Christoph Schatte

Gramatyka kontrastywna niemiecko-polska (wykład)

0. O gramatyce w ogóle i gramatykach różnych (języków)

1. Ukonstytuowanie przedmiotu gramatyki konfrontatywnej i gramatyki kontrastywnej (wg Ludwika Zabrockiego)

2. Metodologia i zakres analiz kontrastywnych (status lingwistyczny tzw. tertium comparationis)

3. Zastosowania wyników studiów kontrastywnych w gramatykografii, glottodydaktyce i typologii językoznawczej

4. Wybrane zagadnienia szczegółowe z zakresu morfologii, składni i
   semantyki:

• system przypadków w języku niemieckim i polskim

• kategoria rodzaju w liczbie mnogiej

• zakres odniesienia terminów forma osobowa i verbum finitum

5. Konfrontacja wg głównych części mowy i ich funkcji składniowych

1. Rzeczownik

• odmiana rzeczownika w języku niemieckim i polskim pod kątem fleksji w liczbie mnogiej

• alternacje głosek rdzennych w języku niemieckim i polskim jako
  indeksy przypadku i liczby

1. Zaimek

• zaimki osobowe

• ekwiwalenty zaimków man i es w języku polskim

• zaimki dzierżawcze

• zaimki zwrotne

• różnice w kategorii bezosobowości

• różnice w użyciu zaimków

• różnice w opisie gramatycznym tzw. kwantyfikatorów

1. Przymiotnik

• odmiana i stopniowanie przymiotników

• klasy semantyczne przymiotników

• nacechowanie przymiotników wg rodzaju w języku polskim

• funkcje składniowe przymiotnika i przysłówka w języku niemieckim i polskim

1. Czasownik

• klasy fleksyjne czasownika

• tworzenie form czasowych

• aspekt w języku polskim i jego ekwiwalenty w języku niemieckim

• rodzaje czynności w języku niemieckim

• czasowniki modalne i czasowniki posiłkowe

• czasowniki nieosobowe języka polskiego

• konstrukcje bezosobowe języka niemieckiego i polskiego

• strona bierna: tworzenie i użycie

• tryb przypuszczający

• coniunctivus potentialis i irrealis

• ekwiwalenty trybu przypuszczającego w języku polskim

• mowa zależna i niezależna

1. Przysłówek

• tworzenie przysłówków i ich indeksy morfemiczne w języku niemieckim i polskim

• przysłówki wskazujące

• deiktyka osobowa i prestrzenna przysłówków prostych

• deiktyka przysłówków wskazujących

6. Słowotwórstwo

• słowotwórstwo derywacyjne w języku niemieckim i polskim

• słowotwórstwo kompozycyjne w języku niemieckim i polskim

7. Składnia

• przegląd poszczególnych części zdania języka niemieckiego i polskiego pod kątem różnic w szyku zdania prostego

• konektory (konjunktory i subjunktory) zdań złożonych współrzędnie i podrzędnie

• struktura linearna zdania podrzędnego w języku niemieckim i polskim

• klasy semantyczne zdań podrzędnych okolicznościowych (nieprzydawkowych)

• uwarunkowania strukturalne wypowiedzi eliptycznych w języku niemieckim i polskim

• uwarunkowania strukturalne dla repliki w języku niemieckim i polskim

Literatur

Bzdęga, A.Z.: Das Adjektiv im Deutschen und Polnischen. Eine kontrastive Studie. Warszawa 1982.

Coseriu, E.: Über Leistung und Grenzen der kontrastiven Grammatik. In: Probleme der kontrastiven Grammatik. Düsseldorf 1970, s.

Czarnecki, T.: Der Konjunktiv im Deutschen und Polnischen. Warszawa 1977.

Czochralski, J.: Verbalaspekt und Tempussystem im Deutschen und Polnischen. Warszawa 1978.

Engel, U. et al.: Deutsch-polnische kontrastive Grammatik. Heidelberg 2000.

Grucza, F. (ed..): Z problematyki błędów obcojęzycznych. Warszawa 1978.

Helbig, G.: Sprachwissenschaft - Konfrontation - Fremdsprachenunterricht. Leipzig 1981.

Morciniec, N. / Prędota, S.: Fonetyka kontrastywna języka niemieckiego i polskiego. Wrocław 1990.

Schatte, Ch.: Das deutsche Morphem es und seine polnischen Entsprechungen. W: Zielsprache Deutsch 3/1982, 42-47.

Schatte, Ch.: Voraussetzungen für eine bilaterale Grammatik Deutsch - Polnisch. W: Grucza, F. (ed.): Tysiąc lat stosunków polsko-niemieckich. Język — Kultura — Polityka — Gospodarka. Warszawa 2001, 411-420.

Schatte. Ch.: In deutschen Grammatiken postulierte Adverbialsätze und die Möglichkeit ihres Erscheinens. W: F. Grucza, H.-J. Schwenk, M. Olpińska: Konstrukte und Realität in der Spach-, Literatur- und Kulturwissenschaft …. Warszawa 2004, 86-93.

Schatte, Ch.: Kontastive Fallstudie Deutsch - Polnisch. W: H.-W. Eroms et al. (eds.): Handbücher zu Sprach- und Kommunikationswissenschaft 25 - Dependenz und Valenz, Vol. 2, Kap. 88. Berlin - New York 2005, 1224-1227.

Schatte, Ch.: Zur Negation von topikalisierten Objekten und von Modalangaben. W: Z. Mielczarek (red.): Erinnerte Zeit. Festschrift für Prof. Lothar Pikulik. Częstochowa 2006, 309-315.

Schatte, Ch.: Zur angenommenen Permutierbarkeit der `Grad'partikel nur. W: Kwartalnik Neofilologiczny LIII (1/2006), 25-31.

Schatte, Cz, Schatte, Ch.: Die Abgrenzung der Adverbien des Deutschen und Polnischen von anderen Inflektiva. W: M. Grimberg, U. Engel, S.H. Kaszyński (red.): Convivum. Germanistisches Jahrbuch Polen, Bonn 1995, 219-232.

Schatte, Cz, Schatte, Ch.: Deutsche und polnische Ergänzungsfragen und Antworten auf sie. W: Scripta Neophilologica Posnaniensia VIII, Poznań 2006, 209-222.

Schatte, Cz., Schatte, Ch.: Rück- und Gegenfrage als reaktive Frageakte im deutsch-polni­schen Vergleich. In: Scripta Neophilologica VII, Poznań 2005, s. 97-110.

Sternemann. R.: Einführung in die konfrontative Linguistik. Leipzig 1993.

Wandruszka, M.: Sprachen vergleichbar und unvergleichlich. München 1969.

Zabrocki, L.: Grundfragen der konfrontativen Grammatik. In: Probleme der kontrastiven Grammatik. Düsseldorf 1970.

Zabrocki, L.: Zur Theorie der konfrontativen Sprachwissenschaft: in: Glottodidactica VII (1975).

Ponadto odpowiednie artykuły hasłowe
w niemieckich i polskich słownikach i encyklopediach lingwistycznych

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Instytut Lingwistyki Stosowanej

II rok studiów I stopnia Lingwistyki Stosowanej, semestr zimowy 2009/10

---