WYKŁAD II

DEMOKRACJA KONSTYTUCYJNA

1. Fikcja prawna reprezentacji

1. Suwerenność jako idea świata nowożytnego:

• specyficzne połączenie polityki i prawa

• specyficzna forma władzy państwowej

• tytuł do władzy, a nie realnie sprawowana władza (Michael Oakshott 1975)

• suwerenność ludu a suwerenność parlamentu

2. Fikcja prawna przedstawicielstwa

> reprezentacja demokratyczna a demokracja przedstawicielska (Thomas Paine)

> powstanie nowoczesnych partii politycznych

> reprezentacja plebiscytarna i elityrastyczna forma uprawiania poliryki (Max Weber, Joseph Schumpeter)

3. Suwerenne państwo gwarantem naturalnych i nienaruszalnych praw człowieka:

Benjamin Constant 1815: „Wszystkie konstytucje, jakie zostały nadane Francji, gwarantowały wolność jednostki, ale mimo to pod rządami jednostki wolności te były łamane. Problem polega na tym, że zwykłe deklaracje nie wystarczą, potrzebna jest pozytywna obrona”.

2. Demokracja konstytucyjna

1. Konstytucja jako akt normatywny o najwyższej mocy prawnej - konsekwencje Hans Kelsen

• podstawa hierarchicznego porządku systemu prawa i systemu źródeł prawa

• nakaz tworzenia prawa zgodnego z konstytucją i zakaz tworzenia prawa niezgodnego z konstytucją

• konstytucja to reguła formy i reguła treści (niekonstytucyjność formalna i niekonstytucyjność materialna)

• gwarancje konstytucji:

- sądownictwo konstytucyjne

- konstytucyjna odpowiedzialność prezydenta i ministrów za promulgowanie lub kontrasygnowanie aktu prawnego niezgodnego z konstytucją

- odpowiedzialność za konstytucyjność procedury ustawodawczej ( bezprawie legislacyjne)

- odpowiedzialność ministrów za legalność rozporządzeń

- odpowiedzialność dyscyplinarna i cywilna podmiotu, który wydał wadliwy akt

2. Konstytucjonalizacja praw i wolności jednostki

3. Zasada swobody ustawodawcy w kształtowaniu treści obowiązującego prawa a obowiązek poszanowania proceduralnych i materialnych aspektów państwa prawa.

3. SĄD KONSTYTUCYJNY JAKO GWARANCJA OCHRONY WOLNOŚCI I PRAW

1. Legitymizacja sądu konstytucyjnego

2. Wykładnia zasady państwa prawa:

> państwo prawa jako zasada konstytucyjna

> zasada prawidłowej legislacji

> rola acquis constitutionnel „zespoły zasad i wynikających z nich konsekwencji, nie tylko wyrażonych wprost w treści przepisów, ale także będących dorobkiem interpretacyjnym Konstytucji” - wyrok z 20 listopada 2002 r. K 41/02

3. Jednostka a dobro wspólne:

- in dubio pro libertate czy in dubio pro rem publicam:

- zasada proporcjonalności

4. Sąd konstytucyjny a przemiany społecznej świadomości, problem „proceduralnej legitymizacji sędziowskiego prawa konstytucyjnego” - „rozwijanie” konstytucji.

Joseph Raz: jeżeli istnieje potrzeba społeczna, możliwa jest innowacyjna interpretacja prowadząca w konsekwencji do zmian rozumienia pierwotnego tekstu konstytucji.

2

---