsc powstawania i osiągania zysku,
2. określenie obrotów rzeczywistych wg źródeł wyników,
3. ustalenie kosztów rzeczywistych wg miejsc powstawania,
4. wskazanie rzeczywistych zmian zapasów produkcji zakończonej i nie zakończonej oraz zużycia na potrzeby własne.

Poprzez działanie wg tych elementów przygotowywane są informacje w następujących zakresach:
· planowych i rzeczywistych zysków, uwzględniając podziała na ich źródła,
· działań marketingowych (obejmujących politykę cenową, reklamę, dystrybucję, itp.),
· decyzji produkcyjnych (metod produkcji, jej programu),
· gospodarki materiałowej (wybór dostawców, wielkości partii zamówień, gospodarki magazynowej),
· decyzji inwestycyjnych (modernizacja, rozbudowa),
· administracji i zarządzania (polityka kadrowa, dobór pracowników, sterowania kosztami zarządu),
· kontroli kosztów (sterowanie efektywnością działań).

W obszarach zastosowania kontrolingu, m.in.: sprzedaży, produkcji, marketingu, finansach, itp. , wykorzystywane są różne odmiany rachunku kosztów: rachunek kosztów stałych, rachunek nośników kosztów, rachunki wyników dla producentów, klientów czy też rynku, rachunek zysków i start.

Skuteczny, prawidłowo funkcjonujący system kontrolingu opiera się na rachunku kosztów.



KALKULACJA KOSZTÓW

Jednostka prowadząca działalność gospodarczą powinna znać nie tylko całą sumę poniesionych kosztów w danym okresie, ale również koszt jednostkowy wyrobu lub usługi.

Obliczenia prowadzące do ustalenia jednostkowego kosztu wyrobu nazywamy kalkulacją kosztów własnych.

Celem kalkulacji, oprócz ustalenia kosztu jednostki wyrobu, jest również stworzenie podstawy ceny wyrobu, wysokości zysku oraz umożliwienie analizy kosztów.



Lp. Wyszczególnienie
1. Materiały bezpośrednie
2. Paliwo technologiczne
3. Razem materiały brutto (1+2)
4. Odpady wartościowe (-)
5. Razem materiały netto (3-4)
6. Płace bezpośrednie
7. Narzuty na płace
8. Inne koszty bezpośrednie
9. Razem koszty bezpośrednie (5+6+7+

10. Koszty wydziałowe
11. Strata na brakach
12. Techniczny koszt wytworzenia (9+10+11)
13. Koszty ogólne zarządu
14. Razem koszt wytworzenia (12+13)
15. Koszt sprzedaży
16. Całkowity koszt własny (14+15)


Na kalkulację składa się całość czynności obliczeniowych zmierzających do ustalenia kwoty kosztów przypadających na przedmiot kalkulacji.

Polega ona na uzyskaniu nie tylko ogólnej sumy, ale i sum poszczególnych pozycji na niego się składających. Za przedmiot kalkulacji można wskazać: wyrób gotowy, jego części składowe, półfabrykaty czy usługi.

Istotą kalkulacji jest ustalenie kosztu jednostkowego z wskazaniem jego struktury.

Za zadanie kalkulacji określa się uzyskanie danych umożliwiających ocenę efektywności ekonomicznej wytworzenia danych produktów- zamierzonej i rzeczywistej.

Kalkulację można przeprowadzać przed przestąpieniem do produkcji wyrobów i wówczas nosi ona nazwę kalkulacji wstępnej lub po ukończeniu produkcji i wtedy jest to kalkulacja wynikowa.

Kalkulacja wstępna, opiera się na danych o kosztach przewidywanych. Ze względu na różny stopień zbliżenia kosztów przewidywanych do rzeczywistych, kalkulacja wstępna dzieli się na kilka podtypów:
· kalkulacja ofertowa - jest ona charakterystyczna dla produkcji jednostkowej lub małoseryjnej, jej zadaniem jest ustalenie propozycji cen na zamówiony wyrób. W ten sposób producent uzyskuje informacje i wielkości swojego kosztu wytworzenia i rentowności produkcji, zaś odbiorca o cenie wyrobu. Kalkulacja ta ma za zadanie odpowiedź na pytanie: czy jednostka może w ogóle podjąć się wykonania zadania?

Wykład 7 27.04.2008r.

Kalkulacja podziałowa odjemna (sprzężona) - jej istotą jest dokonanie ograniczenia w kalkulacji do wyrobu lub grupy wyrobów uznanych przez jednostkę gospodarczą za główny cel procesu wytwórczego.

Ten typ odnosi się do tego rodzaju produkcji, gdzie wytwarzanie jednego wyrobu pociąga za sobą jednocześnie wytworzenie innych produktów, zwykle o charakterze ubocznym.

Wytwarzane produkty różnią się właściwościami lub cechami zewnętrznymi.

Jeżeli faktycznie w procesie produkcyjnym uzyskuje się równocześnie z wyrobem gotowym produkty uboczne, należy dokonać ich wyceny wg obowiązujących zasad.

Podstawą tej wyceny może być faktyczna lub planowana cena sprzedaży, pomniejszona uprzednio i narzuty związane z kosztami zarządu oraz kosztami sprzedaży. Trzeba w tym przypadku wziąć również pod uwagę ewentualny możliwy do osiągnięcia zysk.

Jeżeli produkty uboczne są zużywane w obrębie jednostki, czyli nie zostają przeznaczone do sprzedaży zewnętrznej, należy przy ich wycenie potraktować je jako koszty, które jednostka poniosłaby w momencie zakupu podobnych materiałów.

Tak ustalona wartość jest następnie odejmowana od technicznego kosztu wytworzenia całej produkcji sprzężonej.

Kwota obliczona w drodze wyceny produktów ubocznych lub odpadów produkcyjnych zostaje w następnej kolejności odjęta od kosztów bezpośrednich całej produkcji podstawowej.

Można również w równomierny sposób odejmować ja od wszystkich pozycji kalkulacyjnych, wykorzystując w tym celu relacje kwoty odejmowanej do sumy kosztów zgrupowanych dla jednej jednostki kalkulacyjnej.


Kalkulacja doliczeniowa - jest stosowana w podmiotach gospodarczych, w których występuje produkcja złożona, montażowa.

Ilość wydziałów zaangażowanych w proces produkcji i montażu jest zależna od organizacji tychże wydziałów. Może być ona przedmiotowa, czyli każdy wydział wykonuje inny rodzaj produktu, lub technologiczna, gdzie wydziałom przypisuje się zbliżone grupy operacji technologicznych.

Produkcję montażową, ze względu na jej organizację, można podzielić na trzy typy:
· produkcja masowa - sprowadza się do wytwarzania w dłuższym okresie czasu dużej ilości jednakowych lub bardzo zbliżonych produktów mających identyczne właściwości,
· produkcja seryjna - polega na wytwarzaniu wyrobów z pewnego asortymentu w seriach, których wielkości są z góry określone. W tym przypadku kalkulacji można odnieść się do pojedynczych serii wyrobu lub do danego wyrobu niezależnie od liczby serii wytworzonych w danym przedziale czasu,
· produkcja jednostkowa - nazywana również produkcją indywidualną, zajmuje się wytwarzaniem pojedynczych sztuk, różnych rodzajowo, wyrobów. Kalkulacja w ramach produkcji jednostkowej tyczy się konkretnego zlecenia produkcyjnego.

Metoda kalkulacji doliczeniowej pozawala na określenie indywidualnego, bezpośredniego kosztu wskazanego przedmiotu kalkulacji (w produkcji seryjnej są to koszty danej serii).

Ważną rolę odgrywa tu dokładna ewidencja kosztów bezpośrednich, prowadzona w sposób analityczny i właściwy obieg dokumentów.

Konieczne jest również przygotowanie jednolitej dokumentacji, opatrzonej w kody umożliwiające identyfikację.

Można wyodrębnić dwa podstawowe rodzaje kalkulacji doliczeniowej, są to mianowicie: kalkulacja zleceniowa i asortymentowa.

Kalkulacja zleceniowa - jest to rodzaj kalkulacji znajdujący zastosowanie przy produkcji małoseryjnej, drobno seryjnej lub jednostkowej, czyli niepowtarzalnej lub też powtarzalnej w długich odstępach czasu.

Te typ produkcji zajmuje się wytwarzaniem wyrobów lub ich części składowych, które poddane są różnym procesom technologicznym, nie zawsze powtarzającym się.

Podstawowym nośnikiem kosztów dla tej produkcji są poszczególne zlecenia produkcyjne. Stanowią one jednocześnie jednostkę ewidencyjną i kalkulacyjną.

Kalkulacja zleceniowa polega na odrębnym kalkulowaniu kosztów wytworzenia całej jednostki kalkulacyjnej wchodzącej w skład oddzielnego zlecenia produkcyjnego.

Za wystawienie dokumentów, jakimi są zlecenia produkcyjne, odpowiedzialne są komórki jednostki gospodarczej, które decydują o podjęciu danej produkcji przez określony wydział.

Tworzone są karty kalkulacyjne z odpowiadającymi właściwymi zleceniom symbolami, stanowią one jednocześnie konta analityczne dla odpowiedniego konta produkcji (podstawowa lub pomocnicza) i przenoszone są do ewidencji wszystkich kosztów związanych z wykonaniem danego zlecenia.

Koszty bezpośrednie związane z realizacją zleceń produkcyjnych są grupowane zgodnie z dokumentacją źródłową na odpowiednie karty kalkulacyjne lub wprost na kartach poszczególnych zleceń.

Koszty pośrednie w odniesieniu do zlecenia produkcyjnego, obliczane są przy pomocy kluczy podziałowych kosztów, nazywanych również kluczami rozliczeniowymi.

Za klucz, czyli podstawę rozliczania można przyjąć:
· płace bezpośrednie lub koszt wytworzenia - dla rozliczenia kosztów wydziałowych,
· techniczny koszt wytworzenia - dla rozliczenia kosztów sprzedaży i kosztów zarządu,
· zużycie materiałów lub materiały bezpośrednie - dla rozliczenia kosztów zakupu.

Kalkulacja asortymentowa - jest to rodzaj kalkulacji stosowany przez jednostki o produkcji średnio- i wielkoseryjnej, w których kolejne serie danego wyrobu wytwarzane są w sposób równoległy.

Przedmiotem kalkulacji jest nie dane zlecenie produkcyjne, ale produkcja danego asortymentu wyrobów. Kalkulacja zleceniowa nie dawała oczekiwanych efektów ze względu na kary kalkulacyjne otwierane dla każdej serii wyrobów. Prowadziło to do powstania przepływów materiałów, płac i kosztów pomiędzy nimi, a tym samym i pomiędzy poszczególnymi zleceniami.

Aby uniknąć nieprawidłowego rozliczenia, zaczęto otwierać karty kalkulacyjne dla danego asortymentu lub grup asortymentowych wyrobów.

Ewidencja poniesionych kosztów odbywa się wg zasad kalkulacji zleceniowej. Koszty danego asortymentu produkcji są na koniec miesiąca dzielone na koszty wyrobów gotowych i produktów zakończonych.

KPZ = SPPN + K - SKPN

gdzie:
KPZ - koszt produkcji zakończonej
SPPN - koszt produkcji nie zakończonej na początek okresu
K - koszty poniesione w danym okresie sprawozdawczym
SKPN - koszt produkcji nie zakończonej na koniec okresu

Zasady efektywnego gospodarowania wymagają obniżenia poziomu kosztu jednostkowego wyrobu i to powinno być podstawowym celem każdej firmy.

Obniżka kosztów polega na zmniejszeniu zużycia wszystkich czynników produkcji, a więc pracy żywej, surowców i materiałów oraz środków trwałych (maszyn i urządzeń), przypadającego na jednostkę wytworzonego produktu.

Są liczne drogi zmierzające do obniżki kosztów, lecz najważniejszą drogą jest postęp techniczny i organizacyjny prowadzący do usprawnienia istniejących lub zastosowania nowych, lepszych technologii produkcji, do ulepszenia organizacji produkcji, do zwiększenia wydajności pracy i poprawy gospodarności.

Realizacja w tych dziedzinach daje w efekcie:
· oszczędność pracy ludzkiej i płac,
· zmniejszenie zużycia materiałów i energii, np. przez obniżenie odpadów, wprowadzenie materiałów tańszych w miejsce droższych,
· lepsze wykorzystanie środków trwałych przez pełniejsze wykorzystanie czasu pracy, przedłużenie czasu pracy maszyn i urządzeń, pełniejsze wykorzystanie powierzchni produkcyjnej, racjonalizację gospodarki konserwacyjno- remontowej oraz intensyfikację procesów produkcyjnych,
· zmniejszenie kosztów związanych z utrzymaniem administracji przedsiębiorstwa,
· poprawę gatunkowości produkcji i zmniejszeniem braków.

05.05.2008r.
Wykład 8

Głównym celem działalności przedsiębiorstwa jest osiąganie maksymalnego zysku i wynikającej z tego rentowności.

W dobrze prosperującym przedsiębiorstwie wielkość wypracowanego zysku powinna wystarczyć na:
• zasilenie własnych kapitałów przedsiębiorstwa umożliwiające wzrost i rozwój oraz wzmacniające jego obecną i przyszłą działalność (środki na samofinansowanie),
• spłacenie kosztów pozyskania kapitału obcego (odsetek),
• dywidendy dla właścicieli (wspólników, akcjonariuszy) w wysokości wyższej od normalnego oprocentowania lokat kapitałowych, co stanowi pewną rekompensatę za ponoszone ryzyko z ulokowania kapitału w przedsiębiorstwie,

Poprzez pojęcie „rentowność” rozumie się zjawisko osiągania przychodów przewyższających koszty jej prowadzenia.

Wielkość zysku i obliczana na tej podstawie rentowność stanowi wyraz sprawności finansowej przedsiębiorstwa, będący wynikiem jego efektywności gospodarowania.

Jednym z głównych celów analizy finansowej jest więc badanie osiągniętego poziomu rentowności na tle istniejących w przedsiębiorstwie i otoczeniu warunków oraz możliwości.

Intensywność rentowności wynika ze stosunku zachodzącego pomiędzy osiągniętym zyskiem a wielkością zaangażowanego kapitału. W praktyce gospodarczej poziom rentowności mierzony jest tradycyjnie: relacja zysku do wielkości poniesionych kosztów lub osiągniętych przychodów ze sprzedaży. zależnie od przyjętej za podstawę oceny wyróżnia się trzy grupy wskaźników rentowności. Są to:
• wskaźniki rentowności sprzedaży,
• wskaźniki rentowności majątku,
• wskaźniki rentowności kapitału.



WSKAŻNIKI RENTOWNOŚCI SPRZEDAŻY
Pozwalają ocenić, jaka część zrealizowanej sprzedaży stanowi zysk, czyli jak efektywna jest sprzedaż wszystkich produktów.

Rentowność netto sprzedaży
Informuje w wielkości zysku netto uzyskiwanego z każdego złotego sprzedaży. Należy jednak pamiętać, że na wynik finansowy netto ma wpływ bardzo wiele czynników, w tym także te, na których kształtowanie zarząd firmy ma wpływ (np. obciążenia podatkowe). W celu wyeliminowania wpływu tych obciążeń obliczany jest wskaźnik zyskowności brutto sprzedaży.

Rentowność netto sprzedaży = (zysk netto / przychody ze sprzedaży) x 100%

Rentowność brutto sprzedaży
Na wielkość zysku brutto wpływają także wyniki z działalności finansowej lub inwestycyjnej (przychody i koszty finansowe czy zyski ze sprzedaży składników majątku), które nie są zależne od wielkości sprzedaży. W celu wyeliminowania ich wpływu obliczany jest wskaźnik zyskowności sprzedaży (ROS - Return of Sales).

Rentowność brutto sprzedaży = (zysk brutto / przychody ze sprzedaży) x 100%

Rentowność sprzedaży
Spośród wymienionych ten właśnie wskaźnik ma największą wartość informacyjną, ponieważ do jego obliczenia przyjęte zostały pozycje powiązane pośrednio lub bezpośrednio z wielkością sprzedaży. Rosnąca wartość wskaźnika ROS mówi o poprawiającej się rentowności sprzedaży, co z kolei może świadczyć o redukcji kosztów operacyjnych lub zwiększeniu marży na sprzedaż. Oznacz to, że wzrost obrotów w coraz większym stopniu będzie się przekładał na wzrost zysku ze sprzedaży, a zatem pośrednio także zysku netto.

Rentowność sprzedaży = (zysk ze sprzedaży / przychody ze sprzedaży) x 100%

Wskaźnik marży netto na sprzedaż
W celu obliczenia tego wskaźnika należy dysponować rachunkiem zysków i strat w wariancie kalkulacyjnym lub kalkulacją kosztów w odniesieniu do poszczególnych produktów.

Ten wskaźnik daje informacje o przeciętnej wielkości realizowanej przez firmę marży na sprzedaży produktów lub towarów. Jest bardzo pomocny w prognozowaniu wielkości przyszłych zysków w zależności od wielkości sprzedaży.

Wskaźnik marży netto na sprzedaż = (zysk brutto ze sprzedaży / przychody ze sprzedaży) x 100%




WSKAŹNIKI RENTOWNOŚCI MAJĄTKU
Wskaźniki rentowności majątku uzyskują efektywność wykorzystania majątku zaangażowanego w procesie gospodarczym, czyli jak duży zysk została osiągnięty dzięki niemu.

Wskaźnik rentowności aktywów (ROA- Return On Assets)
Mówi o wielkości zysku netto przypadającego na każdą złotówkę zaangażowaną w aktywa (majątek) firmy. Do obliczenia tego wskaźnika przyjmuje się wartość bilansową aktywów na koniec okresu (najczęściej roku) i wypracowany w tym samym okresie (bilansowy) zysk netto.

Wzrastająca wartość ROA świadczy o poprawiającej się zyskowności.

Wartości wskaźnika ROA nie powinno się porównywać pomiędzy firmami działającymi w różnych branżach, ponieważ znacznie gorzej wypadają tu przedsiębiorstwa o dużej kapitałochłonności produkcji.

ROA = (zysk netto / aktywa ogółem) x 100%

Wskaźnik siły zarobkowej aktywów (ROI -Return On Investments)
Oblicza się podobnie od ROA, zamiast zysku netto przyjmuje się zysk operacyjny przed odsetkami i opodatkowaniem, zwany też EBIT (Erna Before Interest and Tax). Wskaźnik ROI określa zdolność aktywów do generowania zysku, bez względu na to, w jaki sposób zostały one sfinansowane.

Kost kapitału własnego nie jest w przeciwieństwie do kosztów kapitału obecnego (koszty finansowe) odzwierciedlony w rachunku zysków i strat, wskaźnik ROI lepiej pod pewnym względami charakteryzuje rzeczywistą zyskowność zaangażowanego majątku. Wartość wskaźnika ROI pokazuje, jaka jest zdolność aktywów do generowania zysku operacyjnego, z którego płacone są odsetki do wykorzystywanego kapitału obcego. A zatem wartość ROI pokazuje, jaki jest maksymalny koszt długu (oprocentowanie), przy którym opłaca się z niego korzystać zakładając, ze siła zarobkowa aktywów nie ulegnie zmianie.

ROI = (zysk operacyjny / aktywa ogółem) x 100%



WSKAŻNIKI RENTOWNOŚCI KAPITAŁU
Wskaźniki rentowności kapitału pozwalają określić zdolność firmy do przynoszenia dochodu (zysku) z zaangażowanego kapitału.

Rentowność kapitału własnego (ROE - Return On Equity)
Wskaźnik ten opisuje relacje pomiędzy wypracowanym zyskiem netto a wielkością zaangażowanych kapitałów własnych. Powszechnie uznaje się, że jest to najważniejszy spośród wszystkich wskaźników rentowności, mówi bowiem właścicielom, jak efektywnie „pracuje” ich kapitał. Na rentowność zaangażowanych kapitałów wpływa wiele czynników: efektywność operacyjna wyrażana przez zyskowność sprzedaży, efektywność wykorzystania aktywów oraz dźwignia finansowa, czyli zaangażowanie kapitału obcego w celu zwiększenia zysku przypadającego na jednostkę kapitału własnego.

ROE = (zysk netto / kapitał własny ogółem) x 100%




ANALIZA DANYCH POTRZEBNYCH DO USTALENIA PROGU RENTOWNOŚCI

Analiza przychodów
Sprzedaż produktów i usług jest pieniężnym wyrazem przychodów przedsiębiorstwa. Przychody przedsiębiorstwa powinny być na takim poziomie, aby pokryły koszty działalności firmy oraz pozwoliły na uzyskanie nadwyżki finansowej.

Poprzez analizę przychodów można ocenić pozycje rynkową przedsiębiorstwa oraz jej zmiany. Dokonuje się tego poprzez analizę porównawczą przychodów z innymi firmami, które są lub mogą być jej konkurentami.

Aby dokonać analizy przychodów trzeba rozważyć cztery czynniki mające wpływ na nią:
• analizę ilości, jakości i struktury asortymentowej produkcji,
• analizę odbiorców,
• ocenę polityki marketingowej prowadzonej przez przedsiębiorstwo,
• ocenę warunków sprzedaży i skutków ekonomicznych ich zmian.

Analiza odbiorców
Odbiorców można sklasyfikować wg następujących kryteriów:
• wartość sprzedaży,
• grupy asortymentowe produktów,
• efektywność sprzedaży,
• częstotliwość dokonywania zakupów,
• rodzaje i typy odbiorców.





12.05.2008r.
Wykład 9


POLITYKA CENOWA
Polityka cenowa prowadzona przez przedsiębiorstwo należy do ważnych czynników kształtujących dochody ze sprzedaży. Od niej zależy popyt na dany wyrób, a tym samym i wielkość produkcji.

Przedsiębiorstwo ustala ceny wyrobów w następujących sytuacjach:
• gdy ceny są ustalane po raz pierwszy, np. dla nowego wyrobu,
• gdy ceny wyrobów zostają zmienione, np. pod wpływem zmiany kosztów produkcji i kosztów sprzedaży czy zmiany popytu,
• gdy zachowania konkurentów wpływają na zmianę cen wyrobów przedsiębiorstwa,
• polityka cenowa przedsiębiorstwa jest zależna od jej celów, a także od jej sytuacji na rynku oraz układu sił rynkowych.


PROMOCJA I DYSTRYBUCJA
Kolejnym czynnikiem mającym wpływ na rozmiary sprzedaży jest promocja i wielkość wydatków na reklamę produktów.

Reklama ma niebagatelne znaczenie, ponieważ skłania nabywcę do zakupu, a jej koszty zwracają się w postaci znacznego wzrostu obrotów firmy.

Reklama należy do jednych z istotniejszych elementów promocji wyrobu obok sprzedaży osobistej i public relations.

Dystrybucja jest czynnikiem mającym znaczenie w kształtowaniu dochodów ze sprzedaży.

W ramach dystrybucji podejmuje się decyzje o kanałach zbytu i punktów zbytu oraz o rozpowszechnianiu produktu.

ANALIZA PROGU RENTOWNOŚCI TO TYP ANALIZY, BAZUJĄCY NA ZALEŻNOŚCIACH CVP (produkcja - koszty - zysk)

W wyniku podziału kosztów na zmienne i stałe można uzyskać informacje o warunkach pokrycia całkowitych kosztów firmy i osiąganiu zysków poprzez realizowanie przedsięwzięć.

W tym celu pomocne jest posługiwanie się kategorią nazwaną „próg rentowności”, „próg krytyczny” (break even point) lub analizą progu rentowności (break even analysis).

Wyznaczenie progu rentowności przedstawia kształtowanie się relacji ekonomicznej „produkcja - koszty - zysk” oraz umożliwia analizę wpływu przewidywanych lub zaistniałych zmian wielkości produkcji, cen, kosztów itp. na zachowanie się tej relacji.

(wykres dla progu rentowności)

Obliczenie progu rentowności polega na badaniu zależności między produkcją (sprzedażą) a kosztami dla określenia punktu, do którego zwiększenie rozmiarów produkcji (przychodów ze sprzedaży) spowoduje osiągnięcie zysku, zmniejszenie rozmiarów produkcji (przychodów) zaś - poniesienie straty.

W przedsiębiorstwie, w którym produkcja jest jednorodna, wyznaczenie progu rentowności i jego analiza są stosunkowo proste.

Punkt krytyczny w tych firmach może być ustalony matematycznie oraz graficznie. Może być on wyrażony ilościowo lub wartościowo.

Wielkość progu rentowności, przy której przychody ze sprzedaży zrównają się z kosztami ich wytworzenia, tj. przy zerowym poziomie zysku można przedstawić następująco:

w wyrażeniu ilościowym:

BEPi= Ks/(c-kz)

BEPi - próg rentowności w wyrażeniu ilościowym
Ks -koszty stałe
C - cena sprzedaży
Kz- koszty zmienne


w ujęciu wartościowym:

BEPw=c*(Ks/c-kz)

BEPw = BEPi*c

BEPw - próg rentowności wartościowy
Ks -koszty stałe
C - cena sprzedaży
Kz- koszty zmienne

Ustalenie progu rentowności przy produkcji złożonej (wieloasortymentowej) jest trudniejszym problemem, a możliwości jego analizy są ograniczone. Analiza taka może być dokonana różnymi metodami. Zleżą one, między innymi, od informacji liczbowych dostarczanych przez rachunkowość, a zwłaszcza rachunek kosztów.

Matematyczne równanie opisujące próg rentowności ma następującą postać:

(...)

S - koszty stałe okresu
x - wielkość produkcji (sprzedaży) produktu
a - jednostkowe koszty zmienne produktu
p - cena jednostkowa

Próg rentowności przedsiębiorstwo osiąga, gdy koszty okresu są równe wielkości przychodów ze sprzedaży poszczególnych produktów.

Do czynników ograniczających prawidłową analizę progu rentowności należą:
• problem precyzyjnego określenie funkcji kosztów i przychodów, co często wymaga szczegółowych badań empirycznych,
• nieprecyzyjność podziału kosztów na stałe i zmienne,
• wysoki stopień niepewności związany z realnym oszacowaniem kosztów na warunkach inflacyjnych,
• trudności z oszacowaniem zmienności cen umownych,
• krótki horyzont czasowy.

Analiza progu rentowności ma szerokie zastosowanie i jest przydatna przy rozwiązywaniu wielu problemów:
• pozwala na głębsze wniknięcie w problem polegający na wyborze optymalnej ceny, kosztów, poziomu produkcji,
• przedstawia informacje dotyczącą wartości sprzedaży niezbędnej dla pokrycia kosztów całkowitych. Pomaga w ustaleniu cen w krótkich okresach czasu,
• przedstawia rozmiary produkcji zapewniające osiągnięcie oczekiwanego zysku oraz wpływ zmian w kosztach, cenach, strukturze produkcji na wielkość zysku. Wszystkie decyzje podejmowane w przedsiębiorstwie, a dotyczące skali produkcji znajdują odzwierciedlenie w kwocie wyniku finansowego,
• pozwala opracować strategię programu produkcyjnego dla osiągnięcia zysku maksymalnego, opracowanie przedziału rentowności produkcji, w którym występuje nadwyżka przychodów ze sprzedaży nad kosztami całkowitymi,
• wykazuje czynnik ryzyka za pomocą sfery i wskaźnika bezpieczeństwa - analiza ta może być wykorzystywana do oceny opłacalności przedsięwzięć inwestycyjnych,
• dostarcza szybkiej informacji o ewentualnej stracie w przypadku nie osiągnięcia wielkości progowych przez wielkość produkcji i sprzedaż.

13

Proces

przekształcania

Etapy procesu inf. rachunkowości

Czynności wykorzystywane w ramach danego etapu

DANE

Koncentracja danych

Obserwacje

Dokumentacje

Pomiar i wycena

Przetwarzanie danych

Ewidencjonowania

Rozliczenia

Kalkulacja

Weryfikowania dokonanych zapisów

Prezentacja otrzymanych inf.

Sprawozdawczość (rachunkowość finansowa)

Analizę

Planowanie (rachunkowość zarządcza)

Informacje

---