Zęby proste kół zębatych walcowych nacinamy najczęściej metodą kształtową lub obwiedniową. Metoda kształtowa wymaga w zależności od ilości zębów, współczynnika wysokości zębów oraz modułu różnych narzędzi. Metoda obwiedniowa jest bardziej uniwersalną, gdyż tym samym narzędziem można obrabiać wszystkie koła zębate. Narzędzia stosowane do obróbki obwiedniowej mają kształt koła zębatego lub zębatki, czasem freza ślimakowego.

Rys.1 Obwiedniowe nacinanie zębów za pomocą narzędzia

w postaci zębatki.

Najmniejszą ilością zębów koła zębatego przy której nie następuje jeszcze ich podcinanie nazywamy graniczną ilością zębów (z_g)

y - współczynnik wysokości zębów

α₀ - kąt przyporu

Dla kąta przyporu α₀=20^o :

z_g = 17 (toretyczna ilość zębów)

z_g′ = 14 (praktyczna ilość zębów)

Jeżeli ilość zębów ma być mniejsza od granicznej, to w celu uniknięcia podcięcia zębów należy stosować korekcję zarysów zębów. Konieczność korekcji uzębienia powoduje też zmianę odległości osi kół współpracujących.

Przy nacinaniu zębów normalnych y = 1, średnica podziałowa narzędzia pokrywa się ze średnicą nacinanego koła. W przypadku mniejszej ilości zębów od granicznej zęby będą u podstawy podcinane. W celu zabezpieczenia się przed podcinaniem zębów należy narzędzie wysunąć z nacinanego koła o wartości p.

Wartość przesunięcia narzędzia zależy od różnicy ilości zębów koła nacinanego w stosunku do granicznej ilości zębów oraz modułu. Wyraża się to wzorem:

p = x ⋅ m

gdzie: x - współczynnik przesunięcia

PRZEBIEG ĆWICZENIA:

1. Obliczyć wymiary geometryczne koła zębatego

z = 8

d_p = z ⋅ m = 8 ⋅ 20 = 160 mm

d_s = d_p - 2,5 ⋅ m = 160 - 2,5 ⋅ 20 = 110 mm

d_g = d_p + 2 ⋅ m = 160 + 2 ⋅ 20 = 200 mm

h_s = 1,25 ⋅ m = 1,25 ⋅ 20 = 25 mm

h_g = m = 20

g = 0,49 ⋅ m = 0,49 ⋅ 20 = 9,8 mm

2. Obliczyć wielkość przesunięcia zębatki, która zapobiega podcinaniu zęba

x - współczynnik przesunięcia zęba

y - współczynnik wysokości zęba y = 1

z_g - graniczna ilość zębów z_g = 17

z_g' - praktyczna ilość zębów z_g' = 14

2. Narysować na krążku z brystolu o średnicy D = 240 mm okręgi o średnicach d_p,

d_s, d_g.

3. Ustawić zębatkę w położeniu, przy którym średnica podziałowa narysowana na krążku i średnica podziałowa zębatki pokryją się.

4. Wykreślić zarys zębów zębatki przykręcając pokrętło śruby o trzy obroty (do momentu wykreślenia połowy papierowego krążka).

5. Drugą połowę papierowego krążka wykreślać po przesunięciu zębatki na zewnątrz o wielkość p = 12,8 mm, która zapobiega podcięciu zęba.

WNIOSKI

Przy nacinaniu zębów normalnych y = 1, średnica podziałowa narzędzia pokrywa się ze średnicą nacinanego koła. W przypadku liczba zębów wynosi 8 i jest ona mniejsza od ilości granicznej, dlatego zęby podczas pierwszego wykreślania były podcinane u podstawy. W tym celu kolejnego wykreślania dokonaliśmy dopiero po przesunięciu zębatki na zewnątrz o wielkość p = 12,8 mm, która zapobiega podcięciu zęba. Po wykonaniu tej czynności wykreślane zęby miały kształt ewolwentowy.

---