WYKŁAD 7. 18.01.2012

Kalkulacja podziałowa prosta.

Może być stosowana przy produkcji jednorodnej, o charakterze prostym. Poniesione i zaliczone na nośniki koszty dzielone są przez ilość jednostek kalkulacyjnych dla poszczególnych pozycji kosztów.

Przy tej kalkulacji specyficznego podejścia wymagają remanenty produktów wykorzystywanych na początku okresu, ponieważ wymagają one określenia czy kalkuluje się też koszt przeciętny produktów z kilku okresów czy też odrębnie są kalkulowane produkty wytwarzane w wielu okresach bo one mają inną strukturę kosztową niż produkty wytwarzane w okresie bieżącym, kiedy tę kalkulację robimy.

1. wszystkie pozycje kosztów traktowane są jednakowo

$$k_{j} = \frac{\sum_{}^{}K_{i}}{x_{j}}$$

• x_j – ilość jednostek kalkulacyjnych (wielkość produkcji w jednostkach naturalnych)

• k_j – koszt jednostkowy

• K_i – koszty i-tego rodzaju w okresie

1. z wyjątkiem materiałów i półfabrykatów, które bezpośrednio są ujęte wg produktów

$$materialy + \frac{K\ldots - materialy}{ilosc\ jednostek\ kalkulacyjnych}$$

Kalkulacja podziałowa ze współczynnikami

stosowana może być w jednostkach, w których masowo wytwarzane są różne, ale zbliżone do siebie produkty poprzez surowiec, proces technologiczny, urządzenia etc. Wytwarzane z tego samego surowca, w tym samym procesie technologicznym. Np. pudełka z kartonu, gwoździe. Następuje sprowadzenie pokrewnych wyrobów do wspólnego mianownika przy pomocy współczynników przeliczeniowych.

Współczynniki – wielkości sprowadzające różne jednostki do wspólnej miary; uwzględniają one relacje miedzy kosztami (grubość, ciężar, powierzchnia, pracochłonność, planowane koszty itp.). Współczynniki mogą być WSPÓLNE do wszystkich pozycji kalkulacyjnych lub RÓŻNE.

Procedura obliczeniowa kalkulacji współczynnikowej

Pozycje kalkulacyjne	Koszty	Ilość jednostek rzeczywistych	Współczynniki przeliczeniowe	Ilość jednostek umownych	Koszty jednostek umownych (Kju)	Koszty jednostek rzeczywistych	Koszt globalny
		a	Wa	a’ (aWa)	$$\frac{\text{Koszty}}{\begin{matrix} ilosc\ jednostek \\ \text{\ umownych} \\ \end{matrix}}$$	KjuA *WA	KjrzA*a lub KjuA*a’
		b	Wb	b’ (bWb)		KjuB*WB	KjrzB*b lub KjuB*b’
				∑ (a’ i b’)

Zadanie 1.

Kalkulacja podziałowa ze współczynnikami:

Przedsiębiorstwo przemysłowo „P” produkuje z tych samych surowców i przy zastosowaniu tych samych procesów technologicznych dwa rodzaje wyrobów „c” i „d”. W końcu miesiąca, to znaczy po rozliczeniu i przeniesieniu kosztów produkcji pomocniczej, kosztów wydziałowych i kosztów ogólnozakładowych, konto „Produkcja podstawowa” wykazuje następujące pozycje kosztów:

• materiały 185.000

• płace 48.600

• koszty wydziałowe 42.000

• koszty ogólnozakładowe 14.000

  • Ogółem 289.600

W bieżącym miesiącu wytworzono:

• Wrób „c” 500 sztuk

• Wyrób „d” 400 sztuk

Remanent końcowy produkcji w toku kształtuje się następująca:

• Wyrób „c” 200 sztuk o stopniu przerobu 25%

• Wyrób „d” 300 sztuk o stopniu 40%

Współczynniki przeliczeniowe dla poszczególnych pozycji kalkulacyjnych wynoszą:

	wyrób „c”	wyrób „d”
Materiały	2	5
Płace	1	0,5
Koszty wydziałowe i koszty ogólnozakładowe	1,6	1
Jednostkowe koszty wytworzenia wynoszą	230 zł/szt.	310 zł/szt.

Zadanie:

Na podstawie powyższych danych należy ustalić:

1. Koszty produkcji gotowej i niezakończonej

2. Koszty jednostkowe wytworzenia w pełnym układzie kalkulacyjnym

3. Koszty planowane produkcji przemysłowej

4. Odchylenia od kosztów planowanych wyrobów gotowych

Wyliczone wielkości zaksięgować na odpowiednich kontach.

Pozycje kalkulacyjne	Koszty okresu	Ilość jednostek umownych	Kj umownej	Kj WG	Kjrz
		C	D	C+D
Materiały bezpośrednie	185 000	(500+50)*2	(400+120)*5	3 700	50
Płace bezpośrednie	48 600	550*1	520*0,5	840	60
Koszty wydziałowe	42 000	550*1,6	520*1	1 400	30
Koszty ogólne	14 000	550*1,6	520*1	1 400	10
Razem	289 600

Rozliczenie:

C produkcja zakończona 500*224 = 112 000

Produkcja niezakończona 50*224 = 11 200

123 200

D produkcja zakończona 400*320 = 128 000

Produkcja niezakończona 120*320 = 38 400

166 400

Suma 289 600

Produkcja

C 500 sz. WG 200 szt. (25%)

D 400 szt. WG 300 szt. (40%)

Współczynniki:

	materiały	płace	koszty wydziałowe	koszty ogólne
C	2	1	1,6	1,6
D	5	0,5	1	1

Kalkulacja doliczeniowa zleceniowa:

1. Produkcja jednostkowa, małoseryjna:

   • Przedmiot kalkulacji: seria, partia, sztuka

   • Zlecenie produkcyjne – dokument dyspozycyjny na podstawie zlecenia produkcji wystawiane są w księgowości karty kalkulacyjne (analityka do produkcji podstawowej lub pomocniczej)

   • Dokumenty kosztów bezpośrednich zawierają na zlecenia

   • Niezakończone zlecenie są traktowane jako produkcja niezakończona

2. Kalkulacja doliczeniowa asortymentowa (okresowa)

   • Produkcja średnio i wielkoseryjna, równoległe uruchomienie asortymentów

   • Podmiot kalkulacji: asortyment wyrobów, grupa asortymentowa bez względu na liczbę uruchomionych serii

   • Karty kalkulacyjne – koszty zbierane są dla asortymentów według zasad kalkulacji zleceniowej

   • Rozliczanie kosztów na produkty gotowe i niezakończone według metod poznanych

ROZLICZANIE KOSZTÓW OKRESU SPRAWOZDAWCZEGO NA PRODUKCJE GOTOWA I W TOKU

Ten etap rozliczeń może być przeprowadzony równocześnie z kalkulacja kosztów lub przed kalkulacja. Polega on na obliczeniu KOSZTÓW WYTWORZENIA.

Wg art. 34 UoR na dzien. bilansowy jednostki mogą wyceniać produkty w toku produkcji (jeśli nie zniekształca to wyniku):

1. wg bezpośrednich kosztów wytwarzania

2. 2. wg zużytych materiałów bezpośrednich

3. 3. nie wyceniać ich w ogóle

Tych uproszczonych zasad nie można stosować, jeśli produkcja trwa dłużej niż 3 miesiące, jest przeznaczona do sprzedaży lub na rzecz środków trwałych w budowie oraz jeśli przyjecie wymienionych wariantów spowoduje zniekształcenie stanu aktywów i wyniku finansowego.

Wg art. 28 UOR dotyczącego wyceny produktów, produkty można wyceniać wg ceny sprzedaży netto (jeżeli nie jest możliwe ustalenie kosztu wytworzenia zasobu) tego samego lub podobnego przedmiotu pomniejszonej o przeciętnie osiągany zysk brutto ze sprzedaży, z uwzględnieniem jego przetworzenia.

Jeśli nie jest możliwe ustalenie ceny sprzedaży netto, to należy określić wartość godziwa.

Jeżeli do wyceny stosuje sie planowane koszty (art. 34), to gdy różnice w stosunku do kosztów rzeczywistych są nieznaczne, to na koniec roku nie trzeba ich korygować o odchylenia od kosztów rzeczywistych (nie są większe od ceny sprzedaży netto).

Koszty wytworzenia niezakończonej usługi, w tym budowlanej, obejmują koszty poniesione od dnia zawarcia umowy do dnia bilansowego (art. 34c).

Filmy, oprogramowanie komputerowe i inne produkty wielokrotnego użytku wycenia sie w okresie przynoszenia przez nie korzyści ekonomicznych (nie dłuższym niż 5 lat) w wysokości nadwyżki kosztów wytworzenia nad przychodami ze sprzeda(y (Kw – Ps). Potem nieodpisane zwiększają one „Pozostałe koszty operacyjne” (art. 34 ust.3).

Metody rozliczania kosztów na produkcje gotowa i niezakończona

Metody wyceny w rachunku kosztów opierają się na równaniu konta produkcji:

Sp + Ko = Wg + Sk

Sp – stan początkowy; Ko – koszty okresu

Wg – wyroby gotowe; Sk – saldo końcowe; (u) – wg kosztów umownych, np. po koszcie planowanym

1. Metoda identyfikacji – na podstawie ewidencji analitycznej następuje stosownie do metody kalkulacji przyporządkowanie pozycji kosztów wytworzenia do produktów zakończonych i w toku.

2. Wyceny produkcji w toku wg wielkości umownych

   • Przewiduje się pełny koszt wytworzenia biorąc pod uwagę stopień zaawansowania w przerobie

   • Przewiduje się koszty bezpośrednie i stopień przerobu

   • Przewiduje się zużycie materiałów bezpośrednich

Wg = Sp + Ko – Sk(u)

Wszystkie odchylenia przechodzą na produkty gotowe.

1. Wycena produkcji gotowej wg wielkości umownych

Sk = Sp + Ko – Wg(u)

Tą metodę można stosować przy znaczących rozmiarach produkcji niezakończonej i kontroli okresowej wsadu i uzysku.

1. Wycena produkcji w toku i zakończonej wg jednostek umownych

Sp + Ko = Wg(u) + Sk(u)

O (odchylenie) = Sp + Ko – Wg(u) – Sk(u)

$$Wn = \frac{O}{\text{Wg}\left( u \right) + Sk\left( u \right)}$$

1. Przeliczenie produkcji w toku na umownie zakończona wg stopnia zaawansowania w przerobie - jednolite lub zróżnicowane dla pozycji kosztów przeliczniki