1) Miejsce pamięci w kulturze
Pamięć:
- jednostki
- zbiorowa
- społeczna
Pamięć istotna jest dla rozwoju kultury, jednostki i społeczeństwa. Dopóki nie odkryto pisma, wszystko szło swoim torem. Przekazywanie wzorców, wychowanie dziecka, pokazanie co jest dobre a co złe. Przykład: Naród żydowski/ brak państwa/ zachowanie tożsamości.
2) Formy pamięci:
- indywidualna
- zbiorowa
3) Nośniki kultury:
- pamięć
- mowa
- pismo
Mowa rozwinęła się ponad 6tys. lat temu
Różne poglądy powstania mowy:
Poglądy Kartezjusza, zwierzęta nie mają mowy, bo nie mają duszy.
Arystoteles, mówił że zwierzęta potrafią wydawać tylko dźwięki, które są wyrazem emocji
Herder - człowiek `wymyślił' mowę sam z siebie korzystając z natury.
W Egipcie mowę nadał bóg ptak.
W Grecji - Hermes.
Kwestia mitologiczna - przekazy biblijne, początkowo jeden wspólny język, wieża Babel pomieszanie języków następnie potop gdzie zanikły wszelkie języki oprócz trzech języków pochodzących od synów Noego: język hamicki (ludy Afryki), semicki (bliski wschód), indoeuropejski.
Pismo
- Powstało w celach gospodarczych, handlowych (kwestia ekonomiczna) później aby opisywać podboje władców, rody danego królestwa, tabliczki z nazwami miejscowości skąd pochodziły dary dla władcy, rozwinęły się księgi umarłych, przewodniki po zaświatach.
- Piktogramy były pierwsze, jak odcisk dłoni, pieczęcie
- Następnie było pismo klinowe, tabliczka gliniana z pędzelkiem trzcinowym. (Mezopotamia) - Tabliczki nie zachowały się bo były one wielokrotnego użytku.
- Kolejne było pismo hieroglificzne (Egipt) każdy znak odpowiadał poszczególnej sylabie
Pismo rozwijało się ze znaków oznaczających poszczególne sylaby, ewolucja zaczęto skracać z 3tys. na 750 znaków.
Rozwój pisma:
Egipt i Babilonia -> przeszło do Aten -> ze starożytnej Grecji -.> na starożytny Rzym a dalej na całą Europę i ze starożytnej Grecji cyrylica na wschód.
Cyrylica powstała w X - IX w.
4) Biblioteki
- Pismo zaczęto gromadzić przy świątyniach i pałacach (biblioteki)
Arystoteles był bibliofilem, mistrzem Aleksandra Wielkiego Macedońskiego on zwoził mu z podbitych terenów księgi.
- Pismo odręczne a następnie druk (Biblia Gutenberga)
Średniowiecze - biblioteki były zawilgotniałe i porzucone, używane jako magazyny. Pulpity dla ksiąg, księgi przykute do pulpitów, brak miejsca żeby usiąść i to odrzucało od chęci nauki.
Biblioteka Aleksandryjska podzielona na 10 działów, które były opisywane, zarządzanie biblioteki wzorowane na Egipcie, pracownicy opłacani przez państwo. Na wzór bibliotek egipskich pozyskiwano najlepszych uczonych.
5) Rola religii a nauka
W starożytności wszystko było tłumaczone mitami, np. Prometeusz dał ogień; Hermes nadał mowę, Hefajstos uczył obróbki metalu, Demeter uczyła uprawy roli; etc.
Myślenie magiczne, rozwój astrologii, przydała się do oznaczenia kiedy należy orać, uprawiać ziemię.
Pojawienie się chrześcijaństwa, chrześcijanie uznani zostali za barbarzyńców przez Rzymian (byli zacofani naukowo), paradoks, wielcy mędrcy uczyli się w szkołach pogańskich, barbarzyńskich.
Biblia i Koran wiele ksiąg między sobą się kłóciło np. powstanie świata
Mądra tylko Biblia plus ślepe zapatrzenie w kler i kościół (średniowiecze)
Kopernik mówił że ziemia nie jest centrum świata przez co został wyklęty z kościoła.
W średniowieczu jedyne źródło rozwoju to były klasztory, które zapoczątkowywały nowe sposoby budowania, uprawiania ziemi etc.
Stworzenia świata wg biblii - nic przed stworzeniem świata nie było, nie było nauki
Stworzenie świata wg naukowców - nauka była wcześniej przed biblią
Odrodzenie
Powrót do starożytności, odrodzenie, na nowo poznanie prawdy, oderwanie się od kościoła, idei, wzorowany antyk (np.architektura). Stawiano na naukę.
Rozwój nauki nie był na rękę dla kościoła i nadal tak jest. Jedynie Jan Paweł II próbował pogodzić naukę i kościół. Kościół wszystko wyjaśniał na podstawie biblii.
Rozłam kościoła XI w. Prawosławie i kościół rzymskokatolicki
Marcin Luter
Teoria wielkiego wybuchu, teoria Habla dopiero wtedy kościół zmieniał swoje poglądy, w końcu doszli do pewnego porozumienia że dopuścili naukę tłumacząc ją jako metodę opatrzności.
Jak kościół odnosi się do nauki?
Negatywnie.
6) Rola religii w rozwoju kultury.
Starożytność:
Odskocznia od życia codziennego, wszelkie obrzędy związane z wyznawaną religią (Wielkie Dionizja)
Religia tłumaczyła to czego nie byliśmy w stanie zrozumieć
ukazywała że bogowie opiekują się nimi, sprzyjali im, i wtedy można było pozwolić sobie na rozwój, mogli prowadzić podboje.
Gdy bogowie nie sprzyjali to często tłumaczono tym, że źle złożono ofiarę lub o niej zapomniano.
Nadanie mowy, ognia, nauka wszystko zawdzięczane bogom i religii
Średniowiecze:
Religia była trendem, nią żyto. Ilustracje z ważniejszych sytuacji opisywanych w biblii, obrazkowa biblia na ścianach kościołów. Rycerstwo. Wprowadzanie chrześcijaństwa, przyjmowanie zwyczajów, dalszy rozwój, przychylność papieża. Poczucie bezpieczeństwa przez przynależność do jednej religii.
Renesans:
Religia wykorzystywana w sztuce, budowa nowych świątyń, klasztory nośnikiem kultury, nauka wszystkiego od nich.
7) Nauka, miejsce nauki, nauczanie:
Czytanie i pisanie to dwie różne rzeczy, nie każdy kto potrafił pisać potrafił czytać i na odwrót.
System pamięciowego nauczania, przepisywanie zwojów, ksiąg. Podręczniki - spis bogów, zwierzęta.
Mistrz który dyktował, uczeń powtarzał.
Każdy mistrz strzegł swojego cechu, uczniowie musieli podpatrywać.
Uczono medycyny, muzyki, astrologii, magii, matematyki
Dopiero w starożytnej Grecji nauka była poszerzona o sport, aby chronić swój kraj.
Igrzyska jako rozrywka, przychylność dla władcy (przykład gladiator).
Nieliczne klasy do 15 osób, kary chłosty, rodzice mogli przejąć naukę swoich dzieci.
Tabliczki miały 3, 4 cm a dobry pisarz potrafił zapisać po 3 linijki.
Starożytność - glinowe tabliczki, papirus.
Średniowiecze - woskowe tabliczki
Motyw Egiptu - aby pobierać nauki podążano do Egiptu
Kobiety nie uczyły się w szkołach, uczyły się od np. swojego męża. Kapłanki są wyjątkiem.
Czasy nowożytne:
W zaborze pruskim szkolnictwo było obowiązkowe a w zaborze rosyjskim i niemieckim było zawieszone. Pod zaborami utworzyła się Komisja Edukacji Narodowej.
Szkolnictwo po II wojnie światowej, na kształt rosyjskich (10 klas).
System szkolnictwa obecnie, nie jest idealny, coraz niższy poziom nauczania, nauczanie zaczerpnięte z Ameryki, moda na pobieranie korepetycji. Początkowy system nauczania był lepszy.
8) Przenikanie się nauki i religii
Wiele aspektów nauki i religii wykluczało się. Patrz punkt 5.
9) Polityczne aspekty rozwoju kultury
Starano się aby aktualny władca był wychwalany, a poprzedni zapomniany.
Kultura kreowała wizję o swoim władcy
Król/władca pomazaniec boży, od niego wszystko zależało, całe życie swoich poddanych (starożytność)
Deigracja (władza z łaski boga) w średniowieczu
Za Ramzesa II były tworzone fragmenty pieśni wychwalające jego dokonania mimo niepowodzeń.
Tłumaczenie wszelkich rzeczy wolą bożą.
Ograniczona wolność - zahamowany rozwój kultury. W demokracji rozwijają się wszelkiego rodzaju stowarzyszenia, a tym samym rozwija się kultura.
Palenie ksiąg - lata 30. XX w. przez hitlerowców.
Zabory, komunizm - ograniczenie rozwoju kulturalnego poprzez zakazy i nakazy ze strony państwa.
Rzym - Senat miał doradzać władcy, ewoluował z funkcji doradczej do rządzenia państwem.
Osoba która nie brała udziału w życiu politycznym była wykluczana. Podobnie teraz sprawa wygląda w Belgii, w sprawie wyborów. Pewne uspołecznienie.
Demokracja przyczyniła się do rozwoju kultury, pisarze, swoboda w rozwoju.
Rozwinęła się w Grecji, po czym przejął ją Rzym.
Porównanie tyranii z demokracją. Odmianą tyranii jest monarchia. Kogo kraj tego religia. Nowy władca nowa religia z jednej strony ograniczenie a z drugiej strony rozwój ze względu na nowe obrzędy, tradycje. Za czasów tyranii był kult boga, władca wybierał bogów dla swoich poddanych. Zasady które trzeba było przestrzegać.
Religia odskocznią od codziennych czynności.
10) Kultura jako element kształtowania się społeczeństwa.
Społeczeństwo tworzy kulturę, który jest ich dorobkiem.
Wraz z rozwojem kultury rozwija się społeczeństwo, a jeżeli rozwija się społeczeństwo to rozwija się kultura.
Rozwój kultury - rozwój globalizacji,