1.PSYCHOLOGIA KLINICZNA,CELE, ZADANIA
Zadaniem psychologii klinicznej jest:
1) profilaktyka, tj. określenie warunków zachowania zdrowia psychicznego,
2) etiologia, czyli poszukiwanie przyczyn patomechanizmów powodujących zaburzenia,
3) diagnoza, tj. rozpoznanie, określenie możliwie precyzyjne z zakresu odchyleń,
4) terapia zaburzeń, czyli sformułowanie i realizacja programu postępowania korekcyjnego,
Psychologia kliniczna to galaz psychologii stosowanej, jest to nauka praktyczna. Przedmiotem badan psychologii klin.sa zaburzenia zachowania. Pojecie zachowania nie jako reakcji na bodziec ale jako akt nastawiony na realizacje celu (czynnosci)
Zaburzenia obejmuja stosunki jednostki z otoczeniem- na ile osoba antyspoleczna zaburza funkcjonowanie grupy oraz w aspekcie na ile ta osoba nie może realizowac zadan, które stawia jej srodowisko, na ile sa zaspokajane potrzeby osobiste- na ile czuje się ze soba dobrze.
Przedmiotem psych.klin. sa zaburzenia reakcji-wzajemnych stosunkow miedzy czlowiekiem a otoczeniem. Koncentruje się na przyczynach, objawach i skutkach.
Problematyka:problemy diagnozy, terapii, profilaktyki
Psych. stawia diagnoze:
-nozologiczna-lekarska-polega na tym ze na skutek objawow,powoduje zakwalifikowanie do okreslonej klasy chorob
-psychologiczna-jest wynikiem badania, systemem twierdzen które opisuja zaburzenia zachowania(symptomy zaburzen) wyjasnia te zaburzenia poprzez wykrycie dysfunkcji procesow psychicznych, emocjonalno-motorycznych, poznawczych,wykonawczych.
Psych.klin.zastanawia się jaki udzial w genezie tych zaburzen maja czynniki: sytuacyjne(trauma), osobowosciowe(temperament),srodowiskowe(odrzucenie patologia) somatyczne.
Diagnoza polega na tym by uchwycic zaleznosci miedzy czynnikami(czynniki sytuacyjne ,biologiczne, osobowosciowe,srodowiskowe)
Zakres diagnozy:
-szeroka-caloksztalt funkcji psychologicznej dziecka
-waska-problemowa dotyczy tylko problemu(dysklesja, nieakceptuje norm)
Kazda diagnoza ma problem, objawy,hipotezy-weryfikacja hipotez. Diagnoza musi być pozytywna(na czym możemy oprzec profilaktyke) i negatywna(weryfikacja zaburzen)
Zadania diagnozy psychologicznej:
1.opis zaburzen zachowania-dysleksja rozwojowa
2.wskazanie dysfunkcji psychicznych lezacych u podstaw zaburzonego zachowania(procesy poznawcze emocjonalne spoleczne) zaburzenia rozwoju psychiczno-ruchowego,sprawnosci motorycznych
3.analiza mocnych stron dziecka to co jest korzystne w jego rozwoju. Przyczyny zaburzen-czynniki sytuacyjne, srodowiskowe,osobowosciowe,biologiczne. Analiza mechanizmow psychologicznych, które zadecydowaly o nich(uwarunkowania uczenia się). Wyodrebniamy zaburzenia podstawowe i wtorne(emocjonalne-apatia,rezygnacja) zaburzenia zwiazane z tozsamoscia- niska samoocena.
4.wyjasnienie patomechanizmu zaburzen-jakie sa powiazania miedzy zaburzeniami
5.przygotowanie programu terapii psychologicznej-pedagogicznej
specyficzne cechy diagnozy dziecka:
1.brak motywacji-dziecko cechuje brak motywacji do poddania się badaniom diagnozy. Nie ma poczucia wystepowania zaburzen.
2.niski stopien trafnosci diagnozy(dziecko, jego rozwoj, dynamika rozwoju to rzecz indywidualna, roznice pozniej się niweluja). Stopien diagnozy uzalezniony jest od sytuacji dziecka. Trudno rozroznic objawy ze względu na trudna sytuacje- dziecko nie wchodzi w relacje z grupa.
3.Mylenie skutkow z przyczyna(dysleksja a zaburzenia emocjonalne). Diagnoza musi być rozszerzona w przypadku dziecka na rodzine-objawy u dziecka sa symptomem zaburzen które wystepuja w rodzinie. Przyczyny zaburzen tkwia w rodzinie a nie dziecku.
4.Diagnoza musi być wielostronna -obserwacja dziecka w domu, przedszkolu oraz w innym otoczeniu(rola roznych srodowisk)
5.Diagnoza musi mieć aspekt rozwojowy-ontogenetyczny(tempo,rytm,zaburzenia w rozwoju)
6.Diagnoza musi być wielospecjalistyczna -ocena rozwoju dziecka(psycholog,pedagog,nauczyciel)
7.Diagnoza negatywna i pozytywna- koncentracja na pozytywnych stronach dziecka.
Diagnoze należy formulowac bardzo ostroznie. U dzieci do 5r.z.nie mowimy o uposledzeniu umyslowym, tylko o opoznieniu w rozwoju za wyjątkiem czynnikow biologicznych(zespol Downa)-niedorozwoj umyslowy
Diagnoza pedagogiczna-do psychologicznej-odnosi się do czynnikow srodowiskowych, osobowosciowych,biologicznych. Jest skoncentrowana i odnosi się do procesu ksztalcenia, nauczania i wychowania-powinna obejmowac cechy osobowosci wychowanka, jeśli ich zdiagnozowanie przyczynia się do rozpoznawania i oceny rezultatow uczenia się.
Przedmiotem diagnozy jest relacja jednostki z grupa. Diagnoza dla celow wychowania i nauczania powinna mieć cechy psychiczno-pedagogiczne.
Diagnoza psychologiczno-pedagogiczna- ma na celu: optymalizacje warunkow rozwoju, doskonalenie oddzialywan pedagogicznych, terapie powstalych zaklocen w procesach rozwoju i wychowania
W procesie diagnozy psychologiczno-pedagogicznej wyrozniamy 2 etapy:
-diagnoza globalna-identyfikacja problemu dysleksji
-diagnoza specjalistyczna-rozpoznanie właściwości problemu zaburzenia swiadomosci fonologicznej.
W przedmiocie diagnozy psychologiczno-pedagogicznej uwzglednia się:
-procesy poznawcze dziecka(spostrzeganie,pamiec)
-czynnosci motoryczne
-czynnosci werbalne(jakanie)
-funkcjonowanie emocjonalno-spoleczne
2.POJECIE NORMY
Zdrowie wg WHO to stan dobrego samopoczucia fizycznego i psychicznego oraz spolecznego,a nie tylko brak choroby lub kalectwa(rozwijanie siebie)
Kryterium zdrowia psychicznego-to zdolnosc do prawidlowego rozwoju psychicznego
NORMA wyodrebniamy kilka aspektow
1.Aspekt ststystyczny-norma to srednia lub przecietna(krzywa Gausa) norma jest to co jest przecietne-a odstepstwa od normy to patologia.
2.norma spoleczno-kliniczna-brak symptomow będzie norma (aspekt kulturowy ma duzy wplyw) brak symptomow nie może mowic o tym ze wszystko jest w porzadku
3.teoretyczne znaczenie normy-w roznych koncepcjach istnieja rozne pojecia normy. Jest stosowana gdy stan jednostki odnosi się do ogolnie przyjetych prawidlowosci lub twierdzen fizjologicznej lub psychologicznej dzialalnosci czlowieka.
Brak obiektywnego pojecia normy w programie profilaktycznym stosuje się te 3 aspekty normy-proces terapii.
3.MODEL BIOPSYCHOSPOLECZNY+STRES
Zaburzenia psychiczne-należy rozumiec jako klinicznie znaczacy syndrom(zespol objawow) bądź wzorzec behawioralny który ujawnia się w zachowaniu lub psychologiczny który obserwujemy u danej jednostki i który ma zwiazek z odczuwaniem w danym momencie cierpieniem lub uposledzeniem lub ze znacznie zwiekszonym ryzykiem poniesienia smierci,odczuwania bolu, powaznego ograniczenia swobody.
*zaburzenia zachowania przejawiaja zaburzenia psychiczne jeśli jest uporczywe(trwa)jeśli zagraza dobru jednostki lub dobru spolecznosci w ktorej jednostka zyje.
*uwarunkowania zaburzen zachowania:aspekt spoleczny,biologiczny,osobowosciowy(struktura JA,self)
Aspekt spoleczny-srodowiskowy:
Przywiazanie jest wazna rzecza, wazna jest wiez emocjonalna, przywiazanie jest matryca dla naszych dalszych relacji z innymi(model). Przywiazanie jest silna potrzeba, gdy nie zostanie zaspokojona rozwoj ulega zachowaniu.
*wg.Bowlbego-przywiazanie ustala się w pierwszych 3lub4 latach zycia dziecka. Blednie twierdzi ze dziecko w 1 miesiacu zycia nie odroznia opiekuna -rodzica od innych osob,dzieci gaworza,sa aktywne.
6-9miesiecy-stabilizacja wiezi,wzorce przywiazania które będą matryca wzorcow przywiazania w zwiazku z relacjami z innymi ludzmi.
3-4lata-umiejetnosc modyfikowania wzorcow przywiazania poprzez uwzglednienie swoich celow oraz celow opiekunow. Dzieci około 4r.z.zostaja same w przedszkolu.
*M.Ainsworth-wyodrebnila nastepujace wzorce przywiazania:
1.dzieci ufnie przywiazane-reaguja negatywnie, gdy matka je opuszcza, entuzjastycznie gdy wraca; takie dzieci lepiej się ucza dobrze radza sobie z rozwiazywaniem problemow, 65%dzieci taki wzorzec przywiazania utrwala.
2.dzieci lekowo unikajace przywiazania- nie ujawniaja silnych emocji negatywnych w czasie rozstania, gdy matka wraca-unikaja jej,unikaja kontaktu w obawie przed odrzuceniem, 25%dzieci jest tak przywiazanych
3.dzieci lekowo-ambiwalentne,emocje negatywne wobec calej procedury, najsilniejsze w czasie rozstania powrot matki-uczucie ulgi i zlosci na nia skierowanej. Matka poswieca dziecku zbyt malo czasu, uwagi, dziecko placzliwe natretne wymagajace chce troski opieki nie odczuwa pocieszenia, zaspokojenia, w zachowaniu ujawnia się lek.
Dziecko zdezorganizowane zdezorientowane brak wspolnego wzorca przywiazania oraz silne reakcje przywiazania, za chwile unika kontaktu-zastyga w bezruchu, dziwne pozy,usztywnienia. Dziecko takie wzorce kreuje wśród innych osob.
4.czynniki zwiazane z zaburzeniami(rozwoj,funkcjonowanie) czynniki biologiczne i uwarunkowania kulturowe. Czynniki kulturowe-rodzinne-uposledzenia umyslowe. Nieograniczony zespol zaburzen rozwoju-dzieci mogą mieć zaburzenia w rozwoju wew. i zew.zwiazane z zaniedbaniem wiezi.
5.czynniki srodowiskowe-niektóre zaburzenia zwiazane ze stresem maja charakter kulturowy.
6.Struktura JA-nieswiadome zachowanie-swiadomo kierowane emocjami. W srodowisku rozwoju ksztaltuje się struktura JA.
STRES
Hans Selye-koncepcje stresu-lata 20i30 stworzyl teoretyczny model choroby jako stadium obserwowal,jak przebiega choroba, wyodrebnil stresory ktore powoduja ze wystepuje stres w organizmie. Organizm broni się: faza alarmowa, faza przystosowania-adaptacji, faza ostatnia-wyczerpanie smierc.
Gdy jest stresor uszkadzajacy wystepuja wszystkie 3 fazy. Stres to to jak organizm radzi sobie z uszkodzonymi czynnikami.
Jego koncepcja okazala się przydatna do pedagogiki medycyny psychosomatycznej. Wazny jest czynnik i mechanizm zaburzen.
Stres dziala przez autonomiczny uklad nerwowy. W stresie zmienia się funkcjonowanie organizmu. Stres zmienia caly metabolizm. Uklad parasympatyczny powoduje powrot poprzedniego stanu.
4.MODELE ZABURZEN
1.Model biologiczny-w tym modelu bada się uszkodzenia mozgu, predyspozycje genetyczne, zaburzenia morfologii, w receptorach skoncentrowanie na biochemii mozgu-depresja. Genetyka-jaki jest komponent genetyczny-schizofrenia(bliznieta monozygotyczne 50%, bliznieta dyzygotyczne 5-15%) oraz inne czynniki-facylitujace
2.Model wywodzacy się z behawioryzmu-rola wzmocnien(patologiczne uwarunkowania)uczenie się, warunkowanie klasyczne-fobie, warunkowanie sprawcze-uczenie się w oparciu o konsekwencje, uczenie się przez obserwacje.
3.Model poznawczy-jak czlowiek postrzega, jak funkcjonuje jego uwaga jak ocenia
*rola struktur poznawczych-jaki maja wplyw na emocje i zachowania
*rola procesow poznawczych jest eksponowana w etologii roznych zaburzen
*rola roznych deficytow-ADHD, dysleksja, dysgrafia,dyskalkulia(zle postrzeganie)
ten model z jednej strony zwiazany jest ze struktura JA a z drugiej z deficytami.
W ramach tego modelu wyodrebnia się:
-model poznawczo behawioralny-analizuje się zaburzenia w uczeniu, uczy się interpretowac w okreslony sposób wydarzenia- ujawniaja się style zachowan i jest to ogromny wplyw uczenia się
-element poznawczy-znieksztalcenie poznawcze, deficyty. Osoba ma okreslone przekonania dotyczace siebie lub innych(one znieksztalcaja).
4.Model psychodynamiczny-w tym modelu (Freud)konflikty sa wpisane w rozwoj, sa wynikiem traumy, konflikt generuje lek (dziecko ma potrzebe wiezi,ta wiez jest nieprawidlowa-wiez lekowo-unikajaca)analizuje się poziomy swiadomosci i podswiadomosci.
Terapia polega na relacji z obiektem-wyciagniecie istotnego zaburzenia. W terapii wyciaga się wszystkie bolesne doznania, by osoba przezyla to emocjonalnie-uswiadomi to sobie, będzie mogla tym sterowac.
5.Model systemowy-postrzega się zaburzenia które wystepuja w systemie rodzinnym-system odpowiada za to ze zaburzenia wystepuja. Patologia jest zwiazana z zaburzeniami wystepujacymi w rodzinie, okreslone zachowania jakie powoduja gratyfikacje-co dane zachowanie daje poszczegolnym czlonkom rodziny. (emocje sa zagrozone osoby nie maja w nie wgladu) uwiklanie-mala tolerancja konfliktu
Model-podatnosc-stres-uwarunkowania biologiczne, specyficzne sposoby reagowania-pewne predyspozycje.
Stres jako czynnik srodowiskowy-czynnik aktualny,który zaburza zachowanie.
Model komplementarny-schizofrenia-podatnosci i stres. W wielu modelach tzw.zintegrowanych, bierzemy pod uwage rozne aspekty.
5.STRES,STYLE RADZENIA SOBIE
Stres w aspekcie fizycznym i psychicznym. Stres psychiczny-procesy poznawcze, emocjonalne brak koncentracji lek, gonitwa mysli,pustka w glowie,myslenie powierzchowne,emocjonalne-drazliwe niecierpliwe emocje negatywne.
-czynnik behawioralny-nadruchliwosc, duzo mowia,mocza się,jakaja,krotki oddech, sztywne ruchy
-typ zachowania-brak ruchu, podpieraja sciane, duze oczy,placzaca mina
-organizm-cechy osobowosci, przezywa emocje,także inne czynniki chemiczne. Choroba wrzodowa-choroba psychosomatyczna, wrzody powstaja wsutek lekow przebytego stresu(helikobakter pyroli). Chroby serca-nadcisnienie, niedokrwienie-spowodowane przez wrogie usposobienie,silna reakcja gniewu.
Koncepcja stresu wg. Richard Lazarus Folkman
Stres-okreslona relacja miedzy osoba a otoczeniem, która oceniana jest przez osobe jako obciazajaca lub przekraczajaca jej zasoby i zagrazajaca jej dobrostanowi.
Stres to ocena tej relacji miedzy jednostka a otoczeniem. Wyodrebnili 2oceny:
-pierwotna i wtorna, pierwotna-jak to oceniam czy ta sytuacja jest dla mnie krzywda, wtorna-szacowanie-jakie mam mozliwosci poradzenia sobie, szacowanie zasobow
Style radzenia sobie wg.Lazarusa
-skoncentrowanie na problemie (dzialania-zadaniowe, zbieranie informacji o stresie,monitorowanie)
-skoncentrowane na rozwiazaniu problemu stresu
-skoncentrowane na emocjach-unikanie-nie ma choroby, niewlasciwe objawy, zagluszaja,zaprzeczaja
-skoncentrowane na tym,by obnizyc emocje-ucieczka w emocje
*jaki styl się utrwali zalezy to od indywidualnych cech osobowosci temperamentu, wieku,plci,rodzaju sytuacji
6.ZABURZENIA PTSD
Badania rozpoczely się po wojnie w Wietnamie, wielu zolnierzy cierpialo na zaburzenia, które mialy podobne objawy.
PTSD-wystepuje gdy jest zagrozenie zycia 60-65 %
Objawy- kryterium zaburzen:
1.przezywanie wciąż na nowo np.w snach,flash back-osoba rozmawia patrzy w okno,budzi się-nagle slyszy-wraca obraz z przeszlosci, mysli wracaja w rozmyslaniu(tendencja do samoleczenia, lecz gdy stres jest za duzy to niszczy-wyzwala silniejsze emocje)
2.unikanie bodzcow zagrozenia,które przypominaja o urazie, obojetnosc na swiat
3.doswiadczanie objawow leku i pobudzenia-pobudzanie wegetatywne, osoba nadmiernie czujna
4.amnezja-nie przypomina sobie szczegolow
5.depresja-dysocjacja-odlaczenie się od siebie
Te objawy musza trwac powyzej 2miesiecy. Leczenie farmakologiczne by obnizyc reakcje wegetatywna oraz leczenie psychologiczne.
Osoby podatne:
-zalezy od stopnia zagrozenia
-wysoki wskaznik neurotyzmu
-dzieci ofiar holocaust
7.LĘK
Strach jest wrodzona reakcja, lek pojawia się wraz z rozwojem dziecka. Strach może wynikac z doswiadczen(ze straszenia dziecka, infekowanie dziecka tym strachem, z niezaspokojonych potrzeb- glodne, placze, lek przy obrazie samego siebie, niskie poczucie wlasnej wartosci generuje lek)
Zaburzenia lekowe- lek może być stanem lub cecha osobowosci(jako stan wystepuje u wszystkich, fobie-strach przed czyms konkretnym)reakcje leku panicznego.
Strach i lek-ujawnia się w pewnych aspektach:
-poznawczym
-somatycznym-zwiazane z metabolizmem, kurcza się naczynia krwionosne(uklad sympatyczny,parasympatyczny)
-zaburzenia emocjonalne-doznawanie somatyczne-przerazenie,panika, groza,mdlosci,mrowienie
-behawioralnym-ucieczka,bezruch,walka, wzory które na drodze rozwoju odziedziczono
Roznica miedzy lekiem a strachem
-w leku jest brak realnego zagrozenia, osoba nie potrafi powiedziec czego się obawia
-zaburzenia mogę być wywolane narkotykami,farmakologia
-fobia wynika ze strachu, jest to stala reakcja strachu, nieproporcjonalna do zagrozenia. Osoby unikaja sytuacji które wyzwalaja fobie boja się wychodzic na zewnatrz, przed zwierzetami,srodowiskiem naturalnym-wiatrem woda,pradem oraz przed tunelem,winda, sytuacyjne-przed krwia zastrzykami kaleczeniem choroba smiercia zadlawieniem.
Czestosc wyst.11,3%-tylko 1% nie wychodzi z domu z tego powodu.
Fobia spoleczna-ocena przez ludzi(genetyczne-u blizniat monozygotycznych-31%) neurofizjologiczne-zaburzenia serotonimy i dopaminy
Trwalosc fobii jest duza, ma wartosc przystosowawcza, fobie na szczury pajaki psy
Terapia fobii-odwrazliwianie-desynsetyzacja. Technika implozji- osoba stawia się w tej sytuacji tego czego najbardziej się obawia,może być wirtualna-lek zanikania
Modelowanie-uczenie na zasadzie obserwacji, zdobywanie wiadomosci, obserwacji, terapia. Skutecznosc behawioralnych technik 80-90%
Predyspozycja osobowosciowa-osoby maja tendencje do tego ze spada im cisnienie. Należy wzmagac napiecie-ale odwracac ich uwage. Jest to lepsze niż farmakologia.
-lek paniczny z agorafobia lub bez(silne przerazenie brak tchu pocenie się osoba ma wrazenie ze zaraz umrze) napady będą czestsze i wieksze.
Napady leku uogolnionego-przyspieszona akcja serca potliwosc przypomina symptomy tarczycy. Osoby mysla katastroficznie, trzeba zmienic sposób myslenia. Pobudzenie miejsca sinawego wzmaga lek.
Terapia poznawcza-zmiana sposobu myslenia. Skutecznosc terapi kognitywnych 75-90%. Leczenie farmakologiczne na dluzsza mete nic nie daje, a terapie kognitywna stosuje się do roku(przy fobiach-terapie kognitywne i behawioralne-zmiana sposobu myslenia)
Silna reakcja emocjonalna zwiazana z czujnoscia:
-poznawcze-osoba nie wie co będzie ale na pewno będzie bardzo zle
-fizyczne-osoba nie potrafi efektownie dzialac
Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne
Obsesje mysli, kompulsje obsesyjne ruchy czyny. Obsesja pojawia się gdy wzrasta lek.
-obsesja kompulsji-czynność która ma redukowac napiecie, rodza zle samopoczucie prowadza do depresji, cierpi na to od 2-5%
-osoba moralna bierze cala odpowiedzialnosc na siebie, to często prowadzi do leku, wysokiego oczekiwania. Wyparty lek konflikt-chronia przed lekiem.
W koncepcjach poznawczych i behawioralnych-pracuje się nad wzmocnieniem EGO,poczucia wlasnej wartosci:
-a aspekcie biologicznym-zaburzenia struktur mozgowych zwiazane z kora i wzgorzem mozgu
-obsesje i kompulsje zwiazane z ochrona, z zabezpieczeniem były wazne ewolucyjnie-mysli i czyny
-lek może powodowac oslabienie tych struktur mozgu które zawiaduja
8.ZABURZENIA SOMATOFORMICZNE
Zaburzenia posttraumatyczne-somatoformiczne-zwiazane sa z traumami,sa pozaswiadomoscia
1.Konwersja-przeksztalcenie stresu psychicznego w objawy fizyczne. Osoba przezywa stres psychiczny i traci wzrok,sluch. Gdy jest jeden objaw może dotyczyc ukladu nerwowego-sugeruje schorzenie, wczesniej wystapily silne konflikty stres obojetnosc na objawy wykluczone tlo somatyczne, kliniczne dolegliwosci-funkcjonowania spolecznego jednostki(po katharsis wystepuje)
W koncepcji poznawczej(Freud) katharsis jest poszerzeniem, odkryciem dlaczego sytuacja ma znaczenie dla jednostki(denuncjacja-odkrycie czegos w sobie)
Cudowne uleczenie-dotyczy osob z zaburzeniami somatycznymi-spektakularne, cudowne miejsca.
2.Zaburzenia somatyzacyjne-wystepuja 4objawy przed 30r.z.:
-objawy bolowe-glowa plecy brzuch odbyt
-objawy zoladkowo jelitowe-wymioty biegunka
-objawy seksualne-ozieblosc problemy ze wspolzyciem
-objawy pseudoneurologiczne-przerazenie, oslabienie ruchow, nieczulosc na bol
Brak podloza somatycznego,to nie jest celowe dzialanie-symulacja(po prawej stronie ciala)
3.Psychologia- odczuwanie bolu lub brak doznan bolowych, doznania chorobowe, wolanie o pomoc
-hipochondryczne-4% przekonanie o jakiejś chorobie
-dysmorficzne-nieakceptacja-kompleks twarzy,ciala, wyidealizowanie siebie-operacje plastyczne-konczy się to depresja zabojstwem
Diagnoza-osoba nie może kontrolowac swoich zaburzen-ma wtorne korzysci-uwaga innych koncentracja na sobie. Symulant może kontrolowac swoje zaburzenia odnosi korzysci.
Podatnosc na zaburzenia:kobiety i ludzie mlodzi
Etiologia:w psychoanalizie wyparty lek koncentracja na tym a nie na zrodle prawdziwego leku.
W koncepcjach poznawczych zwraca się uwage na ALEXYTYNIKOW-nie potrafia dobrze okreslic swoich uczuc.
9.ZABURZENIA DYSOCJACYJNE
Istota tych zaburzen sa glownie trwale zaburzenia pamieci-oderwanie pewnego obszaru pamieci od swiadomosci.. Osoba nie doswiadcza leku, leki sa wyrazem silnych stresow.
Formy amnezji-osoba ma luke pamieciowa nie pamieta wlasnej tozsamosci nie pamieta kim jest ma wiedze ogolna.
Amnezja nagle się cofa osoba pamieta.
-Depersonalizacja-czlowiek oddziela się od siebie patrzy na siebie z zewnatrz
-Derealizacja-caly swiat jest nierealny nieprawdziwy
-Pomieszanie tozsamosci-osoba nie jest pewna kim tak naprawde jest
Osobowosc wieloraka-jedna tozsamosc nie wiec nic o drugiej
Zaburzenia wywolane znecaniem się wykorzystywaniem seksualnym-4-6r.z.Osoba wyksztalca inna tozsamosc by poradzic sobie z urazem.
Zaburzenia pamieci pelnia role ochronna pomagaja osobie funkcjonowac.
10.DEPRESJA-TEORIE:
Koncepcje psychologiczne:
-k.psychodynamiczna(Freud)-koncepcja na konfliktach wewnetrznych wyrzucanych do podswiadomosci. Przyczyna-zbyt wysoki poziom oczekiwan wobec siebie,konflikty traumy, odrzucenie, wczesne doswiadczenie, wyidealizowane JA, zdarzenia-utrata rodzicow zainteresowanie dzieckiem, depresja rodzicow, regorystyczna postawa rodzicow.
-k.behawioralna-Lewinsohna-zwana depresja z niska iloscia wzmocnien,niezdolnosc do korzystania z wzmocnien pozytywnych-nadwrazliwosc na wszelkie bodzce negatywne
-k.poznawcza-Seligman-wyuczona bezradnosc-nie ma wplywu na swoje zycie.Deficyt poznawczy i motywacyjny-niechec w dzialaniu. Zaburzenie emocjonalne-smutek przygnebienie osoba traci zdolnosc do kontroli swojego zycia.
k.Bandury-poczucie beznadziejnosci, podkresla role beznadziejnego przywiazania. Osoba mysli negatywnie o sobie i innych, przyszlosci.
-Rola stresu-stres bardzo wyczerpuje zasoby energetyczne poznawcze jest wynikiem wyczerpania.
-Kępinski opisal depresje u wiezniow obozu w Oswiecimiu-przezywali tylko do 2tygodni.
11.DEPRESJA-TERAPIA,OBJAWY
Depresja zwiazna jest z zaburzeniami emocjonalnymi. Objawia się nimi poprzez smutek przygnebienie.
-Obj.poznawcze-osoby mysla negatywnie o sobie swiecie brak doznan pozytywnych.
-Obj.somatyczne-osoby maja poczucie choroby, niemocy,taka osoba jest lekowo pobudzona, typ zahamowany permanentnie spi nie je nie ma apetytu bądź je nadmiernie
Osoby chore mowia ze wydaje im się jakby znalazly się w smole trudno im wykonac ruch brak motywacji do dzialania sa apatyczni bierni maja mysli samobojcze uczucie samotnosci pustki ludzie boja się powrotow depresji.
Przyczyny:te same objawy sa wywolane roznymi przyczynami
-farmakologiczne- steroidowe srodki antykoncepcyjne, neuroleptyki, rtec, narkotyki-po nich spadek euforii
-choroby zakazne-wirusowe zapalenie pluc, watroby,AIDS,nowotwory
-zaburzenia hormonalne-niedoczynnosc lub nadczynnosc tarczycy, niedoczynnosc przysadki
-choroby reumatoidalne
-choroby neurologiczne-guzy mozgu,schorzenia
-choroby zywieniowe-niedokrwistosc
-choroby sezonowe-brak swiatla niepokoj niechec
-psychoza poporodowa-depresja poporodowa
-zespol maniakalno-depresyjny-biologiczna predyspozycja,czynnik genetycznie uwarunkowany (wielu artystow chorowalo na ta depresje zwiazana z chromosomemX)wystapienie pojedynczego genu dominujacego-21%chorych z czego 8%przewlekle czesciej u kobiet niż u mezczyzn
Terapia wg.Aarona Becka:
-terapia poznawcza-chcial zweryfikowac teorie Freuda. Zainteresowal się pacjentami z depresja. Odkryl role problemow myslowych struktura JA.
-schematy myslowe-poznawcze- cala wiedza o swiecie o nas samych, asymilacja-akomodacja(przeksztalcenie)
Schematy poznawcze gromadzimy w ciagu naszego zycia. Mogą się zmieniac lub pozostac.
-Przekonania kluczowe-podstawowe
zdania bezwarunkowe(dziecko kochane w rodzinie akceptowane ma schemat „warto mnie kochac)
zdania warunkowe jeśli będę pracowity to zasluze na milosc. Nie wolno pokazywac uczuc.
W sytuacji stresowej uruchamia się wewnetrzny stres, nie uda mi się jestem slaba.
Terapeuci wyciagaja skrypty i potem nad nimi pracuja. Nie sa uswiadamione- znieksztalcaja rzeczywistosc utrwala wiele negatywnych emocji. Osoba w sposób znieksztalcony interpretuje rzeczywistosc(system uogolnien).
Rola terapeuty jest identyfikacja sposobu myslenia-badanie zasadnosci myslenia-a niebledne uogolnianie.
Beck zaobserwowal ze osoba z depresja ma 3 przymusy:
1.musze zawsze odnosic sukcesy, inaczej jestem do niczego
2.wazni ludzie powinni mnie aprobowac, akceptowac kochac jeśli nie zlosc
3.zycie powinno być przyjemne, jeśli nie to swiat jest do niczego
Osoba odwleka dzialanie boi się niepowodzenia uzaleznia się od uzywek. Zadaniem terapeuty jest rozmowa o sobie zyciu relacjach z innymi.
Jeśli smutek nie opuszcza to nie wolno walczyc ze smutnymi myslami należy patrzec na to z dystansem-nie blokowac tych mysli.
Dwa tryby przetwarzania umyslowego:
1.nastawiony na cel
2.kontemplacyjny-przygladanie się temu co się wydarzy. Wytworzenie w jednostce decentracji.
Depresja wystepuje u mlodych ludzi zwarzywszy na to ze nie potrafia rozwiazywac problemow nie maja kompetencji by te problemy rozwiazac. U mlodych ludzi sa gwaltowne wachania nastrojow.
12.ZABURZENIA WCZESNODZIECIECE:
Wystepuja tylko typy zaburzen-duze roznice indywidualne:
1.emocjonalne-lek niepokoj
2.rozwojowe-autyzm dysleksja uposledzenie umyslowe
3.odzywiania i nawykow
4.zachowania-brak samokontroli bunt agresja
Ad.1.zahamowania-dzieci nie ucza się sa niezdolne do reagowania i inicjowania nie integruja się/ odhamowania- dziecko pobudzone impulsywne bardzo aktywne fobie depresje leki sytuacyjne
Ad.2. trudnosci w nabywaniu umiejetnosci jezykowej, ruchowej spolecznej poznawczej autyzm(do 3r.z.)
-Dzieci autystyczne- zaburzenia mowy, echolalie,echoprakcje, jezyka uzywa bez emocji, mowia o sobie imieniem a nie przez Ja. Bardzo spokojne malo placza wieksza glowa nie wchodza w relacje empatyczne egocentryczne brak rozumienia integracji spolecznej nie bawia się w zabawy na niby lek agresja.
-Zespol Aspergera- 0,1-0,2% dzieci genialne, te osoby nie rozumieja relacji z innymi ludzmi, nie wchodza w relacje interpersonalne, nie rozumieja emocji drugiego czlowieka.
Ad.3. anoreksja bulimia moczenie nocne zanieczyszczanie się jakanie tiki
Ad.4. dysfunkcyjne zaburzenia zachowania np.ADHD
13.ZABURZENIA OSOBOWOSCI
Po 15r.z.mowimy o osobowosci antyspolecznej.
Predyspozycje: czynniki spoleczne,czynniki psychologiczne
Osobowosc-stabilne psychiczne behawioralne właściwości jednostki- sposób percepcji swiata, odnoszenie się do siebie i do swiata
Tozsamosc miesci się w osobowosci (predyspozycje poznawcze emocjonalne spoleczne)
Wzorzec wewnetrznych doswiadczen i zachowan które znaczaco odbiegaja od kultury w ktorej zyje jednostka.
Zaburzenia osobowosci:
A-dziwaczne i ekscentryczne idee i zachowania
-zab.schizotypowe( 3% mezczyzn, dziwacznosc w sposobie myslenia przekonania brak przyjaciol-schizofrenia)
-zab.schizoidalne-brak zwiazkow spolecznych, obojetnosc na uczucia innych brak zainteresowan seksualnych brak czerpania przyjemnosci czlowiek wyobcowany chlodny.
-zab.paranoidalne-podejrzliwe klotliwe spiete brak poczucia humoru projekcja wrogosc na innych, uzaleznienie od alkoholu.
B-zachowania dramatyczne,emocjonalne i niekonsekwentne
-zab.antyspoleczne-czynniki biologiczne organiczne uszkodzenia, niska praca spoczynkowa serca, brak empatii, zaburzona praca mozgu, spadek aktywnosci płata mozgu osoba impulsywna agresywna brak troski o wlasne bezpieczenstwo, brak poczucia winy. Zaczyna się w dziecinstwie klamstwa nawykowe, ubóstwo, agresywna sexualnosc, brak wstydu, wandalizm(po 15r.z.)
-zab.histrioniczne-czesciej u kobiet, poczucie dyskomfortu duza podatnosc na sugestie latwo zmieniaja emocje, osoby narcystyczne, uwazanie zwiazkow za bardziej intymne niż sa w rzeczywistosci, poczucie wyjatkowosci, poczucie ze mam talent
Osobowosc z pogranicza-szantaz,impulsywnosc
C-lek niepokoj
-zab.lekowe-unikanie kontaktow, strach przed odrzuceniem. Osoba zalezna- nie może istniec bez kogos innego, poswieca się dla innych, poszukuje bliskich relacji uzaleznienie od milosci.
-obsesyjno-kompulsyjna-perfekcjonizm nigdy nie konczy pracy bo zawsze jeszcze cos jest do zrobienia, skupulatne niechetnie wspolpracuja z innymi skapstwo(sztywne uparte)