Wykład 1 26.02.2009
Cz.1. zarys teorii systemów krajobrazowych
KRAJOBRAZ -
ponad 100 definicju krajobrazu
KRAJOBRAZ -
To całościowa charakterystyka regionu Ziemii (Humbold 1850 ; Prof. Wilgat 1965) - po 115 latach Prof. Wilgat przytoczył tą samą teorię co Humbold , czyli przez ponad 100 lat sposób spostrzegania krajobrazu nie zmieniał się .
KRAJOBRAZ -
To scalony obraz środowiska naturalnego i antropogenicznego regionu (Bogdanowski 1976)
KRAJOBRAZ -
To złożony przestrzennie geokompleks o swoistej strukturze i wewnętrznych powiązaniach (Kondracki ; Richling 1983)
GEOKOMPLEKS -
Fragment przestrzeni w obrębie którego wszystkie komponenty środowiska geograficznego wykazują duże wewnętrzne podobieństwo cech
Komponenty :
- geomorfologia , rzezba terenu , pokrywa glebowa , stosunki wodne i topoklimat , szata roślinna
KRAJOBRAZ -
Stanowi heterogeniczny fragment terenu , złożony z powiązanych wzajemnie ekosystemów . Krajobrazy powtarzają się w przestrzeni w złożonej formie - np dolin rzecznych , krajobrazy pojezierzy (Forman ; Gordon 1986)
Ekosystem - to zespół żywych organizmów tworzących biocenozę łącznie ze wszystkimi elementami środowiska nieożywionego, czyli z biotopem (podłoże, woda, powietrze (środowisko zewnętrzne)
KRAJOBRAZ -
Należy traktować dwojako jako : fenosystem charakteryzujący się łatwo obserwowanymi i mierzalnymi strukturami oraz jako
Bernardes dokonał próby syntezy .
3 sposoby pojmowania krajobrazu :
1. systemowego 2. geokompleksowego 3. obraz
Zaproponował aby krajobraz traktować dwojako jako fenosystem - jako fizjonomiczny system form przestrzenny i jako kryptosem - system ukryty .
KRAJOBRAZ -
Jest całością przestrzenno-czasową , obejmujący różne układy hirarchiczne wzajemnie ze sobą powiązane .
Najczęściej wyróżniamy 3 takie układy :
A / abiotyczny
- Dotyczy obiektów i relacji przestrzennych wyróżnianych na podstawie ich charakterystyki abiotycznej .Występuje w komponentach przyrody nieożywionej .
B / biologiczny
- Obejmujący określone grupy organizmów i ekosystemy wraz z łączącymi je związkami funkcjonalnie-przestrzennymi .
C / antropogeniczny
- Obejmujący elementy krajobrazu wytwarzane lub przekształcane przez człowieka .
SYSTEM
KRAJOBRAZOWY -
To zespół elementów biotycznych i abiotycznych , antropogenicznych krajobrazu , wykazujących wysoki poziom zależności . Między zespołem komponentów krajobrazowych i otoczeniem zachodzi stała wymiana energii , materii i informacji zarówno w jednym jak i między krajobrazami
WSPÓŁCZESNY
KRAJOBRAZ -
Powinien być traktowany jako system kontrolowany przez człowieka , ponieważ jego podstawowe składowe są w całości lub części kontrolowane przez człowieka procesie kontrolowania i użytkowania .
Aby go opisać posługujemy się :
MODELAMI KRAJOBRAZU -
To wyidealizowany opis krajobrazu , opis jego struktury i funkcji. Każdy model próbuje pokazać w sposób uproszczony wybrane cechy struktury i funkcji krajobrazu .
Cz. 2 wspólna problematyka badawcza wielu dyscyplin naukowych
Krajobrazem zajm się liczne dyscypliny naukowe . Główny problem badawczy jakim zajm się
Dyscypliny to próba odpowiedzi na pytanie : jaką ma strukturę i jak funkcjonuje system antropogeniczny na poziomie krajobrazu .
Główny cel badań to :
Zastosowanie wiedzy o strukturze i funkkcjonowaniu systemów krajobrazowych do zarządzania systemami przyrody i kształtowanie zagospodarowania przestrzennego . Wiedza jest nam potrzebna , ponieważ rosną potrzeby społeczne na podstawie charmonijnego planowania przestrzennego , kształtowania trwałego , zrównoważonego rozwoju .
NAUKI ZAJMUJĄCE SIĘ BADANIAMI KRAJOBRAZU :
geografia fizyczno-kompleksowa
- Geografowie badają strukturę i funkcjonowanie krajobrazu od dwudziestego wieku . Zajmują się też abiotycznymi elementami krajobrazu
2) ekologia krajobrazu
- Ta nauka rozwija się od lat 30-tych dwudziestego wieku i zajmuje się strukturą i funkcjonowaniem układów ponad ekosystemowych oraz ich reakcjami na różne formy działania człowieka
3) architektura krajobrazu
- Architekci analizują fizjologie systemów krajobrazowych , ich kompozycje itd . Zajmują się projektowaniem kompozycji krajobrazowych
4) gospodarka przestrzenna
- Bada procesy rozwoju zagospodarowania terenu i wykorzystania zasobów środowiska przyrodniczego dla potrzeb rozwoju cywilizacji . Zajm się także badaniem społeczno-kulturowych uwarunkowań rozwoju zagospodarowania przestrzennego
szczególną rolę odgrywają :
urbanistyka : nauka o procesach rozwoju i projektowania miast
rulalistyka : zajm się procesami rozwoju przestrzennego zagospodar wsi i zasadami kształtowania obszarów wiejskich
geografia ekonom: zajm się wzajemnymi relacjami pomiędzy przestrzennym zróżnicowaniem krajobrazu a ekonomiką gospodarowania
PLANOWANIE
PRZESTRZENNE -
Łączy ze sobą urbanistykę , uralistykę i geografię ekonomiczną .
** GŁÓWNE POLA BADAWCZE EKOLOGII KRAJOBRAZU :
1 Struktura (budowa i organizacja)
- Bada budowę i organizację , typologiczną różnorodność form krajobrazowych , kompozycję przestrzenną form krajobrazowych , zmienność struktury krajobrazu w czasie i przestrzeni , relacje przestrzenne między komponentami strukturalnego jednego podsystemu i różnych podsystemów . Zajmuje się w szczeg podsystemem abiotycznym i biotycznym .
2 Badania funkcji systemów krajobrazowych oraz wzajemnych oddziaływań w obrębie tego systemu.
- Zajm się podsystemem abiotycznym , biotycznym i antropogeniczny . Na temat antropogeniczn wiemy najwięcej , najmniej o funkcjonowaniu przyrody żywej
- funkcjonowanie elementów podsystemu
- zintegrowane funkcjonowanie komponentów 2 lub 3 posystemów
- oddziaływanie kulturowe i estetyczne elementów 1 podsystemu
(najwięcej wiemy o antropogen podsystemie , najmniej o abiotycznym)
-
3 Modelowanie i budowanie teorii naukowych
(też 3 podystemy abiotyczny , biotyczny i antropogeniczny)
przedmiot badań :
- modelowanie struktury i funkcji 1 podsystemu
(najwięcej wiemy o abiotycznym podsystemie)
- modelowanie struktury i funkcji 2 - 3 podsystemów
- badanie teorii naukowej dot 1 podsystemu
- badanie teorii naukowej dot zintegrowanej wizji 2 lub 3 posystemów