1 Jakie elementy konstytuują teorię bezpieczeństwa. Wymień trzy z nich.
Komunikowanie, przestrzeń komunikacji, narzędzia;
Idee, ideologie, dogmaty, doktryny;
Narzędzia służące do urzeczywistnienia komunikacji i idei;
Odczucia, przeświadczenia, doznania
2 Wymień dwie kategorie określające bezpieczeństwo zorganizowanych podmiotów społecznych.
• bezp. narodowe
- państwo
- naród / społeczeństwo
- grupy społeczne
- jednostki
• bezp. międzynarodowe
- państwa i ich organizacje
- organizacje pozarządowe
- narody, narodowości,
- grupy etniczne,
- grupy społeczne,
- jednostki
3 Wymień dwie grupy czynników kształtujących bezpieczeństwo podmiotu. Bezpieczeństwo podmiotu dzielimy na indywidualne i zbiorowe. Sposoby zapewnienia bezpieczeństwa poprzez:
działania społeczności, które koncentrują się na zapewnieniu im bytu -istnienia, trwania i przetrwania - oraz rozwoju społecznego, gospodarczego, militarnego, kulturalnego, ideologicznego, ekologicznego
koncepcje tych działań są oparte na: wartościach, potrzebach, interesach, celach.
4 Wymień cztery organizacje, które podejmują w swoich pracach zagadnienia związane z bezpieczeństwem międzynarodowym.
ONZ Organizacja Narodów Zjednoczonych
NATO Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego
5 Określ pięć czynników globalizacji mających znaczenie dla utrzymania pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego.
Promocja idei globalnego „dobrego zarządzania”
Ustanawianie wspólnych norm i standardów
Ekonomiczne współzależności redukują możliwości zbrojnych konfliktów (między obszarami wysokorozwiniętymi)
Tworzenie globalnej opinii publicznej
Promocja multilateralizmu
6 Określ pięć procesów globalnych wpływających na ład międzynarodowy
Przenoszenie ośrodków politycznych i ekonomicznych do nieustabilizowanych obszarów
Koncentrowanie władzy i potęgi w państwach dążących do rewizji istniejącego porządku międzynarodowego
Wzrost zależności państw od rozwoju sytuacji i problemów generowanych często w oddalonych od ich granic regionach
Narastająca globalizacja procesów komunikacji na różnych szczeblach życia politycznego, gospodarczego i socjalnego
Powstanie geopolitycznych makroregionów jako nowej, pośredniej platformy stosunków międzynarodowych
Utrwalanie kolektywnych bytów politycznych, posiadających cechy etnicznie lub religijnie
Liczbowy i jakościowy rozwój ogółu organizacji działających na arenie międzynarodowej
7 Scharakteryzuj w pięciu punktach „Euroazjatyckie Bałkany”.
Tworzenie nowych ośrodków politycznych i ekonomicznych: Iran, Afganistan (nieustabilizowany obszar)
Koncentrowanie władzy i potęgi w państwach dążących do rewizji istniejącego porządku międzynarodowego: Iran, państwa arabskie - Izrael
Utrwalaniem kolektywnych bytów politycznych, posiadających cechy etnicznie lub religijnie
Niepokoje społeczne: migracje, konfrontacja religijna i ideologiczna
Centra terroryzmu
8 Wymień i opisz cztery obszary, na których mają miejsce konflikty i wojny.
1. Konflikt w Sudanie (wojna domowa)
Rebelianci - Arabowie od końca 1955 r.
Wojna domowa w Sudanie wybuchła już pod koniec 1955 roku przed ogłoszeniem niepodległości spod panowania brytyjsko-egipskiego (1 stycznia 1956 roku). Powodem buntu murzyńskiej ludności z południa kraju (bunt w Torit) było niezadowolenie z politycznej i gospodarczej dominacji muzułmańskich Arabów z północy. Rebelianci domagali się większej niezależności polityczno-ekonomicznej Południa (łącznie z secesją), innego podziału zasobów naturalnych i władzy oraz zmiany statusu religii islamskiej w państwie.
2. Konflikt o Kaszmir, Pakistan - Indie, od 1947 r.
Przyczyną jego powstania jest walka o hegemonię w tym regionie. Żeby tego wszystkiego było mało, to jeszcze dodatkowo konflikt ten ma skrywany, dawny podtekst religijny. Jest to miejsce, gdzie współżyją obok siebie wyznawcy zarówno islamu, jak i hinduizmu oraz buddyzmu a także innych mniej znaczących religii. Również zauważalny jest aspekt kolonialny w przypadku tego konfliktu.
3. Konflikt izraelsko - palestyński od 1948 r.
Początki tego konfliktu to powstanie państwa Izrael na terytorium palestyńskim. Powodem jego wybuchu były trzy przesłanki: podział terytorialny, utworzenie niepodległego państwa palestyńskiego a także powrót żydów do Izraela. Potyczki trwają tam do dziś.
4. Konflikt w Timorze Wschodnim od 1975 r.
Od 1975 roku władze Indonezji stosowały we wschodnim Timorze represje w stosunku do miejscowej ludności. Celem ich było zniszczenie kultury i tradycji mieszkańców regionu. W 1999 roku odbyło się tam referendum, w którym większość mieszkańców opowiedziało się przeciw autonomii w granicach Indonezji. Główną przyczyna walk w Timorze były kłótnie o władzę oraz o wpływy na tym terenie.
5. Konflikt w Kolumbii -ELN - FARC , lata 80' XX wieku
Kolumbia jest krajem gdzie rozlew krwi jest codziennością już od 80-tych lat XX wieku. Starcia w Kolumbii rozgrywają się pomiędzy dwiema powstałymi jeszcze w 60-tych latach organizacjami partyzanckimi. Są to: ELN i FARC. Dzisiaj kiedy większość konfliktów domowych i światowych zaczyna słabnąć tutaj wojna domowa przeżywa czas rozkwitu.
6. Konflikt w Somalii , wojna domowa od 1991 r.
Somalia jest kolejnym państwem, którego powodem starć zbrojnych jest władza. Od upadku rządu Siada Barre w 1991 roku państwo pogrążone jest w anarchii, nie ma żadnych instytucji państwowych ani administracyjnych.
Powodem tej wojny domowej są przede wszystkim różnice polityczne.
9 Wymień trzy dowolne typy konfliktów i wojen.
Konflikt o charakterze długoterminowym
Konflikt wymagający znacznych, stałych nakładów finansowych
Konflikt na odległym teatrze działań
Podział konfliktów na:
- globalne - w których angażują się czynnie siły mocarstw światowych i które
wywołują globalne napięcia;
- regionalne - toczone przy udziale największych państw regionu pretendujących do roli
regionalnych mocarstw, przy użyciu poważnych sił zbrojnych na dużym obszarze;
- lokalne - w których uczestniczą państwa o niskiej pozycji międzynarodowej, dyspo-
nujące niewielkimi siłami zbrojnymi; konflikty te nie wywołują większych napięć
i negatywnych skutków międzynarodowych.
wojny dzieli się na:
- wewnętrzne (wewnątrzblokowe) - prowadzone w ramach danego sojuszu politycz-
no-militarnego; zaliczano do nich wojny domowe w strefie wpływów supermo-
carstwa z jego ukrytą lub jawną interwencją na rzecz jednej ze stron konfliktu;
- peryferyjne - prowadzone poza obszarem sojuszy, w które mocarstwa angażowały
się pośrednio, bądź będące konfliktem między jednym z członków sojuszu a pań-
stwem trzecim;
- regionalne - o dużym natężeniu, prowadzone między dwoma uczestnikami sojuszu
polityczno-militarnego, ich cele i zasięg są ograniczone strefą buforową mocarstwa
i traktowane jako „zastępcze pole bitwy” wobec niemożności konfrontacji bezpo-
średniej;
- światowe - to bezpośrednia konfrontacja między supermocarstwami.
10 Wymień i opisz uprawnienia Rady Bezpieczeństwa ONZ w zakresie konfliktów i wojen.
Najważniejsze kompetencje Rady Bezpieczeństwa to:
• utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa (szczególne uprawnienia w tym zakresie wymienione są w rozdziałach VI, VII, VIII i XII Karty NZ),
• badanie sporów i sytuacji zagrażających pokojowi oraz rekomendowanie sposobów ich rozwiązania,
• stwierdzanie istnienia zagrożeń dla pokoju lub agresji,
• decydowanie o zastosowaniu odpowiednich środków w celu przywrócenia międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, w tym zastosowania sankcji ekonomicznych lub użycia siły,
• rekomendowanie Zgromadzeniu Ogólnemu NZ kandydata na Sekretarza Generalnego NZ, wybór (wraz ze Zgromadzeniem Ogólnym NZ) sędziów Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości.
11 Wymień i opisz dwa instrumenty polityki państw wykorzystywane w stosunku do innych państw/podmiotów.
Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa (cele i instrumenty ich realizacji).
Cele:
• zapewnienie wspólnych wartości, podstawowych interesów, niepodległości i integralności Unii zgodnie z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych,
• zachowanie i umocnienie międzynarodowego bezpieczeństwa, zgodnie z zasadami Karty NZ, jak również z zasadami Aktu Końcowego z Helsinek oraz Karty Paryskiej, włączając to zasady dot. zewnętrznych granic,
• popieranie współpracy międzynarodowej,
• rozwijanie i umacnianie demokracji i rządów prawa oraz poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności,
Instrumenty realizacji:
• zasady i ogólne wytyczne Wspólnej Polit. Zagr. i Bezp. - ustalane przez Radę Europejską, na ich podstawie Rada Ministrów podejmuje niezbędne decyzje,
• wspólne strategie - przyjmuje Rada Europejska na zalecenie Rady Ministrów; określają ich cele, czas trwania i środki, jakich użyć ma Unia i państwa członkowskie; na ich podstawie RM przyjmuje „wspólne działania” i „wspólne stanowiska”,
• wspólne stanowiska - określają stosunek Unii do poszczególnych spraw o charakterze geograficznym lub merytorycznym,
• wspólne działania - odnoszą się do określonych sytuacji, kiedy konieczne jest podjęcie przez Unię działania operacyjnego,
12 Czym jest wojna według Carla von Clausewitza
Wojna jest wtedy aktem przemocy, mającym na celu zmuszenie przeciwnika do spełnienia naszej woli (przy jej stosowaniu nie ma granic)
Wojna jest nie tylko czynem politycznym, lecz prawdziwym narzędziem polityki, dalszym cięgiem stosunków politycznych, przeprowadzeniem ich innymi środkami
Nieznaczne, zaledwie godne wzmianki ograniczenia, które nakłada sobie pod nazwa prawa międzynarodowego, towarzysza jej nie osłabiając utracie jej siły
13 Opisz jedno z praw wojny
Prawo konfliktów zbrojnych (ius in bello), nazywane też międzynarodowym prawem humanitarnym lub prawem wojennym - zbiór przepisów zaakceptowanych przez społeczność międzynarodową dotyczących sposobów prowadzenia konfliktów zbrojnych, ochrony ich ofiar oraz uczestników.
Jego normy określają:
sposób wszczynania i kończenia konfliktów zbrojnych;
wymogi stawiane członkom sił zbrojnych i ich sytuację prawną;
kwestie związane z okupacją nieprzyjacielskiego terytorium;
ochronę osób cywilnych w tym ludności nieprzyjacielskiego państwa;
formy ochrony chorych i rannych;
środki i metody prowadzenia walki;
prawne następstwa stanu wojny w sferze stosunków międzynarodowych.
14 Określ cztery wyróżniki potęgi wg. Nicolasa Spykmana.
wielkość terytorium,
charakter granic,
liczba ludności,
brak lub występowanie surowców,
rozwój gospodarczy i technologiczny,
siła finansowa,
jednorodność narodowościowa,
stopień integracji społecznej, stabilność polityczna i morale narodu.
15 Opisz stabilność systemu bezpieczeństwa wg. Roberta Gilpina.
System jest stały jeśli państwo nie widzi korzyści z jego zmiany
Państwo dąży do zmiany jeżeli spodziewa się korzyści przewyższające ewentualne straty
Zmiany mogą się dokonywać na skutek: poszerzenia terytorium, wzrostu siły ekonomicznej, zdobycia i/lub kontroli zasobów, itp.
Osiąganie stanu równowagi między stratami i korzyściami dalszej ekspansji sprawia, że wzrasta tendencja do zachowania status quo
System stabilizuje się jeżeli państwa zdolne są utrzymywać równowagę
16 Wymień i opisz cztery cele strategiczne zawarte w Koncepcji Strategicznej NATO.
Głównym celem Sojuszu jest zagwarantowanie - środkami politycznymi i militarnymi - wolności i bezpieczeństwa wszystkim państwom członkowskim. Do osiągnięcia tego celu NATO wykonuje podstawowe zadania w zakresie bezpieczeństwa:
• zapewnia fundament trwałego bezpieczeństwa w Europie, opartego na rozwoju instytucji demokratycznych i pokojowym rozwiązywaniu konfliktów;
• zapewnia środki odstraszania i obrony przed jakąkolwiek formą ataku na terytorium każdego państwa członkowskiego;
• rozwija bezpieczeństwo międzynarodowe poprzez stałą i aktywną współpracę ze wszystkimi państwami partnerskimi należącymi do programu Partnerstwo dla Pokoju (PdP) oraz Euroatlantyckiej Rady Partnerstwa;
• wysyła swoje misje wojskowe do państw, na terytorium których toczy się konflikt zbrojny, celem zażegnania tego konfliktu.