16. Okres niemowlęcy - ogólna charakterystyka rozwoju ( okres noworodkowy, pozostałe

miesiące ).

LOKOMOCJA

3 m-c - > obrót z pleców na bok; 5 m-c -> z brzucha na plecy; 6 m-c -> z pleców na brzuch; 8 m-c -> samodzielne siadanie i pełzanie; 10-11 m-c -> prowadzą do raczkowania; 12-13 m-c -> chodzenie

POSTAWY CIAŁA

Od 0-3 m-c życia -> pierwotna kifoza

Od 3-4 m-c życia -> lordoza szyjna z umiejętnością trzymania głowy

Od 9-12 m-c życia -> lordoza lędźwiowa w efekcie pionizacja ciała.

Rozwija się aparat ruchu: kościec i mięśnie.

MANIPULACJA

Dziecko przechodzi od manipulacji niespecyficznej (dziecko nie uwzględnia struktury przedmiotu) w wieku niemowlęcym, do manipulacji specyficznej, stanowiącej podstawę zabaw konstrukcyjnych w wieku poniemowlęcym. Rozwija się kompetencja eksploracyjna dziecka.

CHWYT

łokciowo - dłoniowy -> na zasadzie symetrii dziecko wyciąga dwie ręce do przedmiotu ( 4-5 m-c)

dłoniowy - prosty -> chwyt małpi, nakładkowy, nie używa kciuka ( 6 m-c)

nożycowy -> odwodzenie i przywodzenie kciuka, utrzymuje po jednym przedmiocie w każdej ręce ( 7-8 m-c )

pęsetkowy -> ( 9- 10 m )

POCZĄTKI MYŚLENIA

Kształtuje się inteligencja sensoryczno - motoryczna. Której podstawową strukturą są schematy czynnościowe zmieniające swą postać w ciągu 2 pierwszych lat życia. Podstawową formą zachowania dziecka są relacje okrężne, podlegające rozwojowi. Odkrywa ono stałość i obiektywność przedmiotów w otoczeniu. Tworzą się pierwsze schematy funkcjonalnych obiektów i funkcjonalnych relacji. Przechodzi od rozwiązywania problemów metodą czynnego eksperymentowania do używania w tym celu kombinacji myślowych. Rozwija się zdolność do zastępowania symbolami nieobecnych przedmiotów i zjawisk.

KOMUNIKACJA

W wieku niemowlęcym rozwija się zdolność różnicowania się dźwięków mowy ludzkiej. W kontaktach konwersacjo - podobnych z matką dziecko odkrywa rytm komunikacyjny oraz otrzymuje materiał językowy niezbędny do uczenia się języka. W zachowaniu komunikacyjnym dominują środki niewerbalne: śmiechy, gesty, płacz, spojrzenia, ruchy ciała, mimika, wokalizacja czyni produkowanie dźwięków mniej lub bardziej zbliżonych do dźwięków mowy.

RELACJE RODZIC - DZIECKO

Źródłem przeżyć dziecka są jego kontakty z dorosłymi

• 1 m-c -> reaguje na podniecenie czy niepokój osoby która je karmi i odmawia przyjęcia pokarmu , wyraża

mimicznie zadowolenie czy też radość.

• 2 m-c -> ożywia się w kontakcie z dorosłymi, uspokaja się pod wpływem pieszczotliwego przemawiania.

• 3 m-c -> odwzajemnia uśmiech dorosłego; 4 m-c -> mimicznie wyraża złość czy smutek; 5 m-c -> reaguje strachem na nieznane osoby; 7 m-c -> potrzebuje zwrócić na siebie uwagę dorosłego płacząc, gaworząc; 8 m-c -> wyraża mimicznie strach; 10 m-c -> naśladuje ruchy dorosłego, włącza go do zabawy; 11,12 m-c -> wyraża mimicznie nieśmiałość, wstyd.

17. Rozwój aktywności i przystosowanie dzieci w 1 roku życia:

1. Rozwój ruchowy niemowlęcia:

1. rozwój motoryczny - kontrola ruchów głowy, siedzenie, przewracanie, chwytanie drobnych przedmiotów

2. rozwój lokomocji - umiejętność pełzania, raczkowanie, samodzielne stawanie, samodzielne kroki,

3. rozwój manipulacji - odruch chwytny, 4 stadia chwytania, koordynacja wzrokowo - ruchowa, schematy czynnościowe

2. Rozwój procesów poznawczych:

1. poznawanie najbliższego otoczenia - koncepcja rozwoju spostrzeżeń Szumana, świat monosensoryczny, potem polisensoryczny, eksperymenty dziecka z przedmiotem, czynności eksploracyjne

2. przejawy inteligencji - proces asymilacji i akomodacji

3. przygotowawcza faza rozwoju mowy - pozawerbalne formy komunikacji - gesty wskazujące, reprezentujące, komunikacja sotensywna, krzyk, postękiwanie

4. gruchanie

5. gaworzenie - echolalia

6. naśladownictwo słów - kojarzenie słów z przedmiotem, osobą

g) porozumiewanie się z dorosłymi - konswersacjopodobne kontakty, intersubiektywność pierwotna i wtórna

3. Rozwój emocjonalny i społeczny:

1. początki emocji i uczuć - uczucia krótkotrwałe, labilne, gniew, strach, zadowolenie, stan ogólnego podniecenia, przywiązanie, reakcje na inne dzieci

2. kontakty uczuciowe i społeczne - pojawia się uśmiech, tzw. kompleks radosnego ożywienia, wzrost potrzeby kontaktów społecznych

18. Kierunki rozwoju i osiągnięcia - wiek poniemowlęcy (2 - 3r.ż)

1. ROZWÓJ FIZYCZNY - ruchy dziecka składają się ze skomplikowanych, schierarchizowanych, specyficznych reakcji mięśniowych

a) ROZWÓJ UKŁADU NERWOWEGO

• ośrodkowy układ nerwowy( mózg, rdzeń przedłużony) - rozwija się szybko we wczesnych latach dzieciństwa, zasada gotowości - zdolność dziecka do wykonywania zadań ruchowych, zależna od dojrzewania neuronów i układów mięśniowego i kostnego

• lokomocja - zdolność przemieszczania się z jednego miejsca w drugie

2 - 3m.ż / unosi klatkę piersiową; 4 - 5m.ż / siedzi na kolanach dorosłego; 6 - 7m.ż / samo siedzi; 8 - 10m.ż / raczkuje; 11 - 12 m.ż / podciąga się do pozycji stojącej na meblach; 12 - 15m.ż / chodzi samo.

• chwytanie - ujmowanie przedmiotów między palce i przeciwstawiający się im kciuk

2 - 3m.ż / brak kontaktu aż przedmiotem; 4 - 5m.ż / tylko dotyka przedmiot; 6 - 7m.ż / chwyt dłoniowy; 9 - 10m.ż / wyższy chwyt dłoniowy; 11 - 12m.ż / chwyt między kciuk i pozostałe palce; 12 - 15m.ż / chwyt obcążkowy.

• stadium bazgrołów - rozwój tej czynności wymaga kontroli neuromięśniowej i koordynacji wzrokowo - ruchowej

2. ROZWÓJ UMYSŁOWY

a) stadium rozwoju sensoryczno - motorycznego wg J. Piageta

• AKTYWNOŚĆ ODRUCHOWA

• PIERWOTNE REAKCJE OKRĘŻNE

• WTÓRNE REAKCJE OKRĘŻNE

• KOORDYNACJA SCHEMATÓW WTÓRNYCH

• REAKCJE OKRĘŻNE 3 STOPNIA

• WYKRYWANIE NOWYCH SPOSOBÓW DZIAŁANIA ZA POMOCĄ KOMBINACJI MYŚLOWYCH

b) rozwój pojęć

• POJĘCIA KSZTAŁTU I WIELKOŚCI, PRZESTRZENNE, KLAS, CZASU

c) rozwój mowy - psycholingwistyka

• MOWA - akt fizyczny formowania i kolejno wypowiadanych dźwięków języka mówionego

• JĘZYK - system reguł gramatycznych i semantycznych, które sprawiają, że nasza mowa posiada znaczenie

• TEORIE ROZWOJU MOWY - behawioralna, uczenia się społecznego(Bandura), biologiczna(Chomsky)

• STADIA ROZWOJU MOWY - krzyk, głużenie i gaworzenie, holofraza(stadium jednego wyrazu),

wczesne zdania, zdania telegraficzne

d) myślenie konkretno - wyobrażeniowe

3. OSOBOWOŚĆ I ROZWÓJ SPOŁECZNY

a) przywiązanie - czemu sprzyja trzymanie na rękach, przytulanie, uśmiechanie ,...

b) rozwój ról społecznych związanych z płcią

• identyfikacja płciowa

• stereotyp roli płciowej

c) rozwój emocjonalny - emocje i zachowania emocjonalne

• płacz, śmiech i humor, lęk i niepokój

• gniew i agresja - pojawia się, gdy zablokowane są możliwości osiągnięcia danego celu.

20. Wiek przedszkolny- ogólna charakterystyka

1.Przedział czasowy:
Od 3 do 7 lat

2. Rozwój
Nadal występuje bardzo dynamiczny rozwój, pojawiają się problemy wychowawcze (problem dojrzałości szkolnej)

A) Motoryka
● Wzrost koordynacji, szybkości i precyzji ruchów, pojawiają się synkinezje, czyli przyruchy, albo ruchy towarzyszące ( przy wycinaniu, które wymaga precyzji dziecko, pojawiają się dodatkowe ruch np. poruszanie ustami)
● Pod koniec okresu wymaga się od dziecka by samo się ubierało jadło opanowało podstawowe nawyki higieniczne. (pod warunkiem prawidłowej opieki wychowawczej)

B) Procesy poznawcze
● Charakterystyczny jest rozwój spostrzeżeń, lecz występują problemy z analizą i syntezą danych. ( Np. problem z odwzorowaniem figur na papierze)
● Wzrasta zdolność rozumowanie, rozwiązuje proste zagadki, tworzy pojęcia. Dziecko jednak spostrzega rzeczy mało istotne, głównie to, co widzi lub to, co aktualnie przyciąga jego uwagę. Taki sposób myślenia nazywa się konkretno-obrazowym. Sposób ten jest nieodwracalny dziecko nie potrafi wrócić do punktu wyjścia.
-● Pojawia się zdolność rozumowania przyczynowo-skutkowego (pytania typu-co to jest?)

C) Mowa
● Zasób słownictwa wzrasta z 1000 do 4000 słów
● Zwiększa się liczba czasowników i przymiotników oraz wzbogaca się ich treść
● Postępuje gramatyzacja mowy
● Dzieci doskonalą zdolność komunikacji z bardzo ubogiej treściowo do bardziej bogatszych i dostosowanych do potrzeb jednak argumentacja jest słaba i bardzo emocjonalna często prowadząca do kłótni

D) Sfera emocjonalna
● przejawy emocji-są one jednak bardzo niestałe
● emocje wyrażane są werbalnie
● Wzrost znaczenia wyobrażeń w wyrażaniu emocji sprawia, iż dzieci boją się ciemności, snów
● Pojawia się ocena moralna i estetyczna
● Rozległa sfera kontaktu z rówieśnikami
● Nabierają znaczenia pewne nabyte cechy osobowości, ujawniają się pierwsze nastawienia i postawę wobec siebie, swojej i odmiennej płci

Najważniejsze osiągnięcia tego okresu - zdaniem M. Tyszkowej to:
● dążenie do samodzielnego i odpowiedzialnego podejmowania różnych działań,

● odczuwanie siebie samego jako podmiotu własnych działań i przeżyć,
● odkrywanie świata zewnętrznego innych ludzi,
● zdobywanie znacznego zasobu wiedzy o świecie,
● pojawienie się obok zabawy początków świadomego uczenia się i pracy.

21. Rozwój fizyczny i motoryczny dziecka w wieku przedszkolnym.

I Rozwój fizyczny:

● opada tempo najintensywniejszego rozwoju fizycznego

● ogólny wzrost ciała i zmiana jego proporcji

● ok. 5 roku życia- ok. 110cm wzrostu i 19,5kg masy ciała

● niewielkie różnice pomiędzy chłopcami a dziewczynkami w przebiegu rozwoju

● pod koniec 6 roku życia- obwód głowy to ok. 90% obwodu głowy dorosłego człowieka

● mózg rozwija się wraz ze wzrostem czaszki

● wypustki komórek nerwowych uzbrajają się w otoczkę mielinową

● wzrasta rozmiar i liczba dendrytów we wszystkich warstwach kory mózgowej

● poprawia się transmisja i łączenie się impulsów nerwowych

● rozwój mięśni- ok. 75% przyrostu ciężaru ciała

1. Zmiany fizyczne w okresie wczesnego dzieciństwa:

● sylwetka staje się szczupła i smukła przez gwałtowny wzrost długości ciała oraz udział
w licznych zajęciach fizycznych (rozwój budowy ciała i mięśni)

● zmiany form postawy ciała => wpływ czynników:

+ siła grawitacji (u dzieci centrum oddziaływań grawitacji znajduje się w tułowiu, wraz
z wiekiem przesuwa się ku dolnym partiom tułowia, co ułatwia utrzymanie równowagi ciała w pozycji stojącej)

+ typ budowy ciała (waga, wzrost, siła kości, jedność mięśni)

+ przebieg rozwoju (fazy rozwoju i stadialność)

+ interakcja ze środowiskiem (odżywianie, odpoczynek, aktywność)

● chodzenie - ciężar ciała przenosi się na wewnętrzną część stopy- zapadanie się stopy na powierzchni stawu

skokowego)

2. Wpływ odżywiania na rozwój.

● bardzo ważne jest zdrowe i prawidłowe odżywianie się

● zapotrzebowanie ok. 1400 - 1800 kcal/dobę

● podstawowe składniki pokarmowe: tłuszcze, białka, węglowodany, mleko, jajka, pełnowartościowe produkty

zbożowe, warzywa, owoce, pokarmy z wit. D i B complex

II Rozwój sprawności motorycznej

● Motoryka duża => wymaga koordynacji ruchów dużych partii ciała (upadanie, skakanie, zabawy na huśtawce,

bieganie)

● Motoryka mała => wymaga koordynacji działania drobnych części ciała, przede wszystkim rąk [przewracanie

kartek, pisanie, praksje (ruchy związane z posługiwaniem się narzędziami, wykonywane sprawnie)]

● rozwój mięśni

● coraz szybszy czas reakcji

● doskonalenie koordynacji wzrokowo-ruchowej

● pogłębianie się ogólnej świadomości własnego ciała

● obowiązek znajomości rodziców i opiekunów wydolności fizycznej dziecka , w celu umożliwienia mu jak

najlepszego rozwoju

● istnieje związek pomiędzy rozwojem fizycznym a dobrym samopoczuciem psychicznym dziecka (dbałość o

odpowiednie materiały i wyposażenie otoczenia, unikanie porównań i wywoływania presji na dziecku, cierpliwość

wobec malucha, ćwiczenie każdego rodzaju sprawności ruchowej

1. Stadia rozwoju

● rozwój sprawności motorycznej przebiega według sekwencyjnego wzorca

A) faza poznawcza- dziecko dąży do zrozumienia sprawności ruchowej. Krytyczna rola świadomości-> rozwijanie

pewnych strategii lub odwoływanie się do wzorców

B) faza skojarzeniowa- uczenie się metodą prób i błędów (błędy są później naprawiane). Strategia „co zrobić” z fazy

wcześniejszej, zmienia się w „jak to zrobić”

C) faza automatyczna- niewielka liczba błędów, czynności są już sprawnymi reakcjami (eupraksje- płynne,

automatyczne ruchy narzędziami)

2. Rozwój sprawności motorycznych i artystycznej twórczości

● wraz ze sprawnością motoryczną rozwija się sprawność manualna oraz spostrzegawczość dziecka

● prace artystyczne przyczyniają się do rozwoju precyzyjnych ruchów rąk (np. chwytanie- 1 rok życia- dziecko

trzyma kredkę mocno i prymitywnie. Ruchy całym ramieniem. 4 rok życia- kredka trzymana pewnie przez trzy

palce stopy, poruszana przez zgięcie i wyprostowanie palców

● pod koniec okresu przedszkolnego dzieci rysują rozpoznawalne dla odbiorców obrazki

● koło- następstwo kolistego bazgrania: później są linie poziome, pionowe, krzyże, kwadraty, trójkąty, romby

(kolejność według stopnia trudności)

● tworzenie daje dzieciom radość i satysfakcje

● pierwsze kształty i formy- izolacjonizm- niezależne znaki na papierze; nie mają wartości kojarzeniowej

(asocjacyjnej [trudne słowo])

● wraz z rozwojem form i kształtów, rośnie świadomość zakresów ruchów (ekonomia)

● wraz z wiekiem powstają konstrukcje różnych form i kształtów

● między 4-5 rokiem życia- pierwsze obrazy (w sensie takich poważnych przedsięwzięć na kartce A4)

● pierwsza rozpoznawalna konstrukcja to człowiek a raczej jego symbolizacja (koła i kreski)

22. Aktywność umysłowa dziecka w wieku przedszkolnym.

● myślenie konkretno-wyobrażeniowe

● myślenie nie stanowi jeszcze odrębnej, samodzielnej czynności poznawczej; jest podporządkowane zadaniom

praktycznym , przejawia się w rozwiązywaniu problemów podczas zabawy i codziennych zajęć.

● myślenie SYNPRAKTYCZNE związane z konkretnym celem

● w trakcie działania wykorzystuje narastające doświadczenie

● uświadamia sobie poszczególne składniki działalności własnej i cudzej (Szuman1955)

● łączenie czynności poznawczych z procesami myślowymi(przejście do działań celowych i zorganizowanych)

● kształtuje się umiejętność posługiwania narzędziami, intelektualizacja operacji narzędziowych

● od oglądowo-ruchowego i sytuacyjnego myślenia dziecko przechodzi do myślenia oglądowo-obrazowego opartego

na wrażeniach

● przekształcenie czynności pierwotnie zewnętrznych w wewnętrzne procesy podmiotu(L.S. Wygotski wiąże to

przeniesienie z teorią rozwoju społeczno-kulturowego

● 7-8r.ż. myślenie prelogiczne(Piaget) niezgodne z zasadami poprawnego rozumowania logicznego, nie potrafi

wyciągnąć wniosków na podstawie indukcji i dedukcja

● okres wyobrażeń przedoperacyjnych

● od 3r.ż. dziecko zaczyna posługiwać się indywidualnymi symbolami, opartymi na wyobrażeniach

● 4-5.5r.ż. szybki rozwój obrazów umysłowych , rozbieżność między obrazami statycznymi i transformacyjnymi

● brak rozumienia pojęć stałości w wieku 4-5, dopiero w wieku5-7.(7-8stalość masy, 9-10 stałość ciężaru, 11-12

stałość objętości)

● Powyżej 6 r.ż. czynności umysłowe organizują się w określone struktury logiczne

● po koniec wieku przedszkolnego potrafi składać, odwracać i łączyć elementy w obrębie jakiejś całości

Od 4r.ż. okres tzw. „myślenia magicznego”, występuje ANIMIZM - nadawanie cech żywych przedmiotom martwym, ANTROPOMORFIZM-doszukiwanie się w otoczeniu cech ludzkich, ARTYFICJALIZM - świat został stworzony dla zaspokojenia ludzkich potrzeb

● utożsamiają ruch z życiem-co się rusza jest żywe, a jak się zatrzyma będzie martwe

● w wieku 6 lat przechodzi od pojęć prostych do bardziej złożonych , od ogólnych do szczegółowych

● w wieku szkolnym posługują się pojęciami potocznymi, dopiero w wieku szkolnym opanowuje pojęcia naukowe

● genetyczna kolejność tworzenia definicji w wieku przedszkolnym z pr4zewagą definicji: celowych, użytkowych,

funkcjonalnych. Około 5r.ż. pojawiają się definicje opisowe

● około 5r.ż. mają tendencję o tworzenia zbiorów figuralnych (na zasadzie kojarzenia)

● 3r.ż.in tresuje się przyczynami, przewiduje skutki

● 5r.ż. uzasadnia swoje sądy i decyzje

● 4-5r.ż. dostrzegają nieodwracalność zdarzeń, 6-7r.ż. dostrzegają i uzasadniają

● 4r.ż. uczenie się prostych form wnioskowania

● Dynamika rozwoju rozumowania polega na wzbogaceniu i różnicowaniu się jego form wraz z wiekiem oraz na

zmianie stylu poznawczego w przebiegu tej czynności.

● 4-5r.ż. wykrywanie niedorzeczności w obrazkach, 6-7r.ż. uzasadnia i podaje właściwe rozwiązanie

● wyróżnia się 3 strategie uczenia się:

1. metodą prób i błędów

2. mieszana

3. optymalna

23. Rozwój społeczny i emocjonalny dziecka w wieku przedszkolnym.

ROZWÓJ EMOCJONALNY

• podst. Dla rozw. emocjonalnego dz. Są osiągnięcia w rozw. poznawczym, językowym, obrazu własnej osoby,

• 2 - 6 r.ż - dz. Rozumie coraz lepiej swoje emocje i innych osób, zdobywa zdolność regulowania ekspresji własnych emocji,

• 2r.ż wzrost zdolności i skłonności do mówienia o własnych emocjach, dzieci komentują i wyjaśniają reakcje emocjonalne innych osób,

• młodsze dzieci przedszkolne potrafią właściwie oceniać przyczyny podstawowych reakcji emocjonalnych (zwracają uwagę bardziej na czynniki zewnętrzne niż wewnętrzne)

• przewidują co może zrobić rówieśnik w zabawie , który przejawia określone emocje,

• uczą się umiejętności zaradczych (np. przytulanie się )

• wzrost świadomości

• w tym wieku na wyrażanie pozytywnych emocji maja wpływ rodzice, oni udzielają wskazówek co służy kulturowej kontroli emocji kształtowanie pozytywnych relacji interpersonalnych

• 2 - 3r.ż pojawia się duma, wstyd, wina, zazdrość, zakłopotanie

• do niektórych emocji potrzebna jest obecność innej osoby ( duma i zazdrość są wynikiem interakcji z otoczeniem)

• bardziej świadome znaczenia porażki (mogą cierpieć przez porównywania się do innych osób)

• w późniejszym wieku maja zdolność porównywania się z osobami słabszymi w celu podniesienia poczucia własnej wartości,

ROZWÓJ SPOŁECZNY

• z dwóch pkt widzenia: 1) jako integrowanie się dzieci w grupie społeczna (socjalizacja), 2) jako kształtowanie się jednostki w grupie (kształtowanie wzorów przezywania, myślenia, działania w różnych sytuacjach)

• socjalizacja opanowanie przez jednostkę wiedzy o swojej grupie oraz wiedzy o rolach społecznych, opanowanie przyjętych w tej grupie standardów i wartości

• dla dzieci w wieku przedszkolnym szkoła uczenia się społecznego jest zabawa (wg Wygotskiego) urzeczywistnianie potrzeb, realizacja motywów działania, dążeń dziecka,

• ważne są zabawy w role dziecko poznaję istotę danej roli, dziecko jest pozornie swobodne w zabawie, a tak naprawdę jest ograniczone przez ustanowione reguły,

• ewolucja zabawy to ewolucja stosunku dziecka do reguł ( od sytuacji pozorowanych z utajonymi regułami - mama , lekarz do sytuacji pozorowanych z jawnymi regułami - gra w szachy)

• przez zabawę dziecko eksploruje własną tożsamość płciową (dorośli na różne sposoby informują dziecko o jego płci przez imiona ubrania, zabawki , wystroje pokoju)

• zabawa to nawiązanie i rozwój kontaktów społecznych z rówieśnikami,

• dzieci w zabawie czuja się bardziej odpowiedzialne za wspólne działania

• 3-6r.ż stabilizacja zabaw samotnych i równoległych ( stanowią one połowę czasu przeznaczonego na zabawę)

• pod koniec okresu przedszkolnego dzieci są zdolne do zabaw zespołowych (wspólny cel i plan działania)

• zabawy tematyczne negocjowanie i kompromisy (rozwój umiejętności współpracy z innymi)

• wg Wygotskiego zabawa ma podwójny plan afektywny: dziecko odgrywa przeżycia bohatera a równocześnie samo przezywa odgrywanie roli nauka regulowania własnych uczuć i rozumienie uczuć innych osób

• w wieku przedszkolnym dzieci niezwykle rozumieją przyjaźń (przyjaciel to partner do zabawy, dzieci dzielą się zabawkami, kierują do przyjaciół prośby, pozdrowienia, i częściej ze sobą przebywają)

• stadia przyjaźni (wg Selmana) od 5r.ż do dorosłości :

• wczesne przyjaźnie maja charakter tymczasowości (pod uwagę brane są tylko czynniki zewnętrzne konfliktu, podejście egocentryczne)

• w kolejnym stadium dzieci widzą konflikty jako wywoływane przez jednego z partnerów (przeprosiny lub odejście wystarcza do rozw konfliktu)

• dorastający uważają dopiero, że konflikt ma źródło w samej przyjaźni i obie strony musza zaakceptować rozwiązanie

• badania wskazują ze przyjaźnie w wieku przedszkolnym cechuje wzajemność partnerów i niezależność od fizycznych uwarunkowań

• zachowania prospołeczne to empatia, udzielanie pomocy, działanie i współdziałanie korzystne dla innych a nie bezpośrednio dla osoby czyniącej dobro,

• empatia podzielenie doświadczeń emocjonalnych innych osób (dostrzeganie, rozumienie, podzielanie przeżyć innej osoby), u dzieci w tym wieku ma charakter stadialny (wg Hoffmana stadia rozwoju empatii):

• stadium 1 1r.ż - dziecko nie jest świadome istnienia innych osób (dziecko krzyczy jeśli inne dzieci tez krzyczy)

• stadium 2 2r.ż - dziecko świadome samego siebie jako odrębnej jednostki i jego reakcja na przeżycia innych zmienia się, trudności z utrzymaniem pkt widzenia innej osoby

• stadium 3 dziecko coraz lepiej rozumie polecenia językowe i inne symbole, empatyzacja z ludźmi dzięki językowi

• stadium 4 6-9r.ż - dzieci dostrzegają ze inni ludzie mają własne przeżycia i zauważają ze wiążą się z większym doświadczeniem, są świadome ze inne osoby są zdolne do empatyzowania z grupa osób i mogą zajmować się polityką czy pracą społeczną

• dzieci w wieku przedszkolnym zwracają uwagę na sytuacje w jakiej znajdują się inni

• dzieci w wieku 3-4r.ż są bardziej skłonne do zachowań prospołecznych w stosunku do osób z którymi maja koleżeńskie relacje

• dzieci starsze maja zdolność do empatyzowania z osobami których w rzeczywistości nie spotkały (bohaterami bajek, filmów)

• rodzice i wychowawcy obserwują u dzieci negatywne zachowania takie jak agresja i brak posłuszeństwa

• agresja działanie, które podejmowane jest z intencją szkodzenia innym,

• agresja u dzieci ma 2 formy: 1) instrumentalna występuje w dążeniu do osiągania czegoś upragnionego, popychanie innego dziecka, uderzanie, zanika wraz z wiekiem 2) wroga agresja zorientowana na osobę- sprawienie bólu innej osobie, wzrasta między 4 a 7r.ż

• różnic między zachowaniami chłopców a dziewczynek powiększają się w 2,3r.ż u dziewczynek zachowanie agresywne zmniejszają się do 2r.ż a potem nieznacznie rosną natomiast u chłopców ciągle rosną

• 1-2r.ż - wzrost agresji instrumentalne skierowanej na rodzeństwo (do18m.ż - dokuczanie i agresja fizyczna)

• pod koniec 2r.ż częściej dzieci dokuczają rodzeństwu niż zadają ból

• z wiekiem nasilają się formy agresji werbalnej - grożenie, dokuczanie, obrażanie

Kontakty z rówieśnikami a rozwój emocjonalny.

Badania H. Grunebauma i L. Salomona

1) wiek przedszkolny- jednokierunkowe asystowanie;

Dzieci mają już ulubionych kolegów i potrafią zaprzyjaźniać się. Jednak przyjaźń uzależniona jest od możliwości i woli kolegi do bawienia się w sposób, w jaki życzyłoby sobie dziecko

2) 6-8 r. ż. - partnerstwo oraz współdziałanie;

Dziecko może przeżywać członkowstwo w różnych grupach rówieśniczych doświadczając poczucia przynależności.

3) 9-12 r. ż. - przyjaźń i wymiana wynikająca z wzajemnego porozumienia.

30. Rozwój fizyczny i motoryczny dziecka w młodszym wieku szkolnym(7- 12)

● dzieci uzyskują kontrolę nad zdolnościami motorycznymi i doskonalą te, których nie potrafiły opanować

wcześniej, wzrasta ogólna koordynacja i równowaga, udoskonalenie rożnych form aktywności fizycznej

Rozwój fizyczny

● miedzy 6 i 8 r.ż. chłopcy wyżsi od dziewczyn w 9r.ż. różnice nieznaczne, po ukończeniu 9 r.ż. przeciętna

dziewczynka jest wyższa niż przeciętny chłopiec ten trend utrzymuje się aż do skoku rozwojowego w okresie

dorastania, kiedy chłopcy doganiają i następnie prześcigają dziew. pod względem wzrostu

● 8 r.ż różnice ciężaru ciała nieznaczne, w 9r.ż. dziew. cięższe, w okresie dorastania (skok rozwojowy) chł. ciężsi

● istnieją duże różnice indywidualne w tempie rozwoju fiz.

Zmiany w proporcjach ciała i wyglądzie zew.

● budowa ciała bardziej szczupła bo zmniejsza się grubości tk. tłuszczowej i zachodzą zmiany w jej

rozmieszczeniu

● po 6 r.ż. tułów jest 2x dłuższy i 2x szerszy niż po urodzeniu, żebra zmieniają swe położenie z poziomego na

bardziej ukośne, wzrost długości rak i nóg

● brak wyraźnych różnic w proporcjach ciała związanych z płcią

● zmiana struktury twarzy np. .czoło płaskie, szczeka wydłuża się i bardziej zarysowana, twarz powiększa się,

„szczerbaty uśmiech”, pomiędzy 11 a 12 r.z- żeby stale

Rozwój mięśni, szkieletu i narządów wew.

● chłopcy maja więcej tk. mięśniowej, dziewczynki tłuszczowej

● szybki jest wzrost mięsni (wskutek przeciążenia - liczne uszkodzenia)

● prawidłowy rozwój mięsni i nerwów = wzrost precyzji ruchu

● szkielet nadal tworzy ośrodki kostnienia, w których proces kostnienia w kości

● kości staja się twarde i sztywne dzięki minerałom wapniowi i fosforowi

● wzrost szkieletu szybszy niż mięśni i więzadeł wiec częste zwichnięcia stawów i wady postawy

● skokom rozwojowym często towarzysza bole mięśniowe

● ukl. krążenia rozwija się w ciągłym ale powolnym tempie

● częstość akcji serca obniża się, ciśnienie krwi podnosi, tętno w granicach 85-100uderzen na minutę, serce stale

rośnie aż do okresu dorastania

● mózg osiąga swa dojrzałą wielkość ale nadal nie jest w pełni wykorzystywany

● układ oddechowy pracuje bardziej ekonomicznie i ujawni większa elastyczność

● ukl. trawienny bardziej wydajny; wydalanie, wydzielanie, trawienie, wchłanianie bardziej uregulowane

Rozwój zdolności motorycznych

● proces usprawniania koordynacji ruchowej i udoskonalania płynności ruchów

● liczne osiągnięcia w zakresie tzw. dużej motoryki (angażującej cale ciało): od 6r.z.opanowane skakanie na

skakance, wrotki, rower; po 7 r.ż. bieganie, skakanie, rzucanie łapanie piłki, trafianie do celu

● tzw. mała motoryka ( koordynacja ruchów rak) rozwija się w wolniejszym tempie, dzieci nabierają biegłości w

pracach zręcznościowych, odręcznym pisaniu, czyszczeniu zębów, czesaniu, zawiązywaniu sznurówek, itp.

● następuje stopniowe eliminowanie niepotrzebnych ruchów

● od 6r.z chłopcy przewyższają dziew. w koordynacji oka i reki oraz oka i nogi

● dziewczynki w równowadze często przeganiają chłopców aż do 8 lat, później wyrównanie

● do ukończenia 6,7 lat szybkość chl i dziew wyrównana, później chłopcy szybciej

● zręczność i siła poprawia się z roku na rok, w sile chl przewyższają dziew

31. Rozwój poznawczy dzieci w młodszym wieku szkolnym 7-12 lat

Podstawowe znaczenie ma uwaga-dziecko mogąc skupić się na treści zadania, jest zarazem zdolne do zdobycia zorganizowanego doświadczenia.

Dzięki uwadze możliwe jest uzyskanie potrzebnych informacji, przetworzenie ich i zapamiętanie, za pośrednictwem:

• ukierunkowanego przeglądu eksponowanych bodźców (scanningu)

• eliminacji bodźców zbędnych lub nieadekwatnych do oczekiwań

• zahamowania działań impulsywnych

• selekcji i kontroli reakcji właściwych

Do 5 r.ż. - uwaga mimowolna

5-7 r.ż - uwaga kontrolowana przez wewnętrzne reguły poznawcze.

W miarę dojrzewania dzieci staja się : systematyczne, elastyczne, coraz mniej egocentryczne, stosują wiedze w praktyce.

Stopień skupiania uwagi ma odzwierciedlenie w postępach w nauce.

Dalszy rozwój pamięci.

Pamięć mechaniczna pamięć logiczna

• Tendencja do porządkowania i kategoryzowania informacji

• Doskonalenie zapisu i organizacji inf. (reprezentacje pojęciowe)

• Starają się zrozumieć treść tego czego się uczą

• Samodzielna analiza, przekształcanie

• Stosowanie metapamięci w zróżnicowany sposób

• Wykorzystują strategie pamięciowe:

• Do momentu rozpoczęcia nauki- strategie niewerbalne, np. dotykanie, wskazywania palcem

• Między 6-7 r.ż. a 10r.ż.- wyliczanie, powtarzanie, semantyczne organizowanie, tworzenie wskazówek, opracowywanie(elaboracja)

• 10 r.ż. hierarchiczna kategoryzacja

Zmiany w zakresie myślenia,

• myślenia przedoperacyjnegodo stadium operacji konkretnych

• myślenie logiczne

• wnioskowanie o charakterze przyczynowo-skutkowym

• myślenie przyczynowo-skutkowe możliwe jest dzięki: zdolności do wewnętrznego odwracania czynności, decentracji i tworzenia sekwencji słownych, ruchowych i myśleniowych oraz tworzenia serii

Rozwój moralny

Model J. Piageta

1.Stadium realizmu moralnego (5-7 r.ż.)

• moralność heteronomiczna- reguły społeczne narzucone z zewnątrz

• Immanentna sprawiedliwość- przy złamaniu czy naruszeniu reguły zawsze towarzyszy kara

• Kryterium odpowiedzialności obiektywnej

2.Stadium relatywizmu moralnego (8-11 r.ż. )

• traktowanie reguł społecznych jako umów stworzonych przez ludzi dla określonych celów

• stosowanie norm zależnie od sytuacji, np. kłamstwo w szlachetnych celach

• moralność autonomiczna- 10- 11 r.ż., postępowanie zgodne z wyznawanymi przez siebie normami

• okres moralnego pryncypializmu- satysfakcjonujące postępowanie zgodne z normą

Stadia w rozwoju moralnym według L. Kohlberga

1.Moralnośc przedkonwencjonalna - poniżej 9 r.ż. , przyjmowanie przez podmiot egocentrycznej perspektywy

2.Wzajemna korzyść w interakcjach z innymi

3.Moralność konwencjonalna - umiejętność przejęcia punktu widzenia członka grupy społecznej

4.Dominacja perspektywy ”Prawa i porządku społecznego”- ścisłe przestrzeganie praw i obowiązków

32. Rozwój społeczny i emocjonalny dziecka w wieku 7-12 lat

Rozwój społeczny

1.Rozwój społecznych relacji z innymi

• kontakty społeczne na terenie klasy szkolnej i poza nią jednym z najważniejszych tematów dziecięcych rozmów i wypowiedzi

• H.Sullivan - wyodrębnił szereg wewnętrznych procesów przez które dziecko wypracowuje sobie własne standardy, zastępując nimi dotychczasowe:

• społeczne podporządkowanie się

- początkowo dziecko ocenia swoich rówieśników kierując się tym jak są oni postrzegani przez osoby reprezentujące społeczny autorytet (policjant, dyrektor)

-później pojawia się społeczna akomodacja- proces uświadamiania sobie, że między ludźmi istnieją różnice

• różnicowanie osób będących źródłem autorytetu ,wynikające z porównywania ich miedzy sobą a także określonych klas osób z innymi

- pojawia się tendencja do uzgadniania treści swej świadomości z przewidywanymi oczekiwaniami innych

- internalizacja wzorców kontroli czynności

2.Rola grupy rówieśniczej w życiu dziecka

1. Grupa a socjalizacja

• stopniowe liczenie się z opinia kolegów

• rówieśnicy staja się modelami wzorów myślenia , spostrzegania, oceniania i reagowania, i sposobów komunikowania się, maja wpływ na postawy , preferencje i wybory

• grupa uczy dziecko pojęcia normy i posłuszeństwa wobec norm jawnych ,a później także i ukrytych

• grupa umożliwia trening ról społecznych

• otoczenie społeczne oddziałuje na dziecko przez system kar i nagród i mechanizmy tzw. Wpływu społecznego

Grupa a rozwój umiejętności społecznych

• lepsze rozumienie sytuacji społecznych

• poszerzenie wiedzy o ludziach i zjawiskach społecznych

• rozwój w zakresie wnioskowania społecznego

• poznawanie i trening nowych zachowań

• grupa odgrywa role w przyswajaniu przez dziecko norm społ. dot. funkcjonowania w układach wzajemnie zależności :komunikowanie się, okazywanie i doświadczanie przyjaźni, podporządkowanie i kierowanie innymi

• Wygotski- relacje podczas uczenia się pełnią funkcję stymulatora rozwoju emocjonalnego, poznawczego, społ., moralnego,

• typowe formy zabaw z innymi tworzą atmosferę dla nowych umiejętności

3. Kontakty z rówieśnikami a rozwój emocjonalno-społeczny

• w kształtowaniu się kontaktów interpersonalnych wyróżniamy trzy stadia

1. wiek przedszkolny-jednokierunkowe asystowanie : dzieci mają ulubionych kolegów, przyjaźń u uzależniona od kolegi

2. 6.-8.r.ż. - partnerstwo i współdziałanie : członkostwo w różnych grupach, opanowywanie agresji

3. 9.-12.r.ż. - przyjaźń i wymiana wynikająca z wzajemnego porozumienia : bliskie przyjaźnie z os. tej samej płci , pod koniec okresu późnego dzieciństwa przyjaźnie z os. płci przeciwnej

4. Znaczenie akceptacji ze strony rówieśników

• istnienie związku między doznawaniem sukcesów lub porażek na terenie grupy a poczuciem kompetencji, oraz akceptacją i szacunkiem ze strony grupy (Erikson)

• akceptacja ze strony klasy związana z eksponowanymi społecznie osiągnięciami dziecka

• na akceptację ze strony grupy mogą liczyć dzieci które osiągają sukcesy w zadaniach i sprawnościach cenionych przez nauczycieli i rówieśników

• bycie mało atrakcyjnym , doznawanie porażek może wpływać ujemnie na samopoczucie, powodować pesymistyczne spostrzeganie siebie

• doznawanie niepowodzeń społecznych prowadzi do przekonania że się jest niegodnym akceptacji, ta obawa przed odrzuceniem jest powodem zachowania dystansu, a w efekcie poczucia osamotnienia

Rozwój emocjonalny

• rozszerza się krąg przedmiotów, zjawisk, zdarzeń i spraw które wywołują u dziecka reakcje emocjonalne

• zmienia się i różnicuje w sposób istotny charakter jego emocjonalnych doznań

• rozwój procesów poznawczych dokonujący się w związku z procesem uczenia się rozwija uczucia poznawcze, kształtuje zainteresowania

• panowanie nad emocjami w sytuacjach szkolnych ,wobec rówieśników, pohamowanie ich i zaplanowanie

• zdolność do przeżywania trwających dłużej stanów emocjonalnych lub nastrojów uczuciowych, mogą być pozytywne i negatywne

• stwarzanie warunków do aktywności ruchowej powoduje u dziecka pozytywny nastrój

• hamowanie aktywności powodem „wybuchów” afektu

• przyczyną złego samopoczucia- niepowodzenia szkolne

• najwyższa formą życia emocjonalnego są rozwijające się uczucia wyższe - trwały , określony i uświadomiony w pewnym stopniu stosunek emocjonalny do ludzi, przedmiotów, zjawisk

powstawanie i przejawianie się emocji i uczuć wyższych : poznawczych, moralnych , estetycznych i społecznych ma szeroki podstawy biologiczne i społeczne.

Rozwój moralny wg Piageta:

● Heteronomia-moralność przymusu lub realizmu moralnego(uznaje sprawiedliwość wszelkich nakazów i zakazów

wydawanych przez dorosłych, posłuszeństwo w obliczu widma kary albo niezadowolenia rodziców)

● Autonomii -moralność współdziałania i współpracy.

● Sądy moralne i postawy kształtują się i krystalizują się w sytuacjach życia społecznego dziecka.

● ANOMIA-zwracanie uwagi na przykrość lub przyjemność jaką wywołuje dane zachowanie

● HETERONOMIA- świadomość obowiązywania zasad moralnych, ale ich akceptacja odbywa się pod naciskiem

autorytetu

● SOCJONOMIA- przestrzeganie norm uzależnione jest od zjawisk z życiu społecznym jednostki

● AUTONOMIA- najistotniejsze jest wewnętrzne przekonanie jednostki o słuszności stosowanej zasady

● Interioryzacja norm moralnych dokonuje się stopniowo i przebiega łącznie z rozwojem uczuć społeczno-

moralnych.

● PRYNCYPIALIZM MORALNY- uznawanie norm i przestrzeganie ich nie ze względu na środowisko społeczne,

lecz dla nich samych.

● przystosowanie jednostki do wymagań otoczenia kształtuje się w wyniku funkcjonowania społecznego.Wytwarzają

się względnie stałe, dające się przewidzieć reakcje jednostki na określone sytuacje. Zachowanie dzieci jest sprawą

bardzo złożoną i trudną do przewidzenia.

34. Problemy rozwojowe i wychowawcze wieku młodszego szkolnego.

Jest to okres pomiędzy 6 a 12 r.ż nazywany przez E. Eriksona wiekiem pracowitości albo poczucia niższości (jest związany z kształtowaniem się poczucia kompetencji i skuteczności w działaniu).

1. ROZWÓJ ROCESÓW POZNAWCZYCH.

• czytanie, pisanie, liczenie

Dziecko w tym okresie musi już charakteryzować się dojrzałością szkolną. Jest to okres nauki czytania i pisania co wymaga niezbędnych zdolności w zakresie analizy i syntezy wzrokowej i słuchowej, odpowiedniego poziomu słuchu fonetycznego, i wymowy głosek, sprawności manualnej i koordynacji wzrokowo-ruchowej.

Początkowo jest to jedynie graficzne odwzorowywanie, potem pisanie ze słuchu aż do zapisywania własnych zdań i automatyzacji tych czynności.

• uwaga, pamięć, myślenie

Uczenie się ukierunkowywania uwagi, systematyczności i elastyczności.

Pamięć z mechanicznej przechodzi w logiczną, początek porządkowania i kategoryzowania informacji.

Przejście od stadium myślenia przedoperacyjnego do stadium operacji konkretnych.

Pojawienie się myślenia logicznego, pozwalającego na wnioskowanie przyczynowo-skutkowe.

Zdolność do decentralizacji poznawczej (ujmowanie rzeczywistości z różnych punktów widzenia).

• rozwijanie pojęć potocznych, przydatnych w codziennym życiu

• rozwój rozumowania moralnego

przejście od realizmu moralnego do relatywizmu poprzez początkowe rozumienie nienaruszalności i stałości reguł , odpowiedzialności obiektywnej (czyli liczenia się tylko ze skutkami a nie motywami czynu) do moralności autonomicznej.

• uczenie się ról kobiecych i męskich

Dziecko zaczyna budować w sobie model zachowania właściwego dla własnej płci, zaczyna ulegać stereotypom przekazywanym przez otoczenie.

• uczenie się sprawności fizycznych, potrzebnych w codziennych zabawach

Potrzeba aktywności jest bardzo duża, a dziecko uczy się ją ukierunkowywać do konkretnych zadań.

2. KSZTAŁTOWANIE SFERY DZIAŁAŃ, DZIECKO JAKO SPRAWCA DZIAŁAŃ.

Rozwój kompetencji związanych ze skutecznym działaniem.

• rozwija się pracowitość, systematyczność ( poprzez stałe zadania, obowiązki, celową aktywność) i samodzielności (osiąganie niezależności osobistej). W wyniku różnych czynności wzbogaca się wiedza dziecka o sobie, o sposobach rozwiązywania problemów.

• komunikacja słowna staje się bardziej złożona

• wzrost zdolności do kierowania się regułami, wzmożona fascynacja rozpoznawaniem reguł

• dziecko nabywa przekonanie o własnej skuteczności, jeśli jednak zostaje ono zaburzone poprzez niepowodzenia pojawia się poczucie niższości

3. ZMIANY W DOŚWIADCZENIACH SPOŁECZNYCH.

Jest to okres wejścia w nowe środowisko (poza bezpośrednim wpływem rodziców) i przyjęcia roli ucznia.

• uczenie się przebywania z rówieśnikami

Dziecko zaczyna być np. w przedszkolu uczestnikiem grupy zadaniowej, ważne jest dla niego akceptowanie przez grupę, występuje przyswajanie standardów grupy rówieśniczej, uczenie się norm by być lubianym, akceptowanym.

• rozwijanie postaw wobec grup społecznych, instytucji, kategorii społecznych np. pracy, zawodów

4. ROZWÓJ OSOBOWOŚCI.

• wytwarzanie zdrowych postaw wobec siebie i wzrastającego organizmu

Dziecko potrafi w elementarnym stopniu zadbać o siebie i dostosowywać ta troskę do zewnętrznych okoliczności.

• kształtowanie świadomości siebie jako podmiotu własnych działań

Gromadzenie doświadczeń poprzez porównywanie siebie z innymi, siebie w różnych rolach i perspektywach, swoich różnych stanów podczas pełnienia określonej roli.

Rozwój poznawczy u Piageta:

• Istotą rozwoju poznawczego jest rekonstrukcja i reintegracja wcześniejszych sposobów myślenia i kształtowanie się nowych, bardziej adekwatnych i zrównoważonych struktur poznawczych. Przejście od jednostronnego sposobu myślenia związanego z czynnościami na przedmiotach, poprzez odwracalne operacje umysłowe na reprezentacjach konkretnych przedmiotów i zdarzeń do myślenia abstrakcyjnego i hipotetyczno-dedukcyjnego.

• Asymilacja polega na włączeniu struktur zewnętrznych do już istniejących struktur wewnętrznych.

• Akomodacja to proces polegający na dostosowaniu już istniejących struktur wewnętrznych do struktur asymilowanych.

• Operacje formalne, jako „operacje na operacjach”, tworząc zamknięty system działań logicznych, są (zdaniem Piageta) najlepiej zrównoważonymi formami poznania.

• Rozwój poznawczy człowieka przebiega w sposób nieodwracalny w stałej sekwencji zdefiniowanych przez niego stadiów, w kierunku operacji formalnych.

• Rozwój człowieka po adolescencji polega na stopniowym konsolidowaniu i stabilizowaniu się formalnych sposobów rozumowania logicznego lub na wyrównywaniu ewentualnych opóźnień rozwojowych.

Rozwój procesów spostrzegania

Piaget: rozwój spostrzeżeń dokonuje się według tych samych praw jakościowych w całym życiu człowieka, a zmiany zachodzące z wiekiem w efektach spostrzegania mają jedynie charakter ilościowy i są ciągłe

Wraz z doskonaleniem się percepcji u dzieci i młodzieży obserwujemy wzrost pojemności uwagi, która leży u podstaw procesów przetwarzania informacji i może powodować wzrost efektywności spostrzegania

Niedoskonałość percepcji może być efektem kłopotów z podzielnością a także selektywnością uwagi

Pamięć

• Sensoryczna. Ostrość widzenia lub też wrażliwość słuchowa, bardzo słaba u niemowląt, wyraźnie poprawia się w dwóch początkowych latach życia. W średnim dzieciństwie efekty adaptacyjne systemów widzenia i słyszenia wykazują właściwości porównywalne z wrażliwością sensoryczną ludzi dorosłych. Wrażliwość ta jest coraz mniejsza w dorosłości i szczególnie w okresie starzenia się człowieka.

• Krótkotrwała. Po okresie dorastania zakres pamięci bezpośredniej w zadaniach wymagających odtworzenia szeregu wprost, nie ulega większym zmianom, aż do późnej starości

• Długotrwała. Wraz rozwojem myślenia i zdolności jednostki do organizowania treści efekty pamięciowe są bardziej trwałe, aż do okresu dorastania. W dalszym życiu trwałość efektów zapamiętywania pogarsza się.

12. Poznawczo-rozwojowa teoria Piageta

Rozwój inteligencji i dominujące w niej rodzaje struktury:

1. Inteligencja sensoryczno-motoryczna (0-2 r.ż):

Schemat czynnościowy-wewnętrzny schemat, który dziecko wykonuje np. Schemat postukiwania, podrygiwania(schemat czynności wtórnych), ssania(schemat czynności pierwotnych);

● stałość i obiektywność przedmiotu;

● asymilacja funkcjonalna- klasy obiektów (np. przedmioty do potrząsania),

asymilacja uogólniająca- przenoszenie danego odruchu na inne przedmioty;

asymilacja różnicująca-relacja między elementem oznaczającym i oznaczanym

● funkcja symboliczna-zdolność do przywoływania nieobecnych przedmiotów i zjawisk

2.Wyobrażenia przedoperacyjne (2-6/7 r.ż):

Schemat oglądowy-związany z percepcją, szczególna uwaga przypisana wyglądowi rzeczy i zjawisk;

Schemat umysłowy-określanie relacji między częściami w całości-orientacja w przestrzeni

3.Operacje konkretne (7-11/12 r.ż):

Operacje konkretne- rodzaj czynności umysłowych przebiegających na podanych informacjach

● myślenie logiczne

● zdolność do decentracji

Rozwój dokonuje się w toku asymilacji i akomodacji; ma charakter ciągły; każda poprzednia struktura jest podstawą budowania następnej; jeden etap warunkuje pojawienie się następnego.

26 Dojrzałość szkolna jako problem psychologiczny. (problem ewentualnych zmian w edukacji związanych z obniżeniem poziomu obowiązków).

• Pomyślny przebieg kształcenia(od 6 roku życia), jego powodzenie zależy od stanu, w jakim dziecko 6-7 letnie do niego przystępuje, zależy od gotowości dziecka do podjęcia nauki, od jego dojrzałości szkolnej.

• Start dzieci do nauki szkolnej jest nierówny. O przygotowaniu do podjęcia obowiązków szkolnych rodzice muszą pomyśleć nie w wieku 7 ani 6 lat, lecz praktycznie już w chwili jego urodzenia. Rzeczywiste przygotowanie do szkoły zaczyna się już wtedy. Składa się ono z dwóch etapów:
  a) długofalowego, obejmującego cały wiek przedszkolny
  b) bezpośredniego, dokonującego się w ostatnim roku przed rozpoczęciem nauki, a szczególnie nasilonego w miesiącach poprzedzających przekroczenie progu szkolnego.

• W wieku 7 lat zachodzą bardzo istotne zmiany ilościowe i jakościowe w całym rozwoju fizycznym i psychicznym dziecka. W naszym systemie szkolnym i przy naszej strukturze programowej zmiany te łączą się z faktem rozpoczęcia nauki. Dziecko osiąga wtedy dojrzałość szkolną.

• Zastanawiając się, czy dziecko jest dojrzałe do nauki szkolnej, należy wziąć pod uwagę trzy aspekty wchodzące w skład rozwoju psychofizycznego dziecka. Są to:
  - rozwój umysłowy ;
  - rozwój fizyczny ;
  - rozwój społeczny.

• Jeśli cały rozwój psychiczny i fizyczny dziecka jest prawidłowy, to w wieku 6-7 lat jest ono zdolne do podjęcia obowiązków szkolnych.

• Na dojrzałość szkolną składają się więc wpływy czynników biologicznych, środowiskowych, wychowawczych.
  

• Przez prawidłowy rozwój psychiczny rozumiemy odpowiedni do wieku dziecka:

- zasób pojęć

- wiadomości

- stan mowy z uwzględnieniem zasobu słów oraz prawidłowej artykulacji
- swobodą wypowiadania się
- zdolność zapamiętywania

- zdolność myślenia przyczynowo-skutkowego i wnioskowanie.

• W przypadku dziecka wstępującego do szkoły konieczne jest, aby:

- miało już wyrobioną zdolność koncentracji uwagi,
- umiejętność uczenia się „na żądanie”, a nie według potrzeby
- umiejętność odtwarzania prostych kształtów, co wymaga odpowiednio sprawnej ręki.

• Bardzo istotną rzeczą jest odpowiednia motywacja i zainteresowanie nauką, szkołą.

• Z chwilą rozpoczęcia nauki zmienia się środowisko dziecka oraz stawiane mu wymagania..

• Dla wszystkich dzieci początek nauki stanowi bardzo ważny okres w ich życiu. Zmianie ulega cała psychika dziecka. Siódmy rok życia, ustalony jako wiek, na który przypada obowiązek szkolny, ma swoje uzasadnienie w prawach rozwoju psychicznego dziecka.

• Fakt prawidłowego działania narządów zmysłowych ma bardzo istotne znaczenie dla należytego przystosowania się dziecka do wymogów szkoły i pracy w szkole.

• Dla prawidłowego rozwoju sfery uczuciowej dziecka istotny jest okres przedszkolny. Dzieci chodzące do przedszkola mają znacznie łatwiejszą sytuację w przystosowaniu się do nowych warunków.
  

• Biorąc pod uwagę fakt, że losy dziecka w szkole pod wpływem wielu czynników mogą się zmieniać w sposób mniej lub bardziej korzystny dla niego, należy przyjąć, że dojrzałość szkolna stanowi problem nie tylko przy wstępowaniu do szkoły, ale przez cały okres nauki, szczególnie zaś przy przejściu dziecka do nowych etapów nauczania.

28. Problem adaptacji dziecka do szkoły (aspekt 1-szych doświadczeń, ich wpływ na dalsze losy).

● rozpoczęcie nauki szkolnej związane jest z przełomem

● zmiana środowiska związana jest z koniecznością przystosowania się do nowych warunków

● dziecko 7-letnie dysponuje niewielkim zasobem umiejętności i strategii przystosowawczych

● J. Piaget wyróżnił ASYMILACJE (proces polegający na włączaniu inf. z zewnątrz do struktur wewen. organizmu,

których podstawowa forma jest schemat) i AKOMODACJE (przekształcanie schematu, włączanie inf. z zewnątrz

do schematów, które jednostka posiada, lub do schematów, które jednostka pod wpływem inf. wypracowuje)

● wpływ na przystosowanie maja czynniki ENDOGENNE (płeć, wiek, indywidualne cechy układu nerwowego, stan

zdrowia, ogólny poziom psychoruchowego rozwoju dziecka) oraz czynniki EGZOGENNE (środowisko szkolne,

domowe)

● przystosowanie szkolne utrudniają: opóźniony rozwój inteligencji, dysharmonijny rozwój psychiczny, zaburzenia

dynamiki procesów nerwowych, opóźniony poziom analizy/syntezy wzrokowej/słuchowej, nieprawidłowa opieka

rodzina, brak współpracy rodziny i szkoły

● dziecko musi się zapoznać z nowym budynkiem, rozmieszczeniem sal lekcyjnych, poznaje nowych kolegów i

nauczycieli

● pierwsze doświadczenia dziecka maja istotny wpływ na jego dalszy rozwój: dziecko, które źle się czuje w szkole,

będzie później zamknięte w sobie, może mieć problemy z nauka i problemy w kontaktach z rówieśnikami,

zaniżoną samoocenę itd.

● istota role odgrywa nauczyciel-powinien być miły, sympatyczny, pomocy, dawać dziecku oparcie

● takie problemy maja nie tylko dzieci, które pierwszy raz idą do szkoły, ale także dzieci, które w wyniku reformy

częściej niż kiedyś są zmuszone do zmiany szkoły (egzamin po 6 klasie szkoły podst., gimnazjum, liceum)

15

---