SOCJOLOGIA OGÓLNA to nauka o zbiorowościach ludzkich, strukturach tych zbiorowości, zjawisk w nich występujących i zmianach w nich zachodzących (za TWÓCĘ uważany jest August Comte [1798-1857]).
NAUKOWA METODA: Ujednolicone postępowanie polegające na gromadzeniu i analizowaniu informacji. TEORIA NAUKOWA-budowana jest na podstawie teorii uogólnionej i weryfikujemy ją na podstawie doświadczeń. SPOSOBY PROWADZ. BADAŃ: eksperyment - sprawdzenie skutku działania pewnego zjawiska (wprowadza się tutaj grupy kontrolne); badania ankietowe; obserwacja - uczestnicząca (socjolog jest członkiem badanej grupy), ukryta (socjolog nie jest członkiem badanej grupy, grupa nie wie o jego istnieniu, lub też nie zdaje sobie z tego faktu sprawy); badanie historyczne.
PRZEDMIOT SOCJOLOGI ORG. SO to szczególna gałąź Socjologii której przedmiotem jest badanie organizacji w sensie rzeczowym.
ORGANIZACJA: grupa społeczna o celowym, planowym, programowym charakterze posiadająca strukturę wewnętrzną, wykonująca działania regulowane przez normy, wartości, zasady i kodeksy, relatywnie wyodrębniona ze społeczeństwa.
CELE: cele zadania - ich źródło leży w sferach kierowniczych (decyzyjnych); cele orientacje - są to cele członków; pierwsze i drugie zawsze pokrywają się w pewnym stopniu. Im bardziej się pokrywają tym lepiej dla organizacji. O org. dąży się do tego aby cele zadania i cele orientacje pokrywały się w jak największym stopniu; Max Weber - chciał tego dokonać za pomocą zimnej maszyny biurokratycznej („obdarcie” człowieka z osobowości → do człowieka sygnały docierają jak do maszyny, a każdy dostaje to co mu się należy przez wzgląd na stanowisko). Innym już sposobem miało być pozwolenie członkom organizacji na decydowanie o celach organizacji.
PODEJŚCIA SOC. ORG.:
klasyczne - homo oecomenicus (człowiek ekonomiczny) → zarządzanie - stosowanie rygorystycznych przepisów, motywowanie - system kar i nagród, F.TAYLOR - „człowiek jest jedynie dodatkiem do maszyny”, ZASADY TAYLORA: 1. dobór właściwego człowieka do danego typu pracy, 2. zasada maksymalnej wydajności (jak najwięcej z człowieka) 3. akordowy system wynagradzania [a. zasada ścisłej kontroli b. zasada daleko idącej specjalizacji c. piramidalna struktura zarządzania d. zasada wyjątku - wyjątkowe sytuacje wędrują na wyższe szczeble e. zasada podziału pracy f. zasada koncentracji g. zasada harmonii. ROZPIĘTOŚĆ KIEROWANIA: ilość ludzi jaką jest w stanie kierować jeden kierownik (R. Davis - prace fizyczne 1 kierownik na 10-30 ludzi; prace umysłowe 1 na 3-2).
psychosocjologiczne - homo socius, opozycyjne do klasycznego; wizja człowieka aktywnego szukającego spełnienia i rozwoju w pracy; 1) potrzeba przynależności do grupy, 2) potrzeba społecznego uznania, 3) potrzeba satysfakcji z pracy, 4) potrzeba samorealizacji, 5) potrzeba prestiżu; KIERUNKI W PODEJŚCIU PSYCHOSOC.: A) k. stosunków międzyludzkich (E. Mayo - (a)nie tylko bodźce ekonomiczne mają wpływ na jakość pracy ale także relacje międzyludzkie; (b)człowiek reaguje na bodźce jako członek jakiejś nieformalnej grupy; (c)specjalizacja nie zawsze prowadzi do zwiększenia wydajności pracy) , B) k. ludzkich zachowań (McGregor - człowiek istota rozumna podejmująca jednoosobowe teorie; teorie X i Y → X - istota ludzka ma wrodzoną niechęć do pracy i chce jej unikać; ścisła kontrola i sankcje do zmuszenia pracownika do pracy, Y - praca jest naturalna potrzebą człowieka, gdy są wytwarzane odpowiednie więzy społeczne i atmosfera wówczas pracownik się samo realizuje POSTULAT: ewolucja x y), C) k. neoklasyczny (Próba integracji - kierownicy i przełożeni doszli do wniosku, że powyższe postulaty są niemożliwe do zrealizowania w praktyce i trzeba tę „machinę” uprościć i stworzyć teorię którą da się zastosować w praktyce; P.DRUCKER, J.SCOTT; szkoła ta to: →rys empiryczny [doświadczenie] →rys normatywny [dążenie do zasad które pozwolą się zastosować w praktyce]; szkoła postuluje też zasadniczy cel zysków oraz decentralizacje-rozszerzenie kręgów kierownictwa, a także motywację poprzez uczestnictwo]);
współczesne → systemowe → człowiek twórczy otwarty na nowości; kształtujący praktykę organizacyjną; organizacja traktowana jest jako system polityczno - społeczno - techniczny; D. Pugh, okresem który zapoczątkował działanie tej szkoły to lata 60 XX w.
Inne ważne podejścia: §1. teoretycy zarządzania → ruch neoklasyczny §2. teoretycy grup społecznych → kontynuacje podejścia psychosocjologicznego E. Mayo. §3. teoretycy strukturaliści → badanie biurokracji, Weber; inspiracja organizacji - porównanie z idealnym modelem Webera - M. Grozier, F. Sleznick §4. teoretycy technologii → zmiany techniczne zmienne przyczynowe; Taylor; przedstawiciele: Harbison, Hselitz.
ZESPOŁY W ORGANIZACJACH: Tworzenie zespołów wysokiej efektywności w oparciu o teorię grup: §a. Wielkość §b. Umiejętności (1.specjalności techniczne 2.umiejętności rozwiązywania problemów i podejmowania decyzji 3.u. interpersonalne) §c. cechy osobowości a przydział ról w zespole (1.twórca-innowator 2.poszukiwacz-promotor→ich słabością jest niecierpliwość 3.oceniający-rozwijający→durze umiejętności analityczne 4.organizator→wprowadza reguły operacyjne 5.realizator→koncentruje się na wynikach pracy ale przy tym zwraca szczególną uwagę na dotrzymanie terminów 6.kontroler 7.obrońca→chroni zespół przed atakami z zewnątrz, zachęca członków zespołu 8.reporter-doradca 9.łącznik→ktokolwiek z w/w - stara się zrozumieć wszystkich w zespole, wypośrodkować się, dostrzega pracę każdego w zespole). Rolą lidera jest rozpoznanie indywidualnie mocnych stron członków zespołu i odpowiednie do tego podzielenie funkcji w grupie. Lider powinien też zadbać by znalazły się osoby będące przedstawicielami większości wymienionych grup. §d. wizja - cele i zadania {co zespół ma robić}(po przyjęciu wizji zespól przetwarza ją na konkretne możliwe do realizacji cele) §e. przywództwo i struktura zespołu (należy uzgodnić co kto ma robić, jak będą podejmowane decyzje, udział w korzyściach, zapewnić jednakowe obciążenie pracą; członkowie zespołu ponoszą zbiorową jak i indywidualną odpowiedzialnośćco zapobiega próżniactwu społecznemu)
§f. zaufanie w zespole (zespoły wysokiej efektywności cechują się dużym współczynnikiem zaufania na które mają wpływ: 1.prawość 2.kompetencja 3.konsekwencja 4.lojalność 5.otwartość; durzą role w budowaniu atmosfery zaufania w zespole mają kierownicy→mają ku temu takie narzędzia jak: a)pracuj na rzecz innych członków jak na swoją b)dbaj o zespół-wspieraj słowem i czynem c)bądź otwarty→otwartość prowadzi do zaufania d)bądź sprawiedliwy e)okazuj swoje uczucia f)bądź konsekwentny→nie daj się ponosić emocjom g)nie zawiedź zaufania→raz stracone trudno odzyskać §g. trudności z wprowadzeniem systemu zespołowego (trzeba wychodzić poza cele zespołu→własne idee)
Czynniki utrudniające pracę w zespole: cechy kulturowe zespoły wprowadza się do organizacji od dawna istniejących.
KONFLIKT w organizacji: definicje konfliktu: 1.pogląd tradycyjny konflikt negatywny, zły →należy konfliktu unikać, konflikt wynika z nieprawidłowości w budowie organizacji {pogląd niesłuszny}; 2.pogląd szkoły stosunków międzyludzkich konflikt jest zjawiskiem naturalnym, niekiedy wpływa dodatnio na wydajność grupy; 3.pogląd interakcyjny konflikt podtrzymywany w swym niewielkim rozmiarze tak aby był ciągły zwiększa aktywność organizacji (z konfliktem zawsze łączą się uczucia negatywne i dlatego należy go kontrolować). Konflikt jest zjawiskiem dwupodmiotowym → podmiot A próbuje przeszkodzić podmiotowi B w osiągnięciu celu; przebieg konfliktu §1. faza wstępna (określa przyczyny konfliktu, a mogą to być: 1.ograniczenie dostępnych zasobów i dóbr do podziału 2.komunikacja-trudności semantyczne, szum w kanale przekazu 3.struktura organizacji-możliwość konfliktu jest proporcjonalna do wielkości grupy i odwrotnie proporcjonalna do stanu członków grupy, przy ścisłej kontroli możliwość konfliktu wzrasta 4.czynniki zmienno osobowościowe) §2. uświadomienie sobie konfliktu przez co najmniej jedną ze stron §3. otwarty konflikt (strona podejmuje aktywne działania blokujące; dla prawidłowego kierowania organizacją jest konieczna umiejętność kierowania konfliktem) §4. konsekwencje. Style prowadzenia-rozwiązywania konfliktu:
1.Walka→strona walcząca dąży do osiągnięcia celów kosztem innych stron (mało korzystne ponieważ zostawia osoby przegrane) 2.Współpraca→dąży się do zaspokojenia wszystkich stron konfliktu (atakowany jest problem, a nie strona) 3.Wycofywanie→ jedna ze stron nie ujawnia nieporozumienia 4.Łagodzenie→jedna ze stron ustępuje aby nie stracić kontaktu z drugą stroną (stawia wyżej interes przeciwnika niż własny aby utrzymać z nim relacje).