Definicja niepełnosprawności

Osoba niepełnosprawna to osoba, której stan fizyczny, psychiczny lub umysłowy trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza bądź uniemożliwia wypełnianie ról społecznych, a w szczególności zdolność do wykonywania pracy zawodowej, jeżeli uzyskała orzeczenie o:

-zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności (znaczny, umiarkowany lub lekki),

-całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy,

-rodzaju i stopniu niepełnosprawności (dotyczy osób, które nie ukończyły 16 roku życia).

Ustawa o rehabilitacji zawodowej, społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych z 1997 r.

Oddziaływanie turystyki na osoby niepełnosprawne:

1.Fizyczne

-poprawa sprawności fizycznej

-poprawa kondycji

-regeneracja sił

-relaks

2.Psychiczne

-sposobność do samorealizacji, rozwój intelektualny

-przeżywanie i doświadczanie sytuacji dających zadowolenie

-formowanie właściwego obrazu siebie

-nauka pokonywania trudności, walka z lękiem przed nieznanym

-turystyka jako element psychoterapii - pomoc w przezwyciężaniu kompleksów i poczucia osamotnienia

3.Społeczne

-kształcenie umiejętności współpracy z innymi

-poczucie więzi społecznych, solidarności w wysiłku

-kształtowanie kontaktów osobistych

-ułatwienie kształtowania odpowiednich form towarzyskich

Cele turystyki osób niepełnosprawnych

1.leczniczy

-kontynuacja programu leczenia i usprawniania

2.biologiczny

-kompensowanie ubytków sprawności fizycznej

-zmniejszanie biologicznych skutków starzenia się organizmu

-opóźnienie degradacji intelektualnej

3.anatomiczno-fizjologiczny

-zwiększanie siły mięśni, ruchomości stawów

-korzystny wpływ na podstawowe funkcje ustroju

-zwiększenie wytrzymałości na wysiłek

-częściowe zmniejszenie skutków kalectwa

4.higieniczno-zdrowotny

-uatrakcyjnienie codziennych ćwiczeń fizycznych

-hartowanie organizmu

-kształtowanie odporności na trudy

5.wychowawczo-psychologiczny

-kształtowanie pozytywnych wzorców zachowań

-kształtowanie właściwych cech charakterologicznych, samoakceptacja, swoboda, niezależność, poczucie bezpieczeństwa

-walka z postawami egocentrycznymi, aspołecznymi, agresywnymi lub apatycznymi

6.hedonistyczny

-wysiłek towarzyszący turystyce nie nuży

-spełnia podobne funkcje co gimnastyka

-sprawia przyjemność

7.społeczny

-umożliwia wyrwanie się z izolacji społecznej

-spełnia funkcje integracyjne

-umożliwia udział w kulturze

Podstawowe formy aktywności turystycznej osób niepełnosprawnych

1.Turnusy rehabilitacyjne:

-rehabilitacyjno-usprawniające,

-sportowo-rehabilitacyjne,

-turystyczno-rehabilitacyjne.

2.Turystyka aktywna i kwalifikowana.

3.Turystyka zdrowotna (pobyty w sanatoriach, kuracje klimatyczne).

4.Kolonie i obozy dla dzieci i młodzieży (różne elementy rehabilitacji).

5.Wyjazdy o charakterze religijnym.

6.Odwiedziny u krewnych i znajomych.

7.Podróże w celach szkoleniowych (rehabilitacja zawodowa połączona z wypoczynkiem i regeneracją sił fizycznych).

8.Wyjazdy zagraniczne o różnorodnym charakterze.

Determinanty uczestnictwa osób niepełnosprawnych w turystyce

Determinanty uczestnictwa po stronie popytu:

1.społeczno-demograficzne

-wiek -płeć -rodzaj schorzenia -pozycja społeczno zawodowa

2.ekonomiczne

-ogólnogospodarcze -dochodowe -cenowe

Determinanty uczestnictwa po stronie podaży:

1.polityka turystyczna i społeczna państwa

-w tym systemy podatkowe i pomocowe

-inne regulacje rządowe (np. wymagania stawiane usługodawcom)

2.przystosowanie środków transportu pasażerskiego

3.baza noclegowa i jej przystosowanie

4.organizatorzy turystyki dla osób niepełnosprawnych

-biura podróży, organizacje pozarządowe, kadry, promocja, informacja, organizacja i zakres usług

Formy ułatwień komunikacyjnych

1.Tendencja do powszechnej likwidacji barier komunikacyjnych

-autobusy i tramwaje niskopodłogowe - pochylnia (podjazd dla wózków) wysuwana na żądanie, oparcie z pasami unieruchamiającymi wózek w czasie jazdy,

-najlepiej przystosowany środek komunikacji - samolot

-najgorzej przystosowany transport kolejowy - zarówno dworce, jak i perony czy wagony; dostosowane są wybrane pociągi dalekobieżne i międzynarodowe.

2.Indywidualizacja ułatwień i usług

-indywidualny sprzęt ułatwiający poruszanie się,

-indywidualny, specjalistyczny transport miejski „od drzwi do drzwi”,

-na życzenie klienta PKP dołącza do składu pociągu przystosowany wagon lub podnośnik.

3.Środki komunikacji przyjazne dla wszystkich

-potrzeby osób starszych,

-potrzeby osób czasowo chorych,

-potrzeby matek z dziećmi w wózkach.

Oczekiwania co do informacji i promocji usług turystycznych dla osób

niepełnosprawnych

1.Informacja rzetelna.

2.Informacja regularnie aktualizowana (zwłaszcza odnośnie ewentualnych barier).

3.Informacja łatwo dostępna - dostosowanie formy do możliwości percepcyjnych o.n. (duży druk, braille, tłumaczenie na jęz. migowy - tekstofony).

4.Informacja zintegrowana - powinna obejmować nie tylko pojedyncze jednostki usługowe (np. hotele), ale także bazę towarzyszącą w miejscowości - dostęp do plaży, zabytków, sklepów, restauracji....

5.Informacja włączona do centralnych systemów info, do baz info, znajdujących się w gestii biur podróży.

6.Wybór właściwego kanału dystrybucji informacji i promocji (internet, pisma środowiskowe, tv, radio).

7.Współpraca jednostek gospodarczych i władz (centralnych - Departament Turystyki, POT, i lokalnych - samorządy, lokalne organizacje turystyczne).

Przewodniki turystyczne dla osób niepełnosprawnych

-Duży niedobór.

-W Polsce przeznaczone są tylko dla osób mających problemy z poruszaniem się.

-Informacje niepełne (czasem wręcz cząstkowe).

-W przewodnikach brak informacji o ciągach komunikacyjnych pozbawionych barier.

-Brak informacji o biurach podróży, organizacjach pozarządowych zajmujących się turystyką, imprezach turystycznych.

-Dotyczą głównie dużych miast (Warszawa, Kraków, Gdańsk).

-Ich publikowanie zależy od inicjatyw lokalnych, z reguły inicjatyw organizacji osób niepełnosprawnych.

-Brak dostatecznego wsparcia ze strony władz centralnych.

-Brak przewodników dla niewidomych.

Bariery uczestnictwa w turystyce

1.Wewnętrzne, tkwiące w samej osobie niepełnosprawnej:

-stan fizyczny osoby niepełnosprawnej (możliwość poruszania się, ból);

-stan psychiczny (zakłócenia w kontaktach społecznych);

-stan świadomości (niedostatek wiedzy, niższy poziom wykształcenia, fizyczna i psychiczna zależność od innych).

2.Środowiskowe:

-narzucone osobom niepełnosprawnym zewnętrzne warunki fizyczne i społeczne;

-bariery wynikające z postaw demonstrowanych przez otoczenie;

-bariery architektoniczne;

-bariery ekologiczne (warunki terenowe, pogoda);

-ograniczenia transportowe;

-dyskryminujące przepisy i regulacje (np. dot. psów-przewodników, przewozu baterii do akumulatorów itp.).

3.Interakcyjne:

-wzajemne oddziaływanie osób niepełnosprawnych i reszty społeczeństwa (np. w porozumiewaniu się);

-ograniczenia w podejmowaniu aktywności wymagających specjalnych umiejętności.

Klasyfikacja barier

1.Bariery ekonomiczne

Bariery ekonomiczne

-Ogólna sytuacja materialna środowiska.

-Relacja kosztów zakupu usług turystycznych do dochodu (wysokie ceny).

-Niski poziom aktywności zawodowej (gorsza sytuacja materialna, brak dostępu do funduszy socjalnych).

-Niski poziom dofinansowania.

-Brak sprzętu turystycznego.

-Zjawisko substytucyjności popytu.

-Bariery te wpływają nie tylko na wielkość popytu, ale także na jego strukturę.

-Częściej uważane jako ważne przez niepełnosprawnych mieszkańców wsi niż miast.

-Silniej odczuwane przez kobiety niż mężczyzn.

-Ocena sytuacji materialnej całej społeczności niepełnosprawnych gorsza niż samoocena osobistych warunków bytu.

-Im lepiej powodzi się respondentom, tym mniejszą wagę przywiązują do barier ekonomicznych.

-Im lepiej powodzi się respondentom, tym mniej ostro widzą problemy finansowe innych.

-Dla grup bardziej zamożnych - istotnym ekonomicznym czynnikiem ograniczającym uczestnictwo jest substytucyjność popytu.

2.Obiektywne ograniczenia wynikające ze stanu zdrowia

-Zły stan zdrowia i podeszły wiek nie są głównymi barierami ograniczającymi dostęp osób niepełnosprawnych do wypoczynku

Osoby niepełnosprawne oceniają stan zdrowia całego środowiska jako gorszy niż to to wynika z sumy ocen indywidualnych.

-Osoby niepełnosprawne przypisują stanowi zdrowia większe negatywne znaczenie dla aktywności turystycznej niż to wynika z sumy ocen indywidualnych.

Tę przyczynę częściej wskazują mieszkańcy wsi, kobiety i osoby lepiej sytuowane.

Obiektywne ograniczenia wynikające ze stanu zdrowia c.d

Ograniczona możliwość poruszania się

- wg GUS ok. 40% populacji - 2,3 mln - to osoby niemobilne,

- zupełny brak możliwości poruszania się - 170 tys. osób

- mobilność ograniczona do własnego domu - 490 tys. o.n.

- osoby leżące - 162 tys.

-Ból

-Lęk

-Niechęć

-Obawa przed trudami podróży

3.Ograniczenia wynikające z relacji pomiędzy środowiskiem o.n. i pozostałą częścią społeczeństwa

4.Bariery fizyczne

5.Bariery psychiczne i społeczne

-Bariery psychiczne i społeczne najczęściej dostrzegane są przez osoby niepełnosprawne od urodzenia.

-Częściej przez mężczyzn niż kobiety

6.Bariery architektoniczne i urbanistyczne

-Bariery w obiektach paraturystycznych

-Bariery urbanistyczne

-Środki transportu

-Zaopatrzenie w sprzęt ortopedyczny

-Bariery architektoniczne w obiektach turystycznych

-Bariery architektoniczne w obiektach nieturystycznych

---