Biosfera- świat ożywiony/organiczny, obok atmosfery, hydrosfery, litosfery jest jedynym czynnikiem ozonowym; ma najmniejszą masę w porównaniu do reszty stref; ma istotny przekształcający wpływ na pozostałą materię ziemską; organizmy żywe ewoluowały na siebie i na abiotyczne środowisko, w którym istnieją;
Przyroda ożywiona- organizmy roślinne i zwierzęce, zróżnicowane na świecie - różnie rozmieszczone w strefach klimatycznych. Na każdy organizm żywy oddziałuje wiele czynników zew. (wpływają one na rozwój);
Organizmy żywe-istotny sposób oddziaływania na siebie i na środowisko, ewoluowały w ciągu kilku mln. lat;
Organoleptyczne właściwości: to np.: smak, zapach;
Czynniki wpływające na geograficzne rozmieszczenie roślin:
Klimatyczne: -temperatura: decydujący czynnik, wysoka lub niska umożliwia rozwój organizmów, zmienia się wraz z szer. geograficzną, wysokością n.p.m.- różny zasięg pionowy roślinności górskiej, wpływ położenia lądów i oceanów, morza-łagodniejszy klimat, mniejsze amplitudy temp., pokrycie terenu-szata roślinna łagodzi różnice temp. Istotna jest średnia temp. Roczna oraz amplitudy - ważne dla organizmów żywych. Temperatury ekstremalne- najniższa i najwyższa możliwa.; -światło: różnica w docieraniu światła inny rozkład oświetlenia, ważna jest długość dnia w okresie wegetacyjnym. Różne warunki lokalne - drastycznie się zmieniają (np. lasy); otwieranie się roślin w kierunku światła. Fotoperiodyczność - organizmy reagują na długość dnia, otwierają się o określonej porze doby. Istotna jest suma światła w okresie wegetacyjnym - na obszarach na dużych szerokościach geograficznych -rozwijają się w krótszym czasie niż pod niższymi szerokościami: dni są dłuższe na Pn. niż na Pd.; Rośliny reagują nasileniem procesów życiowych - fotosynteza; -woda - dociera do roślin w różny sposób: w postaci opadów, z gleby (ważny jest rodzaj gleby, wydajność gleby, zaleganie płyt, forma pobierania wody przez rośliny), w postaci pary wodnej, wilgotności powietrza w atmosferze. Odkryte powierzchnie - wilgotność wywiewana. W postaci pary wodnej - na niektórych obszarach geograficznych ważne. Pn. -zach. Ameryka, Pd-wsch. Ameryka Pd. -pustynie mgielne -absorpcja pary wodnej przez liście; -wiatr: -przenosi masy powietrza i wilgoć. Istotne!!—przenosi i zabiera deszcz, zanieczyszczenia - z jednej strony zabierane, z drugiej roznoszone. Działalność wiatru - mechaniczne uszkodzenia - działania ekstremalne (np. drzewa - kierunek wiatru). Tundra - jednolite rośliny, równo przy ziemi.; -chemiczne właściwości atmosfery: -istotne - zanieczyszczenia, które utrudniają życie organiczne biosfery.-wyładowania elektryczne i pożary;
Glebowe: mechaniczne, chemiczne i biologiczne właściwości gleb; obejmują interakcje: roślina-roślina, zwierze-zwierze, roślina-zwierze. Regulacja liczebności (pasożytnictwo, drapieżnictwo, konkurencja);
Biotyczne związane z działalnością organizmów żywych
Historyczne odnoszące się do zjawisk w bliższej lub dalszej przeszłości; wpłynęły na to, co obserwujemy na kuli ziemskiej. Rozmieszczenie stref klimatycznych kiedyś było inne - wszystko jest w ruchu, zmniejsza się ilościowo i jakościowo.; zmiany klimatyczne przejawiające się zlodowaceniami - przesuwanie się zasięgu gat. roślin i zw.Obecny wynik to suma zmian, jakie zachodziły w przeszłości.
Biogenetyczne wynikające z morfologii poszczególnych taksonów, cech fizjologicznych i wymagań ekologicznych w stosunku do siedliska; metody genetyczne, zróżnicowanie substancji, ilość chromosomów, barwniki;
Wszystkie czynniki zew. wpływają na rozmieszczenie geograficzne roślin !!!
Zbiorowisko roślinne: jest to uzależnione od środowiska kombinacje osobników roślinnych, które współzawodniczą ze sobą i zmieniają własne środowisko;
Flora- ogół taksonów roślinnych występujących na określonym terytorium;
Roślinność ogół zbiorowisk roślinnych;
Systematyka roślin:
Gromada Divisio Telomophyta
Klasa Classis Kagnoliopsida
Rząd Ordo Liliales
Rodzina Familia Pinaceae
Rodzaj Gnus Pinus
Gatunek Species Pinus Sylvestris
Charakterystyczne cechy fitocenozy:
Złożone z wielu gatunków i osobników
swoisty skład osobowy komponentów;
swoista fizjonomia wynikająca z dominacji określonej formy roślinnej życiowej roślin;
wew. Struktura pionowa i pozioma oraz nadziemna i podziemna warstwy w lesie koron, poszycie i runo leśne;
specyficzna rytmika sezonowa i dynamika odnawiania się;
określona wielkość zajmowanej przestrzeni;
swoisty przepływ energii i produktywność;
właściwy jej powiązania z reszta ekosystemu (fitocenozy) (z zooceenozą ze strefa adiabatyczna);
Szata roślinna łagodny klimat
Amplituda- różnica temperatur między dniem a nocą lub roczna;
Temperatury ekstremalne- najwyższa i najniższa, w której organizm jest zdolny funkcjonować;
Formy życiowe:
► Fanerofity - jawnopączkowe(drzewa, krzewy do 50m)
► Chamefity - niskopączkowe (krzewinki -jagody, borówka wrzos; pączki nisko nad ziemią)
► Epifity - porośla (rosną na innych drzewach)
► Hemikryptofity - naziemno pączkowe (trawa) (pączki odnawiające przy powierzchni)
► Kryptofity - skrytopączkowe: (pączki odnawiające pod powierzchni)
◦ geofity - ziemnopączkowe (rośliny cebulowe)
◦ helofity -rośliny bagienne(rośliny szuwarowe:trzcina, pałka)
◦ hydrofity - rośliny wodne (mogą przetrwać zimę)
► Terofity - rośliny jednoroczne
Określ, jaka formę życiową reprezentują poniższe gatunki:
Tabela!!!
Rośliny obojętne.
Podział roślin ze względu na ilość wody w otoczeniu:
Rośliny kseromorficzne - KSEROFITY- kaktusy.
Rośliny mezomorficzne - MEZOFITY- lasy liściaste.
Rośliny rosnące na lądzie stałym, ale zasobne w wodę - HIGROFITY.
Rośliny wodne - HYDROFITY.
Rośliny:
EUTROFICZNE - siedliska zasobne w substancje odżywcze.
OLIGOTROFICZNE - siedliska słabo zasobne w substancje odżywcze.
MEZOTROFICZNE - środowisko pośrednie;
-filne - lubią - fobowe -nie lubią
Ze względu na wapń:
rośliny kalcyfilne- wapieniolubne: stokłosa prosta, aster gawędka;
rośliny kalcyfabowe- nie znoszą wapnia: widłak goździsty, wrzos pospolity;
Słonorośla:
halofity : solidór zielony, babka nadmorska
halofoby
Ze Względu na Azot:
Nitrofile- azotolubne: komosa, pokrzywa zwyczajna;
Nitrofoby- nie lubiące azotu: koniczyna polna, mokrzycznik baldaszkowy;
Rośliny Acydofilne- środowisko kwaśne: szczaw polny, żurawina, muchy torfowce;
Rośliny Bazyfilne- środowisko zasadowe: groszek wiosenny, kokorycz pusta;
Rośliny Neutrofilne- środowisko obojętne: chaber bławatek, radest ptasi;
Diagramy klimatyczne -charakteryzują klimat danego regionu. Zbigniew Podbielski „Roślinność kuli ziemskiej.
Relikt geograficzny - gatunek niegdyś szeroko rozpowszechniony, obecnie znajduje coraz mniejszą przestrzeń, aż ogranicza się do niewielkich miejsc występowania lub tylko do jednego stanowiska. Reliktem jest każdy takson którego zasięg uległ wyraźnemu skurczeniu.
Przyczyny powstania reliktów:
Klimatyczne- odmienne warunki klimatyczne:
relikty trzeciorzędowe: Gingo Biloba (miłorząb japoński) składniki lasów 3-rzędowych -Europa, wsch. Azja, Am. Pn.; Metasequoia -południowo -Azja Wsch.; Liriodendron (tulipanowiec) - Am. Pn.-wsch.;
relikty glacjalne związane z lodowcem: brzoza karłowata - gatunek krzewiasty w strefie borealnej -zwarte zarośla; malina moroszka - strefa borealna; dębik osmiopłatkowy, skalnica śnieżna -pozostałe w Sudetach;
relikty borealne -sosna zwyczajna w lasach reglowych Karpat;
relikty optimum klimatyczne -5-8 tyś. lat to optimum klimatyczne: pd. obszary Europy, lipa drobnolistna ogólnie -Polska: lipa wielkolistna;
Topograficzne- związane ze starymi elementami rzeźby terenu: jodła pospolita w Puszczy Białowieskiej;
Edaficzne- związane z dawnym typem gleby: sit bałtycki; groszek nadmorski nad jez. Ładoga i Onega;
Relikt systematyczny- ostatni żyjący przedstawiciel starych linii rozwojowych, których pozostali reprezentanci już wymarli. Ginkgo Biloba- miłorząb japoński- pozostał tylko ten jeden gatunek; Isoëtes- porybin - roślina wodna ukorzeniona; Magnoluiaceae (rodzina magnoliowatych, magnolie są okryto zalążkowe, ale mają cechy nagozalążkowych)-należy do okrytozalążkowych -elementy budowy kwiatu umieszczone są okółkowo płasko na dnie;
Ewolucja organizmów- zmiany ewolucyjne prowadzą do lepszego przystosowania gatunków względem panujących warunków.
Ostoje czyli REFUGIA- obszary gdzie w przeszłości panowały warunki sprzyjające przetrwaniu dawnych składników flory (obszary na południe gdzie nie dochodził lądolód).
Zasięg dysjunktywny -dysjunkcja - występuje wtedy, gdy przerwy w obrębie zasięgu są na tyle duże, że roślina nie może ich pokonać przy pomocy dostępnych sobie środków rozprzestrzeniania.
Próg dysjunktywny - odległość progowa jakiej roślina nie jest w stanie pokonać. Próg ten jest różny w zależności od gatunku. Przykład zasięgu dysjunkcyjnego: świerk- w Polsce pn.- wsch., i na pd., -zbiorowiska lasów morelowych;
Gatunki przechodnie- flory Polskiej to takie które nie posiadają w Polsce granicy zasięgu; Ponad 50% flory to gatunki przechodnie, wynika to z ukształtowania powierzchni: obniżenie między pasami górskimi - ułatwiają, morze - utrudnia.
Przykłady: drzewa: Dąb szypułkowy; topola biała i czarna; lipa drobnolistna; olsza czarna; wierzba biała; wiąz szypułkowy; topola osika; Krzewy i niższe drzewa: wierzba uszata; bez czarny; jabłoń dzika; leszczyna; jałowiec pospolity; Rośliny zielne: paprotka zwyczajna; rzeżucha łąkowa; wierzbówka błotna;
Rośliny z ograniczonym zasięgiem:
Północna granica zasięgu - topola czarna na pd.-zach.(na pd.-wsch. nie ma); lipa wielolistna; jodła pospolita; modrzew europejski - środkowo europejski gatunek;
Wschodnia granica zasięgu: cis pospolity, buk zwyczajny, przytulia leśna, wrzosiec bagienny - krzewinka, podmokłe tereny bagienne;
Zachodnia granica zasięgu- klimat kontynentalny: szczaw ukraiński, podjeźrzon wirginijski, lepnica litewska;
Południowa granica zasięgu- strefa borealna najdalej na pn.: brzoza karłowata, grążel drobny, bagno zwyczajne, trzęślica modra;
Granica południowo-wschodnia: woskownica europejska, wiciokrzew pomorski, poryblin jeziorny;
Cechy analityczne opisują jeden płat roślinności:
budowa warstwowa;
ilościowość (skala skala 50);
towarzyskość-okazy, osobniki występujące razem czy w skupieniu;
Żywotność czy dany osobnik występuje w miejscu dla siebie korzystnym;
Sezonowość- zw. Z wyst. Określonych zjawisk np. kwitnienie. pylenie przekwitanie;
Cechy syntetyczne charak. Dany zespół:
stopnie stałości z jaką pojawiają się składniki roślinne, gat, w płatach roślinności; 5 składniki stałe tj.wyst. w 80-100%, 4skł.częste 60-80, 3śred. Częste 40-60, 2 niezbyt częste 20-40, 1rzadkie lub sporadyczne 0,01-20;
stopnie ilościowość i stałości;
stopnie wierności;
gatunki charakterystyczne czyli przewodnie;
Endemity - to rośliny lub zwierzęta występujące na bardzo ograniczonym obszarze, mogą mieć b. wąski obszar występowania i ograniczać się do kilkunastu stanowisk np. brzoza ojcowska (Polska, Słowacja), warzucha polska (roślina zielna), kangury (tylko w Australii), żyrafy (tylko w Afryce), torbacze, panda wielka (tylko Chiny), harpia wielka (tylko w lasach równikowych).
INFORMACJE DOTYCZĄCE OBSZARU POLSKI
Omówienie zbiorowisk leśnych (lasy sosnowe występują w Polsce)
Lasy sosnowe zajmują największą pow., nie jest to stan naturalny, lecz związany z działalnością człowieka.
SOSNA -jest drzewem pospolitym, o szerokim zakresie ekologicznym, występuje na terenie całego kraju z wyjątkiem krańca pd.- wsch., bierze udział w wielu typach zbiorowisk leśnych, może przystosować się do różnych warunków hydrologicznych np.: suchych, skrajnie suchych -wydmy, rośnie także na glebach bielicowych oraz na terenach bardzo mokrych - torfowiska podtapiane. Sosna świetnie radzi sobie też na użyźnionych czarnoziemach. Drzewo atrakcyjne, tworzy różne formy, nie wielka korona w lesie;
Zbiorowiska formujące się na wydmach są mało zasobne w związki organiczne, słabo użyźnione. Zbiorowiska naturalne usuwane są przez człowieka pod uprawę.
Ubogie bory sosnowe pozostały, natomiast wycięto żyzne lasy liściaste. Zalesianie nie polega wyłącznie na wprowadzeniu monokultury sosnowej - wprowadza się inne gatunki, więc powstaje las mieszany z niewielką ilością wiązów i dębów.
Walory sosny: drzewo znane, łatwo rozpoznawane; bardzo rozpowszechniona; drzewo zimozielone- przez cały rok; wymiana igieł w cyklu wieloletnim; tworzy bardzo różne formy; walory dekoracyjne; rośnie na otwartym terenie i w lesie; las sosnowy- zawartość olejków eterycznych w powietrzu wydzielane przez sosny (ketony, alkohole, flabonidy); obecność żywicy; szeroka skala ekologiczna (siedliska suche, mokre, wydmy-tu bór sosnowy, siedlisko specyficzne torfowiska i tereny podmokłe); pojawia się szybko po przejściu lądolodu;
Przykłady zespołów lasów sosnowych:
Subborealny bór mieszany:
Bór sosnowo -dębowy o bogatym składniku florystycznym na pół ze świerkiem; dalej rozpowszechniony na wsch. Europy; w Polsce cz. Pn. wsch.; Składniki runa leśnego charakterystyczne dla tego typu zbiorowiska roślinnego (rośliny zielne): sierpik barwierski, gruszyczka jednostronna, szczawik zajęczy, siódmaczek leśny, turzyca pagórkowa,
Kontynentalny bór mieszany:
Sosnowo -dębowy o nieco uboższym składzie niż zbiorowisko poprzednie; szeroki zasięg poza wsch.granicą Polski; prawie wcale nie występuje na Pomorzu Zachodnim i w pasmach górskich. Podobne gatunki stałe i charakterystyczne (sosna zwyczajna, dąb szypułkowy, sierpik barwierski, gruszyczka jednostronna, siódmaczek leśny);
Bór sosnowy nadmorski:
Zasięg b. wąski, ściśle związany z występowaniem wydm na wybrzeżu morskim - występuje wyłącznie na linii wybrzeża, postacie suche, świeże wilgotne (bażyna czarna, zimoziół północny, tajęża jednostronna, gruszyczka jednokwiatowa, paprotka zwyczajna) pasowo zmieniają się warunki, dużo soli od morza.
Subkontynent bór świeży:
Występuje w Polsce pn.- wsch., na ubogich glebach bielicowych z niskim poziomem wód gruntowych, duży udział gatunków kontynentalnych, może pojawić się dąb oraz świerk (w granicach jego zasięgu): jarząb pospolity, jałowiec pospolity, wężymord niski, nawłoć pospolity, konwalia majowa, sasanka otwarta, siódmaczek leśny, kokoryczka wonna.
Suboceaniczny bór świeży:
Zespół wikaryzujący (uzupełniający) w stosunku do poprzedniego, uboższy florystycznie, brak elementów kontynentalnych, na ich miejsce wchodzą nieliczne gatunki zachodnie. Gatunki charakterystyczne: trawa (śmiałek pogięty) pojawia się buk zwyczajny oraz jodła pospolita w granicach swojego zasięgu. Występuje jałowiec pospolity, paproć orlica, mchy: bielistka siwa i rokiet cyprysowaty;
Śródlądowy bór wilgotny:
Nie występuje w pn. -zach. Polsce i w pasmach górskich, występuje na podłożu piaszczystym o zmiennym poziomie wód gruntowych, powoduje zubożenie gleb (bielicowanie i zakwaszenie). Wyróżnia się obecność: brzoza omszona, trzęślica modra, płonnik zwyczajny.
Kontynentalny bór bagienny:
Zbiorowisko bagienne- NAJWAŻNIEJSZE. Występuje na b. Niewielkich obszarach np.: półwysep jeziora, o odmiennym charakterze, zwykle nad zbiornikiem wodnym, otoczone przez torfowisko, nie tworzy wielkopowierzchniowych lasów, dużo wody, b. Wilgotno, zasięg cała Polska z wyjątkiem obszarów górskich. Duży udział: bagno zwyczajne, borówka bagienna, mchy torfowce, na wsch. pojawia się świerk. 2 odmiany: nadmorska: wrzosiec bagienny, woskownica europejska; śródlądowa: bażyna czarna;
Śródlądowy bór sosnowy zwany lasem chrobotkowy:
Najuboższe zbiorowisko leśne w Polsce. Jeśli są 3-4 gatunki to biedne środowisko, jeśli 1 gatunek (tylko sosna)to skrajnie ubogie środowisko. Sosna, brzoza onszowa, z udziałem porostów Cladonia- o charak. siwoszarej barwie, ubogi na piaszczystych, suchych siedliskach o niskim poziomie wód gruntowych; porosty wskazują jałowość siedliska; 3 odmiany geograficzne: suboceaniczna, przejściowa, subkontynentalna; niski, rozrzedzony drzewostan, uboga warstwa zielna, zwarta warstwa przyziemna złożona z chrobotków: śmiałek pogięty, rokiet lśniący, borówka czarna, wrzos pospolity, borówka brusznica. Las świetlisty, bardzo widny, ma walory zbiorowiska leśnego (klimat, korony drzew, woń olejków eterycznych, miękkie podłoże mszyste). Może występować także jałowiec pospolity, widłak jałowcowy oraz bagno zwyczajne. Zasięg boru chrobotkowego -cała Polska z wyjątkiem Karpat.
W zbiorowiskach mieszanych, bogatszych mamy dąb szypułkowy, sosna. W pozostałych pojawia się brzoza brodawkowata, gat. Światłolubne, na brzegach lasów, nad jeziorem, wzdłuż dróg.
Poszycie: Jałowiec pospolity - gatunek charak. borów sosnowych; Krzewinki: wrzos i borówki (czarna i brusznica), bagno zwyczajne w zbiorowiskach sosnowych, siódmaczek leśny dla borów sosnowych. Mchy: -stały składnik tego typu zbiorowiska.
WALORY TURYSTYCZNE BIOSFERY W POLSCE
4 typy ekosystemów:
wydmowe;
torfowiskowe;
jeziorne;
leśne
Słowiński Park Narodowy:
Informacje ogólne: funkcjonowanie parku to kwestia ostatnich 10 lat. Tworzyli go botniacy: Szofer, Wodniczka, Czubiński z ośrodka krakowskiego i poznańskiego, od II w.ś. starali się oni o utworzenie. W 1967 r. powstał oficjalnie Park Narodowy. W 1977 r. został zaliczony do światowych rezerwatów pod patronatem UNESCO. Obszar SPN utworzono w celu ochrony wybrzeża, obserwacji zjawisk jego wyjątkowej dynamiki (zmiany linii brzegowej, poziomu wód gruntowych, przemieszczanie wydm). W Polsce SPN cechują wyjątkowe walory ponieważ: chroni równocześnie nadmorskie ekosystemy wydmowe, jeziorne, torfowiskowe i leśne. Ma największą pow. Wodną, która przeważa nad lądową ( z powodu dużej ilości jezior a nie morza!!!!). Występowanie wydm, lasy sosnowe warzynowe; torfowiska powstające w zagłębiach wydm.
Ze względu na ubogie, kwaśne podłoże flora naczyniowa nie jest bogata, ale b. specyficzna. Słaby stopień synatropizacji flory, ponieważ skrajne warunki siedliskowe i peryferyjne położenie nielicznych wsi utrudniają wnikanie obcych gatunków (wszędzie poza SPN roślinność wybrzeża i pomorza jest silnie zmieniona przez człowieka). Historia SPN jest dobrze zachowana w kopalnych glebach i złożach torfu, które stanowią naturalne archiwum przyrody. SPN cechuje niski stopień zanieczyszczenia powietrza w porównaniu z innymi Parkami Narodowymi. 2 duże jeziora to podstawa tego obszaru, otulina Parku jest chroniona, ale nie tak ściśle jak sam PN oraz stanowi obszar przejściowy, który pozwala skutecznie chronić niektóre gatunki.
Flora SPN
Liczy około 900 gat., ponieważ większość siedlisk charakteryzują skrajne warunki przynajmniej w zakresie jednego czynnika ekologicznego, mają tam występować tylko rośliny o specyficznych przystosowaniach. Są to przeważnie gatunki: acidofilne, oligo lub mezofilne (dominujące składniki), składniki borowe lub wydmowe.
Zasięg geograficzny: eurosyberyjski, środkowoeuropejski.
Pierwsza gr. roś. nawiązuje do obszaru borealnego (szereg roślin, które centrum występowania mają na pn.). Druga gr. roś. SPN - szereg roślin charakt. dla obszarów nadmorskich, w pn. -zach. Europie.
Gatunki Atlatydzkie(wymagają dużo wilgoci):
Wrzosiec bagienny - krzewinka, zamieszkuje tereny podmokłe w SPN, w ekosystemach torfowych, wilgotne lasy sosnowe, charakt. dla wysp brytyjskich;
Turzyca piaskowa - siedlisko piaszczyste, dla obszarów wydmowych, wzdłuż wybrzeża, na zach. i wsch. wybrzeża morskiego;
Brzeżyca jednokwiatowa, poryblin jeziorny i wywłócznik okrętoległy - rośliny wodne występują w jeziorach oligotroficznych, w wodach mało zasobnych, są b. rzadkie (ponad 100 gatunków, tylko poryblin -122gat.);
Wyskownica europejska - krzew, który ma szarozielone liście z woskowatym nalotem, występuje wzdłuż linii wybrzeża i dalej na zach.;
Wiciokrzew pomorskie - jest pnączem, Polska pn. -zach., klimat morski;
Długosz królewski - paproć, występuje przede wszystkim w lasach.
Gatunki borealne:
Malina moroszka (Skandynawia, Europa pn. -wsch.) - to niska roś. płożąca po pow. podłoża, ma charak. liście, charak. dla obszaru subarktycznego, wyst. w strefie borealnej w b. szczególnych warunkach siedliskowych.
Bażyna czarna i bagno zwyczajne - krzewinki, skł. lasu sosnowego, wyst. w strefie borealnej.
Trzcinnik prosty - gatunek trawy.
Zimoziół północny - wyst. na pn., w piętrze alpejskim, w górach, ale w piętrze leśnym, jest pod ochroną całkowitą.
Fiołek torfowy należy do gat. rzadkich, o b. niskim stopniu przekształcenia
Psamofity - rośliny o umiarkowanych wymaganiach termicznych przystosowanych do wzrostu na piasku, mają liniowy zasięg występowania wzdłuż wybrzeży europejskich - tylko na wydmach nadmorskich i śródlądowych np.: kocanki piaskowe, jesieniec piaskowy, mikołajek nadmorski - o szarych liściach, igłach miękkich, ale dość sztywnych, należy do gatunku tzw. „biegaczy stepowych” (może być oderwany od podłoża i toczony w kulce piasku), gatunek całkowicie chroniony, jest bardzo rzadki; wydmuchrzyca piaskowa i piaskownica zwyczajna to trawy, najbardziej charak. dla wydm, jako pierwsze pojawiają się na wydmie, rozrastają się na zew.
Z drzewa najważniejszą rolę odgrywa sosna stanowiąc ok. 80% drzewostanów. Domieszkę tworzą: olcha czarna, brzoza brodawkowata, brzoza omszona, buk zwyczajny, dąb szypułkowy, jesion wyniosły, topola osika.
Sosna - w tym składniku odbijają się cechy położenia SPN;
Brzoza - drzewo charak. dla lasów sosnowych, ponieważ lubi tereny odkryte, nad jeziorem;
Buk zwyczajny - gatunek atlatydzki, brak na wsch. i w śr-wsch. Polsce, najwięcej występuje na Pomorzu zach. i w zbiorowiskach reglowych górskich;
Olcha czarna, jesion wyniosły, topola osika - występują na terenach wilgotnych, podmokłych, z zalewaniem powierzchniowym, poza wydmami, ale na terenie SPN.
Fauna SPN
SSAKI:
Rzęsiorek mniejszy; piżmak - największy z gryzoni (gat.obcy); drobne ssaki drapieżne - kuna leśna, kuna domowa, łasica, łaska, gronostaj, tchórz zwyczajny; lis; jenot (gat.obcy); wydra - rzadkie zwierze w SPN, ponieważ jest duża powierzchnia obszarów wodnych z dużą ilością jezior, chowa się przed człowiekiem, robi straty roślinności wodnej; foka szara - pojawiają się, ale nielicznie, ponieważ wcześniej było duże zanieczyszczenie; zając szarak; sarna; jelenie; dzik; łoś - wzrost liczebności, licznie na terenie SPN, bo słaba sieć osadnicza, tereny podmokłe.
Jenot i piżmak są obecne w Polsce od 100 lat. Gat. obce, Piżmak od 1905 roku na terenie Europy zach. (to ucieczka z hodowli).
PTAKI: Wysoka liczebność i różnorodność gatunkowa będące wynikiem dużej naturalności siedlisk, znacznej pow. obszaru wodnego.
Położenie parku w strefie wybrzeża, którędy biegnie jedna z największych w Polsce tras corocznych wędrówek ptaków. Kaczka krzyżówka, gęgawa, trzcinnik, łyska, mewa śmieszka, łabędź niemy.
GATUNKI RZADKIE:
mewa srebrzysta - od SPN rozpoczęła się kolonizacja polskiego wybrzeża w 1968 r.;
kormoran - pierwsze gniazda na Wyspie Kamiennej w latach 80-tych;
ohar - na 2 największych jeziorach Parku (Łebsko i Gardno) jest tylko kilka par;
sowa włochatka - jej zasięg w Polsce pokrywa się z wyst. świerku, ewenement na terenie Parku, ponieważ jest mało świerku (pn. -wsch. i pd. Polski, Puszcza Białowieska, 3 kolonie na terenie wybrzeża).
GATUNKI CHRONIONE:
Puchacz - największa polska sowa, gat. o małych wymaganiach, potrzebny jest mu spokój, stąd występowanie na obszarze chronionym;
Orzeł bielik - obecnie zwiększa swą liczebność, bo wzrasta czystość;
Żuraw - żyje na torfowiskach i terenach zabagnionych, powiększanie się populacji; klingow żurawi - krzyk żurawi; widowiskowe podrywanie się do lotu; taniec żurawi; Zamieszkuje wilgotne łąki, wielogatunkowe, przy przepływających strumieniach lub w pobliżu jezior.
Mewy Pospolite:
Gniazdują głównie w Pn. Europie i Azji, Kanada i Alaska. Całorocznie występują nad Bałtykiem, M. Północnym i na pn. Atlantyku pomiędzy Europą i Grenlandią.
Trasy przelotu: do Hiszpanii i M. Czerwonego oraz Meksyku i wsch. Azji:
są białe, nogi i dziób żółte,
ważą ok. 0,5 kg, żyje od 20-25 lat,
gniazdują wzdłuż brzegów morskich i dużych jezior, w ujściach rzek;
gniazda zakładają wśród krzewów, na gałęziach, zwykle w grupach, składają 3 brązowe jaja, wysiadują je ok. 4 tygodni, pisklęta pozostają w gnieździe 35 dni;
popularność mew rośnie wskutek dożywiania przez ludzi, są głośne i agresywne, kłócą się, pomiędzy oczami a nasadą dzioba posiadają gruczoły solne;
możemy je spotkać w głębi lądu;
Mewa śmieszka
gniazduje w pn. i śr. Europie oraz w pasie Azji, zimuje na pd. od tego obszaru i w Europie pd., wokół M. Śródziemnego i w Azji;
jest najliczniejszym gatunkiem ze wszystkich mew w Europie;
ciemnobrązowe upierzenie głowy latem;
czerwone nogi i dziób, podobnie do mewy pospolitej, ale trochę mniejsze;
gniazduje w koloniach liczących wiele tyś. osobników, także w głębi lądu;
łatwo przystosowuje się do różnych warunków środowiskowych;
wysiaduje zwykle 3 jaja;
żywi się owadami, nasionami, padlina, odpadkami, często jest karmiona przez ludzi na skutek czego zwiększa się jej populacja;
Walory turystyczne SPN:
wielkość typów siedliskowych na niewielkim obszarze;
występowanie siedlisk rzadkich w skali kontynentu kraju i Pomorza;
wysoki stopień czystości atmosfery;
Bogactwo flory - szereg gat. rzadkich zw. ze specyfiką skrajnych warunków ekologicznych;
Występowanie wielu reliktów geograficznych;
Możliwość obserwacji intensywnych procesów, które postępują b. szybko, np.: zawiewanie roślin, zmiana poł. Wydmy ruchomej, zawiew. Lub odwiewanie lsu;
Możliwość obserwacji naturalnego środowiska przyrodniczego o b. niewielkim stopniu przekształcenia przez człowieka;
Szczególne przedmioty ochrony SPN:
Mierzeja: ruchome wydmy, inne formy geologiczne; różne postaci nadmorskich borów, boru bagiennego, brzeziny; szczątki dawnych lasów i kopalnie gleby;
Klucki las(???) - obiekt glebowo-drzewostanowy, dynamika drzewostanów i runa związana ze zmiennymi, wysokim, poziomem wód gruntownych, zbiorowiska leśne na torfie zbiorowiska wysokotorfowiskowe; klukowe buki - relikt las bukowo-dębowy na glebie bielicowej, mezofilna, roslinność lasu liściastego;
Obiekt turystyczny „Moroszka” - bogate stanowisko maliny moroszki relikt gat. borealno arktyczny;
Obiekt glebowy „Olszyna” - najlepiej zachowany fragment olsu rosnącego na torfie niskim, końcowe zbiorowisko sukcesji nadjeziornej roślinności szuwarowo -łąkowej;
Obiekt glebowo-drzewostanowy „Bory torfowe” - bór bagienny na torfie wysokim;
Obiekt glebowy „Bielice”- ochrona specyficznego ciągu rozwojowego gleb, zbocze i szczyt wydmy śródlądowej porośniętej 150 letnim borem sosnowym udziałem bażyny czarnej.
Park Krajobrazowy Doliny Dolnej Wisły
Utworzony w 1999 roku z połaczenia Nadwiślańskiego Parku Krajobrazowego i Chełmińskiego PK.
Atrakcyjne elementy flory i roślinności:
lasy łęgowe- o najbardziej złożonej strukturze wśród lasów naszego kontynentu. Drzewostan tworzą wierzba biała i wierzba krucha oraz - wyższy poziom - topole biała i czarna. Podszyt stanowią niskie wierzby oraz trzmielina europejska i dziki bez czarny. Runo tworzy wielogatunkowy gąszcz roślin zielonych z licznym udziałem: bylicy pospolitej, starca rzecznego, kostrzewy olbrzymiej, pokrzywy zwyczajnej i innych. Typowa jest obecność pnącza - chmielu. Łęgi są najbogatszym w ptaki i ssaki środowiskiem leśnym środkowej Europy, umożliwiają legi dla 40% gatunków gniazdujących w Polsce.
Starorzecza - b. liczne wzdłuż Wisły na dawnych terenach zalewowych rzeki, które są siedliskiem życia licznych gatunków roślin i zwierząt, np.: wodnej paproci(salwinia pływająca),gatunku ściśle chronionego w Europie;
Wydmy nadrzeczne porośnięte rzadką roślinnością psammofilną: szczotlichą siwą, chroszczem nagołodygowym i sporkiem wiosennym;
Grąd zboczowy;
Szuwar trzcinowy i skrzy olbrzymi, najbogatsze stanowisko w Europie gatunek chroniony;
Murawy kserotermiczne - rozwinęły się na miejscu dawno wyciętych lasów, na terenach przez wieki użytkowanych jako pastwiska. Panują tam wysokie temp. górnej warstwy gleby i dolnej warstwy atmosfery, gleby są żyzne, zasobne w węglan wapnia. Gatunki stepowe: ostnica Jana, ostnica włosowata, wilczypieprz roczny, najdalej na Pn. wysunięte stanowisko;
Torfowisko w Linjach ze stanowiskiem brzozy karłowatej reliktu glacjalnego;
Kolekcja starych odmian jabłoni.
Osobliwości Fauny:
Ponad 1000 gat. chrząszczy, w tym odkryty niedawno rybitwa białoczelna i rzeczna. Do tego: Tracz nurogęś, siweczka obroźna, derkacz, orły migrujące i lęgowe, wydra. Park spełnia funkcję korytarza ekologicznego, który ma służyć migracji fauny i flory i jako jedyny w Polsce chroni zagospodarowanie rolniczo dolinne.
Park na terenie 14 rezerwatów przyrody: (1 brak)
Parowy Ostnicowe Gruczna (stepowy) - chroni fragm. muraw kserot. z ostnicą Jana;
Wiosoło Duże (leśno - stepowy);
Jezioro Fletnowskie (geomorfologiczny);
Grabowiec (leśny) ochrona fragm. natur. Lasu liściastego z przewagą grabu z rzadkimi gat. roślin zielonych i bogatym runem.
Wielka kępa Ostromecka (leśny): Położony jest na prawym zalewowym brzegu Wisły w pobliżu Bydgoszczy. Rezerwat chroni dobrze zachowany fragment lasu łęgowego. Rosną tutaj pomnikowe 300-letnie okazy topoli białej i czarnej oraz 150-letnie dęby, jesiony, wiązy i wierzby.
Las Mariański (leśny): Położony na pociętej jarami i wąwozami krawędzi doliny Wisły, chroni fragment grądu zboczowego z licznie występującymi źródliskami. Najstarsze egzemplarze drzew mają 200 lat.
Reptowo (faunistyczny): Powstał na celu ochrony kolonii czapli siwej, której naliczono ponad 50 gniazd (obecnie liczba tego gatunku drastycznie zmniejsza się). Panująca w rezerwacie sosna wypierana jest przez gatunki liściaste, głównie jawor i jesion.
Linje (torfowiskowy): Obejmuje śródleśne torfowisko, gdzie fragment ok. 6ha to rezerwat ścisły chroniący jedynie na Niżu Polski stanowisko brzozy karłowatej, która jest reliktem epoki lodowcowej i występuje jeszcze tylko w Sudetach.
Płutowo (leśny): Ścisły rezerwat, który chroni rzadko występujący grąd subkontynentalny porastający głęboki parów. Średni wiek drzew wynosi 100-120 lat, a pojedyncze dęby, wiązy i lipy przekraczają nawet 200 lat.
Zbocza Płutowskie (stepowy): Utworzono w celu zabezpieczenia flory kserotermicznej, która stanowi cenny materiał naukowy, pozwalający określić nie do końca poznaną historię wędrówek i pochodzenie roślinności stepowej w Polsce.
Góra św. Wawrzyńca (stepowy): Rezerwat obejmuje wał obronny dawnego grodziska, który porośnięty jest roślinnością kserotermiczną. Z rezerwatu rozpościerają się wspaniałe widoki na dolinę Wisły.
Ostrów Panieński (leśny): Powstał w celu zachowania unikalnego fragmentu zalewanego lasu łęgowego. Drzewostan łęgu tworzą głównie dęby, które mają prawie 250lat.
Łęgi na Ostrowiu Panieńskim (leśny): Jest to najmłodszy z istniejących w parku rezerwatów. Położony w sąsiedztwie rezerwatu Ostrów Panieński posiada podobne warunki siedliskowe i panuje w nim identycznie wykształcony las łęgowy.
Walory:
różnorodność siedlisk ekosyst. wyst. na krótkim odcinku wzdłuż rzeki;
zróżnicowany krajobraz zw. z rzeką wstęgi;
obecność formacji rzadkich na ter. Polski murawy ksero.;
bogactwo fauny a zwłaszcza abifauny
Białowieski Park Narodowy:
Utworzono rezerwat w 1921 r. W 1922 Pusczańskie Muzeum Przyrodnicze. W 1932 szczególna jednostka administracyjna „Park Narodowy w Białowieży”. W 1977 roku Rezerwat biosfery pod patronem UNESCO.
Puszcza Białowieska należy do najlepiej zachowanych kompleksów w Europie. Jest nazwana lasem pierwotnym ze względu na niewielki stopień przekształcenia antropogenicznego.
Główny obiekt parku: Rezerwat ścisły, jest wyłączony z wszelkiej działalności antropogenicznej. Celem funkcjonowania parku jest ochrona naturalnych zespołów roślinnych i zwierząt wraz z ich środowiskiem (ekosystemów).
Flora BPN
W całej Puszczy stwierdzono 100 gat. roślin naczyniowych, na terenie BPN 650 gat. Wielogatunkowe lasy liściaste: dębowo -lipowo -grabowe, z udziałem świerka, klonu, jesionu, wiązu (charak. grędów) zajmują najżyźniejsze gleby brunatne.
Krzewy - leszczyna, kruszyna, jarzębina, rzadziej wawrzynek; wilcze łyka
W łęgach olszowo - jesionowych występują: porzeczka czarna i alpejska, kalina kolorowa, trzmielina europejska, czeremcha;
Przykłady roślin zielnych kokorycz pusta, zawilec gajowy, czosnek niedźwiedzi;
Na torfowiskach niskich relikty klimatyczne: brzoza niska, wierzba borówkolistna;
Gatunki chronione: sosna otwarta, lilia złotogłów, orlik pospolity, pełnik europejski, storczyk plamisty, rosiczka okrągłolistna, widłak jałowcowaty;
Struktura piętrowa lasu:
piętro koron najwyższe: pojedyncze, wysokie świerki;
piętro koron głównie: dęby, lipy, klony, młode świerki;
piętro koron najniższe: graby, dorastające inne drzewa.
Jest to struktura właściwa lasom naturalnym.
Pozostałe zbiorowiska leśne Parku:
bory mieszane sosnowo - świerkowo - dębowe;
bory świeże sosnowo - świerkowe;
bory bagienne na dawnych torfowiskach wysokich;
bagienne lasy olszowe w bezodpływowych nieckach ze stojącą wodą - olsy;
łęgi olchowo - jesionowe wzdłuż rzeki strumieni;
w starorzeczach - roślinność wodna i szuwarowa;
Rekordowe wymiary drzew:
Dęby - wys. do 41m obw. 7,30, łączna masa 70m3; Świerki - powyżej 50m; lipy, jesiony - do 43m; dzika jabłoń do 24m; wierzba iwa (zwykle krzewiasta) 26m .
Fauna Parku:
To jest 11000 gat. w tym: bezkręgowce: 8500 gat. owadów; oraz kręgowce: 12 gat. płazów, 7 gat. gadów min. Żółw błotny, 249 gat. ptaków (Bocian czarny, żuraw, jarząbek, orlik krzykliwy, sóweczka muchołówka i białoszyja orzechówka.), 44 gat. ssaków: żubr, łoś, bóbr, ryś, wilk, gronostaj.
ŻUBR: na odkrytych przestrzeniach;
JELEŃ: duże kompleksy leśne, na pow. 1000ha, iglaste z dostępem do wody, żyją w chmarach łanie+ byki, taplają się w błocie, kałuży - do pozbycia się pasożytów, roślinożerne (trawa, zioła, młode pędy, jagody, grzyby).
RYŚ: największy z polskich kotów, duże zbiorowiska leśne oprócz w Puszczy Białowieskiej, Knyszyńska, Augustowska. Bdb. wzrok słuch, mięsożerny, niewielkie zwierzęta, nie zjada padliny.
WILK: wadera + basior, watacha; gęste lasy, pn.- wsch., pd. - wsch.; ostoje w zwartej roślinności trzcinach zawsze w pobliżu wody, zimą dzielą się na grupy; mięsożerny, zwierzyna dzika i domowa.
DZIK: locha + odyniec, watachy; Zwierzęta ze środowiska leśnego (lasy dębowe, bukowe) czasem wychodzi na przestrzeń otwartą niedaleko od ściany lasu. Żerują w nocy. Żywią się trawą, ziołami, liśćmi, małe krzewy, korzenie, żołędziami, jagodami, grzybami, ziemniakami, burakami, rzepą, marchwią, zbożem. Na czele watachy stoi stara locha. Odyńce żyją samotnie. Tarzają się w błocie dla pozbycia się pasożytów, ocierają się o pnie drzew żeby pozbyć się szczeciny.
WILGOTNE LASY RÓWNIKOWE, LAS DESZCZOWY
Strefa okołorównikowa, gorąca o wyrównanych warunkach pogodowych w ciągu całego roku. Najbogatszy ekosystem kuli ziemskiej. Szacunkowa liczba gat. zw. 5-30 mln., przeważają małe, bezkręgowe organizmy powodujące obieg materii w ekosystemie. Owady: największa na świecie grupa organizmów żywych (pod względem masy i liczebności), większość z nich, około 90% zasiedla strefę międzyzwrotnikową.
Borneo - nadrzeczne lasy, na 50ha stwierdzono występowanie 340000 pojedynczych roślin o średnicy większej niż 10mm należących do 800 gat.
Podstawowe cechy zbiorowiska roślinnego:
wielopoziomowa warstwa koron - najwięcej gat. drzew, specyficzne formy: epifity (porośla), epifile, liany;
niższe drzewa - warstwa zacieniona, osłonięta od wiatru, intensywnego słońca i deszczu, charak. grupa małych zwierząt związana z ta warstwą, głównie ptaki owady;
dno lasu - specyficzny mikroklimat, brak ściółki, stabilność wilgotności i temp., brak wiatru, stałe, znaczne zacienienie, uboga gleba;
Brak ściółki w lesie wilgotnym ponieważ jest bardzo szybki rozkład materii organicznej i szybko włączany do obiegu.
Charak. Forma liścia: (roślin??)
wylistek: ułatwia spływanie wody, ciemnozielone, twarde liście ze względu na ostre działanie słońca, grube, pokryte warstwą woskową -odporniejsze;
zjawisko kaulifloria(??) -kwiaty pojawiają się na pniu drzewa, kaulikarpie -owoce pojawiają się na pniu drzewa;
korzenie podporowe - ogromne, przew. wzrostem czł. Podpórki drzewa;
drzewa nie posiadają kory;
drewno drzew lasów równikowych nie posiada słojów przyrostów rocznych;
Fauna warstwy koron:
Żyją tylko w koronach, prawie nigdy nie pojawiają się na dnie lasu: małpy (orangutany, wyjce, czepaki); torbacze z rodziny dydelfowatych; nadrzewne mrówkojady, gryzonie z rodziny wiewiórkowatych, latające węże; ptaki; motyle.
Poruszanie się między drzewami:
Chwytny ogon małp (wyjce, czepaki);
brachiacja - skoki małp bokiem z drzewa na drzewo; długie skoki np.: kolumbijskie ssaki - skoki na odległość 10m, gryzonie, wiwiórki - długie skoki na błonach lotnych rozpostartych między kończynami; smok latający - jaszczurka skacze szybując na błoniach skórnych rozpiętych na ruchomych żebrach, które w locie rozsówają się na boki;
korytarze powietrzne umożliwiające poruszanie się zwierzętom latającym: ptakom i nietoperzom;
ptaki - posiadają małe i krótkie skrzydła.
Zwierzęta odżywiające się liśćmi:
wyjce - liście są podstawą ich wyżywienia, nie musza go szukać rano zaznaczają dźwiękami teren na którym będą żerować;
leniwce dwupalczaste i trójpalczaste - mistrzowie osiadłego trybu życia i wolnego poruszania się, mechanizm obronny przed drapieżnikami: długie, jasne, stale wilgotne włosy pokrywają się glonami, co powoduje ich zabarwienie na zielono; podobnie jak niektóre małpy mają w żołądku bakterie celulolityczne umożliwiające trawienie twardych włókien.
Nietoperze: owocożerne, (drapieżne);
Małpy: większość przystosowana jest do poruszania się po drzewach, prawie wszystkie mają kończyny przednie dłuższe niż tylne, chwytne palce z przeciwstawnym kciukiem, silne ramiona, duże stopy pozwalające zachować równowagę.
Małpy człekokształtne, od innych wyróżnia je brak ogona: Gibony, Orangutany, Goryle(największe ich samce maja wielkie kły, potrafią zachować się groźnie, ale na ogół są łagodne ), Szympansy. Wszystkie małpy, z wyjątkiem samców goryli, nocują na drzewach ze względu na bezpieczeństwo. Żyją również na drzewach, wysoko - odżywiające się liśćmi, w niższych partiach te, które mają bardziej urozmaiconą dietę np. makaki, kapucynki.
Ptaki:
harpia wielka: ptak drapieżny, duży, wyst. wył. W lasach deszczowych Am. Pd.;
tukany - owocożerne, z charak. dziobem, Am Pd., Śrokowa, żywią się jajami i pisklętami innych ptaków;
papugi - ary, piony mądrogłowe, jedzą owoce nasiona, są barwnie upierzone, piskliwe. Nad brzegiem rzek, wyjadają grudki gliny by uzupełnić niedobory substancji mineralnych, oczyszczają z toksyn przewód pokarmowy;
dzioborożce - Azja, Afryka, prawie 50gat.;
gołębie - liczna grupa;
cudowronki - rajskie ptaki, samce-pokazy;
bukietnica - 80cm, śmierdzą „zgniłe mięso”;
Lorysa czarnogłowa (Lorius Lory) rodzina lory, rząd papugi. Zamieszkuje lasy deszczowe Nowej Gwinei i zach. wyspy Papui. Osiągają zaledwie 150-200g, rozpiętość skrzydeł 55cm, charak. jest krótki i zaokrąglony ogon. Bardzo trudno przystosowują się do nowych warunków życia, dlatego wyniszczanie tropikalnej dżungli stanowi duże zagrożenie życia populacji.
Kondor królewski (Sarcorhamphus) rodzina kondory, rząd sokołowe. Występuje w lasach deszczowych Ameryki Śr. i Pd., od centralnego Meksyku po pn. krańce Argentyny. Pożywienia szuka również na sawannie, gdzie łatwo wypatrzyć padlinę. Osiąga dł. Ciała 71-81cm, wagę 3,5kg, rozpiętość skrzydeł do 2m. Nie zakłada gniazd, jaja składa w spróchniałych pniach drzewa, gdzie przez 2 miesiące jest wysiadywane jajo przez oboje rodziców. Samica składa jedno jajo raz w roku lub rzadziej. Pisklę pozostaje w gnieżdzie około 3 miesiące. Jest samotnikiem, aktywnym w dzień. Żywi się padlina. Ma dość słabe nogi i szpony, które służą mu do biegania, a nie do chwytania zdobyczy, jednak dziobem rozerwie twardą i grubą skórę każdego zwierzęcia. Ma dobry wzrok i bdb. węch. Głowa i szyja kondorów jest nie upierzona. Nie wydaje żadnych głosów, potrafi tylko syczeć.
Park Narodowy Sekwoi (Sequoia sempervivens): Góry Sierra Nevada w Kaliforni. Należały do zbiorowisk trzeciorzędowych. Wiek współcześnie żyjących - około 3 tyś. lat. Długowieczność zawdzięczają korze o grubości do 60cm, która chroni przed szkodnikami i chorobami, a wysoka zawartość taniny nadaje czerwoną barwę i dodatkowo chroni przed owadami i grzybami. Odporność na pożary. Czasem przewracają się na skutek silnej erozji gleby wokół korzeni (mają stosunkowy płytki system korzeniowy). Od 1890 roku Park Narodowy Sekwoi, 1940 rok połączony z doliną rzeki Kings, kanion o stromych zboczach. Większość drzew ma nazwy pochodzące od znanych postaci St. Zjednoczonych: Grant, Shermann, gen. Lee, gen. Pershing, jest też grupa drzew zwana senatem.
Park Narodowy Virunga: Pod ochroną UNESCO od 1979 roku, ochrona lokalna od ponad 70 lat. Jeden z najbardziej znanych parków narodowych świata. Położony w paśmie górskim Mitumba w środkowej Afryce. Obszar tropikalny wysokogórski, na granicy klimatu równikowego wilgotnego z wiecznie zielonymi lasami na zachodzie i klimatu podrównikowego o zmiennej wilgotności z sawannami i lasami monsunowymi na wschodzie. Powierzchnia: 7900 km2 ; Wysokośc 798 - 5119m n.p.m. Podstawowa atrakcja turystyczna - goryle górskie, które można oglądać jedynie z przewodnikiem po uciążliwej wspinaczce przez wilgotny, często otoczony chmurami las górski do położony wysoko terenów zamieszkiwanych licznie przez te zwierzęta. Chronionych jest również wiele innych gatunków zwierząt: Słonie afrykańskie, nosorożce, bawoły, hipopotamy, okapi, gerezy białobrode(biało-czarne małpy). Dodatkową atrakcję stanowią stożki wulkaniczne, niektóre czynne do dziś np. Nyiragongo 3470m n.p.m. Zbocza wulkanów są często wykorzystywane pod uprawy ze względu na żyzne gleby wulkaniczne.
Manú: Pod ochroną UNESCO od 1987 roku. Powierzchnia 15328 km2, wysokość 365 - 4000m n.p.m. Położenie 100kmN od Cuzco, wschodnie obrzeża i przedgórze Cordillera de Carabaya pogranicze Andów i Amazonii w Ameryce Pd. Jeden z najbogatszych w skarby natury rejonów Nowego Świata. Od początku lat siedemdziesiątych niemal co roku publikuje się uaktualnioną listę gatunków. Do tej pory stwierdzono: 850 gatunków ptaków (1/10 światowej awifauny), 100 gatunków nietoperzy, ok. 500000 stawonogów (owady, skorupiaki wije). Na 1 ha przypada 200 gat. drzew, na 5 km2 około 1000 gat. roślin kwiatowych. Suma opadów 2000mm rocznie, wyżej do 4000mm. Piętra roślinne: selva - wiecznie zielony, wilgotny las równikowy, na wys. 1200m n.p.m., przechodzi w górski wilgotny las równikowy, kajman czarny (do 5m dł); ceja - powyżej 2400m n.p.m. Ceja de la Montana, bujne, mgliste lasy, małpy: wełniaki szare i tamarina wąsata; puna - 3200-3800m n.p.m., powyżej górskiej granicy lasu; wysokogórska roślinność stepowa, kępy traw; na obszarach suchych kolczaste krzewy i roślinność kobircowa. Taruki (zajmujące niszę koziorożca alpejskiego), bardzo rzadkie.
Obszar do lat 70-tych XXw. zamieszkiwany jedynie przez 4 plemiona indiańskie, później odkrycie złóż ropy naftowej, budowa dróg, wyręby lasu.
Park Narodowy Nahanni: Kraina mitów i tajemnic. Pod ochroną od 1978 roku. Pn. -zach. od Kanady, 30km od Nahanni Butte. Strefa borealnych lasów iglastych w klimacie umiarkowanym chłodnym o długich, mroźnych i suchych zimach i ciepłych latach. Powierzchnia 4766km2, Wysokość 180-264m n.p.m. Dojazd drogą powietrzną lub rzeką. Na małym terenie występują obok siebie pagórki, wąskie doliny, rozległe niziny z licznymi bagnami i jeziorami. Obecnie jest wiele ciekawych form geologicznych ukształtowanych działaniem wiatru, progów skalnych i wodospadów, które pokonuje rzeka Nahanni. Wodospad 100m wysokości - Virginia Falls. Obecnośc gorących źródeł powoduje powstawanie oaz klimatycznych o wyższej od otoczenia temp. i wilgotności powietrza. Tam pojawiają się ciepłolubne rośliny np. nawłoć, kroplik. Flora: 600 gat. roślin wyższych, gęste lasy świerkowe z udziałem topili i modrzewi; Na wyżej położonych terenach - tundra wysokogórska. Fauna: owce kanadyjskie, kozły śnieżne, łosie, jelenie wirgińskie, karibu, wilki, niedźwiedzie grizzly i baribale.
STREFA ŚRÓDZIEMNOMORSKA
Klimat: Obszary z przymrozkami; wiosna/lato brakuje opadów wysoka temp.max opadów jesienią i zimą suma opadów 700mm
Roślinność: Makia- wtórna roślinność, najbardziej charakterystyczne zbiorowisko roślinne śródziemnomorskie; zarośla krzewiaste różnej wielkości, wysokie i bujne 2,3,4-metrowe, suche kolczaste krzewy o skórzastych liściach „twardolistne” o charak. kserotermicznym, w zależności od występowania n.p.m. różna jest wysokość, nad brzegiem jest wyższa w górach niższa;
Oliwka - charakterystyczna, symbol obszaru śródziemnomorskiego;
Rośliny użytkowe: (olejki eteryczne, przyprawy) rozmaryn, drzewo poziomkowe, lawenda, czystek(pół.Pirenejski na Pn), tymianek, owoce, drzewa-dęby(ostrolistny,omszony),sosna (pina), orzeszki, eukaliptusy, kasztan jadalny;
LASY BOREALNE IGLASTE:
Obejmują największy obszar na kuli ziemskiej, są w niewielkim stopniu zmienione przez człowieka.
Klimat: Umiarkowanie chłodny, wilgotny, krótki sezon wegetacyjny. Gleby bielicowe wykształcone na różnej skale macierzystej; Słaba aktywność organizmów glebotwórczych znaczna część położona na wiecznej zmarzlinie;
Tajgę tworzą 4 rodzaje drzew: sosna, świerk, jodła, modrzew;
Domieszki stanowią drobnolistne drzewa liściaste z rodzajów: brzoza, topola, olcha i wierzba; Tworzą one niższy poziom koron.
Podszyt: jałowiec pospolity, podrosty drzew;
Runo leśne: wrzosowate, gruszyczkowate, paprocie, mchy, porosty;
Zróżnicowanie ekologiczne i geograficzne zależne od:
warunków glebowo -wodnych;
ostrości zim;
struktury dominacyjnej drzewostanu (tajga jasna -ze względu na prześwietlenie: modrzew, sosna; i ciemna: jodła i świerk-daja mniej światła wew. lasu);
TORFOWISKA:
niskie: korzystają z powierzchniowych wód gruntowych wód o wyraźnym ruchu poziomym, odczyn słabo kwaśny lub zasadowy, podłoże zasobne w sole mineralne, eutotroficzne;
wysokie: zasilane wodą z opadów atmosferycznych, odczyn kwaśny, podłoże oligotroficzne lub dystroficzne, ubogi skład florystyczny;
przejściowe: korzystają z wody z opadów atmosferycznych i z wód podziemnych, pośredni stan troficzny, roślinność charak. siedlisk ubogich, pośrednich i żyznych, mszary torfowcowe, zbiorowiska mszysto -turzycowe, krzewinkowe i leśne.
Charak. gatunki torfowisk: żurawina błotna, modrzewnica zwyczajna, borówka bagienna i brusznica, wełnianka pochwowata, przygiełka biała, turzyca bagienna, rosiczka okrągłolistna, wrzosiec bagienny, bagno zwyczajne, malina moroszka, krzewiaste brzozy, sosna.