Wykład 3 19.03.2009
Temat: Jednostki przyrodniczo - krajobrazowe i typologiczne analiza ich zbioru
Wiele nauk zajm się analizą struktur przestrz szczególnie :
1)ekologia krajobrazu
2)planowanie przestrzenne
3)geografia fizyczno-kompleksowa
4)architektura krajobrazu
Nauki poszukują jednostek strukturalnych . Każda z tych nauk wyodrębniła własne jednostki .
Wyodrębnione są jednostki przestrzenne odwzorujące strukture pojedynczych komponentów środowiska przyrodniczego (budowa geologiczna , struktury geomorficzne , pokrywy glebowe , ukł hydrologicznego , szaty rośl) jak i jednostki kompleksowe , stanowiące zintegrowane odwzorowanie struktury wielu komponentów środowiska
- podział przestrzeni przyrodniczej ze wzgl na typy i podtypy genet gleby np
A . Gleby bielicowe i pseudobielicowe Gl brunatne
B . Gl brunatne właściwe
Itd
- typy form ukształt terenu np .
Równiny torfowe
Piaski eoliczne
Gliny zwałowe
Wysoczyzny pagórkowate
Jeziora , zbiorniki
Jednostki odwzorujące w spos kompleksowy strukturę wielu komponentów środow , stanowią bardzo dobre układy odniesienia w badaniach krajobrazowych . Wyróżniają się one ze wzgl na możliwie najwięcej cech środowiskowych lub przynajmniej w oparciu o najważniejsze jego komponenty . Stanowią one reaktywnie zamknięte całości , zbud z terytorialnie i funkcjonalnie powiązanych ze sobą jednostek strukt różnych komponentów środowiska .
Pozwalają one na odzwierciedlanie całościowego charakteru badanego obszaru i powinny być traktowane jako dogodne pola odniesienia w różnego rodz rozważaniach , analizach , rozważaniach dotyczących stanu i dynamiki zmian i systemów krajobrazowych .
W geografii fizyczno-kompleksowej takie jednostki nazywamy - geokomleksami , w ekologi krajobrazu - przyrodnicze jednostki przestrzenne , w architekturze krajobrazu - wnętrza i jednostki architektoniczno-krajobrazowe , w planowaniu przestrzennym - jednostki funkcjonalno-przestrzenne .
Dyscyplina Kompleksowe Komponenty środowiska brane pod uwagę przy
naukowa jednostki przestrzenne wyznaczaniu jednostek przestrzennych
geografia - budowa geologiczna
fizyczno- geokompleksy - formy geomorfologiczne
kompleksowa - ukształt terenu
- pokrywa glebowa
- stosunki wodne
Ekologia przyrodnicze jednostki - budowa geologiczna
krajobrazu przestrzenne - formy geomorfologiczne
- ukształt terenu
- pokrywa glebowa
- stosunki wodne
- geokompleksy
- zbiorowiska roślinne
- spos użytk terenu
Architektura wnętrza i jednostki - formy ukształt terenu
krajobrazu architektoniczno-krajobrazowe - formy pokrycia terenu
(JAK) - kompozycja przestrzenna form krajobrazowych
(wzajemne relacje kompozycyjne pomiędzy formami
ukształt i pokrycia terenu)
Planowanie jednostki funkcjonalno- - formy pokrycia terenu
przestrzenne przestrzenne - funkcje terenu (spos zagospodarowania)
Nałożenie na siebie podziałów przestrzeni krajobraz , dokonanych w oparciu o met geografii fizyczno-kompleksowej , ekologii krajobrazu , architektury krajobrazu , prowadzi do wyodrębnienia tzw jednostek przyrodniczo-krajobrazowych .
Odzwierciedlają one wewn jednorodność :
- komponentów abiotycznych (litosfera , pedosfera , hydrosfera)
- komponentów biotycznych (szata roślinna , flora , świat zwierząt)
- komponentów antropogenicznych (struktura użytk ziemi , charakter zabudowy , stopień fragmentacji krajobrazu)
- komponentów fizjonomii (kompozycje form , powiązania widokowe , granice krajobrazowe)
Met wielokryteriowego wyodrębniania jednostek przyrodniczo-krajobrazowych pol na nałożeniu na siebie szeregu map , odzwierciedlających ukł przestrzenny i granice tych komponentów . Jednostki te - tak jak większość geokompleksów i przyr jednostek przestrzennych - stanowią system hierachiczny tzn grupa obiektów niższego rzędu tworzy 1 obiekt rzędu wyższego .
Podobne do siebie grupy jednostek przyrodniczo-krajobrazowych można agregować w większe , rozleglejsze przestrzenne zespoły - fizjocenozy a ta z kolei w ich krajobrazowe komponenty
met wielokryteriowego wyodrębniania jednostek przestrzenno-krajobrazowych (jpk):
A)region o nieprzebadanej strukturze przestrzenno-środowiskowej
B) analiza struktury poszczególnych elementów środowiska:
B1)komponenty abiotyczne - pedosfera
B2)komponenty abiot - hydrosfera
B3)komponenty biotyczne
B4)komponenty antropogeniczne
C)delimitacja zbiorów
C1)uroczysk
C2)mikrokrajobrazów roślinnych
D)delimitacja zbioru jednostki przyrodniczo-krajobrazowej
ORTOETOMAPA- zdj lotnicze przetworzone tak żeby zniwelować krzywiznę Kuli ziemskiej i zniekształc cenne obrazu i zniwelować różnicę w rzezbie terenu
Przy wyznaczaniu systemu jednostek przyrodniczo-krajobrazowych Rezerwatu Biosfery Roztocze - Puszcza Solska
- wyk szereg elementów wprowadzonych we wspólnej skali
- numeryczny model terenu (NMT)
- ortofotomapa
- mapy geologiczne
- Jednostki przyrodniczo-krajobrazowe wyodrębniano przez nałożenie na siebie przestrzennych zasięgów:
1)bloków i rowów tektonicznych
2)głównych form geomorfologicznych
3)dział wód
4)grup typologicznych gleby
5)formy użytkowania terenu
6)granice jednostki ....
W przyp wątpliwych szczegółowy przebieg granic dostosowywano do łatwo identyfikowanych w terenie form pokrycia terenu tj
- granica lasu
- zawartej zabudowy i przebieg dróg
Poleski Park Narodowy:
Pod uwagę granice :
- jezior
- zlewni cząstkowych
- jednostek geochemicznych 1 rzędu
- jednostek geochem 2 rzędu
- form geologicznych
Jednostki stabilne ekologicznie- zgodność wszystkich komponentów w środowisku
Jednostki przyr-krajobrazowe są wyznaczane dla celów ochrony danego obszaru .
Aby wzmacniać ich strukturę i wzmacniać ich cechy - ważna cecha projektowania krajobrazu .
Kampinowski PN:
- w pierwszym etapie podzielono na system geokompleksów
- wyodrębniono uroczyska
- analiza zmian użytkowań ziemi
- następnie na układ uroczysk naniesiono zasięg mikrokrajobrazów roślinnych , okazało się , że są w krajobrazie granice wzdłuż których oba te systemy podziałów się pokrywają
- ta analiza pokazuje jak wpływa sąsiedztwo Warszawy na Kampinowski PN - silna degradacja (a tylko 40 km od siebie)
Porównanie :
- rejonu Poleskiego PN
- Kampinowski PN
- Roztocze - Zamość
- różne regiony kraju , mają różną wielkość i kompozycje przestrzenne jednostek przyrodniczo-krajobrazowych , najmniejsze jednostki przyr-krajobraz ma Pojezierze Łęczyńsko-Włodawskie (Poleski PN)
- struktura ekologiczna krajobrazu Poj. Łęczyńsko-Włodawskiego ma charakter mozaikowy , jednocześnie poszczególne jednostki reprezentują różne formy ekologiczne , co sprawia , że obszar jest bogatszy krajobrazowo
- w Kampinowskim PN jednostki są 3 , 5 razy większe niż w Poleskim i wynosiła 540 ha (PPN 154) , oznacza to , że struktura ekologiczna Polesia ma charakter drobnomozaikowy o bardzo dużej różnorodności biologicznej , ale jednocześnie o dużej podatności na degradację .
- przyroda Puszczy Kampinowskiej bardziej odporna na degradację niż Poj Łęczyńsko-Włodawskiego
- Puszcza Solska - układ przestrzenny tworzy charakterystyczne sekwencje .