Turystyczne walory biosfery

2004-11-20

Biosfera - świat ożywiony; ma najmniejszą masę (minimalną) w porównaniu do reszty stref. Ma istotny przekształcający wpływ na materię otaczającą.

Organizmy żywe ewoluowały w ciągu kilku mln lat.

Organoleptyczne właściwości to np.: smak, zapach.

Na każdy organizm żywy oddziaływają zewnętrzne czynniki np.:

Klimatyczne: ( mają największy wpływ)

temperatura:

▪ zmienia się wraz z szer. geograficzną,

▪ pokrycie terenu (np.: szata roślinna łagodzi temp,

mniejsze wahania temperatur)

▪ położenie oceanu,

▪ bardzo ważne są amplitudy temp.,

światło - ma wpływ na:

▪ długość wegetacji (suma światła w okresie wegetacyjnym),

▪ fototrofizm,

▪ fotoperiodyczność,

▪ heliofity - światłolubne,

▪ skiofity - cieniolubne,

woda:

▪ w postaci opadów,

▪ z gleby (dlatego ważny rodzaj gleb),

▪ w powietrzu (wilgotność),

▪ w postaci pary wodnej, mgły (pustynie mgliste: pd.-wsch.

Am. Pd., Afryka)

wiatr - roznosi (lub zapobiega) zanieczyszczenia w powietrzu, przynosi deszcz,

na obszarach północnej strefy borealnej przystosowanie korony drzew z

dominującym kierunkiem wiatru.

chemiczne właściwości atmosfery,
wyładowania elektryczne i pożary.
glebowe:

mechaniczne właściwości gleb,
chemiczne właściwości gleb,
biologiczne właściwości gleb.
biotyczne:

związane z działalnością organizmów żywych.
historyczne:

odnoszące się do zjawisk w bliższej lub dalszej przeszłości,
rozmieszczenie stref roślinnych zmienia się przez klimat.
biogenetyczne:

wynikające z morfologii poszczególnych taksonów cech fizjologicznych i wymagań ekologicznych w stosunku do siedliska.

Wszystkie czynniki zewnętrzne wpływają na rozmieszczenie geograficzne roślin!!!

Formy życiowe:

► Fanerofity - jawnopączkowe

► Chamefity - niskopączkowe (krzewinki)

► Epifity - porośla

► Hemikryptofity - naziemno pączkowe (trawa)

► Kryptofity - skrytopączkowe:

◦ geofity - ziemnopączkowe

◦ helofity - rośliny bagienne

◦ hydrofity - rośliny wodne

► Terofity = rośliny jednoroczne

Określ jaka formę życiową reprezentują poniższe gatunki:

Bagno zwyczajne - Ledum palustre	chamefit (krzewinka), lasy sosnowe
Dąb szypułkowy - Quercus robur	fanerofit
Wiechlina jednoroczna - Poa annuo	hemikryptofit (trawa) i terofit
Dębik ośmiopłatkowy - Dryas actopetala	hemikryptofit, tundra, u nas w górach
Groch zwyczajny - Pisum sativum	terofit
Modrzew polski - Larix polonica	fanerofit
Rzęsa drobna - Lemna minor	hydrofit
Kąkol polny - Agrostemma githago	terofit
Wywłócznik okółkowy - Myriophyllum verticilhatum	hydrofit
Lipa drobnolistna - Tilia cordata	fanerofit
Ślaz dziki - Malva Sylvestris	kryptofit
Wrzos pospolity - Calluna vulgaris	chamefit
Tulipan dziki - Tulipo Sylvestris	geofit
Głóg jednoszyjkowy - Crataegus monogyna	chamefit (krzew)
Trzcina pospolita - Phragnites amstralis	helofit

Rośliny światłolubne - HELIOFITY ok. 100% pełnego oświetlenia np. rośliny stepów i pustyń.
Rośliny cieniolubne - SKIOFITY.
Rośliny obojętne.

Rośliny kseromorficzne - KSEROFITY- kaktusy.
Rośliny mezomorficzne - MEZOFITY- lasy liściaste.
Rośliny rosnące na lądzie stałym, ale zasobne w wodę - HIGROFITY.
Rośliny wodne - HYDROFITY.

Rośliny EUTROFICZNE - siedliska zasobne w substancje odżywcze.
Rośliny OLIGOTROFICZNE - siedliska słabo w zasobne substancje odżywcze.
Rośliny MEZOTROFICZNE.

-filne - lubią - fobowe -nie lubią

Rośliny KALCYFILNE - wapieniolubne:

stokłosa prosta,
aster gawędka.
Rośliny KALCYFOBOWE:

widłak gwiaździsty,
wrzos pospolity.
SŁONOROŚLA - HALOFITY:

soliród zielny,
babka nadmorska.
Rośliny NITROFILNE - azotolubne:

pokrzywa zwyczajna,
komosa.
Rośliny NITROFOBOWE:

kończyna polna,
mokrzycznik baldaszkowy.
Rośliny ACIDOFILNE - lubiące kwaśne podłoże:

szczaw polny,
żurawina,
mchy torfowce.
Rośliny BAZYFILNE - lubiące gleby zasadowe:

groszek wiosenny,
kokorycz pusta.
Rośliny obojętne w stosunku do odczynu gleb:

chaber bławatek,
rdest ptasi.

Relikt geograficzny - gatunek kiedyś szeroko rozpowszechniony, obecnie zajmuje coraz mniejszą przestrzeń aż ogranicza się do niewielu miejsc występowania lub tylko do jednego stanowiska. Reliktem jest każdy takson, którego zasięg uległ wyraźnemu skurczeniu.

Przyczyny powstawania reliktu geograficznego:

klimatyczne - odmienne warunki klimatyczne dawniej i teraz:

relikty trzeciorzędowe:

Azja: Gingo Biloba (miłorząb japoński) składniki lasów 3-rzędowych,
Azja: Metasequoia,
Ameryka Północna: liliodendron (tulipanowiec).

glacjalne- związane z lodowcem:

brzoza karłowata,
malina moroszka,
dębik ośmiopłatkowy,
skalnica śnieżna.

borealne:

sosna zwyczajna.

optimum klimatyczne - 5-8 tys. lat to optimum klimatyczne: pd. obszary Europy, lipa drobnolistna ogólnie - Polska:

lipa wielkolistna.
topograficzne: związane z rozmieszczeniem ze starymi elementami rzeźby terenu:

jodła pospolita w Puszczy Białowieskiej.
edaficzne: związane z dawnym typem gleby:

sit bałtycki,
groszek nadmorski nad jez. Ładoga, Onega (rośliny halofilne tam występują).

Relikt systematyczny - ostatni żyjący przedstawiciel starych linii rozwojowych, których pozostali reprezentanci już wymarli.

Ginkgo Biloba,
Isoëtes,
Magnoluiaceae (rodzina magnoliowatych, magnolie są okrytozalążkowe, ale mają cechy nagozalążkowych),
Porydiu.

Ostoje czyli REFUGIA: obszary, gdzie w przeszłości panowały warunki sprzyjające przetrwaniu dawnych składników flory.

Zasięg dysjunktywny - dysjunkcja - gdy przerwy w obrębie zasięgu są na tyle duże, że roślina nie może ich pokonać przy pomocy dostępnych sobie środków rozprzestrzeniania.

Próg dysjunktywny - odl. progowa jakiej dana roślina nie jest już w stanie pokonać. Próg ten jest różny zależnie od gatunku. Formy dysjunkcyjne: świerk

Gatunki przechodnie flory polskiej to takie, które nie posiadają w Polsce granicy zasięgu. W Polsce jest ich ponad 50%, wynika to z ukształtowania powierzchni: obniżenie między pasmami górskimi - ułatwia, morze - utrudnia. Przykłady: