Powojenne adaptacje filmowe prozy Dwudziestolecia.

1. M. Choromański, Zazdrość i medycyna.

Reżyseria: Janusz Majewski

Data premiery: 1973

Obsada:

Tamten, kochanek Rebeki - Andrzej Łapicki

Rebeka Widmarowa - Ewa Krzyżewska

Widmar - Mariusz Dmochowski

Zofia Dubilanka, była kochanka Widmara - Grażyna Staniszewska

krawiec Abraham Gold - Włodzimierz Boruński

doktor Willi von Fuchs - Edmund Fetting

dr Rubiński - Andrzej Mrowiec

Izaak Gold, brat Abrahama - Bogusław Sochnacki

ordynator Bogucki - Józef Rosiński

Anielka, córka Golda - Beata Nowicka

Boruch, syn Golda - Piotr Kąkolewski

pielęgniarz Paweł - Andrzej Rausz

2. M. Dąbrowska, Noce i dnie

Reżyseria: Jerzy Antczak

Data premiery: 1975

Obsada:

Jadwiga Barańska (Niechcic Barbara), Jerzy Bińczycki (Niechcic Bogumił), Emir Buczacki (Lucjan Kociełło, mąż Teresy), Stanisława Celińska (Niechcic Agnieszka , córka Barbary i Bogumiła), Władysław Hańcza (Jan Łada), Zbigniew Koczanowicz (Szymszel), Jerzy Kamas (Ostrzeński Daniel , brat Barbary), Ilona Kuśmierska (Niechcic Emilka , córka Barbary i Bogumiła), Barbara Ludwiżanka (Jadwiga Ostrzeńska, matka Barbary), Olgierd Łukaszewicz (Janusz Ostrzeński, syn Michaliny i Daniela), Kazimierz Mazur (Niechcic Tomasz , syn Barbary i Bogumiła), Zdzisław Mrożewski (Leon Woynarowski, sąsiad Niechciców, właściciel Pamiętowa), Kazimierz Opaliński (rejent Joachim Ostrzeński, stryj Barbary), Barbara Rachwalska-Pawlicka (Julka, służąca Niechciców), Andrzej Seweryn (Anzelm Ostrzeński, syn Michaliny i Daniela), Aleksander Sewruk (doktor Wettler), Elżbieta Starostecka (Teresa Ostrzeńska-Kociełło, siostra Barbary), Karol Strasburger (Toliboski Józef , syn Toliboskiego), Andrzej Szczepkowski (rejent Wacław Holszański), Janina Traczykówna (Ostrzeńska Michalina , żona Daniela), Beata Tyszkiewicz (rejentowa Stefania Holszańska), Mieczysław Voit (Ludwik Ceglarski), Marek Walczewski (Daleniecki, właściciel majątku w Serbinowie), Magdalena Zawadzka (Ksawunia Woynarowska), Ludwik Benoit (Jozafat, chłop w Serbinowie), Piotr Binder (Bodzio Ostrzeński, syn Michaliny i Daniela), Krystyna Borowicz (Winczewska, żona poprzedniego administratora Krępy), Henryk Borowski (Klemens Klicki, stryj Bogumiła), Tadeusz Cygler, Tadeusz Czechowski (gość), Halina Czengery (Wiktoria Łada, żona Jana), Ewa Dałkowska (Olesia Chrobotówna), Jan Englert (Śniadowski Marcin , mąż Agnieszki Niechcicówny), Tadeusz Fijewski (Łuczak, chłop w Serbinowie), Ryszarda Hanin (Żarnecka, kucharka w Serbinowie), Irena Hrehorowicz, Cezary Julski (Antoni Kałużny, chłop w Serbinowie), Mieczysław Kalenik (Stefan Olczak, ekonom w Serbinowie), Elżbieta Karkoszka (Magda, córka Klimeckich), Jadwiga Kuryluk (Ludwiczka, służąca w Krępie), Aleksandra Leszczyńska (matka Bogumiła), Andrzej May (Owrucki, nowy właściciel Serbinowa), Andrzej Mrożewski (Tadeusz Krępski, syn właściela Krępy), Zofia Merle (Maria Kałużna, chłopka w Serbinowie), Wiktor Nanowski (Klimecki, furman w Serbinowie), Jan Nowicki (Preusker, oficer pruski w Kalińcu), Janusz Paluszkiewicz (Banasiak, chlop w Serbinowie), Leszek Piskorz (pan Kazimierz, gość na balach u Ładów; w czołówce inicjał imienia: Z.), Janina Seredyńska (pani Hłasko, nauczycielka w Serbinowie), Bogusław Sochnacki (Roman Katelba, pisarz w Serbinowie), Andrzej Szenajch (2 role: gośc na balu u Ładów, oficer pruski w Kalińcu), Witold Zarychta, Janusz Ziejewski (Walenty, karbowy w Serbinowie), Zygmunt Zintel (Lalicki, poprzedni administrator w Serbinowie), Wojciech Alaborski (Seweryn Bartołd, mąż Emilki) i wielu innych ;)

Różnice pomiędzy filmem a książką.

W filmie dodano: sceny towarzyskich zabaw, w których uczestniczą Bogumił i Barbara; rozmowę Barbary ze śmiertelnie chorym Lucjanem

Pominięto: postaci Anki Niechcicówny, Celiny, pani Hłasko, większość wydarzeń z III tomu

Zmieniono: akcja filmu rozpoczyna się od finałowej sceny z ostatniego tomu powieści, kiedy Barbara ucieka z Kalińca; wydarzenia w całym filmie przedstawiane są jako wspomnienia Barbary.

Na podstawie powieści Dąbrowskiej nakręcono Antczak nakręcił również 12 odcinkowy serial, z tą samą obsadą, którego premiera odbyła się w 1978 roku.

3. W. Gombrowicz, Ferdydurke

Tytuł filmu: Ferdydurke lub, jak to tłumaczy Skolimowski, 30 DOOR KEY

Reżyseria: Jerzy Skolimowski

Produkcja: Polska, Wielka Brytania, Francja

Data premiery: 1991

Obsada:

Iain Glen (Józio), Robert Stephens (Pimko), Crispin Glover (Miętus), Judith Godreche (Zuta), Fabienne Babe (Zosia), Tadeusz Łomnicki (wuj), Marek Probosz (Syfon), Artur Żmijewski (Kopyrda), Dorota Stalińska (Młodziakowa), Jan Peszek (Młodziak), Beata Tyszkiewicz (ciotka), Zbigniew Zamachowski (parobek), Jerzy Skolimowski (dyrektor szkoły), Krzysztof Janczar (Leo), Marta Pieta (Marion), Jerzy Bińczycki (profesor Filidor), Dariusz Gnatowski (Pyzo)

Na zdjęciu, w roli dyrektora szkoły, widzimy Jerzego Skolimowskiego we własnej osobie

Różnice pomiędzy filmem a książką.

W filmie dodano: mecz piłki nożnej, spotkanie Pimki z Filidorem w hotelu, samobójczą próbę Syfona na cmentarzu, erotyczną scenę między Józiem a Zosią, postać niemieckiego adoratora Zosi, Heinricha; archiwalne zdjęcia z bombardowania Warszawy.

Pominięto: lekcje polskiego i łaciny oraz podglądanie Młodziaków w łazience.

Zmieniono natomiast: rozważania Józia - w filmie zasugerowano, że wszystko, co przydarzyło się bohaterowi, jest snem; mecz tenisowy, opisany w rozdziale o Filibercie - ogląda go cała rodzina Hurleckich, a równolegle z meczem rozgrywa się pojedynek Syntetyka z Analitykiem.

Oprócz tego filmu istnieje również spektakl telewizyjny w reżyserii M. Wojtyszki z 1985 r.

4. J. Iwaszkiewicz

Iwaszkiewicza sfilmowano sporo, mianowicie:

• 2009 - TATARAK pierwowzór: TATARAK

• 2005 - KOCHANKOWIE Z MARONY pierwowzór: KOCHANKOWIE Z MARONY

• 1997 - SŁAWA I CHWAŁA pierwowzór: SŁAWA I CHWAŁA

• 1992 - NOCNE PTAKI pierwowzór: STRACONA NOC

• 1988 - SERENITE pierwowzór: SNY

• 1988 - SERENITE pierwowzór: SERENITE

• 1986 - ZYGFRYD pierwowzór: ZYGFRYD

• 1984 - 3 w TRZY MŁYNY pierwowzór: MŁYN NAD KAMIONNĄ

• 1984 - 2 w TRZY MŁYNY pierwowzór: MŁYN NAD LUTYNIĄ

• 1984 - 1 w TRZY MŁYNY pierwowzór: MŁYN NAD UTRATĄ

• 1981 - BIŁEK pierwowzór: BIŁEK

• 1981 - RYŚ pierwowzór: KOŚCIÓŁ W SKARYSZEWIE

• 1979 - PANNY Z WILKA pierwowzór: PANNY Z WILKA

• 1975 - WIECZÓR U ABDONA pierwowzór: WIECZÓR U ABDONA

• 1973 - STRACONA NOC pierwowzór: STRACONA NOC

• 1973 - DZIEWCZYNA I GOŁĘBIE pierwowzór: DZIEWCZYNA I GOŁĘBIE

• 1970 - DZIEŃ LISTOPADOWY pierwowzór: DZIEŃ LISTOPADOWY

• 1970 - BRZEZINA pierwowzór: BRZEZINA

• 1966 - KOCHANKOWIE Z MARONY pierwowzór: KOCHANKOWIE Z MARONY

• 1965 - TATARAK pierwowzór: TATARAK

• 1963 - UBRANIE PRAWIE NOWE pierwowzór: RÓŻA

• 1960 - MATKA JOANNA OD ANIOŁÓW pierwowzór: MATKA JOANNA OD ANIOŁÓW

• 1957 - 3 w SPOTKANIA pierwowzór: STRACONA NOC

• 1949 - DOM NA PUSTKOWIU pierwowzór: DOM NA PUSTKOWIU

Jeśli zaś chodzi o adaptacje prozy międzywojennej, to:

BRZEZINA

Reżyseria: Andrzej Wajda

Data premiery: 1970

Obsada:

Daniel Olbrychski (Bolesław), Olgierd Łukaszewicz (Stanisław, brat Bolesława), Emilia Krakowska (Malina), Danuta Wodyńska (Katarzyna, służąca Bolesława), Elżbieta Żołek (Ola, córka Bolesława), Marek Perepeczko (Michał, narzeczony Maliny) i inni.

PANNY Z WILKA

Reżyseria: A. Wajda

Data: 1979
Obsada:

Daniel Olbrychski (Ruben Wiktor), Anna Seniuk (Julcia), Christine Pascal (Tunia; w czołówce nazwisko: Pascale), Maja Komorowska (Jola), Stanisława Celińska (Zosia), Krystyna Zachwatowicz (Kazia), Zofia Jaroszewska (ciotka Wiktora), Tadeusz Białoszczyński (wuj Wiktora), Paul Dutron (mąż Joli), Zbigniew Zapasiewicz (Kawecki, mąż Julci), Joanna Poraska (matka sióstr), Jarosław Iwaszkiewicz - jako on sam

MŁYN NAD UTRATĄ

Reżyseria: Jerzy Domaradzki

Data: 1984

Obsada:

Ewa Dałkowska (Jadwiga Łowiecka), Jan Jankowski (Julian Zdanowski), Jerzy Zelnik (Karol), Bohdana Majda (Rygielowa), Roman Gaza-Ngmembwe (King), Jan Kociniak (Kletke), Mirosław Skupiń (Zdzisio), Jan Prochyra (Łowiecki), M Jaworska, Edward Lubaszenko (dziedzic), Jerzy Zygmunt Nowak (chłop)

5. J. Kaden-Bandrowski, Generał Barcz

Nie powstał film kinowy na podstawie tej powieści, ale doczekała się ona dwóch adaptacji w Teatrze Telewizji:

1. Radość z odzyskanego śmietnika (1961) w reżyserii Jerzego Krasowskiego (była to transmisja z Teatru Ludowego w Nowej Hucie).

2. Zapiski majora Pycia (1965) również w reżyserii Krasowskiego, z Mariuszem Dmochowskim w roli Barcza.

6. M. Kuncewiczowa, Cudzoziemka

Reżyseria: Ryszard Ber

Data: 1986

Obsada:

Ewa Wiśniewska (Róża), Joanna Szczepkowska (Marta, córka Róży i Adama), Jerzy Kamas (Adam, mąż Róży), Andrzej Precigs (Władyś, syn Róży i Adama), Katarzyna Chrzanowska (Róża w młodości), Mirosław Konarowski (Michał Bądzki, syn Januarego, pierwsza miłość Róży), Małgorzata Lorentowicz (Luiza, ciotka Róży), Henryk Machalica (doktor Gerhard), Igor Śmiałowski (ambasador), Marek Walczewski (skrzypek January Bądzki, nauczyciel Róży), Eugenia Herman (Sabina, służąca Marty), Jolanta Grusznic (Jadwiga, żona Władysia), Andrzej Grąziewicz (Paweł, mąż Marty), Hanna Giza (Sophie), Sławomira Łozińska (Janina, służąca Róży), Włodzimierz Bednarski (Adolf, ojciec Róży), Andrzej Szenajch (profesor Auer, nauczyciel Róży w Petersburgu)

7. Z. Nałkowska, Granica

Reżyseria: Jan Rybkowski

Data: 1977

Obsada:

Krystyna Janda (Biecka Elżbieta , żona Ziembiewicza), Sławomira Łozińska (Bogutówna Justyna), Andrzej Seweryn (Ziembiewicz Zenon), Władysław Hańcza (minister), Zofia Jaroszewska (Kolichowska, ciotka Elżbiety), Barbara Krafftówna (wojewodzina), Barbara Ludwiżanka (Ziembiewiczowa, matka Zenona), Józef Fryźlewicz (Antoni, inspektor policji), Zofia Mrozowska (hrabina Tczewska), Zdzisław Mrożewski (Ziembiewicz, ojciec Zenona), Bronisław Pawlik (niespełniony poeta w salonie Kolichowskiej), Halina Winiarska (Biecka, matka Elżbiety), Edward Rączkowski (recepcjonista w hotelu), Zdzisław Wardejn (ksiądz Czerlon), Ewa Wiśniewska (znajoma Ziembiewicza z czasów paryskich), Piotr Wysocki (hrabia Tczewski, brat hrabiny), Tadeusz Łomnicki (starosta Czechliński, wcześniej redaktor naczekny "Niwy")

Różnice pomiędzy filmem a książką.

W filmie dodano: postać policjanta prowadzącego śledztwo oraz scenę wszczęcia śledztwa; wynajęcie przez Elżbietę adwokata, który podczas procesu jest obrońcą Justyny.

Pominięto:postaci Karola Wąbrowskiego, syna Cecylii, i Adeli, narzeczonej Zenona z Paryża

Zmieniono: scenę napadu Justyny na Zenona - w filmie dziewczyna strzela do niego, a następnie usiłuje skoczyć przez okno; decyzję Elżbiety, która wyjeżdża za granicę wraz z synem.

8. B. Schulz, Sanatorium pod Klepsydrą

Reżyseria: Wojciech Jerzy Has

Data: 1973

Obsada: Jan Nowicki (Józef), Tadeusz Kondrat (Jakub, ojciec Józefa), Irena Orska (matka Józefa), Halina Kowalska (Adela), Gustaw Holoubek (doktor Gotard), Mieczysław Voit (ślepy konduktor), Bożena Adamek (Bianka), Ludwik Benoit (Szloma), Henryk Boukołowski (strażak), Seweryn Dalecki (subiekt Teodor), Julian Jabczyński (dostojnik), Jerzy Przybylski (pan de V.), Wiktor Sadecki (dostojnik), Janina Sokołowska (pielęgniarka w sanatorium), Wojciech Standełło (Żyd, rozmówca Józafata w restauracji), Tadeusz Schmidt (oficer), Szymon Szurmiej (Żyd recytujący fałszywe wersy Koheleta), Jan Szurmiej, Michał Szwejlich, Paweł Unrug (ornitolog), Filip Zylber (Rudolf), Marek Barbasiewicz, Jerzy Bekker (Napoleon III, postać w panoptikum), Jerzy Braszka ("Skórzana pończocha", postać w panoptikum), Zofia Bajuk (królowa Elżbieta, postać w panoptikum), Emir Buczacki (Juarez, postać w panoptikum), Romuald Drobaczyński, Andrzej Herder (Buffalo Bill, postać w panoptikum), Jolanta Hanisz (matka Bianki), J Jabłoński, Jerzy Janeczek (anarchista, postać w panoptikum), Marek Jasiński, Ewa Kijowska, Leszek Kowalewski (genialny młodzieniec, postać w panoptikum), Mirosława Lombardo (królowa Draga, postać w panoptikum), Irena Malkiewicz (dama w czerni), Bolesław Mierzejewski (Franciszek Józef, postać w panoptikum), Włodzimierz Nowak (arcyksiążę Masymilian, postać w panoptikum), Barbara Okońska-Kozłowska (Tłuja), Stanisław Olczyk (Wiktor Emanuel, postać w panoptikum), Józef Łodyński (majordomus w panoptikum), Czesław Piaskowski (Bismarck, postać w panoptikum), P. Podgórski (Robespierre, postać w panoptikum), Edward Radulski, Barbara Rogalska, W Rutecki, Władysław Sitko (Dreyfus, postać w panoptikum), Waldemar Gawlik (nie występuje w czołówce), Jolanta Jackowska (Charlotte Corday, postać w panoptikum; nie występuje w czołówce), Alicja Kluba (George Sand)

9. Z. Uniłowski

WSPÓLNY POKÓJ

Utwór ten doczekał się dwóch ekranizacji. Pierwsza, w reżyserii W. J. Hasa, pochodzi z 1959 roku. W filmie występują: Mieczysław Gajda (Salis Lucjan), Gustaw Holoubek ("Dziadzia"), Adam Pawlikowski (Zygmunt Stukonis), Anna Łubieńska (panna Leopard), Beata Tyszkiewicz (Teodozja), Irena Netto (Stukonisowa, matka Zygmunta i Miećka), Zdzisław Maklakiewicz (Józef Bednarczyk, student prawa), Halina Buyno (sąsiadka), Bogusław Danielewski (kelner), Krystyna Feldman (dozorczyni), Zuzanna Helska (Felicja), Ruth Taru-Kowalska (szynkarka), Krzysztof Litwin (student medycyny, brat Teodozji), Andrzej Kozak (komunista, kolega Miećka Stukonisa), Mojżesz Lancman (szynkarz), Irena Orska (pani Bove), Józef Pieracki (komisarz policji), Ryszard Pietruski (Mieciek Stukonis, brat Zygmunta), Józef Retik (lekarz badający Salisa), Wojciech Ruszkowski (pan Bove).

Tytuł filmu odpowiada tutaj tytułowi powieści.

Natomiast w 1982 roku Grzegorz Warchoł nakręcił sześcioodcinkowy serial telewizyjny pt. Życie Kamila Kuranta. Jest to filmowa adaptacja Wspólnego pokoju, Dnia rekruta oraz Dwudziestu lat życia.

Obsada:

Olaf Lubaszenko Kamil jako dziecko 

Krzysztof Pieczyński Kamil Kurant 

Beata Poźniak - Teodozja, 

Ewa Dałkowska matka Kamila, 

Jerzy Kamas ojciec Kamila 

Leon Niemczyk Julian Wercman 

Joanna Pacuła Elwira 

Jerzy Bończak Edward Mokucki 

Dorota Kamińska Jadzia 

Andrzej Grabarczyk Mieciek 

Karol Strasburger malarz Karol Niedzielski 

Dorota Zięciowska Elżbieta, służąca Gorlickiej 

Halina Kossobudzka Stukonisowa 

Stanisław Pąk Syn stróża Hilarego 

Grzegorz Wons Bezdomny pisarz, kolega Kamila 

Jerzy Karaszkiewicz Wuj Kazimierz 

Marian Cebulski Szewc Ksawery 

Krystyna Tkacz Ciocia Zosia 

Zbigniew Korepta Szpicel 

Jacek Czyż Zygmunt Stukonis 

Paweł Wiśniewski "Bury", kolega Kamila na wsi 

Lidia Zamkow Babka Kamila 

Monika Niemczyk Ciotka Stasia 

Andrzej Piszczatowski Stanisław Krawczyński "Dziadzia" 

Małgorzata Hoffman Panna Leopard 

Paweł Unrug Lekarz 

Hanna Bieluszko Marysia 

10. S.I. Witkiewicz

POŻEGNANIE JESIENI

Reżyseria: Mariusz Treliński

Data: 1990

Obsada: Jan Frycz (Bazakbal Atanazy), Maria Pakulnis (Bertz Hela), Grażyna Trela (Zofia Osłabędzka, narzeczona Bazakbala), Henryk Bista (Belzebub Bertz, ojciec Heli), Jan Peszek (hrabia Jędruś Łohoyski), Leszek Abrahamowicz (książę Jakub Prepudrech), Maciej Prus (ksiądz Wyprztyk), Piotr Skiba (Żelisław Smorski; w czołówce: Piotr Leszek Skiba), Wojciech Walasik (baron Chwazdrygiel), Waldemar Kownacki (Erick Tvardstrup, instruktor narciarstwa), Marek Kasprzyk (rotmistrz Purcel)

NIENASYCENIE

Reżyseria: Wiktor Grodecki

Data: 2003

Obsada: Cezary Pazura (Kocmołuchowicz Erazm , ojciec Zypcia, kompozytor Putrycydes Tengier), Katarzyna Gniewkowska (Ticonderoga Irina Wsiewołodowna, księżna), Michał Lewandowski (Kapen Genezyp de Vahaz "Zypcio"), Arkadiusz Jakubik (2 role: pisarz Sturfan Abnol, mandaryn Wang), Weronika Marczuk-Pazura (Zwierżontkowskaja Persy), Leon Niemczyk (mąż księżnej Iriny), Mikołaj Krawczyk (Scampi, syn księżnej Iriny), Ewa Decówna (matka Zypcia), Anna Wendzikowska (Eliza), Miroslav Caslavka (Toldzio Porayski, kuzyn Zypcia), Marek Kasprzyk (Michalski), Bogusław Semotiuk (prof. Bechmetjew), Wojciech Malajkat (pułkownik Michał Węborek; w pierwotnej wersji filmu, zaprezentowanej na festiwalu w Gdyni pełnił też rolę narratora, w wersji ostatecznej jest nim Olaf Lubaszenko), Robert Aliukonis (adiutant Kocmołuchowicza), Marcin (Marcel) Wiercichowski (adiutant Kocmołuchowicza), Marcin Dorociński (gen. Niehyd-Ochluj), Farid Lakhdar (Hindus), Eugeniusz Priwieziencew (nacjonalista), Tadeus Spakovski (Piętalski), Krzysztof Szczerbiński (Chińczyk) i inni.

11. S. Żeromski, Przedwiośnie

Reżyseria: Filip Bajon

Data: 2001

Obsada: Mateusz Damięcki (Baryka Cezary), Krystyna Janda (Jadwiga Barykowa, matka Cezarego), Janusz Gajos (Baryka Seweryn , ojciec Cezarego), Daniel Olbrychski (Gajowiec Szymon , opiekun Baryki), Małgorzata Lewińska (Kościeniecka Laura , sąsiadka Wielosławskich, kochanka Baryki), Urszula Grabowska (Szarłatowiczówna Karolina (Karusia) , kuzynka Wielosławskich), Karolina Gruszka (Okszyńska Wanda , wychowanica Turzyckich w Nawłoci), Maciej Stuhr (Hipolit Wielosławski), Marcin Dorociński (Lulek Antoni), Borys Szyc (Buławnik), Danuta Szaflarska (ciotka Aniela w Nawłoci), Teresa Szmigielówna (ciotka Wiktoria w Nawłoci), Alicja Jachiewicz (Wielosławska, matka Hipolita), Piotr Gąsowski (ksiądz Nastek w Nawłoci), Krzysztof Globisz (Władysław Barwicki, narzeczony Laury), Robert Gonera (komisarz bolszewicki w Baku), Adam Hanuszkiewicz (hrabia Storzan, właściciel Odolan), Jan Nowicki (wuj Leon Skalnicki w Nawłoci), Wojciech Siemion (Maciejunio, służący Wielosławskich), Aleksander Karpienko (Rosjanin Sasza, przyjaciel Baryki w Baku), Ramil Azimow (Żyd Jasza, przyjaciel Baryki w Baku), Elnur Gusjejnow (Azer Tachir, przyjaciel Baryki w Baku), Emir Tahirow (Ormianin Wartan, przyjaciel Baryki w Baku), Asiel Awyłowa (Aida, siostra Wartana, pierwsza miłość Baryki), Elżbieta Jarosik (niania Cezarego), Rafig Aliyev (prezes, pracodawca Seweryna Baryki), Tofik Gusiejnow (dyrektor szkoły), Bogusław Sar (stróż lotniska), Mariusz Jakus (marynarz plądrujący mieszkanie Baryków), Ewa Dałkowska (księżna Szczerbatow-Mamujew), Julia Krawczuk (księżniczka Szczerbatow-Mamujew),

Jeśli chodzi o nasze lektury obowiązkowe do egzaminu to by było na tyle. Jedynie na zekranizowanie Wittlina jakoś nikt się nie pokusił. Teraz przestawię jeszcze kilka, zekranizowanych po wojnie czytadeł z okresu dwudziestolecia.

TADEUSZ DOŁEGA - MOSTOWICZ

Kariera Nikodema Dyzmy

Powieść Dołęgi-Mostowicza została zekranizowana kilkakrotnie. Po raz pierwszy przez Jana Rybkowskiego w 1956 roku. Film nosił tytuł Nikodem Dyzma a tytułową rolę zagrał Adolf Dymsza.

Kolejna ekranizacja powieści to serial z 1980 roku nakręcony przez Jana Rybkowskiego oraz Marka Nowickiego. Główną rolę tym razem zagrał Roman Wilhelmi. Obok niego pojawiają się zaś m.in. Grażyna Barszczewska, Jerzy Bończak czy Leonard Pietraszak.

Za film nakręcony na motywach powieści Dołęgi możemy też uznać Karierę Nikosia Dyzmy z 2002 roku, w którym w rolę tytułowego bohatera wcielił się Cezary Pazura. Jest to oczywiście uwspółcześniona wersja powieści.

Znachor

Przed wojną nakręcono zarówno Znachora jak i ciąg dalszy tej powieści, tj. Profesora Wilczura, ale skoro do w zagadnieniu chodzi o ekranizacje powojenne, więc niechaj tak będzie.

Po wojnie Znachora przeniósł na ekran Jerzy Hoffman (ten od Trylogii ) w 1981 roku. W filmie wystąpili m.in. Jerzy Bińczycki (jako Rafał Wilczur vel Znachor), Anna Dymna (jako jego córka, Maria), Tomasz Stockinger (hrabia Leszek Czyński), czy Bernard Ładysz (młynarz Prokop).

KORNEL MAKUSZYŃSKI

Ten pisarz również był bardzo lubiany przez ludzi kina. Zekranizowano wiele jego utworów, w tym niektóre po kilka razy.

Awantura o Basię

Pierwsza z nich pochodzi z 1959 roku. Reżyserem filmu jest Maria Kaniewska a w rolach głównych występują: Małgorzata Piekarska - Bzowska Basia, Janina Macherska - pani Tańska, Ewa Krasnodębska - Stanisława Olszańska, Jerzy Duszyński - Stanisław Olszowski, Jan Ciecierski - doktor, Roman Niewiarowicz - aktor Walicki, Mieczysław Gajda - aktor Szot, Jadwiga Chojnacka - Walentowa

W 1995 roku. Nakręcony przez Kazimierza Tarnasa film (a rok później serial z tą samą obsadą), opowiada już o dalszych przygodach Basi Bzowskiej. W głownych rolach występują tutaj Paulina Tworzyańska, Piotr Fronczewski oraz Maria Gładkowska.

Szatan z siódmej klasy

Pierwsza ekranizacja, wyreżyserowana przez Marię Kaniewską, pochodzi z 1960 roku. Zagrali tam m.in. Józef Skwark, Stanisław Milski oraz Pola Raksa.

Kolejna wersja powstała w 2006 roku. W tym samym roku wyszedł też serial. Do powstania tego dzieła przyczynił się również Kazimierz Tarnas.

Wystąpili tu zaś m.in. Bartosz Fajge, Wojciech Malajkat oraz Katarzyna Bator.

O dwóch takich, co ukradli księżyc.

Reżyserem tego powstałego w1962 roku filmu jest Jan Batory. Do powstania scenariusza przyczynił się Jan Brzechwa. W głównych rolach Jacka i Placka wystąpili bracia Kaczyńscy.

Szaleństwa panny Ewy

Tutaj niespodzianka. Ten powstały w 1983 roku film (a następnie serial), wyreżyserował Kazimierz Tarnas (miał chłopak sentyment do Makuszyńskiego ). W rolę tytułowej bohaterki wcieliła się Dorota Grzelak. Oprócz niej w filmie pojawili się Piotr Fronczewski, Emilian Kamiński, Ewa Wencel oraz Anna Milewska.

Panna z mokrą głową.

Reżyserem zarówno filmu jak i serialu z 1994 roku jest oczywiście Kazimierz Tarnas. Znów główną bohaterkę zagrała Paulina Tworzyańska, oprócz niej zaś pojawiają się Anna Nehrebecka, Marek Kondrat, Beata Tyszkiewicz czy Marian Opania.

HELENA MNISZKÓWNA, Trędowata

Książka ta, wydana w 1908 roku, wywoływała wiele kontrowersji. Uznano ją m.in. za symbol kiczu, co nie przeszkadzało temu, by do wybuchu II WŚ wznowić ją dwudziestokrotnie (takim to się cieszyła uznaniem czytelników).

Pierwszej ekranizacji podjął się Jerzy Hoffman. Film ukazał się w 1976 roku. Główne role zagrali tam Elżbieta Starostecka (jako Stefcia Rudecka), Leszek Teleszyński (Waldemar Michorowski), oraz Jadwiga Barańska, Gabriela Kownacka czy Piotr Fronczewski.

Kolejna ekranizacja to telenowela pojawiająca się na z 1999-2000, w reżyserii Wojciecha Raweckiego oraz Krzysztofa Langa. Wystąpili tu m.in. Anita Sokołowska, Tomasz Mandes oraz Beata Tyszkiewicz.

Na koniec zamieszczam jeszcze kilka tytułów utworów obcych przeniesionych na ekran po wojnie.

Franz Kafka, Proces

Reżyseria: Orson Wells

Produkcja: Niemcy, Włochy, Francja

Data: 1963

Obsada: Anthony Perkins (Józef K.), Jeanne Moreau (panna Burstner), Orson Wells (adwokat), Romy Schneider (Leni), Elsa Martinelli (Hilda), Akim Tamiroff (kupiec Block), Madeleine Robinson (pani Grubach), Arnoldo Foa (inspektor policji), Max Haufler (wuj Max), William Chappell (Titorelli), Michel Lonsdale (ksiądz)

Różnice pomiędzy filmem a książką.

W filmie dodano: rozmowę w gabinecie dentystycznym dra Grubacha, który jako postać w ogóle nie jest wspomniany w książce; wizytę kuzynki K. w banku i ich późniejszą rozmowę; scenę w teatrze, skąd K. zostaje wyprowadzony na pierwsze przesłuchanie; scenę z olbrzymim komputerem bankowym.

Pominięto: sceny rozmów K. z klientami w banku; postać włoskiego handlowca (K. trafia do katedry, uciekając z mieszkania Titorellego).

Zmieniono: wysłanników sądu na policjantów; kamienicą, w której mieszka K. na blok mieszkalny; chronologię niektórych wydarzeń; scenę w katedrze; okoliczności śmierci K. (do wąwozu zostaje wrzucona bomba).

W 1993 roku David Hugh Jones nakręcił uwspółcześnioną wersję powieści Kafki. Główną rolę zagrał w tym filmie Kyle MacLachlan a oprócz niego pojawił się m.in. Anthony Hopkins jako ksiądz.

Tomas Mann, Czarodziejska góra.

Reżyseria: Hans W. Geissendörfer

Produkcja: Austria, Francja, Włochy, RFN

Data: 1982

Obsada: mnie nic nie mówi, zainteresowanych odsyłam do stronki flmweb.pl

J. Conrad, Jądro ciemności.

Film powstał w 1993 roku w USA, jego reżyserem jest Nicolas Roeg. Z bardziej znanych nazwisk pojawia się tam John Malkovich w roli Kurtza.

Pozostałe nakręcone ekranizacje naszych lektur:

• Pożegnanie z bronią Ernesta Hemingwaya, USA 1957

• W poszukiwaniu straconego czasu Marcela Prousta - film ma tytuł Miłość Swanna, pochodzi z 1984 roku, jest produkcji Francuskiej a akcja skupia się na pobocznej w książce postaci, panu Swann.

---