Nadciśnienie tętnicze


Nadciśnienie tętnicze - Epidemiologia, patogeneza, postępowanie.

Najczęstsze przyczyny nieprawidłowego pomiaru ciśnienia tętniczego:

Niewłaściwa technika pomiaru

- mankiet powyżej /poniżej poziomu serca

- nieoparte ramię osoby badanej

- zbyt szybkie spuszczanie powietrza z mankietu

- upośledzenie słyszalności tonów

- błąd odczytu mierzącego

- skłonność do przybliżania do najbliższych 10 mmHg

Niewłaściwy sprzęt:

- słup rtęci powyżej poziomu zerowego

- niesprawny zawór powietrzny

- nieszczelność przewodów

- niewłaściwy rozmiar mankietu

- zabrudzona skala

Nadciśnienie tętnicze

Jest to stan chorobowy, w którym stwierdza się podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi powyżej normy fizjologicznej.

Może być ono objawem różnych chorób, np.: chorób nerek, zatrucia ciążowego, guza chromochłonnego nadnerczy.

Istnieje jednak tzw. nadciśnienie samoistne, którego przyczyny nie są w pełni wyjaśnione.

Nadciśnienie samoistne (choroba nadciśnieniowa) jest najczęstszą postacią nadciśnienia (> 80%)

Jest to średnia arytmetyczna wyników kilku pomiarów przeprowadzonych, podczas co najmniej dwóch odrębnych wizyt wynosi >140/90 mm Hg

Nadciśnienie pierwotne

Wpływ:

Doprowadzają do:

- zaburzeń neuroendokrynnych

- zaburzeń metabolicznych

- zmian czynnościowych i strukturalnych w układzie sercowo-naczyniowym

- zmian czynnościowych i strukturalnych w nerkach

Wynik: wzrost ciśnienia krwi

Nadciśnienie „białego fartucha” („white coat”, „office” hypertension) - wzrost ciśnienia tętniczego, powyżej 140/90 mm Hg stwierdzany jedynie w trakcie pomiaru w czasie wizyty w gabinecie lekarskim

Efekt „białego fartucha” - wyższe wartości ciśnienia tętniczego stwierdzane w trakcie pomiaru w czasie wizyty w gabinecie lekarskim

Nadciśnienie tętnicze

Pierwotne nadciśnienie tętnicze

Patogeneza pierwotnego nadciśnienia tętniczego

Nadciśnienie tętnicze wtórne

Choroby nerek

Kłębuszkowe zapalenia nerek

Śródmiąższowe zapalenia nerek

Torbielowatość nerek

Wodonercze

Popromienne zapalenie nerek

Naczyniowo-nerkowe

Przeszczep nerki

Guzy wydzielające reninę

Choroby gruczołów wewnętrznego wydzielania

Choroby nadnerczy

Pierwotny hyperaldosteronizm

(choroba Conna)

Wady metabolizmu mineralokortykoidów

Wrodzony przerost nadnerczy

Zespół Cushinga

Guz chromochłonny

Nadczynność przytarczyc

Akromegalia

Związane z ciążą

Zwężenie cieśni aorty

Choroby układu nerwowego

Porfiria

Neuropatia wegetatywna

Wzmożone ciśnienie śródczaszkowe

Zatrucie ołowiem

Tetraplegia

Zespół Guillain-Barre

Po zabiegach chirurgicznych

Związane z lekami i środkami chemicznymi

Cyklosporyna

Doustne leki antykoncepcyjne

Glikokortykoidy

Mineralokortykoidy

Sympatykomimetyki

Izolowane nadciśnienie skurczowe

Zmniejszenie podatności aorty

Zwiększony rzut serca

Nadczynność tarczycy

Niedokrwistość

Niedomykalność aortalna

Zmniejszenie oporu naczyniowego

Przetoki tętniczo-żylne

Choroba Pageta

Beriberi

Przyczyny zwiększonej sztywności dużych tętnic

Następstwa zwiększonej sztywności dużych tętnic

Powikłania nadciśnienia tętniczego

Bezpośrednio zależne od ciśnienia

  • encefalopatia

  • obrzęk płuc

  • ostra niewydolność nerek

  • retinopatia

Pośrednio zależne od ciśnienia

  • choroba wieńcowa

  • zawał serca

  • niewydolność serca

  • udar mózgu

  • chromanie przestankowe

  • migotanie przedsionków

  • niewydolność nerek

Podział nadciśnienia tętniczego (ISH/ESC 2003)

Kategoria Ciśnienie tętnicze (mm Hg) skurczowe rozkurczowe

Ciśnienie optymalne <120 <80

Ciśnienie prawidłowe <130 <85

Ciśnienie wysokie prawidłowe 130-139 85-89

Nadciśnienie tętnicze

Stopień 1 (łagodne) 140-159 90-99

"graniczne" 140-149 90-94

Stopień 2 (umiarkowane) 160-179 100-109

Stopień 3 (ciężkie) >180 >110

Izolowane skurczowe nadciśnienie >140 <90

Graniczne izolowane skurczowe 140-149 <90

Czynniki wpływające na całkowite ryzyko powikłań sercowo- naczyniowych u chorych na nadciśnienie

Czynniki ryzyka choroby sercowo- naczyniowej

Powikłania narządowe nadciśnienia tętniczego

(M: 1,3 -1,5 mg/dl; K: 1,2-1,4 mg/dl)

Cukrzyca

Współistniejące stany kliniczne

Zespół X

- Nadciśnienie

- Otyłość

- Hiperglikemia

- Cukrzyca

- Hiperlipidemia

- Oporność na insulinę

Objawy

  • - bóle głowy

  • - szumy w uszach

  • - zaburzenia snu

  • - łatwe meczenie się

  • - objawy narządowe

Cel leczenia hypotensyjnego:

Ten cel nie zawsze staramy się osiągnąć, gdyż już przy istniejących zmianach narządowych możemy pogorszyć przepływ krwi przez te narządy, upośledzając ich funkcję.

Cele leczenia hipotensyjnego

1. Skuteczne obniżenie ciśnienia tętniczego

2. Przywrócenie prawidłowej struktury serca

i naczyń.

3. Korekcja innych czynników ryzyka

4. Korzystny wpływ na choroby współistniejące

Leczenie niefarmakologiczne

Wskazania do farmakoterapii

> 130/80 mmHg

Leki zalecane w monoterapii nadciśnienia tętniczego

Wybór leku hipotensyjnego w zależności od choroby

Wskazania

P/wskazana

 

 

bezwzględne

względne

Diuretyki tiazydowe

Niewydolność serca

Podeszły wiek

Izolowane nadciśnienie skurczowe

Afroamerykanie

dna

ciąża

Diuretyki pętlowe

Niewydolność krążenia

Niewydolność nerek

 

 

 

Wskazania

p/wskazana

bezwzględne

względne

Antagonisci aldosteronu

Niewydolność serca

Przebyty zawał serca

Niewydolność nerek

Hiperkaliemia

 

B-blokery

Dławica piersiowa

Przebyty zawał serca

Niewydolność serca

Ciąża

tachyarytmia

Astma

POCHP

Blok A-V 2 i 3 st

Miażdżyca zarostowa

Nietolerancja glukozy

Antagoniści wapnia

Podeszły wiek

Izolowane nadciśnienie skurczowe, dławica

 

Tachyarytmia

Niewydolność serca

 

Wskazania

P/wskazania

bezwględne

względne

Antagoniści Ca (werapamil, diltiazem)

Dławica piersiowa

Tachyarytmie nadkomorowe

Blok A-V 2 i 3 st

Niewydolność serca

 

IKA

Niewydolność serca

Uszkodzenie LK

Przebyty zawał

Nefropatia

Cukrzyca 1 białkomocz

Ciąża

Hiperkaliemia

Obustronne zwężenie tętnic nerkowych

 

 

Wskazania

P/wskazania

bezwwzględne

względne

ARB

Cukrzyca

Mikroalbuminuria

Białkomocz

Przerost LK

Kaszel po IKA

 

 

Alfa adrenolityki

Rozrost stercza

hiperlipidemia

Hipotonia ortostatyczna

Niewydolność serca

Początkowa farmakoterapia chorego z nadciśnieniem tętniczym (2006)- B- blokery nie powinny być stosowane w niepowikłanym nadciśnieniu tętniczym

Jako leki pierwszego wyboru:

Podstawowe zasady leczenia farmakologicznego nadciśnienia tętniczego

Racjonalne skojarzenia trwałego łączenia leków

Cechy leku hipotensyjnego

- równomierna, całodobowa kontrola ciśnienia krwi przy podawaniu raz dziennie

- dobra tolerancja przez chorych

- korzystny wpływ na choroby współistniejące

- przywracanie prawidłowej funkcji i struktury naczyń krwionośnych oraz lewej komory

- korzystny wpływ na funkcję nerek, gospodarkę lipidową

i węglowodanowa

- brak niepożądanych interakcji z innymi lekami

- przydatność w terapii skojarzonej

- zmniejszenie ryzyka i umieralności z powodu przyczyn sercowo-naczyniowych

Leki moczopędne

1.Silne, powodujące utratę ponad 15% sodu filtrowanego, działające głównie na ramię wstępujące pętli Hendlego:

2. Średnio aktywne, powodujące utratę 5-10% filtrowanego sodu, działające głównie na kanalik dystalny i zbiorczy:

-chlortalidon (Hygroton)

-chlorbenzamidy (Klopamid, Indapamid)

-kwasy fenoksyoctowe-poliwalentne diuretyki

urykozuryczne

3. Słabe lub uzupełniające, powodujące utratę

poniżej 5% filtrowanego sodu:

-antagoniści aldosteronu: Spironolakton

-inhibitor anhydrazy węglanowej:Diuramid

-ksantyny: Kofeina, Eufilina

-mannitol

Hipotensyjne działanie leków moczopędnych
Stosowanie doraźne:

- spadek objętości krwi

- spadek rzutu serca

- spadek oporu obwodowego

- NA+ i H2O w ścianie naczynia spada

- zmniejszenie wrażliwości naczyń na aminy

katecholowe

- wzrost syntezy prostaglandyn i kalikreiny

Zalety leków moczopędnych

1. wysoka skuteczność hipotensyjna

2. korzystne działanie, gdy nadciśnieniu

towarzyszą:

- niewydolność krążenia

- niewydolność nerek

Wady leków moczopędnych

spadek potasu i magnezu

Obawa N.Z.K

Tiazydy

Działania niepożądane:

-objawy uczuleniowe (pokrzywka, świąd)

Przeciwwskazania:

-ostra niewydolność nerek z bezmoczem

Interakcje z innymi lekami: rezerpiną, metyldopą (nasilaja działanie hypotensyjne) , nasilaja działanie leków zwiotczajacych mięśnie prążkowane

Zastosowanie:

Leki: Hydrochlorotiazyd- tabl. 0,025 g; Clopamid - tabl. 0,02g 1- 2 tabl./dobę

Pochodne chinazoliny i indolimny

Chlortalidon

Preparat: Hygroton (Urandil) - tabl. 0,05 g - 1-2 tabl co 2-gi dzień

Ciekawy lek - Indapamid (Tertensif)

Zastosowanie:

Działania niepożądane:

Przeciwwskazania:

-ciążą

-ciężka niewydolność wątroby

-ostre zaburzenia naczyniowe OUN

Indapamid

Nie powodują zjawiska tachyfilaksji

Zalety Indapamidu

LDL-CH

HDL-CH

Chorzy leczeni diuretykami wymagają okresowej kontroli: K, Mg

Diuretyki pętlowe - przykład: Furosemid

- nasila działanie środków zwiotczających i leków hypotensyjnych,

Osłabia działanie leków przeciwcukrzycowych

Zastosowanie: nadciśnienie, obrzęki, obrzęk płuc, obrzęk mózgu

Przeciwwskazania: w bezmoczu, niedrożności dróg moczowych, hypokliemii, śpiączce wątrobowej oraz ciąży

Preparat: Furosemid (Lasix)- tabl. 0,04 g , amp- 0,02g

Kwas etakrynowy

Silny lek moczopedny

-działa szybko (po podaniu iv- po 4 min)

-szczyt działania po h90 minutach

-powoduje hamowanie wchłaniania zwrotnego sodu w pętli nefronu (Henlego) i w cewkach nerkowych

Diuretyki oszczędzające potas

Farmakodynamiczny podział IKA

1. Inhibitory ``osoczowe``np.: kaptopryl

enarenal

lizynopryl

2. Inhibitory ``tkankowe``np.: trandolapryl

ramipryl

chinapryl

fozynopryl

IKA

Inhibitory konwertazy angiotensyny

Wskazania

Skuteczność ACE

-regresja przerostu lewej komory

-stabilizacja śródbłonka naczyniowego

-ustępowanie niekorzystnej przebudowy naczyń

-poprawa sprawności czynnościowej tętnic wieńcowych

-zmniejszenie częstości hospitalizacji

-zmniejszenie śmiertelności z powodu chorób serca

-opóźnienie postępu nefropatii cukrzycowej

Przeciwwskazania IKA

Preparaty

IKA

Kaptopryl

Enalapryl

Peryndopryl

Preparaty: Prestarium- tabl. 0,005g i 0,010 g, Noliprel (Indapamid + Peryndopryl)- 1 tabl dziennie

Antagoniści wapnia (blokery kanałów wapniowych)

Mechanizm działania hypotensyjnego polega

na rozkurczaniu małych tętniczek.

Dotyczy to naczyń trzewnych, mięśni

szkieletowych, mózgu i naczyń wieńcowych

Zalety antagonistów wapnia

Antagoniści wapnia

Grupa

I generacja

II a

II b

III generacja

Dihydropirydyny

Nifedypina

Nifedypina SR

Felodypina SR

Nitrendypina

Amlodypina

(Norvasc)

Benzotiazepiny

Dilzem

Dilzem SR

 

 

Fenyloalkiloaminy

Werapamil

Werapamil SR

 

 

Interakcje antagonistów wapnia z innymi lekami

Antagoniści wapnia

Preparaty:

Nitrendypina - tabl. 0,01 i 0,02 g

Felodypina (Plendil) - tabl. 0,005 i 0,01 g -

1- 2 tabl.,

Amlodypina (Amlozek) - 0,005 i 0,010 g

Diltiazem- 0,03 g - 60 tabl,

Dilzem 0,06 g - tabl.

Dilzem retard 120- tabl

Antagoniści receptora angiotensyny II (ARB)

Mechanizm działania: mają właściwość blokowania receptora angiotensynowego AT1.

Zalety:

-zmniejszają przerost lewej komory

-redukują białkomocz i inne objawy nefropatii cukrzycowej

-poprawiają wydolność krążenia

-wyzwalają mniej objawów niepożądanych

Preparaty: Kandesartan

Losartan

Diovan

Antagoniści receptora angiotensyny II

Losartan

angiotensyny II

Antagoniści receptora angiotensyny II

Inne preparaty:

Aprovel tabl. 0,075, 0,015, 0,3 g - 28 tabl;

Diovan 80- 0,08g; Diovan 160- 0,16 g,

Micardis- 0,04 g, 0,08 g tabl,=. - 28 sztyk

Β-blokery

Działania B-blokerów

Wyjątkowa ostrożność przy β- blokerach

A-V (niebezpieczeństwo bloków A-V)

Nieselektywne leki -adrenolityczne

Leki te działają na:

1. Receptory B adrenergiczne w sercu

2. Receptory B adrenergiczne poza sercem

Nieselektywni antagonisci receptorów adrenergicznych (B1 + B2)

B-bloker nieselektywny

średnia doustna dawka

Nadolol

40- 320 mg 1 x dz

Pindolol

10-40 mg 2 xdz

Propranolol

40-180 mg 2 xdz

Sotalol

40-180 mg 2 xdz

Tymolol

5-40 mg 2 xdz

Selektywni antagonisci receptora adrenergiczngo B1

B-bloker selektywny

średnia doustna dawka

Acebutolol (Sectral)

200-800 mg 1 lub 2 xdz

Atenolol

25-100 mg 1 xdz

Betaksolol (Lokren)

5-20 mg 1 xdz

Bisoprolol (Bisocard)

2,5- 10 mg 1 x dz

Celiprolol

200-600 mg 1 x dz

Metoprolol

50-100 mg 1 lub 2 x dz

Nebiwolol

2,5 - 5 mg 1 x dz

Antagoniści receptorów adrenergicznych alfa 1 i beta

Lek

Dawkowanie dobowe

Karwedilol (Vivacor)

3,125 - 50 mg 2 xdz

Labetalol (Pressocard)

200 - 800 mg 2 x dz

Dożylne dawkowanie B- blokerów

Lek

Dawka nasycajaca

Dawka podtrzymujaca

Atenolol

5 + 5 mg

p.o 50- 100 mg/d

Esmolol

0,5 mg/kg w ciągu 1-5 min

0,05 -0,3 mg/kg/min

Labetalol

20 mg w ciągu 2 min

2-10 mg/min

Metoprolol

2,5-5mgi.v w ciągu 2 min; do 3 dawek

p.o 25-100mg/12h

Propranolol

0,15 mg/kg

0,1-0,2mg/kg/min

Działania niepożądane

- kurcze oskrzeli

- hipoglikemia

- depresyjny wpływ na OUN

- uspakajająco

- senność

- objawy psychozy depresyjnej

- wzrost stężenia TG i lipoprotein o dużej gęstości LDL

- impotencja

Przedstawiciele

Propranolol

- wywiera działanie błonowe

- nie ma aktywności wewnętrznej

- zwalnia czynność serca

- zmniejsza objętość wyrzutową mięśnia sercowego

- zmniejsza zapotrzebowanie mięśnia sercowego na tlen

- wpływa hipotensyjnie

- wpływa przeciwarytmicznie

- zmniejsza siłę skurczu mięśnia sercowego

Propranolol

1. Dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego.

2. Stosuje się go doustnie

3. Dawkowanie rozpoczyna się od 40mg/dobę i stopniowo się zwiększa

4. W dławicy piersiowej niestabilnej stosuje się go dożylnie w powolnych wstrzyknięciach

0,5-1,0 mg

5. Nie wolno go nagle odstawić, ponieważ grozi to gwałtownym zaostrzeniem objawów dławicy piersiowej lub występowaniem zawału serca

Zasada ta dotyczy wszystkich długotrwale stosowanych leków B-adrenergicznych. Należy stopniowo zmniejszać dawkę o 5-10mg/ 7 dni

Preparat: Propranolol - 0,01 g i 0,04 g - tabl, 50 sztuk

B-blokery działające selektywnie

-leki tej grupy blokują głównie receptory B1-adrenergiczne, znajdujące się w sercu

-nie wpływają na receptory B2-adrenergiczne oskrzeli

-nie wywołują hipoglikemii

-nie wpływają depresyjnie na OUN

B-blokery selektywne

Należy jednak pamiętać, że ich swoistość nie

jest bezwzględna, a więc u niektórych

chorych mogą wywołać objawy niepożądane,

ale rzadko.

Przedstawiciele

-Sectral- acebutolol - tabl. 0,2 i 0,4 g (posiada wewnętrzna aktywność sympatykomimetyczną)

-Metoprolol (Metocard, Betaloc)- wykazuje nieznaczne działanie błonowe- tabl. 0,05, 0,1 i 0,2 g oraz amp. 0,005

- Concor 5, -10 - b9soprolol, nie posiada aktywności; tabl. 0,005, 0,01

B-blokery nieselektywne

Leki blokujące receptory α- adrenergiczne

Mechanizm działania hipotensyjnego:

Zalety:

Wady

Zalecane są:

Preparaty:

Prazosyna (Minipres)

Doksazosyna (Cardura)

Leki blokujące receptory α- adrenergiczne

Prazosyna

- jest p/wskazana w ciąży, w ostrym zawale mięśnia sercowego, w zaciskającym zapaleniu osierdzia, w zwężeniu ujścia aorty i zastawki dwudzielnej

Inne leki

Leki działające ośrodkowo, hamujące aktywność układu współczulnego :

Działania niepożądane: obrzęk błony śluzowej nosa, senność, zawroty głowy, nudnosci, biegunka, objawy parkinsonowskie, depresja, niewydolność serca, wrzody

Obawy niepożądane: suchość w jamie ustnej, uszkodzenie wątroby, uczucie zmęczenia, impotencję, objawy parkinsonowskie, wzrost temperatury ciała, nagłe odstawienie może spowodować nagły wzrost ciśnienia tętniczego z objawami podobnymi jak w guzie chromochłonnym

- Klonidyna- hamuje aktywność układu współczulnego, pobudzając receptory adrenergiczne alfa 2 oraz w mniejszym stopniu receptory imidazolowe. Lek ten stosuje się w skojarzeniu z diuretykiem.

Objawy niepożądane: senność, suchość w jamie ustnej, upośledzenie sprawności intelektualnej, zaburzenia potencji, bradykardia. Nagłe odstawienie leku powoduje gwałtowny wzrost RR

- Pochodne imidazolowe ( Moksonidyna i Rylmenidyna)

wykazują większe powinowactwo do receptorów imidazolowych zlokalizowanych w przednio-bocznej części rdzenia przedłużonego

Objawy niepożądane: hypotonia orostatyczna, suchość w jamie ustnej, zatrzymanie sodu i wody

- Dihydralazyna i Todralazyna -powodują obniżenie ciśnienia tętniczego poprzez zmniejszenie napięcia ściany tętniczek, co prowadzi do zmniejszenia oporu obwodowego i do pobudzenia układu współczulnego z następczym zwiększeniem częstotliwości rytmu i pojemności minutowej serca. Dochodzi tez do zatrzymania sodu i wody.

Leki te są przeciwwskazane w: porfirii, uszkodzeniu wątroby i nerek, w większości chorób układu sercowo- naczyniowego

Przełom nadciśnienia tętniczego

Przełomem nadciśnieniowym nazywamy gwałtowny wzrost ciśnienia tętniczego krwi do wartości powyżej 200/120-130 mmHg lub też stopniowy wzrost ciśnienia tętniczego powyżej 300/150 mmHg. Wzrostowi ciśnienia tętniczego mogą towarzyszyć:silne bóle i zawroty głowy, napady drgawkowe, nagłe pogorszenie widzenia, silna duszność, tachykardia, bóle w klatce piersiowej.

Powikłania przełomu nadciśnieniowego:

-obrzęk płuc

-ostra niewydolność serca

-zawał serca

-tętniak rozwarstwiający

-krwotok śródmózgowy

-odwarstwienie siatkówki

-utrata wzroku

-obrzęk tarczy nerwu wzrokowego

-niewydolność nerek

-zaburzenia rytmu

-rzucawka porodowa

Wskazania naglące

1.Ostra encefalopatia nadciśnieniowa:

objawy: wymioty, bóle głowy, splątanie, senność, obrzęk tarczy n. wzrokowego.

Leki zalecane: nitroprusydek sodu i.v, labetalol i.v., diazoksyd i.v.

2. Krwotok śródmózgowy:

objawy: ze strony układu nerwowego

Leki: nitroprusydek sodu i.v., trimetafan i.v, labetalol i.v,

3. Tętniak rozwarstwiający aorty

leki zalecane: nitroprusydek sodu i.v trimetafan i.v, labetalol i.v

4. Zatrucie ciążowe

Objawy: III trymestr ciąży, białkomicz, obrzęki

Leki: MgSO4 i.v.,dihydralazyna i.v.,

5. Ostra niewydolność krążenia

Leki: NTG i.v.,B-blokery, furosemid i.v., nitroprusydek sodu

6. Obrzęk płuc

Leki: NTG i.v., furosemid i.v., nitroprusydek sodu i.v.,

7. Hiperkatecholaminemia (guz chromochlonny)

objawy: napadowy wzrost ciśnienia, kołatanie serca, bladość, poty

Leki: fentolamina, propranolol i.v.,

Wskazania pilne

1.Nadciśnienie złośliwe/faza przyśpieszona nadciśnienia (niepowikłane encefalopatią)

Leki: nitroprusydek sodu i.v., labetalol i.v., b-blokery p.o.

2. Niewydolność lewej komory

Leki: NTG i.v., furosemid i.v., kaptopril p.o

3. Niestabilna choroba wieńcowa

Leki: NTG i.v., b-blokery i.v., p.o., antagoniści wapnia z grupy werapamilu/diltiazemu

4. Stan przedrzucawkowy

leki: dihydralazyna i.v.,

5. Udar mózgu

Leki: przy RR rozk. 130 mmHg stopniowe obniżanie .

Leki stosowane:

Leki szybko działające- początek działania w ciągu kilku- kilkunastu minut:

- Atenolol: 5-10 mg i.v.

Leki stosowane

Leki działające z opóźnieniem (początek działania w ciągu kilkudziesięciu minut- kilku godzin):

- Atenolol: 25 mg p.o.

Wpływ leków hypotensyjnych na ryzyko rozwoju cukrzycy

2. Diuretyki:

Wpływ leków hypotensyjnych na ryzyko rozwoju cukrzycy

Antydiabetogenne

Docelowa wartość ciśnienia tętniczego w trakcie farmakoterapii

Nadciśnienie oporne na leczenie- definicja

tętnicze > 140/90 mmHg

RR > 160/90 mmHg

Przyczyny opornego nadciśnienia


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
WPŁYW STRESU NA NADCIŚNIENIE TETNICZE
Nadciśnienie tętnicze (3)
09 Nadciśnienie tętnicze
Nadcisnienie tetnicze 3
Leki stosowane w terapii nadciśnienia tętniczego
nadcisnienie tetnicze 2
Niewydolność serca i nadciśnienie tętnicze klinika i pielęgnowanie
Patomechanizm nadciśnienia tętniczego w niewydolności nerek Ż Chatys
Ostre stany kardiologiczne w przebiegu nadciśnienia tętniczego(1), różne, ►Medycyna-Fizykoterapia,Ps
Leki stosowane w nadciśnieniu tętniczym-powtórzenie (1), Szkoła
pacjent z nadcisnieniem tetniczym w wieku podeszlym
nadciśnienie tętnicze krwi, interna
Nadciśnienie tętnicze, Nefrologia(1)
Nadciśnienie tętnicze u dzieci i młodzieży Choroby serca i naczyń
NADCIŚNIENIE TĘTNICZE NERKOWE(1), 1.Lekarski, III rok, Chirurgia, Choroby wewnętrzne
Nadciśnienie tętnicze - Andrzejczak, Zabiegi medyczne - prezentacje i algorytmy
Miejsce?ta adrenolityków w leczeniu nadciśnienia tętniczego
05 Nadciśnienie tętnicze
dieta w nadcisnieniu tetniczym

więcej podobnych podstron