Podsumowanie
Definicja |
Przyczyny |
Objawy |
Postępowanie |
|
|
|
|
przytomny |
nieprzytomny |
Omdlenie - krótkotrwała utrata przytomności spowodowana niedotlenieniem lub niedokrwieniem mózgu. Odbywa się to na naszych oczach.
|
przemęczenie za mało tlenu emocje, negatywne bodźce zewn. niedożywienie gwałtowne ruchy ból |
osłabienie „mroczki” przed oczami szumy w uszach blada, spocona skóra
|
Jeśli świadomość wróciła: - rozmowa z poszkodowanym, - sadzamy, wkładamy głowę między nogi - wyprowadzić do pomieszczenia z dużą ilością tlenu - możemy podać coś do picia Gdy jesteśmy pewni, że jest OK. zaprowadzamy do domu lub najbliższej placówki medycznej.
|
- Ułożenie poszkodowanego na plecach - Zastosowanie pozycji czterokończynowej, - Zapewnienie dostępu świeżego powietrza - Poluźnienie zaciasnych części odzieży - Do momentu odzyskania przytomności - kontrola parametrów życiowych - Jeśli po kilku minutach świadomość nie powraca - wezwanie pogotowia. |
|
U kobiety w zaawansowanej ciąży, zamiast w/w pozycji należy zastosować ułożenie na lewym boku (bądź podłożenie poduszki lub koca pod prawy bok w pozycji na plecach) |
|||
Nieprzytomny - to stan, w którym poszkodowany nie reaguje na bodźce zewnętrzne
|
urazy - zwykle urazy głowy wstrząs padaczka, udar mózgu choroby układu nerwowego choroby metaboliczne - cukrzyca choroby układu krążenia - zawał serca, nagłe zatrzym. krążenia choroby układu oddechowego - ostra niewydolność oddechowa substancje chemiczne - alkohol, leki, jady zwierzęce zadławienie, przegrzanie, hipotermia, utopienie, reakcja uczuleniowa, porażenie prądem elektrycznym i inne związane z wpływem środowiska |
Blada skóra Obfite pocenie Nudności Uczucie oszołomienia Zawroty głowy Osłabienie Mroczki przed oczami Majaczenie i bredzenie
|
|
- próbujemy złapać kontakt przez zadawanie pytań - zapewniamy sobie pomoc świadka (krzyk o pomoc) - sprawdzamy oddech i udrażniamy drogi oddechowe - nie ruszamy poszkodowanego, chyba, że ma problemy z oddychaniem (pozycja ułatwiająca oddychanie) - badanie ogólne w celu znalezienia innych urazów - pozycja „bezpieczna” jeśli musimy iść po pomoc - sprawdzanie funkcji życiowych do przyjazdu pogotowia |
|
należy pamiętać, że niedrożność dróg oddechowych spowodowana opadaniem języka może być przyczyną nagłego zatrzymania krążenia! co 30 minut zmieniamy bok pozycji bezpiecznej |
|||
Definicja |
Przyczyny |
Objawy |
Postępowanie |
|
|
|
|
przytomny |
nieprzytomny |
Wstrząśnienie - Jest to taki stan, w którym na skutek nagłego zadziałania siły (przyśpieszenie, hamowanie) dochodzi do przeniesienia się drżeń na mózgowie i jego czasowych odkształceń. W tym przypadku nie ma uszkodzenia mózgu. |
|
Chwilowe utraty przytomności, po otworzeniu oczu - niepamięć wsteczna nudności, wymioty, które mogą wystąpić dużo później niż miał miejsce uraz ból głowy
|
- kontrola oddechu - udrożnienie dróg oddechowych i sztuczne oddychanie - pozycja bezpieczna u osoby nieprzytomnej - przytomną poddać obserwacji ze względu na możliwość pojawienia się objawów w ciągu kilku godzin po wypadku - rany na głowie przykryć suchym, jałowym opatrunkiem, - nie usuwać ciał obcych - nie uciskać naruszonej okolicy czaszki lub obnażonej tkanki mózgowej - padniętego fragmentu mózgu nie wolno dotykać, ani próbować wcisnąć do wnętrza czaszki. |
|
|
Ze względu na nasilający się ucisk dochodzi do przesunięcia się poszczególnych struktur mózgu. Stanowi to przyczynę zaburzeń funkcjonowania różnych ośrodków, najczęściej (ze względu na położenie) oddechowego. Dodatkowo osoby nieprzytomne, które nie mają odruchów obronnych (kaszlu, odkrztuszania) narażone są na zachłyśnięcie lub zadławienie wiotkim językiem, co może ich zabić. |
|||
Wstrząs - jest stanem zagrożenia życia, który najogólniej wynika z niedostatecznego zaopatrzenia narządów w krew. |
Krwotoki rozległe oparzenia uczulenia, zakażenia ogólne stres zawał niewydolność oddechowa odma |
Blada skóra Przyspieszony i płytki oddech Perlisty pot Zaburzenia świadomości (różnego rodzaju) silne uczucie osłabienia niepokój przyspieszone, słabo wyczuwalne tętno utrata przytomności
|
Usunąć przyczynę Pozycja przeciwwstrząsowa Termoizolacja Pomoc Wsparcie
|
Usunąć przyczynę Pozycja bezpieczna Termoizolacja Pomoc Wsparcie
|
|
Pozycji antywstrząsowej nie wolno stosować przy podejrzeniu urazu kręgosłupa! |
|||
Definicja |
Przyczyny |
Objawy |
Postępowanie |
|
|
|
|
przytomny |
nieprzytomny |
Zakrztuszenie - to zamknięcie dróg oddechowych przez ciało obce |
|
niemożność wykonania oddechu niemożność mówienia niemożność kaszlu wydawanie dziwnych dźwięków chwytanie się za szyję zmiana koloru twarzy |
- nakłonić do kaszlu - uderzyć 5 razy w okolicę międzyłopatkową - wykonać 5 razy uciśnięcie nadbrzusza. powtarzać 2 i 3 do momentu udrożnienia dróg oddechowych lub utraty przytomności przez poszkodowanego |
- wezwać pomoc - udrożnić drogi oddechowe. - wykonać 2 wdechy - kontrola oddechu - powtórzyć 2 i 3 (eliminacja błędu ratownika) - kontrola oddechu - 5 uciśnięć nadbrzusza |
Brzuch - |
|
rana brzucha - mogą być widoczne jelita zamiana zabarwienia skóry brzucha ból brzucha przy badaniu dotykiem - brzuch bolesny na ucisk, stwierdzane wzmożone napięcie tzw. obrona mięśniowa - jest twardy powiększający się obwód brzucha - często sugeruje krwotok wewnętrzny spłycenie oddechu - dla zmniejszenia bólu. |
- wezwanie pomocy - pozycja półleżącej ze zgiętymi kończynami dolnymi lub w pozycji embrionalnej, jeśli jest wstrząs - pozycja przeciwwstrząsowa (uniesionymi kończynami dolnymi o 30O) - udrożnienie dróg oddechowych oraz kontrola oddechu i tętna - narządy na zewnątrz jamy brzusznej - pokryć je wilgotnym, jałowym opatrunkiem. Nie wolno wprowadzać ich do jamy brzusznej! Nie wolno ich wysuszyć. - ciała obce - nie wolno ich usuwać, należy zabezpieczyć je opatrunkiem! Termoizolacja, wsparcie psychiczne Zabraniamy samodzielnego poruszania się Nie podajemy nic do picia i jedzenia |
|
Wyrostek robaczkowy - |
|
Silny ból w prawej dolnej części brzucha Mdłości Wymioty Gorączka |
- ułożenie poszkodowanego w pozycji półleżącej ze zgiętymi kończynami dolnymi lub najwygodniejszej dla poszkodowanego - wezwać pomoc - termoizolacja, wsparcie psychiczne - zabraniamy samodzielnego poruszania się - nie podajemy nic do picia i jedzenia |
|
Definicja |
Przyczyny |
Objawy |
Postępowanie |
|
|
|
|
przytomny |
nieprzytomny |
Odma - Jest to obecność powietrza w jamie opłucnowej (pomiędzy opłucną ścienną i płucną) |
uraz penetrujący klatki piersiowej uszkodzenie tchawicy, oskrzeli lub miąższu płucnego, urazowe lub samoistne |
Świszczący oddech Zaburzenia oddychania (płytki lub przyspieszony) Duszności Ból przy oddychaniu Krwista wydzielina z ust Jeśli jest rana - pojawi się spieniona krew Zaburzenia świadomości Wstrząs |
- opatrunek zastawkowy na ranę (trójstronny lub Ashermana). - pozycja półsiedząca - termoizolacja - wezwanie pomocy
|
- opatrunek zastawkowy na ranę (trójstronny lub Ashermana). - termoizolacja - wezwanie pomocy
|
Cukrzyca - Jest to zaburzenie metabolizmu glukozy spowodowane całkowitym bądź częściowym spadkiem produkcji insuliny |
Hiperglikemia (śpiączka cukrzycowa) zwiększone spożycie węglowodanów (cukrów) sytuacje stresowe obciążenia psychiczne niedostateczna dawka insuliny (zaniechanie iniekcji, zbyt mała dawka, niewłaściwa insulina, |
przytomny: uczucie pragnienia bóle brzucha nieprzytomny: zapach acetonu z ust sucha skóra, śluzówki, język (nie ma mechanizmów obronnych- nieprzytomny nie pije a produkuje dużą ilość moczu) przyspieszone tętno |
podać cukier (w herbacie, nigdy zaś w postaci suchego proszku!)
|
- wezwanie karetki - prowadzenie kontroli funkcji życiowych (oddech, tętno) - dbanie o utrzymanie ciepła chorego (np. okrycie kocem) |
|
Hipoglikemia (niedocukrzenie)
Do tego stanu dochodzi u cukrzyków, u których poziom cukru we krwi jest obniżony, najczęściej w wyniku zbyt wysokiego poziomu insuliny. |
Z początku: uczucie głodu mroczki przed oczami drżenie mięśni Później objawy wstrząsu: zimny pot przyspieszone tętno stan pobudzenia niepokój utrata przytomności.
|
podać cukier (w herbacie, nigdy zaś w postaci suchego proszku!)
|
- wezwanie karetki - prowadzenie kontroli funkcji życiowych (oddech, tętno) - dbanie o utrzymanie ciepła chorego (np. okrycie kocem) |
Definicja |
Przyczyny |
Objawy |
Postępowanie |
|
|
|
|
przytomny |
nieprzytomny |
Drgawki - |
padaczka urazy czaszkowo-mózgowe zaburzenia przemiany materii zatrucia niedotlenienie długotrwały brak snu zespół abstynencji poalkoholowej i polekowej, zespół odstawienia narkotyków wysoka temperatura ciała (u dzieci)
|
upadek utrata świadomości skurcze ślinotok, może dojść do przegryzienia języka - krew niekontrolowane moczenie się okres braku świadomości lub dezorientacji po ustaniu ataku
|
- zabezpieczenie przed upadkiem i urazami - udrożnienie dróg oddechowych, przytrzymywanie głowy - ułożenie w pozycji bezpiecznej po zakończeniu napadu drgawkowego - kontrola drożności dróg oddechowych i funkcji życiowych wezwanie pomocy medycznej w przypadku gdy: drgawki trwają dłużej niż 5 minut drgawki powracają w wyniku napadu doszło do urazu poszkodowany nieprzytomny lub splątany powyżej 5 minut po ustaniu napadu |
|
|
nie zaleca się wkładania w usta poszkodowanego jakichkolwiek przedmiotów, nie zaleca się silnego krępowania ciała poszkodowanego |
|||
Hipotermia - Jest to znacznego stopnia oziębienie ciała, stwierdzone przez zbadanie temperatury głębokiej ciała |
niska temperatura otoczenia: powietrza lub wody przy topieniu wiatr, duża wilgotność powietrza brak ruchu poszkodowanego upojenie alkoholowe zażywanie narkotyków zażywanie leków uspokajających, nasennych choroby psychiczne wiek - bardziej podatne na hipotermię są dzieci i osoby starsze
|
utrata przytomności oddech płytki, zwolniony lub jego brak tętno zwolnione, słabo wyczuwalne lub nie wyczuwalne skóra chłodna |
-zabezpieczyć poszkodowanego przed dalszą utratą ciepła poprzez zdjęcie mokrej odzieży i ogrzanie go. - ułożyć na plecach i nie poruszać nim. Lekka - stosujemy bierne ogrzanie poprzez okrycie kocami i przeniesienie do ciepłego pomieszczenia lub, gdy jest taka możliwość, czynne ogrzewanie zewnętrzne poprzez zastosowanie ciepłego powietrza, ciepłej kąpieli. Średniej hipotermii - stosujemy jak wyżej - bierne ogrzanie lub też czynne ogrzanie zewnętrzne, ale tylko tułowia. Ciężkiej hipotermii - postępowanie jak w średniej plus konieczne jest zastosowanie ogrzewania czynnego wewnętrznego np. wentylowanie poszkodowanego ciepłym, nawilżonym tlenem (jest to już postępowanie przyrządowe). Jeżeli brak jest oddechu i tętna - prowadzenie wentylacji i masażu serca |
|
|
lekką hipotermię - temperatura głęboka od 34°C do 36°C , średnią hipotermię - temperatura głęboka od 30°C do 34°C ciężką /znaczną hipotermię - temperatura głęboka poniżej 30°C Uwaga! - obecność oddechu i krążenia w hipotermii sprawdza się dłużej - nawet do jednej minuty! |
|||
Definicja |
Przyczyny |
Objawy |
Postępowanie |
|
|
|
|
przytomny |
nieprzytomny |
Odmrożenia - Odmrożenie to miejscowa zmiana powstająca w tkankach na skutek wpływu na nie zimna. Predysponowane części ciała to: stopy, dłonie, twarz, nos, uszy. Czynniki sprzyjające to: |
nadużycie alkoholu, narkotyków, palnie papierosów, choroby przewlekłe naczyń obwodowych pozakomórkowe zamarzanie wody, co prowadzi do odwodnienia i rozpadu komórek |
I stopień:
powierzchowne warstwy naskórka. Skóra jest blada, zimna, odczuwalne jest mrowienie w odmrożonych częściach ciała, występuje upośledzenie ruchów palców, zachowane jest czucie bólów. II stopień:
wszystkie warstwy naskórka oraz sięga ogniskowo do skóry właściwej. Skóra jest biała, woskowa, twarda. Pojawiają się pęcherze, obrzęk, po ogrzaniu zaczerwienie, czucie jest zachowane. III stopień:
skóra i głębiej położone tkanki oraz narządy. Skóra jest biała i twarda, są obecne pęcherze i obrzęk wykraczający poza granice odmrożenia, również martwica, całkowity brak możliwości poruszania objętą częścią ciała, utrata czucia. |
przerwanie narażenia na zimno, zdjęcie mokrej odzieży, ogrzanie odmrożonej części ciała, odmrożone dłonie można okryć własnymi bądź włożyć je pod pachy lub między uda.
przerwanie narażenia na zimno, przeniesienie poszkodowanego do ogrzanego pomieszczenia, zdjęcie mokrej odzieży, odmrożonych części ciała nie należy pocierać gdyż kryształki lodu mogłyby pogłębić uszkodzenia - należy je ogrzać własnymi dłońmi następnie okryć jałowym, suchym opatrunkiem. Poszkodowanego powinno się okryć np. kocem, aby nie narażać go na dalszą utratę ciepła.
przerwanie narażenia na zimno, przeniesienie poszkodowanego do ogrzanego pomieszczenia, zdjęcie mokrej odzieży, ogrzewanie części ciała najbardziej narażonych, szczególnie kończyn, w ciepłej wodzie; innych części ciała takich jak nos czy uszy- własnymi dłońmi. Po osuszeniu ogrzanych części ciała należy okryć te miejsca jałowym, suchym opatrunkiem a w przypadku odmrożenia stóp opatrunek można umieścić także między palcami. Jest wskazane okrycie kocem (zahamowanie dalszej utraty ciepła) i podawanie ciepłych płynów do picia. |
|
Definicja |
Przyczyny |
Objawy |
Postępowanie |
|
|
|
|
przytomny |
nieprzytomny |
Oparzenia - Oparzenie to uraz tkanek Każde oparzenie uszkadza funkcję ochronną skóry. W wyniku oparzenia znacznej powierzchni ciała organizm traci duże ilości płynów tkankowych, soli i białka. Takie rany łatwo ulegają zakażeniu, co może prowadzić do powstania ropni i dużych blizn.
|
wysoka temperatura (90% oparzeń), płynów żrących (5%) prąd elektryczny wyładowanie atmosferyczne (5%).
|
I stopień. Oparzenie obejmuje tylko naskórek, widzimy rumień i obrzęk skóry, poszkodowany zgłasza ból.
II stopień. Uszkodzenie dotyczy naskórka i powierzchownej warstwy skóry właściwej. Skóra jest zaczerwieniona, powstają na niej pęcherze, czucie jest zachowane.
III stopień. Martwica całego naskórka i skóry właściwej, może obejmować też tkanki znajdujące się poniżej skóry: skóra jest sucha, biała lub szara, może być ze strupem, brak jest czucia bólu.
|
Odsunięcie poszkodowanego do źródła ciepła. Ugaszenie odzieży. Przyczepiony do ubrania palący się materiał musi zostać usunięty, podczas gdy przyczepiony do skóry powinien tam pozostać. Zabezpieczenie drożności dróg oddechowych (należy usunąć oparzonego z pomieszczenia zadymionego) Natychmiastowe schładzanie zimną wodą oparzonej powierzchni przez kilkanaście minut (zmniejsza to stopień oparzenia, ponieważ zimna woda odbiera oparzonej skórze ciepło, działa przeciwobrzękowo a ponadto uśmierza ból). Należy pamiętać, że woda powinna być czysta i mieć temperaturę ok. 20 st.C. Można zanurzyć poszkodowanego w wannie, na co najmniej 20 minut. Przy oparzeniach w obrębie jamy ustnej i gardła poszkodowany powinien płukać gardło zimną wodą albo ssać kawałki lodu. W przypadku oparzeń chemicznych np. kwasem lub zasadą, należy spłukiwać oparzoną powierzchnię strumieniem bieżącej wody przez 15 minut. Jedynie w przypadku ofiar oparzonych wapnem niegaszonym przed zmywaniem oparzonej powierzchni należy najpierw na sucho wytrzeć wapno ze skóry. Trzeba koniecznie zdjąć obrączki, pierścionki, krawat itp. - ze względu na szybko pojawiający się obrzęk. W celu uniknięcia zakażenia należy zaopatrzyć ranę jałowym opatrunkiem. W przypadku stwierdzenia objawów wstrząsu należy ułożyć poszkodowanego w pozycji przeciw wstrząsowej. Należy przewieźć oparzonego do szpitala. |
|
|
Po oparzeniu nie wolno zrywać ubrania, które przykleiło się do skóry, należy ostrożnie ściągać pozostałą odzież. W przypadku oparzeń o dużej powierzchni, ciało należy schładzać tylko wilgotnymi chustami, nie wolno polewać bieżącą zimną wodą! Nie wolno stosować na świeże oparzenie żadnych maści, kremów lub innych powszechnie stosowanych okładów np. z kwaśnego mleka. Nie wolno neutralizować kwasów zasadami i odwrotnie, jedynym i najlepszym środkiem leczniczym jest woda. |
|||
Definicja |
Przyczyny |
Objawy |
Postępowanie |
|
|
|
|
przytomny |
nieprzytomny |
Porażenie prądem - |
Oparzenia
|
utraty przytomności zatrzymania krążenia zatrzymania oddechu skurczu mięśni (czasem jest tak silny, że prowadzi do zwichnięć i złamań!) oparzeń, martwicy i zwęgleń. na skutek upadku z wysokości także do urazów kręgosłupa i głowy natychmiastowej śmierci
|
Usunięcie przyczyny, która spowodowała porażenie prądem. Wyłączyć źródło prądu a jeśli to jest niemożliwe- odciągnąć poszkodowanego za pomocą nieprzewodzących materiałów, np. kawałka suchego drewna lub drążka izolacyjnego. Ocena objawów życiowych i jeśli to konieczne rozpoczęcie resuscytacji. Gdyby masaż serca był niemożliwy z powodu sztywności klatki piersiowej, należy wykonywać sztuczne oddychanie do czasu aż klatka piersiowa stanie się na powrót podatna na ucisk mostka. Wezwanie karetki pogotowia Ocena obrażeń ciała: unieruchomienie przy złamaniach i zwichnięciach chłodzenie i zabezpieczanie ran przed zakażeniem w oparzeniach |
|
|
Zaburzenia rytmu serca
Mnogie uszkodzenia ciała |
|
nie wymaga pilnej interwencji na miejscu zdarzenie to i tak chory musi być bezwzględnie przetransportowany do szpitala celem dalszej obserwacji skutków odległych (np. odwodnienie, zaburzenia elektrolitowe, zaburzenia rytmu serca) |
|
Uszkodzenie krtami i tchawicy |
|
trudności w oddychaniu odksztuszanie krwi odma podskórna |
Udrożnienie dróg oddechowych Wezwanie pomocy.
|
|
Uszkodzenie naczyń szyjnych |
|
widoczna rana szyi krwawienia żylne lub krwawienie - wykrwawienie się zator powietrzny |
W przypadku uszkodzonej żyły należy zatamować krwawienie, przykładając jałowy opatrunek, folię. W przypadku braku powyższych materiałów można przyłożyć rękę. W przypadku krwawienia tętniczego działanie musi być bardzo szybkie! Ucisk na uszkodzoną tętnicę szyjną -może być tylko jednostronny |
|
|
Uciskanie tętnic po obydwu stronach szyi powoduje zaburzenia ukrwienia mózgowia! |
|||
Definicja |
Przyczyny |
Objawy |
Postępowanie |
|
|
|
|
przytomny |
nieprzytomny |
Astma Oskrzelowa - jest to zespół chorobowy wywołany odwracalnym, napadowym zwężeniem dróg oddechowych. Spowodowane jest ono skurczem nadwrażliwych oskrzeli, obrzękiem błony śluzowej i nadprodukcją wydzieliny przez gruczoły śluzowe. |
istniejąca atopia, czyli osobnicza skłonność do prezentowania odczynów alergicznych na działanie różnych alergenów, np. pokarmów, pyłków roślin, pierza, roztoczy kurzu, pleśni, sierści zwierząt, leków współistniejące zakażenie wirusowe lub bakteryjne czynniki psychogenne - stres wysiłek fizyczny wdychanie zimnego powietrza
|
duszność wydechowa o charakterze napadowym tachypnoe - przyspieszenie oddechu ortopnoe - uruchomienie dodatkowych mięśni oddechowych spowodowane wzmożonym wysiłkiem oddechowym przedłużony wydech z towarzyszącym świstem tachykardia - przyspieszenie czynności serca sinica brak bólu w klatce piersiowej w trakcie ataku
|
Posadzić poszkodowanego. Dzięki temu łatwiej będzie mu oddychać Zapewnić dostęp świeżego powietrza Podać choremu leki wziewne - jeśli zażywał je wcześniej i są dostępne podczas ataku Zawiadomić pogotowie ratunkowe Oceniać regularnie podstawowe funkcje życiowe
|
|
Udar cieplny - |
temperatura ciała niekontrolowanie wzrasta, ustaje pocenie się utrata przytomności spowodowana wyczerpaniem się lub całkowitym brakiem mechanizmów regulujących ciepłotę ciała. |
zaczerwieniona, gorąca i sucha skóra wysoka temperatura ciała chwiejny chód przyśpieszone tętno przyśpieszony oddech ból i zawroty głowy nudności, wymioty mrowienie kończyn może dojść do wzmożenia odruchów i napadów drgawek zaburzenia świadomości z czasem także zatrzymanie krążenia |
Przeniesienie poszkodowanego w ciemne i chłodne miejsce, ułożenie w pozycji pół siedzącej, gdy poszkodowany jest przytomny (lub przynajmniej uniesienie głowy). Udrożnienie dróg oddechowych i kontrola ważnych funkcji życiowych. Rozebranie poszkodowanego. Jak najszybsze obniżenie temperatury ciała poprzez polewanie zimną wodą, owinięcie całego ciała łącznie z głową mokrymi, zimnymi chustami, wachlowanie powietrzem. Opieka nad poszkodowanym do czasu przybycia lekarza.
|
|
Definicja |
Przyczyny |
Objawy |
Postępowanie |
|
|
|
|
przytomny |
nieprzytomny |
Udar mózgu - Udarem mózgu określa się zaburzenia neurologiczne spowodowane przerwaniem dopływu krwi do określonego obszaru mózgowia. |
Niedokrwienny udar mózgu - przyczyną jest niedrożność naczynia krwionośnego spowodowana zatorem lub zakrzepem. Szczególnie narażeni są chorzy z miażdżycą naczyń. Krwotoczny udar mózgu - przyczyną jest uszkodzenie tętnicy w obrębie OUN spowodowane najczęściej nadciśnieniem tętniczym lub pęknięcie tętniaka. Dochodzi do niedotlenienia i obumarcia tkanki mózgowej w tym obszarze |
porażenie mięśni twarzy o różnym nasileniu, trudności z mówieniem (opadający kącik ust) niewyraźna, chaotyczna mowa porażenie mięśni ciała, paraliż zaburzenie czucia po jednej stronie ciała zmienny stan świadomości (dezorientacja, śpiączka) utrata świadomości utrata czucia zaburzenia równowagi i zawroty głowy, chwiejny chód, skłonność do upadków zaburzenia widzenia mdłości; nagłe występujące falowo, silne bóle głowy i zawroty |
Wezwanie pomocy Ocena drożności dróg oddechowych i funkcji życiowych - oddechu i krążenia. Resuscytacja krążeniowo-oddechowa Badanie poszkodowanego. Badanie porównawcze napięcia mięśniowego, czucia i funkcji kończyn górnych i dolnych (poruszanie, ściskanie dłoni). Ułożenie w pozycji bezpiecznej poszkodowanego nieprzytomnego. Zasadą jest ułożenie na porażonej stronie. Przytomnego pacjenta ułożyć w bezpiecznej pozycji z lekko uniesionym tułowiem. Kontrola drożności dróg oddechowych i funkcji życiowych - oddechu i krążenia. Nie zaleca się podawania pokarmów i płynów.
|
|
Obrzęk płuc - jest to stan, w którym dochodzi do nadmiernego gromadzenia się płynu przesiękowego w przestrzeni śródmiąższowej i pęcherzykach płucnych.
|
rozległy zawał serca gwałtowny wzrost ciśnienia w przebiegu nadciśnienia tętniczego w zaostrzeniach przewlekłej lewokomorowej niewydolności krążenia wady zastawki aortalnej zwężenie zastawki dwudzielnej napadowe zaburzenia rytmu ostra niewydolność nerek ostre zatrucia chemiczne uszkodzenie płuc zatorowość płucna ciężkie zakażenia reakcja immunologiczna uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego silne promieniowanie |
chory odczuwa lęk skóra jest szara, blada, może być sina występują poty dość gwałtownie narasta duszność, co zmusza do przyjęcia pozycji siedzącej (łatwiej się oddycha) kaszel odksztuszanie pienistej wydzieliny, może być podbarwiona krwią oddech i tętno przyspieszone przepełnienie żył szyjnych
|
Chorego należy posadzić, opuszczając jego kończyny dolne. Zmniejsza to powrót krwi żylnej do serca i przez to zmniejsza wysięk w płucach Zadbać o drożność dróg oddechowych Zapewnić dostęp świeżego powietrza Wezwać pomoc Systematycznie oceniać podstawowe parametry życiowe (przytomność, oddech, tętno) Jeśli dojdzie do zatrzymania oddechu i/lub krążenia - postępowanie: resuscytacja krążeniowo-oddechowa.
Obrzęk prowadzi do utrudnionej wymiany gazowej w pęcherzykach, gdyż gromadzący się płyn zmienia przepuszczalność błony pęcherzyka dla gazów. Prowadzi to do hipoksji (obniżenie stężenia tlenu we krwi tętniczej) i często także do hiperkapnii (podwyższenie zawartości dwutlenku węgla we krwi tętniczej). W efekcie dochodzi do niedotlenienia wszystkich tkanek |
|
Definicja |
Przyczyny |
Objawy |
Postępowanie |
|
|
|
|
przytomny |
nieprzytomny |
Zawał serca - Zawałem mięśnia sercowego nazywamy ostre niedokrwienie ściany mięśnia sercowego spowodowane najczęściej niedrożnością naczynia wieńcowego. Niedokrwienie powodujące niedotlenienie doprowadza do martwicy i dysfunkcji.
|
miażdżyca naczyń wieńcowych - główna przyczyna nadciśnienie tętnicze cukrzyca otyłość hiperlipidemia (podwyższony poziom tłuszczów we krwi) palenie tytoniu predyspozycja płci męskiej
|
nagły, kłujący ból w okolicy mostka; wrażenie ciasnoty w klatce piersiowej; często promieniowanie bólu przez lewe ramię aż do małego palca. niepokój, strach przed śmiercią; chłodna, blada skóra, zimny pot; czasem nudności i wymioty; często nieregularny puls. |
Ułożenie w pozycji siedzącej lub półsiedzącej - zmniejsza powrót krwi żylnej obwodowej do serca i obniża jego obciążenie. Ograniczenie ruchów poszkodowanego. Wysiłek zwiększa zapotrzebowanie na tlen także w obrębie niedotlenionego obszaru serca - powiększenie zmian martwiczych. Zapewnienie komfortu psychicznego - stres zwiększa zapotrzebowanie na tlen. Rozluźnienie krawata, rozpięcie kołnierzyka koszuli. Dostęp świeżego powietrza Jeżeli poszkodowany leczy się na serce i posiada nitroglicerynę, podać podjęzykowo, jeżeli ból nie ustąpi w ciągu 5 minut, dawkę powtórzyć. Można podać aspirynę doustnie (przeciwwskazania: choroba wrzodowa, alergia). Wezwanie pomocy. Kontrola stanu poszkodowanego z uwagi na możliwość gwałtownego pogorszenia się. W przypadku zatrzymania oddechu i krążenia - Resuscytacja krążeniowo-oddechowa |
|
Skutki: wstrząs kardiogenny, zaburzenia rytmu i przewodzenia, ostra niewydolność lewej komory z towarzyszącym pełnoobjawowym obrzękiem płuc, nagła śmierć sercowa
Objawy:
ostry ból wieńcowy: obecny u 90% chorych (u 10% głównie przy współistniejącej cukrzycy zawał może być bez objawów bólowych), określany jako trudny do zniesienia, określany jako silny ucisk na klatkę piersiową, zlokalizowany za mostkiem - ból zamostkowy, promieniujący - do żuchwy, do lewej kończyny górnej, do okolicy międzyłopatkowej, do nadbrzusza, trwa ponad 20 minut
objawy towarzyszące: nudności, wymioty, niepokój, strach przed śmiercią, osłabienie, duszność, zimne poty
powikłania: zaburzenia rytmu serca, obrzęk płuc, nagłe zatrzymanie krążenia
Rozpoznanie:
poszkodowany pobudzony, w większości przypadków przytomny (utrata przytomności w rozległych zawałach z powikłaniami), oddech od normalnego do przyspieszonego i spłyconego, pienista wydzielina z ust - przy towarzyszącym obrzęku płuc, poszerzenie żył szyjnych - zastoinowa niewydolność krążenia
tętno: przyspieszone - wywołane stresem, nieregularne - zaburzenia rytmu, dodatkowe skurcze, zwolnione - świeży blok przewodzenia, nitkowate lub niewyczuwalne - wstrząs kardiogenny
Definicja |
Przyczyny |
Objawy |
Postępowanie |
|
|
|
|
przytomny |
nieprzytomny |
Utonięcie - |
|
Wstrzymanie oddechu. Na początku poszkodowany broni się przed zalanie wodą poprzez wstrzymanie oddechu. Trwa to do momentu, gdy gromadzący się w jego organizmie dwutlenek węgla osiągnie taki poziom, że pobudzi ośrodek oddechowy i nastąpi wznowienie oddychania niezależnie od woli poszkodowanego. Rozpoczęcie oddychania. Ponieważ woda może zalewać jamę ustną i dalej przedostawać się do dróg oddechowych tonący broni się przed tym i zaczyna ją połykać. Trwa to do momentu, gdy żołądek będzie całkowicie wypełniony i odruchowo dojedzie do wymiotów. Napływ wody do dróg oddechowych. Doprowadza do odruchowego kurczu krtani, jednak pogłębiające się niedotlenienie poszkodowanego, (który nie oddycha) doprowadza do utraty świadomości, otwarcia obkurczonej krtani i swobodnego przedostania się wody do płuc.
|
Rozpoczynamy od stabilizacji kręgosłupa szyjnego, połączonego z równoczesnym udrożnieniem dróg oddechowych. Szczególnie jest to istotne w przypadku podejrzenia skoku do płytkiej wody! Sprawdzenie przytomności poszkodowanego (potrząśnij za ramiona i spytaj czy wszystko w porządku) Nawet jeśli poszkodowany jest przytomny, należy cały czas (do momentu dowiezienia do szpitala) stabilizować kręgosłup szyjny! Wezwanie pomocy Udrożnienie dróg oddechowych nieprzytomnego. Należy oczyścić jamę ustną z zanieczyszczeń (rośliny, wymiociny). Nigdy jednak nie należy kierować głowy na bok (ryzyko uszkodzenia rdzenia kręgowego!). Z tego samego powodu udrażniając drogi oddechowy nie odchyla się głowy poszkodowanego ku tyłowi, tylko unosi się żuchwę Sprawdzenie oddechu (10 sekund obserwacji klatki piersiowej i słuchania nad ustami poszkodowanego) Przy braku oddechu - 5 wdechów ratowniczych Jeżeli istnieje podejrzenie aspiracji ciała obcego do dróg oddechowych można wykonać 5 uciśnięć na nadbrzusze w kierunku do mostka Rozpoczęcie resuscytacji |
|
|
Uwaga! Nawet, jeśli poszkodowany prezentuje objawy śmierci klinicznej i ma obniżoną temperaturę ciała nie należy odstępować od jego ratowania!!! Hipotermia daje większe szanse na przeżycie! Konieczne jest także ogrzanie poszkodowanego. |
|||
Definicja |
Przyczyny |
Objawy |
Postępowanie |
|
|
|
|
przytomny |
nieprzytomny |
|
NIE WOLNO poruszać złamaną kończyną, by to sprawdzić, ponieważ złamane, ostre końce kości mogą spowodować uszkodzenie naczyń i nerwów biegnących w pobliżu! |
|||
Złamanie - Złamanie jest to przerwanie ciągłości kości.
|
zamknięte - nie ma przerwania ciągłości skóry w okolicy uszkodzonej kości otwarte - uszkodzona jest także skóra; w tym przypadku zawsze przyjmujemy, że rana jest zakażona!
Każdemu złamaniu może towarzyszyć krwawienie (Patrz: Krwotok), dlatego szczególnie przy złamaniach dużych kości np. udowej należy przewidywać możliwość rozwinięcia się wstrząsu hipowolemicznego (Patrz: Wstrząs hipowolemiczny)
|
ból obrzęk i zmiana zabarwienia skóry (zasinienie) zniekształcenie kończyny (wygięcie w nienaturalny sposób, skrócenie) przy złamaniu otwartym - widoczne kości i tkanki je otaczające utrata funkcji złamanej kończyny czasami słyszalne tarcie o siebie odłamów kostnych.
|
Usunięcie odzieży znad miejsca uszkodzenia, można rozciąć Jeśli są obecne rany - przykrycie jałowym opatrunkiem Jeśli jest obecne krwawienie - zatamowanie
Stabilizacja uszkodzonej kończyny poprzez unieruchomienie w pozycji w jakiej się znajduje. Nastawienie kończyny może spowodować dodatkowe powikłania między innymi nasilenie krwawienia, uszkodzenie naczyń i nerwów oraz - przy złamaniach zamkniętych - możliwość spowodowania złamania otwartego!
|
|
Zwichnięcie - Jest to przemieszczenie przylegających do siebie powierzchni stawowych. |
Stawy: ramiennego łokciowego palców skokowego.
|
ból zniekształcenie stawu przymusowe ułożenie zasinienie kończyny, ochłodzenie, brak wyczuwalnego tętna - obwodowo w stosunku do zwichnięcia - jeśli ma miejsce ucisk na naczynia brak czucia, porażenie kończyny - obwodowo w stosunku do zwichnięcia - jeśli ma miejsce uszkodzenie nerwów.
|
Usunięcie odzieży znad miejsca uszkodzenia, można rozciąć Jeśli są obecne rany - przykrycie jałowym opatrunkiem Jeśli jest obecne krwawienie - zatamowanie
Stabilizacja uszkodzonej kończyny poprzez unieruchomienie w pozycji w jakiej się znajduje. Nastawienie kończyny może spowodować dodatkowe powikłania między innymi nasilenie krwawienia, uszkodzenie naczyń i nerwów oraz - przy złamaniach zamkniętych - możliwość spowodowania złamania otwartego!
|
|
Definicja |
Przyczyny |
Objawy |
Postępowanie |
|
|
|
|
przytomny |
nieprzytomny |
Skręcenie - Jest to uszkodzenie struktur okołostawowych (więzadeł, torebki stawowej itp.)
|
Stawy: barkowo-obojczykowego palców odcinka szyjnego kręgosłupa kolanowego skokowego.
|
ból obrzęk oraz zmiana zabarwienia skóry (zasinienie) zniekształcenie stawu na skutek narastającego obrzęku utrata ruchomości stawu.
|
Usunięcie odzieży znad miejsca uszkodzenia, można rozciąć Jeśli są obecne rany - przykrycie jałowym opatrunkiem Jeśli jest obecne krwawienie - zatamowanie
Stabilizacja uszkodzonej kończyny poprzez unieruchomienie w pozycji w jakiej się znajduje. Nastawienie kończyny może spowodować dodatkowe powikłania między innymi nasilenie krwawienia, uszkodzenie naczyń i nerwów oraz - przy złamaniach zamkniętych - możliwość spowodowania złamania otwartego! |
|
|
|
|
|
|
Zasada unieruchomienia jest następująca:
przy złamaniach - unieruchamia się dwa sąsiadujące stawy
przy uszkodzeniach stawu - unieruchamia się staw i sąsiadujące z nim kości
przy złamaniach kończyn - palce ZAWSZE muszą być widoczne dla zapewnienia kontroli prawidłowego ukrwienia kończyny!
jeśli na miejscu zdarzenia nie ma materiału do unieruchomienia to:
jeśli złamana jest kończyny górna można ją unieruchomić, mocując do tułowia
jeśli złamana jest kończyny dolna, można ją unieruchomić razem z drugą kończyną dolną
materiał stosowany do unieruchamiania musi być przymocowany za pomocą np. bandaża lub chust i dzieli się na miękki - części odzieży, poduszki - oraz sztywny np. elementy drewniane, metalowe itp.
Unieruchamiając kończynę, materiał usztywniający najlepiej jest w miarę możliwości wymodelować i dopasować do kształtu uszkodzonej kończyny.
Korzyści wynikające z unieruchomienia:
zmniejszenie ból na zasadzie braku ruchów uszkodzonej kończyny (wyeliminowanie tarcia odłamów kostnych)
zmniejszenie powikłań - obrzęku, krwawień itp.
Definicja |
Przyczyny |
Objawy |
Postępowanie |
|
|
|
|
przytomny |
nieprzytomny |
Złamanie postawy czaszki - |
upadku z wysokości znalezieniu poszkodowanego, który jest nieprzytomny po zadziałaniu tępego urazu przy skokach do wody (szczególnie płytkiej) przy rażeniu piorunem lub porażeniu prądem przy uszkodzeniach zabezpieczeń głowy, takich jak np. kask lub niewystarczających zabezpieczeniach przy uprawianiu sportów odciążonych wysoką urazowością |
- coś wystaje, jest wgłębienie lub porusza się pod palcami ból, zawroty głowy - nudności, wymioty, które mogą wystąpić dużo później niż miał miejsce uraz - różnego stopnia zaburzenia świadomości i równowagi - chwilowe utraty przytomności, po otworzeniu oczu - niepamięć wsteczna - zmiana zabarwienia skóry wokół oczu (często koloru fioletowo - niebieskiego), tzw. krwiak okularowy - zmiana zabarwienia skóry w okolicy wyrostka sutkowatego możliwość wycieku płynu mózgowo-rdzeniowego i/lub krwi: z uszu, z nosa lub po tylnej ścianie gardła (widać przy odkrztuszaniu - gdy jest galerowa te, wtedy jest bardzo źle) - tętno - zwolnione jeśli dochodzi do wzrostu ciśnienia wewnątrzczaszkowego, przyśpieszone jeśli współistnieje wstrząs hipowolemiczny. |
- ocena zagrożenia - przeniesienie poszkodowanego w bezpieczne miejsce - wezwanie pomocy - dokładny wywiad (co się stało i jak doszło do utraty przytomności) - zbadanie poszkodowanego: wykonanie stabilizacji szyi i głowy udrożnienie dróg oddechowych (rękoczyn wysunięcia żuchwy, bez odginania głowy ku tyłowi) ocena oddechu i tętna i w razie konieczności rozpoczęcie resuscytacji krążeniowo - oddechowej ocena ryzyka wymiotów i zabezpieczenie dróg oddechowych - jeśli poszkodowany ma prowadzoną stabilizację głowy i kręgosłupa, to w przypadku wystąpienia wymiotów należy cały czas kontynuując stabilizację obrócić go na bok ocena i zatamowanie ewentualnych krwawień, unieruchomienie złamań. - założenie opatrunku chłonącego na miejsce uszkodzenia bez stosowania ucisku - wyciek płynu mózgowo-rdzeniowy - nie hamujemy wpływu, gdyż grozi to wzrostem ciśnienia wewnątrzczaszkowego - można tylko przyłożyć jałowy opatrunek chłonący - ciała obce w czaszce - nie usuwamy, tylko zabezpieczyć w miejscu, w którym się znajdują (przy użyciu opatrunku) - można ocenić źrenice oraz przeprowadzić badanie według skali Glasgow. - okryć, aby chronić przed utratą ciepła - wsparcie psychiczne |
|
Złamanie żuchwy |
|
ból, trudności w mówieniu, zniekształcenie szczęki, gdy krzyczy - znaczy, że nie ma problemów z oddychaniem |
- ustabilizować (przodozgryz - dolna część szczęki ma znajdować się na górnej, należy poszkodowanemu włożyć kciuk do jamy ustnej i umieścić dolną szczękę na górnej) - kaftan usztywniający na szyje (w razie nie posiadania kaftana może być zrolowana bluza). - wzywamy pomoc i do czasu przyjazdu zapewniamy wsparcie psychiczne. |
|
Definicja |
Przyczyny |
Objawy |
Postępowanie |
|
|
|
|
przytomny |
nieprzytomny |
Kręgosłup |
upadki z wysokości skoki na głowę do płytkiej wody wypadki komunikacyjne (szczególni motocyklowe) uderzenia w głowę.
|
ból - w przypadku złamania kręgów stwierdzana przy badaniu poszkodowanego bolesność wyrostków kościstych zniekształcenie kręgosłupa (nienaturalne wybrzuszenie), zniekształcenie krzywizn kręgosłupa: garb, uskok ograniczenie ruchomości kręgosłupa, np. przymusowe ustawienie głowy. brak lub osłabienie czucia dotyku porażenie lub niedowład kończyn promieniujący ból od kręgosłupa |
Wezwanie pomocy Unieruchomienie głowy i szyi oraz tułowia Ocena funkcji życiowych - oddech, tętno: jeśli poszkodowany wymaga prowadzenia resuscytacji krążeniowo-oddechowej - udrożnienie dróg oddechowych poprzez wysunięcie żuchwy, jeśli poszkodowany nie wymaga prowadzenia resuscytacji krążeniowo-oddechowej, tamowania krwawień oraz innych nagłych działań. Nie należy go poruszać do czasu przyjazdu pogotowia ratunkowego! Jeśli poszkodowany musi być przeniesiony, jest to możliwe po uprzednim unieruchomieniu głowy, szi i tułowia.
|
|
Rdzeń kręgowy |
|
możliwość wystąpienia zaburzeń oddychania w zależności od wysokości uszkodzenia rdzenia wystąpienie tzw. wstrząsu rdzeniowego - na skutek uszkodzenia ośrodków współczulnych nagle dochodzi do rozszerzenia naczyń, w których zalega krew (jest to sytuacja analogiczna do omdlenia) porażenie kończyn i tułowia porażenie pęcherza moczowego (tzw. pęcherz neurogenny) i zwieracza odbytu. |
Wezwanie pomocy Unieruchomienie głowy i szyi oraz tułowia Ocena funkcji życiowych - oddech, tętno: jeśli poszkodowany wymaga prowadzenia resuscytacji krążeniowo-oddechowej - udrożnienie dróg oddechowych poprzez wysunięcie żuchwy, jeśli poszkodowany nie wymaga prowadzenia resuscytacji krążeniowo-oddechowej, tamowania krwawień oraz innych nagłych działań. Nie należy go poruszać do czasu przyjazdu pogotowia ratunkowego! Poszkodowany jest przenoszony tylko w stanach zagrożenia życia, po uprzednim unieruchomieniu głowy, szi i tułowia.
|
|
Definicja |
Przyczyny |
Objawy |
Postępowanie |
|
|
|
|
przytomny |
nieprzytomny |
Miednica |
upadki z wysokości wypadki komunikacyjne.
|
ból (głownie towarzyszący złamaniom) niemożność poruszania kończynami dolnymi, chodzenia krwiomocz (przy uszkodzeniu układu moczowego). |
Wezwanie pomocy Ocena stanu poszkodowanego (szczególnie istotna przy współistniejącym krwawieniu) Unieruchomienie miednicy i obu kończyn dolnych Okresowa kontrola oddechu, tętna.
|
|
Złamanie żeber |
|
zmiana zabarwienia skóry nad miejscem uszkodzenia ból w miejscu zadziałania urazu, nasilający się podczas kaszlu, głębszego wdechu, przy poruszaniu się. |
Nie ma specjalnego postępowania w przypadku złamania żebra - nie jest zalecane unieruchamianie klatki piersiowej poprzez założenie opaski elastycznej.
|
|
Niestabilna klatka złamane więcej niż jedno żebro |
|
ból zaburzenia oddychania opaczne ruchy klatki piersiowej - oddech paradoksalny. |
Wezwanie pomocy Udrożnienie dróg oddechowych Ustabilizowanie klatki piersiowej, poprzez unieruchomienie złamanych żeber. Początkowo mogą to być ręce ratownika. Można poszkodowanego położyć na uszkodzonym boku - pozycja taka stabilizuje złamane żebra oraz poprawia oddychanie i zmniejsza ból.
|
|
|
Oddech paradoksalny w tym przypadku polega na tym, że w trakcie wdechu uszkodzona część klatki piersiowej zapada się, a pozostała - unosi. Podczas wdechu ruchy klatki piersiowej wykonywane są odwrotne. |
|||
|
|
|
|
|
Zatrucia
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Udrożnienie dróg oddechowych
Stań z boku poszkodowanego. Odegnij głowę ku tyłowi kładąc rękę na czole poszkodowanego i unieś żuchwę dwoma palcami drugiej ręki. Głowa dziecka i niemowlęcia nie odchyla się tak bardzo jak u dorosłego - uzyskaj efekt skierowania ust w górę.
Uciśnięcia nadbrzusza
Ratownik staje z tyłu poszkodowanego, obejmuje go rękoma kładąc jedną pięść na nadbrzuszu (pod mostkiem) drugą ręką chwyta pięść pierwszej. Wykonuje silne uciśnięcia w kierunku górno-tylnym. Z uwagi na możliwość utraty przytomności przez poszkodowanego ratownik powinien go asekurować - wstawić stopę między stopy poszkodowanego i oprzeć poszkodowanego o swoje biodro.
Ratownik klękając nad poszkodowanym kładzie część dłoniową nadgarstka jednej ręki na nadbrzuszu poszkodowanego, drugą dłoń opiera na pierwszej i wykonuje silne uciśnięcia w kierunku głowy i grzbietu poszkodowanego.
Czterokończynówka
Jest to jednoczesne uniesienie kończyn górnych i dolnych. U kobiety w zaawansowanej ciąży, zamiast w/w pozycji należy zastosować ułożenie na lewym boku (bądź podłożenie poduszki lub koca pod prawy bok w pozycji na plecach)
Pozycja antywstrząsowa
Polega ona na ułożeniu poszkodowanego na wznak i uniesieniu nóg nad poziom głowy na wysokość około 30-40 cm. (można podłożyć wałek z koca itp.)
Przemieszczenie z urazem kręgosłupa
Pamiętaj aby nie przemieszczać poszkodowanego z samochodu, chyba że istnieje bezpośrednie zagrożenie życia. Należy wówczas ułożyć chorego na siebie z zastosowaniem wyciągu na szyję trzymając za brodę, co powinno zabezpieczyć kręgosłup szyjny. Pozostawiając poszkodowanego w samochodzie należy pamiętać o udrożnieniu dróg oddechowych, jednak bez odginania głowy do tyłu, ze względu na możliwość uszkodzenia rdzenia kręgowego.
Skala Glasgow (Glasgow Coma Scale)
Punkty |
Otwieranie oczu |
Reakcja słowna |
Odpowiedź ruchowa |
6 |
|
|
Odpowiednia do poleceń |
5 |
|
Pełna orientacja |
Celowa |
4 |
Spontaniczne |
Mowa chaotyczna |
Ruch ucieczki na ból |
3 |
Na głos, zawołanie |
Mowa niewłaściwa |
Zgięciowa |
2 |
Na ból |
Niezrozumiałe dźwięki |
Wyprostna |
1 |
Brak |
Brak |
Brak |
Ilość zdobytych punktów pozwala na różnicowanie stopnia urazu. 15 - pełna świadomość; 3 - głęboko nieprzytomny
Zakrztuszenia
Dorosły
przytomny |
nieprzytomny |
nakłonić poszkodowanego do kaszlu uderzyć 5 razy w okolicę międzyłopatkową wykonać 5 razy uciśnięcie nadbrzusza. Powtarzać punkty 2 i 3 do momentu udrożnienia dróg oddechowych lub utraty przytomności przez poszkodowanego |
Wezwać pomoc Udrożnić drogi oddechowe. Wykonać 2 wdechy i skontrolować rezultaty - obserwacja wychyleń klatki piersiowej. Repozycja głowy - powtórzyć punkt 3 w celu eliminacji wcześniejszego błędu ratownika. Ponownie wykonać 2 wdechy i skontrolować rezultaty - obserwacja wychyleń klatki piersiowej. 5 uciśnięć nadbrzusza |
Dziecko
przytomny |
nieprzytomny |
nakłonić dziecko do kaszlu uderzyć 5 razy w okolicę międzyłopatkową wykonać 5 razy uciśnięcia nadbrzusza. Powtarzać punkty 2 i 3 do momentu udrożnienia dróg oddechowych lub utraty przytomności przez dziecko
|
Wezwać pomoc Skontrolować zawartość jamy ustnej. Usunąć widoczne ciało obce. Nie stosować manewru wymiatania na ślepo. Udrożnić drogi oddechowe. Wykonanie: Stań z boku dziecka. Odegnij głowę ku tyłowi kładąc rękę na czole dziecka i unieś żuchwę dwoma palcami drugiej ręki. Wykonać 2 wdechy i skontrolować rezultaty - obserwacja wychyleń klatki piersiowej. Repozycja głowy - powtórzyć punkt 3 w celu eliminacji wcześniejszego błędu ratownika. Ponownie wykonać 2 wdechy i skontrolować rezultaty - obserwacja wychyleń klatki piersiowej. 5 uciśnięć nadbrzusza |
Niemowlę
przytomny |
nieprzytomny |
Skontrolować otoczenie niemowlęcia w poszukiwaniu możliwych przedmiotów, którymi mogło się zadławić. Stabilizując głowę i tułów niemowlęcia ratownik kładzie je na swoim przedramieniu twarzą ku dołowi. Głowa niemowlęcia powinna znajdować się niżej niż tułów. Wykonuje 5 uderzeń między łopatkami Bierze niemowlę na drugie przedramię odwracając je na plecy Wykonuje 5 uciśnięć w dolnej połowie mostka 1 cm poniżej linii międzysutkowej na głębokość 1,5 - 2 cm. Powtarzać punkty 2 do 5 do momentu udrożnienia dróg oddechowych lub utraty przytomności przez niemowlę.
|
Wezwać pomoc Skontrolować zawartość jamy ustnej. Usunąć widoczne ciało obce. Nie stosować manewru wymiatania na ślepo. Udrożnić drogi oddechowe. Wykonać 2 wdechy i skontrolować rezultaty - obserwacja wychyleń klatki piersiowej. Repozycja głowy - powtórzyć punkt 3 w celu eliminacji wcześniejszego błędu ratownika. Ponownie wykonać 2 wdechy i skontrolować rezultaty - obserwacja wychyleń klatki piersiowej. 5 uderzeń między łopatkami i 5 uciśnięć mostka według schematu przedstawionego wyżej. |
Algorytm stabilizacji kręgosłupa szyjnego:
ratownik klęka za głową poszkodowanego, pochyla się, chwyta za głowę oburącz w okolicach skroniowych, wykonując jednocześnie lekki naciąg w osi długiej ciała, łokcie opiera o podłoże
może jednocześnie udrożnić drogi oddechowe
jeśli sytuacja tego wymaga i np. konieczne jest prowadzenie masażu serca, a ratownik jest sam, musi wtedy klęknąć z boku poszkodowanego. Dlatego w dalszej kolejności stabilizuje głowę poszkodowanego między swoimi kolanami - ma wtedy wolne ręce i z obu stron głowy przykłada prowizoryczne materiały, które mają uniemożliwić wykonywanie głową ruchów na boki - odzież, ręczniki, buty, albo jeśli umożliwia to podłoże, na którym leży poszkodowany - podsypuje piasek, ziemię itp.
jeśli jest dwóch ratowników, to jeden z nich przez cały czas stabilizuje głowę i szyję i jednocześnie udrażnia drogi oddechowe, a drugi prowadzi czynności ratownicze.
Opatrunek zastawkowy na ranę (trójstronny lub Ashermana)
Składa się z folii, gazy i plastra. Na ranę kładziemy mały kawałek gazy (tak aby przykrywał cały otwór i trochę wystawał. Na to nakładamy duży kawałek folii i oklejamy ją z trzech stron, czwartą zostawiając do wentylacji i uchodzenia powietrza z opłucnej (zawsze zaklejamy górę opatrunku).
Wstrząs
stan ten polega na zaburzeniu przepływu krwi na poziomie mikronaczyń, co powoduje niedobory zaopatrzenia tkanek w tlen i substancje odżywcze oraz zaburza odbieranie produktów przemiany materii. W porównaniu do niewydolności krążenia wstrząs jest stanem który wygląda podobnie, ale jego nasilenie i postęp jest o wiele większy i szybszy niż niewydolności.
Potoczne określenie „szok” nie powinno być stosowane zamiennie, gdyż oznacza jedynie reakcję układu nerwowego na traumatyczne przeżycia i wyraża się w postaci drżenia mięsni i bladości skóry.
Wyróżniamy 3 etapy wstrząsu:
Niepostępujący, gdy uruchomione mechanizmy kompensacyjne są wydolne i zapewniają minimalny przepływ krwi przez narządy obwodowe.
Postępujący, gdy wydolność mechanizmów kompensacyjnych ulega zmniejszeniu lub jest niewystarczająca dla przeciwdziałania utrzymującej się przyczynie wstrząsu (np. trwającej utracie krwi), co doprowadza do postępującego niedokrwienia narządów obwodowych.
Nieodwracalny, gdy niewydolność mechanizmów kompensacyjnych powoduje niedokrwienie, niedotlenienie i martwicę komórek prowadzącą do niewydolności narządów.
Na początku organizm radzi sobie ze wstrząsem dzięki tzw. centralizacji krążenia. Polega ona na ograniczeniu zaopatrzenia w krew mniej ważnych dla przeżycia części ciała (skóry, mięsni kończyn, jelit) i zapewnienia go dla życiowo ważnych narządów: mózgu, serca i płuc. Co ważne, usunięcie przyczyny wstrząsu w dwóch pierwszych etapach umożliwia przywrócenie prawidłowej funkcji układu krążenia.
Hipowolemiczny- Wynika ze zmniejszonej zawartości krwi w naczyniach.
|
krwotoki zewnętrzne i wewnętrzne utrata płynów np. przy rozległych oparzeniach silne wymioty lub biegunki obfite poty, np. udar słoneczny
|
szybkie, słabo lub niewyczuwalne tętno blada, zimna skóra, często z towarzyszącymi dreszczami zimny pot niepokój, zdezorientowanie
|
Jeśli to możliwe, należy usunąć przyczynę wstrząsu Ułożyć poszkodowanego w pozycji przeciwwstrząsowej Zapobiegać utracie ciepła (leżeć na kocu i być też nim przykryty) Uspokoić poszkodowanego i starać się zachować spokój w jego otoczeniu. Wezwać karetkę pogotowia. Regularnie kontrolować ważne funkcje życiowe.
|
Neurogenny - objętość krwi nie ulega zmniejszeniu, za to wskutek zahamowania przewodzenia impulsów nerwowych następuje rozszerzenie naczyń. W ten sposób krwi jest za mało aby je wypełnić i rozwija się wstrząs. |
Objawy jak przy hipowolemicznym |
Postępowanie jak przy hipowolemicznym |
|
Septyczny - Jest wynikiem ostrej reakcji zapalnej jako odpowiedź organizmu na drobnoustroje. Dochodzi do rozszerzenia naczyń, ucieczki płynów z ich światła oraz wykrzepiania śródnaczyniowego |
Objawy jak przy hipowolemicznym |
Postępowanie jak przy hipowolemicznym |
|
Kardiogenny - Spowodowany jest ostrym spadkiem wydajności pracy serca. Często dotyczy osób już leczonych z powodu chorób serca. |
zawał mięśnia sercowego zaburzenia rytmu serca zator tętnicy płucnej |
szybkie, słabo wyczuwalne tętno zimna, blada skóra zimny pot drżenia |
Sprawdzić podstawowe funkcje życiowe Ułożyć poszkodowanego z lekko uniesioną górną połową ciała Uspokoić poszkodowanego Chronić go przed wyziębieniem Wezwać karetkę W tym rodzaju wstrząsu NIE WOLNO stosować pozycji przeciwwstrząsowej! Może ona obciążyć dodatkowo już i tak przeciążone serce! |
Anafilaktyczny - Jest ostrą, zagrażającą życiu reakcją alergiczną całego organizmu. Z reguły występuje natychmiast po kontakcie z substancjami wyzwalającymi, mogą to być np. leki, preparaty krwi, jad owadów |
zaczerwienienie skóry, świąd, obrzęki na całym ciele, czasem pokrzywka duszność związana z obrzękiem krtani i/lub skurczem oskrzeli spadek ciśnienia związany z zapaścią sercowo-naczyniową i zwiększoną przepuszczalnością naczyń włosowatych nudności, wymioty
|
- przerwać kontakt z alergenem - skontrolować podstawowe funkcje życiowe - ułożyć poszkodowanego w pozycji bezpiecznej - wezwać karetkę pogotowia. Pamiętać należy, że poszkodowany we wstrząsie jest na ogół przytomny! Obciążenia psychiczne, jak strach czy ból mogą nasilać wstrząs. Nie należy stosować ułożenia przeciwwstrząsowego w przypadku: urazu czaszkowo-mózgowego, duszności, nagłych bólach w klatce piersiowej lub nadbrzuszu.
|
|