WOJEWÓDZTWO ZACHODNIOPOMORSKIE

Województwo zachodniopomorskie położone jest na północno-zachodnim krańcu Polski i stanowi obszerną część Pomorza Zachodniego.

Współczesna rzeźba terenu województwa zachodniopomorskiego powstała w wyniku działalności lodowca skandynawskiego i jego wód roztopowych. Typową cechą obszaru jest obfitość wód powierzchniowych, rzek, jezior i rozległych wód przymorskich Zalewu Szczecińskiego.

Województwo charakteryzuje klimat umiarkowany, przeważają wiatry zachodnie, północno-zachodnie i północne. Obszar, z uwagi na bliskość i zasobność zbiorników wodnych oraz dużej powierzchni lasów, wykazuje dużą wilgotność powietrza.

Występują tu takie naturalne kopaliny, jak: gaz ziemny, ropa naftowa, rudy żelaza, wapienie, złoża torfu, wody mineralne, torfy borowinowe, solanki.

Województwo zachodniopomorskie powstało z połączenia terenów byłych województw: szczecińskiego i koszalińskiego oraz dołączenia dwóch powiatów z województwa gorzowskiego, jednego powiatu z województwa pilskiego oraz trzech gmin z województwa słupskiego. Powierzchnia województwa zachodniopomorskiego jest ponad 2-krotnie większa od poprzedniego szczecińskiego, a liczba ludności wzrosła 1,7 razy.

Województwo zachodniopomorskie ma powierzchnię 22901 km². Stanowi to 7.3% powierzchni kraju co daje jej 5 lokatę w Polsce pod względem wielkości. Obecnie jest 114 gmin, w tym: 11 miejskich, 53 wiejskich i 50 miejsko-wiejskich --> [Author:L] .

Historia Pomorza Zachodniego

Pomerania z polska zwana Pomorzem - historyczna kraina położona po obu stronach Odry, dzisiaj stanowi dwa organizmy państwowe. Przedpomorze lub inaczej zwane - Pomorze Przednie leży po niemieckiej stronie rzeki. Po polskiej ziemie dawnej Pomeranii weszły w skład województw: zachodniopomorskiego i części pomorskiego. Naukowcy, zarówno polscy, jak i niemieccy nie mają wątpliwości, że tysiąc lat temu podwaliny państwowości na tych terenach kładli Za-chodni Słowianie, którzy nadeszli od strony Wschodu i Południa. Osiedlili się na ziemiach od Barht (Bardo) i Rugię na zachodzie i północy, po Łebę i Pełczyce na wschodzie i południu. Historycy do Pomorza zaliczają się też Ziemie Łęborską i Bytowską.

Dzieje Pomorza nie odbiegają od dziejów innych krain w Europie. Wzdłuż rzek i traktów osiedlają się ludzie. W IX - X wieku nastąpiły na Pomorzu przemiany, które zapoczątkowały bujny rozkwit społeczno-gospodarczy. Łączy się to przede wszystkim z rozwojem handlu prowadzonym przez tworzącą się warstwę możnowładczo-kupiecką. W ślad za tym grody takie jak Wolin nad Dźwiną, Kołobrzeg u ujścia Parsęty zaczynają się przekształcać we wczesne miasta. W drugiej połowie VIII wieku powstaje nad Odrą najstarsza osada szczecińska, a w drugiej połowie - gród. Intensywnością życia gospodarczego w X wieku wszystkie osady miejskie przewyższał Wolin, zwany przez bremeńskiego kronikarza Adama największym miastem Europy.

Bogate życie handlowe Wolina, Uznamu i Kołobrzegu, wysoki poziom rolnic-twa, intensywne rybołówstwo morskie i śródlądowe, wysoki poziom hutnictwa, kowalstwa i innych rzemiosł kształtowały gospodarcze oblicze Pomorza. O włączenie go do granic swoich wpływów od zarania dziejów konkurowały Polska i cesarstwo niemieckie. Około 970 roku Pomorze Zachodnie znalazło się w granicach państwa Mieszka I.

Nie znamy dokładnie okoliczności w jakich nastąpiło rozluźnienie węzłów politycznych Polski Bolesława Chrobrego z Pomorzem Zachodnim. Zakończyło się to utrata zwierzchnictwa Polski nad Pomorzem w końcu XI wieku. W połowie tego wieku na Pomorzu powstała wczesnofeudalna organizacja państwowa z rodzima dynastią książęcą Gryfitów. W tym czasie powstające księstwo pomorskie znajdowało się w sferze zmiennych wpływów państw sąsiednich: Polski, Danii, Szwecji, Brandenburgii, Meklemburgii, Zakonu Krzyżackiego.

Ponowna próbę włączenia Pomorza w granice Polski podjął na początku XII wieku Bolesław Krzywousty powierzając misję chrystianizacyjną pogańskich Pomorzan niemieckiemu biskupowi Ottonowi z Bambergu. Było do dosyć zada-nie, utrudnione separatystyczna postawą księcia pomorskiego Warcisława I oscylującego między Polska a cesarstwem niemieckim. Najświetniejszy okres Pomorza Zachodniego przypada na rządy Bogusława X (1454 - 1523), Gryfity z linii wołogoskiej, ożenionego z Anną Jagielonką. Zjednoczył on całe Pomorze Zachodnie, przeprowadził radykalne reformy książęcej administracji. Nie powiodły mu się natomiast poczynania dyplomatyczne z Polską w celu zawarcia ścisłego przymierza. Wobec agresywnej postawy Brandenburgii, Bogusław X złożył hołd lenny cesarzowi niemieckiemu Karolowi V.

Mimo to, kontakty Pomorza Zachodniego z Polską były bada utrzymywane. Zawierano doraźne sojusze, młodzież polska studiowała na uniwersytecie w Greifswaldzie (Gryfii) lub w szczecińskim Pedagogium, natomiast żacy z Pomorza na Uniwersytecie Jagielońskim w Krakowie. Kupcy pomorscy prowadzili ożywiony handel w polskich miastach rybami z Kołobrzegu i Szczecina, przy-wozili z Polski na Pomorze zboża, drewno, smołę i inne towary i produkty.

Dzieje Pomorza Zachodniego są fragmentem historii całej Europy. Ruch Reformacji także i na tych terenach miał swoje odbicie. Dwór książęcy posługiwał się w pracy kancelaryjnej językiem niemieckim, po niemiecku mówiono i na targu i w szkołach, na ulicy i podczas pracy. Narzecza słowiańskie zachowały się tylko gdzieniegdzie wśród ludności wiejskiej. Grunt był podatny, zepsucie kleru widoczne, więc nic dziwnego, że sejm w Trzebiatowie w 1534 roku bez trudu ustanowił luteranizm religią panującą w państwie zachodniopomorskim.

Również w sprawach polityki europejskiej, Pomorze Zachodnie nie stanowiło enklawy. Przez jego tereny przetoczyły się bitwy wojny trzydziestoletniej. Państwo, choć protestanckie, starało się zachować neutralność. Zgodnie z wolą cesarza na jego tereny wkroczyły jednak wojska katolickie Wallensteina. Sprzeciwiły się temu niektóre miasta pomorskie. Na ratunek oblężonego Strzałowa wy-ruszyła protestancka armia szwedzkiego króla Gustawa Adolfa. Z Polską w sprawie wspólnego oporu wobec Szwedów Pomorze Zachodnie nie mogło się dogadać.

Państwem, od 1630 roku, rządzić zaczął faktycznie szwedzki namiestnik. Po bezpotomnej śmierci w 1637 roku ostatniego Gryfity - Bogusława XIV, w myśl zawartych umów z margrabiami Brandenburgii sukcesja Pomorza Zachodniego przypadła władcom Brandenburgii - Hohenzollerom.

Na mocy pokoju westfalskiego w 1648 roku - doszło do kolejnego podziału państwa. Szwecja otrzymała Pomorze Zaodrzańskie ze Szczecinem, wyspą Rugią, Wolinem i Uznamem oraz wybrzeże zalewu wraz z Kamieniem i Goleniowem. Resztę ziem pomorskich na wschód od Odry - oddano Brandenburgii. Ziemia Bytowska i Lęborska, poprzednie lenno polskie - wróciły w 1637 roku do Polski.

Tak więc po wygaśnięciu linii Gryfitów, pomorskich książąt o słowiańskim rodowodzie, przy całkowitej bierności Rzeczypospolitej, Pomorze Zachodnie straciło całkowicie swoją suwerenność i przestało istnieć. Rozbiór Pomorza Zachodniego nie zadowolił Brandenburgii, która nie pogodziła się z takim podziałem i dążyła do przejęcia pozostałych obszarów. A przy-najmniej Szczecina i ujścia Odry. Rywalizacja szwedzko - brandenburska o Pomorze zachodnie była głównym wyznacznikiem losów tej ziemi w XVII i XVIII wieku.

Ostatecznie Szwecja traci swoje pomorskie posiadłości w 1678 i 1720 roku. Przechodzą w ręce Hohenzollerów. W II połowie XVIII roku sięgają oni po polskie Pomorze Gdańskie.

Po wojnach napoleońskich, Prusy ostatecznie wypierają Szwecję z resztek posiadłości na Pomorzu Zachodnim i z byłego księstwa Gryfitów tworzą jedną ze swoich prowincji - Prowintz Pommern. Podział Prus z drobnymi zmianami utrzymał się w niezmienionym stanie do 1919 roku. Dla Pomorza Zachodniego wiek XIX to wzrost gospodarczy, rozwój przemysłu zbożowego, stoczniowego i cukrowego.

Po klęsce Niemiec w I wojnie światowej gospodarka Pomorza Zachodniego została podporządkowana potrzebom ekonomicznym III Rzeszy.

Upadek hitleryzmu, zakończenie II wojny światowej i decyzje, jakie zapadły w Jałcie - sprawiły, że ziemie Pomorza Zachodniego, położone na wschód od brzegów Odry u jej ujścia do Bałtyku przypadły Polsce. Koło historii zatoczyło się. Na ziemie starożytnych Słowian przyszli współcześni. Miejsce ludności niemieckiej zajęli przeważnie Polacy z przeludnionych terenów południowo - centralnej Polski, oraz z terenów, które zostały po wojnie objęte granicami Związku Radzieckiego.

1 stycznia 1999 roku, w wyniku nowego podziału administracyjnego kraju, dawne ziemie historycznego Pomorza Zachodniego powróciły do swej pierwotnej nazwy. Nowo powstałe województwo zachodniopomorskie - to dawne województwo szczecińskie, koszalińskie oraz niektóre powiaty województw gorzowskiego i pilskiego.

O Pomorzu....

Stolicą regionu jest Szczecin - powiat grodzki, będący centrum administracyjnym, gospodarczym i kulturalnym województwa. Na powierzchni 301 km². mieszka około 417 tys. ludzi. Jest to miasto bogatej historii i licznych zabytków.

Charakterystyczną cechą krajobrazu są liczne krainy pojezierne z bogatą florą i fauną, czystymi wodami oraz pas 185 km wybrzeża Morza Bałtyckiego, pokrytego złocistym piaskiem, wzdłuż którego usytuowane są miejscowości wypoczynkowe wabiące turystów nie tylko szerokimi plażami, ale także bogatą ofertą aktywnego wypoczynku, usług leczniczych w postaci uzdrowisk i dobrej rozrywki.

Województwo zachodniopomorskie to ważny węzeł komunikacyjny. Potwierdza to pełna oferta możliwości transportowych na którą składa się ruch samochodowy, kolejowy, morski, rzeczny i lotniczy. Sąsiedztwo z Niemcami (autostrada A6) umożliwia województwu dogodne połączenia drogowe z siecią autostrad Europy Zachodniej i Południowej.

Jednym z ważniejszych walorów województwa zachodniopomorskiego jest środowisko przyrodnicze. Dla jego zachowania wiele obszarów objęto różnymi formami ochrony przyrody. Najwyższy status posiadają parki narodowe i rezerwaty. W województwie zachodniopomorskim znajdują się dwa parki narodowe: Woliński i Drawieński, 81 rezerwatów przyrody oraz 5 parków krajobrazowych.

Zachodniopomorskie charakteryzuje wysoki udział gruntów ornych - około 38% powierzchni ogólnej województwa. Największy areał użytków rolnych jest w posiadaniu indywidualnych gospodarstw rolnych, które obejmują 60% ogółu użytków rolnych województwa. Dominują gleby średniej jakości - kl. III i IV.

Położenia w rejonie ujścia Odry doprowadziło do powstania w województwie szeregu rodzajów działalności gospodarczej, określanych wspólnym mianem gospodarki morskiej. Centrum tej działalności stał się Zarząd Morskiego Portu Szczecin-Świnoujście SA. Z portami powiązane są przedsiębiorstwa armatorskie ( m.in. Polska Żegluga Morska w Szczecinie i Polska Żegluga Bałtycka SA), połowów i rybołówstwa morskiego ( PPDiUR "Gryf" i PPDiUR "Odra"), żeglugi promowej (Euroafrica Sp. z o.o. i Unity Line) oraz stocznie remontowe (Stocznia Remontowa "Gryfia" SA w Szczecinie i Morska Stocznia Remontowa SA w Świnoujściu).

Województwo zachodniopomorskie z liczbą ponad 80 podmiotów gospodarczych na każdy tysiąc mieszkańców plasuje się pod tym względem na drugim miejscu w kraju (po województwie mazowieckim). Świadczy to o dużych możliwościach gospodarczych, jak również i o dużej aktywności jej mieszkańców. Porównując wielkości skrajne niektórych wskaźników: liczba podmiotów gospodar-czych na 1000 osób w gminie Rewal wynosi 289,0, a w gminie Brzeżno - 21,8; gęstość zaludnienia na 1 km ² w Kołobrzegu - 1841,8, a w gminie Nowe Warpno - 8,9; liczba abonentów telefonicznych na 1 tys. ludności w gminie Międzyzdroje wynosi 406,5, podczas gdy w gminie Wałcz - 24,6; liczba osób przypadająca na 1 aptekę w gminie Dziwnów wynosi 2 224, a w gminie. Chojna - 14 014.

Dane statystyczne dotyczące województwa

Powierzchnia, lasy, grunty, wody, użytki rolne i inne

Województwo zachodniopomorskie, o powierzchni 22 901 km ² (7.3% powierzchni kraju, jest to 5 miejsce w kraju), położone jest w północno-zachodniej części Polski nad Morzem Bałtyckim i nad Zalewem Szczecińskim. 48,7% ogólnej powierzchni województwa stanowią użytki rolne (grunty orne - 38,4%, łąki - 6,6%, pastwiska - 3,4%, sady - 0,3%).Łączna powierzchnia użytków rolnych wynosi 11197,21 km². Około 35,1% powierzchni województwa zajmują lasy i grunty leśne (4 miejsce w kraju). Lecz jest to w 8.84% zalesienia kraju, daje to województwu pierwsze miejsce. W sumie lasy zajmują powierzchnię 8041.39 km². Najwyższą lesistość ma powiat wałecki - 53,3%. 6% powierzchni województwa zajmują wody ; oprócz Zalewu Szczecińskiego i jeziora Dąbie są to pojezierza: Drawskie, Myśliborskie, Ińskie, Wałeckie i Słowińskie). W województwie znajduje się 184,9 km granicy morskiej. 1953 podmioty gospodarcze pracują na rzecz gospodarki morskiej, w tym 41,5% podmiotów zajmuje się budową i naprawami statków i łodzi, rybołówstwem - 20,2%; sprzedażą ryb - 12,4%, przetwórstwem ryb - 9,4%.

Grunty zabudowane i zurbanizowane zajmują 1291 km². Jest 5.64% województwa, a 6.31% na tle kraju. Daje to ogólnie 6 lokatę wśród wszystkich województw.

Jak już wspomniałem na początku województwo zachodniopomorskie jest bogate jeżeli chodzi o zbiorniki wodne. 5.69% województwa stanowią wody, a aż 15.64% powierzchni kraju. Wyprzedza je tylko województwo warmińsko-mazurskie.

Najważniejsze jeziora województwa zachodniopomorskiego:

Stan czystości jezior badanych w latach 1994-1998. Są to klasy czystości wód wg SOJJ.

Nazwa	Dorzecze	Powierzchnia [km^2]	Głębokość maksymalna [m]	Klasa czystości wód
Dąbie	U ujścia Odry	556	4,2	ΙΙ
Miedwie	Płonia	35,3	42,8	ΙΙ
Jamno	Morze Bałtyckie	22,4	3,9	ΙΙΙ
Drawsko	Drawa	17,8	79,7	ΙΙΙ
Wielimie	Gwda	17,6	5,5	ΙΙ
Morzycko	Słubia	3,4	60	ΙΙ
Siecino	b.d.	7,3	44,3	ΙΙ
Wilczkowo	b.d.	3	26,7	ΙΙ
Ciemino	b.d.	2,4	13,4	ΙΙ

b.d. - brak danych

Poza tymi jeziorami jest jeszcze dużo innych mniejszych których powierzchnia jest poniżej 10 km².

Nieużytków (trawy itp.) w województwie zachodniopomorskim jest bardzo dużo bo aż 1052 km² co stanowi 4,6% województwa i aż 14,52% powierzchni kraju (jest to pierwsza lokata w kraju). Prawdopodobnie jest to związane z dużą ilością zbiorników wodnych (podmokłe tereny nie nadające się pod uprawy, zabudowy).

Parki narodowe i krajobrazowe

Na terenie województwa znajdują się dwa Parki Narodowe: Woliński i Drawieński oraz sześć Parków Krajobrazowych: Szczeciński, Cedyński, Doliny Dolnej Odry, Drawski, Iński i Barlinecko-Gorzowski.

Parków krajobrazowych w województwie jest niewiele 1175km² jest to ok.5% województwa i taki sam jeżeli chodzi o % powierzchni kraju. Jest to dopiero 12 lokata.

Rezerwatów przyrody też nie jest za wiele 76,6 km² co stanowi zaledwie 0.33% województwa.

Parki narodowe	Powierzchnia w [ha]
		ogółem	w tym lasów	z liczby ogółem - pod ochroną ścisłą
						razem	w tym lasów
Ogółem (1999): 1. Drawieński 2. Woliński	307015 11341 10937	191495 9564 4649	59682 368 225	46038 361 200

Parki krajobrazowe	Powierzchnia w [ha]
		Ogółem	w tym
				lasów	użytków rolnych	wód
Ogółem (1999) 1. Drawski 2. Cedyński 3. Ujście warty 4. Barlinecko-Gorzowski 5. Iński	2532036 41430 3085 28488 23983 17763	1323669 10360 19494 1507 19485 9365	903640 26768 8515 17126 1786 5446	100997 4301 802 1562 1137 1527

Odpady

Odpady i związane z nim zagrożenia stają się w ostatnich latach coraz bardziej zauważalnym problemem w dziedzinie ochrony środowiska. Stanowią one jedno z poważniejszych zagrożeń dla środowiska przyrodniczego, zwłaszcza przy nieprawidłowym ich składowaniu. Odpady złożone na składowiskach stanowić mogą zagrożenie dla wód powierzchniowych i podziemnych, gleb oraz powietrza. Składowiska odpadów w znaczący sposób wpływają na obniżenie walorów krajobrazowych, przez wyłączenie z użytkowania terenów zajętych pod składowisko oraz możliwość emisji zapachów i odorów.

Główną przyczyną powstawania nadmiernej ilości odpadów jest nieracjonalna gospodarka zasobami. Według GUS obecnie w Polsce powstaje ok. 130 mln. ton odpadów przemysłowych rocznie (we wcześniejszych latach powstało ich jeszcze więcej), z których średnio ponad 50% (68,9% - 1998r.) jest wykorzystywane gospodarczo. Najczęściej nasze domowe i przemysłowe odpady deponuje się na składowiskach źle urządzonych lub wręcz na tzw. „dzikich”. Nowoczesnych wysypisk odpadów komunalnych, spełniających wymogi ochrony środowiska jest ciągle niewiele.

W województwie zachodniopomorskim na terenie 34 gmin znajduje się 39 mogielników. W celu zlikwidowania zagrożeń w środowisku stwarzanych przez mogielniki planowana jest ich stopniowa likwidacja. Do likwidacji przewidzianych jest 10 mogielników  (Banie, Wisławie, Wiewiecko, Brzeźniak Wąwolnica, Modrzewo, Dalewo, Kurzycko, Karnice, Starzyce. Poniżej przedstawione są ilościowo i rodzaj odpadów w województwie oraz ranking w odniesieniu do pozostałych województw.

ODPADY rodzaj	ILOŚĆ [tys.ton]		RANKING		%		RANKING wg %
Odpady przemysłowe	5368,6		4		-		-
Odpady przemysłowe wykorzystane	1633,5		10		30		16
Odpady przemysłowe unieszkodliwione	3724,7		3		69		1
Odpady przemysłowe gromadzone przejściowo	10,1		15		0,19		16
Odpady przemysłowe nagromadzone po 99r.	73297,1		4		-		-
Odpady niebezpieczne wytworzone	76,17		5		1,42		6
Odpady niebezpieczne w mogielnikach		38		1		-	-

Lokalizacja składowisk komunalnych, przemysłowych i mogielników w województwie zachodniopomorskim:

Białogard, Choszczno, Drawsko Pomorskie, Goleniów, Gryfice, Gryfino, Kamień Pomorski, Kołobrzeg, Koszalin, Myślibórz, Police, Pyrzyce, Sławno, Stargard Szczeciński, Szczecin, Szczecinek, Świdwin, Świnoujście.

ODPADY KOMUNALNE:

stałe				płynne
[dam^3]	ranking	[dam^3/1 mieszk.]	ranking	[dam^3]	ranking
2907	7	0,0017	2	1079	4

Na liście 47 miast o największej ilości wytworzonych odpadów z wyłączeniem odpadów komunalnych znajdują się 2 miasta z województwa zachodniopomorskiego, tym jedno niestety w pierwszej 10: 6.Police, 43.Koszalin.

Zagrożenie środowiska spowodowane przez odpady, zarówno przez przemysłowe jak i komunalne, jest jednym z najważniejszych zagadnień zarządzania środowiskiem, wymagającym szczególnych działań państwa i administracji samorządowej, prowadzących do jego zmniejszenia i w konsekwencji do spełnienia standardów ochrony środowiska wymaganych przez Unię Europejską.

Gospodarka odpadami przemysłowymi i komunalnymi na terenie województwa zachodniopomorskiego wymaga kompleksowego rozwiązania. Bazuje ona na rozwiązaniach tradycyjnych, tj. na gromadzeniu odpadów na składowiskach. Przy stale wzrastającej produkcji odpadów komunalnych składowiska w szybkim tempie wypełniają się. Niezbędne jest wprowadzenie sposobów zagospodarowania innych niż składowanie, np. utylizacja termiczna, kompostowanie, jak również szerokich programów selektywnej zbiórki odpadów i recyklingu.

Znaczna część odpadów, szczególnie odpadów z gospodarstw domowych, ciągle trafia na wysypiska „dzikie", które w znacznym stopniu zagrażają środowisku. Trafiają tam odpady typowo komunalne, jak również odpady inne, m.in. opony, stłuczka szklana, wraki samochodowe, tworzywa sztuczne, odpady budowlane, stare meble itp. Miejsca dzikiego składowania odpadów stanowią źródło zanieczyszczenia wód gruntowych i powierzchniowych, mogą stanowić źródło zagrożenia epidemiologicznego, są również przyczyną degradacji terenu (zmniejszają walory estetyczne krajobrazu). Aby temu zapobiec konieczna jest ich natychmiastowa likwidacja i aktywne przeciwdziałanie samorządów gminnych zapobiegające temu zjawisku.

Nadal brakuje składowiska odpadów przemysłowych i niebezpiecznych oraz nowoczesnego zakładu ich unieszkodliwiania.

LISTA 80 (lista zakładów najbardziej uciążliwych dla środowiska w skali kraju na 15.01.2001) - w województwie zachodniopomorskim znajdują się dwa takie zakłady :

• „Wiskord” S.A. w Szczecinie

• zakłady Chemiczne „Police” S.A. w Policach

Od roku 1997 z LIST 80 nie zostały skreślone żadne zakłady, ani nie zostały dopisane.

Powietrze

Zanieczyszczeniami powietrza są pyły, gazy, dymy oraz mgły. Źródła zanieczyszczenia powietrza są bardzo liczne i różnorodne. Najwięcej zanieczyszczeń powstaje w wyniku spalania paliw stałych i płynnych, a więc w elektrowniach i elektrociepłowniach podczas spalania ropy, węgla brunatnego lub kamiennego.

Główne źródła emisji zanieczyszczeń do powietrza znajdują się na obszarze aglomeracji szczecińskiej. W południowej części tej aglomeracji zlokalizowane jest największe źródło emisji dwutlenku siarki, tlenków azotu i pyłów - Elektrownia „Dolna Odra". Dalej, już w południowej części miasta, położona jest  Elektrownia „Pomorzany". W centralnej części miasta znajdują się: Elektrownia „Szczecin", Zakłady Chemiczne Baltcolor  (ksylen, toluen, węglowodory aromatyczne), Stocznia Szczecińska S.A. (węglowodory aromatyczne i alifatyczne).  W północnej części miasta - przedwojennej dzielnicy przemysłowej - znajdują się: „Huta Szczecin" S.A. (tlenek i dwu-tlenek węgla, dwutlenek siarki), Superfosfat S.A. - Szczecińskie Zakłady Nawozów Fosforowych (dwutlenek siarki, tlenki azotu, kwas siarkowy, fluor) i Fabryka Papieru Szczecin-Skolwin S.A. (dwutlenek siarki, tlenki azotu, pyły). Aglomerację szczecińską zamykają od północy Zakłady Chemiczne Police S.A. (fluor, amoniak, kwas siarkowy, tlenki azotu, dwutlenek siarki, pyły).

Ponad 90% zanieczyszczeń podstawowych (SO₂, NO₂, CO i pyłów), a także zanieczyszczeń charakterystycznych, takich jak np. amoniak, fluor i kwas siarkowy, pochodzi z terenu byłego województwa szczecińskiego. Obszar byłego województwa koszalińskiego jest regionem raczej rolniczo-turystycznym - nie występuje w nim rozwinięty przemysł, powodujący nadmierne zanieczyszczenie atmosfery. Realizowane od kilku lat inwestycje zapobiegające nadmiernym zanieczyszczeniom energetycznym i technologicznym przyczyniły się do znacznego obniżenia emisji zanieczyszczeń do powietrza. Pomiary stężeń zanieczyszczeń energetycznych i technologicznych (Z.Ch. „Police") w powietrzu wykazują tendencję spadkową. Na leży jednak zaznaczyć, że istniejący system monitoringu zanieczyszczeń w województwie zachodniopomorskim wymaga głębokiej modernizacji w kierunku spełnienia wymagań UE zarówno pod względem ilości kontrolowanych zanieczyszczeń, jak i lokalizacji stacji pomiarowych. Poważnym problemem, który sygnalizujemy od kilku lat, są zanieczyszczenia pochodzące z transportu samochodowego. Na stacji zanieczyszczeń komunikacyjnych (Szczecin, rejon Bramy Portowej) w 1999 r., podobnie jak w latach poprzednich, pomiary wykazały znaczne przekroczenia stężeń dwutlenku azotu. Występowanie wysokich stężeń dwutlenku azotu w punktach w pobliżu tras komunikacyjnych potwierdzają także pomiary manualne, wykonywane w ramach monitoringu zdrowia przez Inspekcję Sanitarną. Pomiary ozonu troposferycznego w warstwie przyziemnej atmosfery (10-15 km) prowadzone na stacji zlokalizowanej na ul. Łukasza w 1999 r. wykazały, iż przekraczana była aktualnie obowiązująca dopuszczalna wartość 8-godzinnych stężeń. Coraz częściej powodem skarg ludności jest uciążliwość zapachowa powstająca w wyniku różnych procesów produkcyjnych. Niestety polskie ustawodawstwo praktycznie nie reguluje tego problemu. Konieczne jest podjęcie prac legislacyjnych dotyczących uciążliwości powodowanej przez odory. Dużą rolę mają także samorządy, które powinny bacznie kontrolować lokalizację tego typu działalności produkcyjnej, a w przypadku już istniejących zakładów domagać się minimalizacji emisji odorów.

Poniżej przedstawiona jest emisja zanieczyszczeń powietrza przez zakłady szczególnie uciążliwe:

rodzaj		[tys. ton/rok]	%	ranking
Pyłowe	ogółem	7,6	3,76	10
		ze spalania paliw	6,5	3,87	9
	Gazowe	ogółem	9878,5	4,74	8
		SO	63,3	5,36	7
		NO	23,1	5,99	7
		CO	5,7	1,74	13
		CO2	9783,3	4,74	8
		Węglowodory	0,6	0,23	11

Metale ciężkie	[kg/rok]	%	ranking
Kadm	-	-	-
Ołów	204	0,12	6
Rtęć	-	-	-

Emitorów (powyżej 100 m.) w Polsce jest 336 szt., w województwie zachodniopomorskim jest 18 ( stanowi to tylko 5% w kraju).

Poniżej przykład dopuszczalnych zanieczyszczeń w powietrzu atmosferycznym niektórych substancji.

Nazwa substancji	Dopuszczalne stężenie zanieczyszczeń [mg/m^3]
		Obszary chronione					Obszary specjalne chronione
		w ciągu 30 min		średnie dobowe		średnie roczne	w ciągu 30 min		średnie dobowe		średnie roczne
Miedź Amoniak Chlor Dwutlenek siarki do roku 1990 do roku 1991 Fenol Ołów Pył zawieszony Tlenek węgla Azotany (NO3) Węglowodory alifatyczne aromatyczne		0,02 0,4 0,1 0,9 0,6 0,02 - 0,5 5 0,2 3 1	0,005 0,2 0,03 0,35 0,2 0,01 0,001 0,15 1 0,1 2 0,3	0,0006 0,051 0,0043 0,064 0,032 0,0025 0,0002 0,022 0,12 0,025 0,82 0,043			0,006 0,1 0,03 0,25 0,25 0,01 - 0,15 3 0,05 1 0,3		0,002 0,05 0,01 0,075 0,075 0,003 0,0005 0,06 0,5 0,03 0,5 0,1	0,0003 0,013 0,0016 0,011 0,011 0,0004 0,0001 0,011 0,061 0,01 0,13 0,016

Miasta zagrożone w których skoncentrowało się 73% krajowej emisji zanieczyszczeń pyłowych i 65,4 % zanieczyszczeń gazowych w województwie zachodniopomorskim (w nawiasie nr lokaty spośród 147 miast):

- Szczecin (21)

• Police (28)

• Koszalin (81)

• Stargard Szczeciński (96)

• Kołobrzeg (114)

• Świnoujście (142)

W związku ze staraniami Polski o przyjęcie do Unii Europejskiej zachodzi konieczność wdrożenia postanowień dyrektywy ramowej 96/62 WE w sprawie oceny i zarządzania jakością powietrza. Wymagać to będzie realizacji określonych przedsięwzięć organizacyjnych, a także nakładów finansowych. W działaniach tych niezbędna będzie współpraca wojewódzkich inspektoratów ochrony środowiska i władz lokalnych. Do 30 czerwca 2001 r. zostanie wykonana wstępna ocena jakości powietrza w zakresie umożliwiającym dokonanie klasyfikacji stref (aglomeracje o liczbie mieszkańców powyżej 250 tysięcy oraz powiaty) pod kątem zaplanowania systemu ocen bieżących. Dokonanie takiej klasyfikacji jest punktem wyjścia do wstępnego zaplanowania potrzeb finansowych, związanych ze stworzeniem systemu ocen bieżących zgodnego z wymaganiami dyrektyw Unii Europejskiej. Realizacją tych prac w województwie zachodniopomorskim zajmuje się Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska wraz z Inspekcją Sanitarną. Takie rozpoznanie stanu zagrożenia czystości powietrza powinno być podstawą planu zarządzania jego jakością.

W województwie zachodniopomorskim znajdują się dwa miejsca ze źródłami energii odnawialnej. Są to wiatraki w Nowogardzie koło Szczecina (1 sztuka) o mocy 225kW oddana do użytku w 2000r. oraz w Cisowie koło Darłowa (5 sztuk) o mocy 132kW oddane w 1999r.

Pobór wody i ścieki

Wody powierzchniowe są zanieczyszczone ściekami, wodami opadowymi spłukującymi z powierzchni gleby, dróg, ulic i placów różnego rodzaju substancje, a także opadami pyłów i dyfuzją gazów z powietrza.

Ściekami nazywamy wody zużyte w gospodarstwie domowym lub zakładach przemysłowych. Odprowadzone są one do odbiornika (rzeki lub jeziora) w pewnym ściśle określonym miejscu, które można kontrolować, ewentualnie zmieniać ładunek zanieczyszczeń itd. Nazywamy je zanieczyszczeniami punktowymi. Wody opadowe trafiają do odbiornika obszarowo (na pewnym odcinku rzeki) w sposób niekontrolowany i trudny do przewidzenia. Ścieki zawierają na ogół dużo zawiesin, koloidów i związków rozpuszczonych. Występują w nich duże ilości wirusów, bakterii, grzybów oraz jaj robaków pasożytniczych.

Województwo zachodniopomorskie jest województwem o dość dużym poborze wody 1709,7 hm³ (trzecim w kraju), 74,7 dam³/km². Poniżej przedstawione jest zróżnicowanie poboru wody na różne cele:

cel:	[hm^3]	% ogółu
Produkcja	1563,6	91,5
Nawadnianie	20,3	1,2
Wodociągi	125,9	7,4

Zużycie wody w województwie wynosi 1684,5 hm³ (15,8% zużycia wody w kraju); w tym na przemysł 1562,6 hm³ (20% kraju - bardzo dużo), na rolnictwo i leśnictwo 20,3 hm³ (1,9%), na eksploatację sieci wodociągowej 101,5 hm³ (5,5%).

Na liście 112 miast o największym zużyciu wody w których koncentrowało się 64% krajowego zużycia wody na cele przemysłowe oraz 59% na cele komunalne znajdują się 3 miasta województwa zachodniopomorskiego, w tym 2 w pierwszej 20: 6.Szczecin, 7.Police, 61.Koszalin.

Dzięki nieobecności kopalń w województwie nie ma wód kopalnianych zasolonych.

Mimo że Polska stara się o wejście do Unii Europejskiej to kanalizacja i ścieki jest jeszcze odległym tematem. W polskich wsiach prawie w ogóle nie ma kanalizacji, mniejsze miasteczka w ogóle nie mają oczyszczalni ścieków. Tutaj województwo zachodniopomorskie może się pochwalić pierwszą lokatą jeżeli chodzi o kategorię ludności korzystającej z sieci kanalizacyjnej. Jest to aż 90,5% ludności. Natomiast % ludności korzystającej z sieci wodociągowej wynosi 95 daje to 4 miejsce w kraju. Spośród 61 miast 60 miast posiada oczyszczalnie ścieków.

rodzaj ścieków	[hm^3]	% ogółu	ranking
Ścieki przemysłowe i komunalne oczyszczane	114,6	79,4	13
Ścieki przemysłowe i komunalne nie oczyszczane	29,6	20,53	13

Na liście miast o dużej skali zagrożenia ściekami na rok 1999 (118 miast o dużej skali zagrożenia środowiska ściekami które odprowadziły 71,7% krajowej ilości ścieków wymagających oczyszczenia oraz 74,4 ścieków nie oczyszczonych) znajduje się 6 miast z województwa zachodniopomorskiego, w ty dwa z pierwszej dwudziestki: 12.Police, 13.Szczecin, 49.Koszalin, 105.Kołobrzeg, 106.Stargard Szczeciński, 107.Świnoujście.

Ogólne informacje działalności Polic

Miasto Police położone jest na Nizinie Szczecińskiej. Od północy graniczy z Nowym Warpnem, od południa ze Szczecinem i Dobrą Szczecińską. Miasto zajmuje obszar 3 684 ha, w tym 402 ha użytków rolnych.

Początki osadnictwa w Policach sięgają VI wieku. Sama nazwa miejscowości pochodzi od słowa "pole", inne źródła wskazują natomiast na słowo "polica", co w języku łacińskim oznaczało mokradła, bagna. Pierwsze dokumenty pisane zaczęły pojawiać się już w XII wieku.

W latach 1243-1259 Police były prywatną wsią i należały do rycerza Bartłomieja, następnie po jego śmierci - do księcia szczecińskiego - Barnima I, dzięki któremu w 1260 roku Police otrzymały lokację na prawie magdeburskim. Na mocy tego prawa książę obdarował miasto 68łanami ziemi oraz dwiema wyspami na Odrze, zezwolił na połów ryb, nadał prawo do pobierania cła przy przejeździe przez miasto, a w przyszłości przy przeprawie przez Odrę przymusowych.

W 1321 Police stracą swą niezależność na rzecz Szczecina. Ranga Polic zaczęła spadać. Wiek XIV i XV to czas trudności gospodarczych. W drugiej połowie XVII wieku Police ponownie zaczęły odgrywać dużą rolę wżyciu gospodarczym - powstaje stocznia rzeczna, cegielnia i farbiarnia. Police odsprzedawały również chmiel szczecińskim piwowarom. Następnie rozpoczęła się budowa linii kolejowych. To spowodowało na zniesienie zależności od Szczecina

Początek XX wieku był okresem dalszego rozwoju rzemiosła, handlu i przemysłu. Police zostały ponownie włączone do Szczecina.

Na mocy decydentów III Rzeszy zostaje rozpoczęta budowa fabryki benzyny syntetycznej. W efekcie W czasie wojny w fabryce pracowało ok. 3 000 robotników przymusowych. W czasie wojny wytwarzano również inne produkty, m. in. pociski V-2. To spowodowało kilkakrotne bombardowania przez lotnictwo alianckie. W 1945 zaprzestano całkowitej produkcji.

W czasie II wojny na terenie Polic były rozlokowane obozy pracy i obozy karne. Jeden z nich mieścił się na statku "Bremenhaven".

W latach 60-tych rozpoczęto budowę Zakładów Chemicznych "Police". Był to przełomowy okres dla Polic. Zaczęły powstawać nowe osiedla mieszkaniowe, rozwijała się kultura i oświata.

Police mają charakter przemysłowy, głównie dzięki Zakładom Chemicznym "Police" S. A (kombinat produkujący nawozy mineralne, biel tytanową i kwas siarkowy). Oprócz kombinatu znajdują się m. in.: zakłady produkcyjne branży chemicznej, gumowej, tworzyw sztucznych, przedsiębiorstwa budowlano-montażowe, transportowo-spedycyjne oraz różnego rodzaju firmy usługowe, sklepy i hurtownie.

Podsumowanie

Artykuł 80 traktatu pomiędzy Rzeczpospolitą Polską a Unią Europejską i ich państwami członkowskimi zobowiązuje strony do przeciwdziałania pogarszającemu się stanowi środowiska naturalnemu. Współpraca w tym zakresie ma polegać na kontroli poziomu zanieczyszczeń oraz zmniejszaniu ilości produkowanych odpadów, a także ich utylizacji i bezpiecznemu składowaniu.

Od 1998r. weszła w życie ustawa o odpadach, prawodawstwo polskie znacznie przybliżyło się do unormowań prawnych Unii Europejskiej.

Jeżeli chodzi o zanieczyszczenie powietrza to istotną rzeczą jest że zakłady przemysłowe emitujące do atmosfery substancje szkodliwe lub toksyczne w ilościach przekraczających dopuszczalnie ustawowo normy stężeń powinny mieć wyznaczone tzw. strefy ochrony sanitarnej. Ich zasięg ustanawia się na podstawie wielkości emisji, średniej wieloletniej prędkości i kierunku wiatrów, ukształtowania terenów i infrastruktury.

Powietrze atmosferyczne ma wpływ na stopień zanieczyszczenia wód powierzchniowych. Między wodą a powietrzem zachodzi wymiana gazów.

Większość wód śródlądowych Polski, niestety, należy do trzeciej klasy czystości lub w ogóle poza klasowa. Jest to poważny problem gospodarczy, gdyż wody powierzchniowe nie są wyłącznie odbiornikami ścieków. Służą w coraz większym stopniu do celów wodociągowych i dlatego powinny charakteryzować się niewielkim stopniem zanieczyszczenia chemicznego i bakteriologicznego.

Bibliografia:

1. Rocznik statystyczny ochrony środowiska 1999 i 2000

2. Atlas stanu czystości jezior Polski badanych w latach 1994 - 1998. (INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA), Warszawa 2000

3. Statystyka województwa zachodniopomorskiego 1998. (Urząd Statystyczny w Szczecinie), Szczecin 1999

4. Internet: www.pios.gov.pl

5. Biologia i ekologia. Maria Pawlaczyk - Szpilowa. Wrocław 1997

-->

2

[Author:L]

---