WYKŁAD V

Rozporządzenie jako akt wydany na podstawie

szczegółowego upoważnienia ustawowego

Art. 92 Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 r. 

1. Rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu.

2. Organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać swoich kompetencji, o których mowa w ust. 1, innemu organowi.

Skutkiem wykonawczego charakteru rozporządzenia jest wymóg stanowienia rozporządzenia na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie.

DELEGACJA USTAWOWA: upoważnienie ze strony ustawodawcy do wydania przez organ określony w upoważnieniu aktu normatywnego. Akt ten powinien uregulować wskazane w przepisie upoważniającym zagadnienie wtedy, gdy brakuje odpowiedniej regulacji ustawowej lub gdy ma nastąpić z mocy ustawy odmienne uregulowanie prawne w stosunku do ogólnie obowiązującego uregulowania ustawowego - wyrok z dnia 5 listopada 2001 r., U. 1/01; z dnia 26 lipca 2004 r., U 16/02.

1. Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego w zakresie szczegółowego upoważnienia ustawowego

• aktualność stanowiska TK przyjętego w orzeczeniu z dnia 29 maja 1986 r. (U 1/86) i kolejnych wydanych pod rządami małej konstytucji z 1992 r.

• dyrektywy wiążące ustawodawcę udzielającego upoważnienia

• dyrektywy wiążące organ wydający rozporządzenie wykonujący upoważnienie ustawowe (wykonanie upoważnienia do wydania rozporządzenia przez podmiot upoważniony)

• art. 92 Konstytucji określa:

1/ warunki konstytucyjności upoważnienia ustawowego i

2/ warunki legalności rozporządzenia

1. Wyraźny charakter upoważnienia ustawowego:

- brak stanowiska ustawodawcy w zakresie udzielenia kompetencji normodawczej do wydania rozporządzenia = nieudzielenie kompetencji, zakaz wydania (konsekwencja zasady legalizmu)

- zakaz domniemania zakresu regulacji aktu podustawowego z upoważnienia sformułowanego w sposób ogólny

- szczególnie precyzyjne upoważnienie do wydania rozporządzenia zezwalającego na modyfikację treści ustawy upoważniającej poprzez precyzyjne określenie dopuszczalnego zakresu modyfikacji ustawy

- konstrukcja rozporządzenia: tylko przepisy regulujące sprawy wyraźnie przekazane w upoważnieniu ustawowym

2. Warunki konstytucyjności i legalności rozporządzenia w orzecznictwie TK w okresie 1986 - 1992

- wydanie rozporządzenia w granicach upoważnienia ustawy

- nawet, gdy upoważnienie ma charakter fakultatywny, to organ wydający rozporządzenie jest związany co do treści udzielonego upoważnienia, które w tym zakresie ma charakter wiążący

- kategoryczny zakaz domniemywania kompetencji prawodawczej do wydania rozporządzenia

- zakaz wydania rozporządzenia uzasadniane względami celowości, słuszności czy też koniecznością usunięcia skutków wadliwej ustawy

(U 1/86; P 2/86; U 7/87; Uw 3/89; U 5/91)

- nakaz literalnej wykładni przepisu zawierającego upoważnienie ustawowe

- zakaz dokonywania wykładni celowościowej;

- zakres treści rozporządzenia nie może być rozszerzany w drodze wykładni funkcjonalnej;

• zakaz stanowienia ustawowych upoważnień blankietowych:

- przepisy ustawy upoważniającej, a w szczególności przepisy upoważnienia do wydania rozporządzenia powinny wyznaczać co najmniej w sposób ogólny, lecz jednocześnie dostatecznie wyraźny kierunek unormowań, jakie mają nastąpić w drodze rozporządzenia. Nie można w drodze rozporządzenia wykonywać tego, co nie zostało ustalone w ustawie (K 1/87)

- niedopuszczalność upoważnień pozwalających na określenie przepisów wykonawczych w kwestiach, które dopiero zostaną unormowane w innym akcie wykonawczym do ustawy upoważniającej (Uw 4/88)

- w przepisie upoważniającym określającym zakres przedmiotowy delegacji nie należy umieszczać pojęcia „zasady”, które ma zostać określone w rozporządzeniu, z uwagi na wieloznaczność tego pojęcia

- użycie sformułowania: „rozporządzenie określi zasady i tryb postępowania” jest dopuszczalne, gdy ustawa ustala ich znaczenie;

- upoważnienie powinno odpowiadać wymogom konkretności, co wyklucza samodzielne regulowanie rozporządzeniem całego kompleksu zagadnień, co do których w tekście ustawy nie ma żadnych bezpośrednich wskazówek

- ustawowej podstawy dla jakiejkolwiek normy materialno-prawnej uregulowanej w rozporządzeniu nie może stanowić ten fragment ustawowego upoważnienia do wydania rozporządzenia, który zawiera sformułowanie, że rozporządzenie określi „szczegółowe zasady i tryb” U 7/98

3. Mała Konstytucja z 1992 r. : art. 45, 54 ust.1, 55 ust.3, 56 ust. 3: „ w celu wykonania ustaw i na podstawie udzielonych w nich upoważnień”.

4. Szczegółowy charakter upoważnienia - konsekwencje:

- materia przekazana do regulacji w drodze rozporządzenia powinna być określona poprzez wskazanie spraw rodzajowo jednorodnych z tymi, które reguluje ustawa, lecz które nie mają zasadniczego znaczenia z punktu widzenia założeń ustawy i dlatego nie zostały unormowane w niej wyczerpująco, a są niezbędne do realizacji norm ustawy (K 1/87; K 16/00)

- zakaz utożsamiania zakresu spraw przekazanych do uregulowania i wytycznych dotyczących treści rozporządzenia: „te same przepisy lub ich fragmenty nie mogą być równocześnie traktowane jako określenie zakresu spraw przekazanych do uregulowania w akcie wykonawczym i jako wytyczne, co do treści tego aktu” Zgodnie z art. 92 ust. 1 zdanie 2 Konstytucji są to dwa odrębne elementy upoważnienia ustawowego, od których istnienia zależy konstytucyjność upoważnienia ustawowego - wyrok z dnia 9 maja 2006 r., P 4/05.

- wskazany w upoważnieniu do wydania rozporządzenia zakres spraw przekazanych do uregulowania w drodze rozporządzenia musi wynikać z treści ustawy i być z nią kompatybilny, zapewniając tym samym wykonawczy charakter rozporządzenia względem postanowień ustawy upoważniającej

5.

NOWOŚĆ w Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 r. szczegółowość treściowa ustawowego przepisu upoważniającego - obowiązek określenia wytycznych dotyczących treści rozporządzenia.

- wytyczne mogą być rekonstruowane z treści całej ustawy;

- przepis upoważniający do wydania aktu podustawowego odpowiada utrwalonym w praktyce legislacyjnej zasadom techniki prawodawczej, o ile wyraźnie oddaje intencje ustawodawcy, nie ma charakteru ogólnikowego, i nie przekazuje do unormowania aktem wykonawczym spraw niewyjaśnionych lub nasuwających trudności przy opracowaniu ustawy - wyrok z dnia 26 czerwca 2001 r., U 6/00

- elementy kształtujące delegację ustawową do stanowienia rozporządzenia rekonstruowane mogą być nie tylko z samego przepisu upoważniającego, ale również z innych przepisów samej ustawy upoważniającej - wyrok z dnia 27 stycznia 2004 r., P 9/03; z dnia 1 lutego 2005 r., ZU 14/02.

Art. 92 ust. 1 zd. 2 Konstytucji:

Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu.

8

---