POLITYKA OŚWIATOWA WSPÓLNOTY EUROPEJSKIEJ Dobromir Dziewulak

Rozdział I - Podstawowe pojęcia

Polityka - działalność władzy państwowej rządu w dziedzinie społecznej, gospodarczej, kulturalnej, wojskowej i innych, dotycząca spraw wewnętrznych państwa, lub stosunków z innymi krajami, jak również wzajemnych klas grup społecznych.

Oświata - działalność polegająca na upowszechnianiu wykształcenia ogólnego i zawodowego oraz realizowaniu określonych celów wychowawczych dla zapewnienia jednostkom wszechstronnego rozwoju i pomyślanej egzystencji, a społeczeństwu więzi kulturalnych łączących jego przeszłość historyczną z teraźniejszością. W pojęciu oświaty mieści się całość, tj. działalności realizowanej poprzez system wychowania równoległego i system kształcenia ustawicznego.

Polityka oświatowa - program działalność państwa w dziedzinie oświaty i wychowania, formułujący zasady organizacji systemu nauczania i wychowania, podstawy materialno - ekonomiczne funkcjonowania systemu oświatowego oraz systemu zarządzania instytucjami oświatowymi. To także dyscyplina określająca teoretyczna podstawy działalności politycznej w dziedzinie oświaty i wychowania.

Uwarunkowania polityki oświatowej:

1. Uwarunkowania ekonomiczne

2. uwarunkowania historyczno - narodowe

3. uwarunkowania demograficzne

4. uwarunkowania ustrojowo - polityczne

5. uwarunkowania społeczne

Rozdział II - Polityka oświatowa państw Wspólnoty Europejskiej

1951 - powołanie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (EWWiS), w „Traktacie paryskim”

1957 - powołanie Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Euroatom) w „Traktacie rzymskim”

1965 - fuzja organów Wspólnoty

Podstawowy akt prawny Wspólnoty Europejskiej to „Traktat w sprawie utworzenia Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej” 25.03.1957 podpisany przez przedstawicieli 6 państw europejskich: NRF, Belgia, Francja, Włochy, Luksemburg, Holandia

1973 - raport sporządzony przez prof. H. Janne :W kierunku europejskiej polityki oświatowej”

1973 - do WE dołącza: Irlandia, Dania i Wielka Brytania

1981 - do WE dołącza: Grecja

1986 - do WE dołącza Hiszpania i Portugalia

1972 - szczyt szefów państw i rządów, podczas którego zaproponowano stworzenie unii europejskiej, obejmującej całokształt stosunków państw członkowskich WE we wszystkich dziedzinach gospodarki, ekonomii, kultury i oświaty

7.02.1992 - „Traktat z Maastricht” , dotyczący unii politycznej i unii monetarno - gospodarczej Dwunastki.

Akty normatywne uchwalone przez Radę Ministrów i komisje:

• zarządzenia i dyrektywy - elementy procesu legislacyjnego. Inicjatorem jest komisja, później przejmuje je Rada Ministrów

• zarządzenia - prawa nadrzędne Wspólnoty, obowiązują bezpośrednio i w całości wszystkie państwa członkowskie

• dyrektywy - wiążące dla krajów członkowskich, do których są adresowane w zakresie celów, jakie mają być osiągnięte. Swoboda wyboru dotyczy form i metod ich osiagania

• decyzje - podejmowane SA przez Radę lub komisję na podstawie przyjetych zarządzeń i dyrektyw, mogą one odnosić się do rządów, przedsiębiorstw lub obywateli i obowiązują w całości w stosunku do ich adresata.

• Zalecenia i opinie (akty) - ni mają wiążącej mocy prawnej, najczęściej wykorzystywane są na potrzeby oświaty

4 główne organy:

• Rada Ministrów

• Komisja te trzy mają bezpośredni wpływ na kształtowanie

polityki oświatowej

• Parlament Europejski

• 
  Trybunał Sprawiedliwości

Rada Ministrów - główny organ decyzyjny i legislacyjny; polityka oświatowa, w ramach polityki społecznej Wspólnoty, została ograniczona wyłącznie do dziedziny kształcenia zawodowego. W 1988 uchwalenie dyrektywy związanej z polityką oświatową, która dotyczy ogólnych założeń uznania dyplomów szkolnictwa wyższego. Na jej mocy państwa Wspólnoty zobowiązały się do wzajemnego uznania dyplomów na poziomie studiów wyższych, trwających minimum trzy lata.

Komisja - organ wykonawczy, spełnia następujące funkcje:

1. nadzoruje wykonywanie postanowień traktatowych oraz decyzji

2. jest inicjatorem zmian w polityce Wspólnoty, przygotowuje projekty postanowień i decyzji

3. działa jako mediator na posiedzeniach Rady

4. wdraża i realizuje decyzje Rady

5. administruje różnymi funduszami Wspólnoty, przygotowuje propozycje budżetowe

6. negocjuje międzynarodowe umowy w imieniu Wspólnoty

Parlament Europejski - nadzoruje działalność Rady i Komisji

Rada Europy - pierwsz europejska organizacja polityczna powołana po II wojnie światowej w celu nawiązania i zacieśnienia współpracy w dziedzinie gospodarczej, społecznej, kulturalnej, prawnej i oświatowej, oprócz Dwunastki członkami są inne kraje, w tym Polska.

OCDE - Organizacja Współpracy i Rozwoju Ekonomicznego; 1961, zrzesza 24 kraje i Dwunastkę. Wywiera duży wpływ na rozwój szkolnictwa, 3 główne kierunki prac:

• opracowywanie specjalnych raportów poświeconyc proponowanym strategiom szkolnictwa na najbliższe lata

• ekspertyzy systemów oświatowych przeprowadzone na zlecenie zainteresowanych krajów

• planowanie i przewidywanie rozwoju oświaty zgodnie z tendencjami gospodarczo - ekonomicznymi i postępem techniki w danym regionie.

UNESCO - Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Oświaty, Nauki i Kultury, 1946. do jej zadań należy:

• prowadzenie działalności sprzyjającej wzajemnemu poznaniu i zrozumieniu między narodami,

• popieranie rozwoju oświaty, nauki i kultury w całym świecie

• ochrona dorobku kulturowego

• rozwijanie współpracy i wymiany kulturalnej między narodami

realizuje także europejski program rozwoju oświaty, który jest przeznaczony dla wszystkich europejskich państw

BIE - Międzynarodowe Biuro Oświaty, włączone do UNESCO w 1969,zajmuje się ono problematyką komparatystyki oświatowe i organizuje sesje Międzynarodowej Konferencji Oświatowej.

Rozdział IV - Wspólnotowe priorytety w dziedzinie edukacji

• równość szans edukacyjnych - wydłużenie obowiązku szkolnego, wzrost liczby uczniów na szczeblu szkolnictwa średniego i wyższego, ułatwiony dostęp do większości typów szkół, a także:.

1. Emigracja - 1977 uchwalenie:

• Równości dostępu do nauki i szans edukacyjnych dla dzieci innych narodowości

• Bezpłatną, intensywna naukę języka państwa przyjmującego

• Kształcenie i doskonalenie zawodowe nauczycieli pracujących z dziećmi emigrantów

• Zachowanie odrębności językowej i kulturowej przez zapewnienie nauki religii i języka ojczystego

Tacy uczniowie automatycznie podlegają prawu szkolnemu obowiązującemu w kraju przyjmującym. Tworzenie tza. klas wstępnych (w szkołach elementarnych) i klas adaptacyjnych (w szkołach średnich) - przeznaczone dla dzieci i młodzieży posługujących się jedynie językiem macierzystym. Zadaniem takich klas jest przygotowanie i zaadoptowanie uczniów do systemu oświatowego kraju przyjmującego.

2. Uczniowie niepełnosprawni - idea szkól integracyjnych, gdzie w sposób naturalny nastepuje proces asymilacji uczniów zdrowych z niepełnosprawnymi. Utworzenie programu HELIOS, który słuzy za informatyczny bank danych dla niepełnosprawnych nt.: prawa, kształcenia, zawodów, readaptacji, pomocy społecznej, transportu, itp.

3. Równouprawnienie - jednakowe traktowanie kobiet i mężczyzn w zakresie kształcenia, doskonalenia zawodowego, ubiegania się o prace, warunków wynagrodzenia.

4. Analfabetyzm

5. Ochrona zdrowia i życia uczniów - dotyczy to zwłaszcza dzieci i młodzieży uzależnionej (lekomania, alkoholizm, narkomania), które żyją w środowiskach o wysokim stopniu zagrożenia społecznego, oraz młodzieży zagrożonej negatywnymi skutkami cywilizacji (wypadki drogowe, akty agresji)

• Poprawa jakości kształcenia - istotne jest doskonalenie procesu edukacyjnego, w celu uzyskania lepszej skuteczności, trafności oraz wyższej sprawności działania. Chęć zredukowania zjawiska drugoroczności i odsiewu społecznego - popularna staje się metoda zapobiegająca opóźnieniom i trudnościom w nauce - tzw. dwa ciągi nauczania w ramach tej samej klasy (w jednym z nich uczą się dzieci nie mające kłopotów, a w drugiej zaś uczniowie z opóźnieniem. W ciągu drugim tworzy się grupy i klasy, w których obowiązuje uproszczony program nauczania). Usuwanie z podręczników nadmiaru materiału o charakterze encyklopedycznym, wprowadzanie obowiązkowej nauki języka obcego i wiedzy o życiu i kulturze innych państw Wspólnoty. Wprowadzanie tzw. nowoczesnych technologii informacyjnych

• Nowy model nauczyciela - powinien mieć on wykształcenie akademickie, umieć uczyć się „innowacyjnie”, być zdolnym do kształtowania tej umiejętności u swoich uczniów, sprawować funkcję „kształceniową”, opiekuńcza, orientującą, selekcyjną i koordynującą, szybko i racjonalnie reagować na wszystko co postępowe i twórcze, mieć zamiłowanie do swojej pracy, ustawicznie doskonalić swój warsztat. Nauka takich nauczycieli za pomocą metody kaskadowej - polega na kształceniu przez uniwersyteckich specjalistów kilku pilotażowych grup nauczycielskich, których uczestnicy z kolei kształcą nowe grupy słuchaczy. Próba ujednolicenia systemu kształcenia nauczycieli, której podstawowym założeniem jest to, aby wszystkim kandydatom do tego zawodu bez względu na typ szkoły, szczebel i specjalizacje zapewnić wykształcenie wyższe.

• Europejski ideał wychowania - stała się nim edukacja dla pokoju zgodna z „Europejską konwencją praw człowieka” przyjęta przez Radę Europy w 1950. Wymiana młodzieży i nauka języków obcych są bardzo popierane przez Parlament Europejski. Utworzenie programu MŁODZIEŻ EUROPIE, którego celem było zorganizowanie poznania innego kraju Wspólnoty przez młodzież, która do tej pory pozbawiona była tej możliwości. Poprzez europejski ideał wychowania powinno ukształtować się przyszłych obywateli Europy, jako ludzi w pełni świadomych swoich praw, zadań i kierunków polityki całej Dwunastki i poszczególnych krajów członkowskich

---