METODY AKTYWIZUJĄCE
Opracował: Artur Głowacki
Zespół Szkół Elektrycznych nr 2 Kraków

MOTTO:

"Zabawa jest nauką, nauka jest zabawą.
Im więcej zabawy, tym więcej nauki"

Stosowanie w codziennej pracy z uczniem metod aktywizujących pozwala na wzmocnienie motywacji do uczenia się, jak też daje poczucie bezpieczeństwa pracy w grupie i z grupą .

Propozycji w pedagogice jest bardzo wiele i mogą one niewątpliwie urozmaicić tradycyjne nauczanie w każdej grupie wiekowej.

Metody aktywizujące, to sposoby działania, które pomogą uczniom:

• pogłębiać zainteresowanie wspólną sprawą,

• przyswoić bez trudu nową wiedzę,

• rozwinąć własne pomysły i idee,

• komunikować się,

• dyskutować i spierać na różne tematy,

• podjąć działania na rzecz własnej szkoły

• zaakceptować siebie i swoich kolegów,

• rozwijać swoje najlepsze strony,

• wnioskować,

• twórczo myśleć

METODA PROJEKTU

Metoda pozwalająca na kształtowanie twórczego myślenia w uczniach, polegająca na wykonywaniu zadań obejmujących większą partię materiału poprzez samodzielne poszukiwania.

Metoda projektu charakteryzuje się tym, że:

• ma określone cele i metody pracy,

• ma określone terminy realizacji całości i poszczególnych etapów,

• wyznaczone osoby odpowiedzialne za jego realizacje,

• znane są kryteria oceny,

• uczniowie realizują zadanie w grupach, rzadko indywidualnie,

• pracują w znacznym stopniu samodzielnie i na własną odpowiedzialność,

• rezultaty pracy prezentowane są publicznie,

• projekt jest zadaniem trwającym kilka dni, a nawet tygodni

Istnieją dwa rodzaje projektów:

• projekty badawcze (polegające na zebraniu i usystematyzowaniu informacji o pewnych zagadnieniach);

• projekty działania lokalnego (polegające na podjęciu jakiegoś działania w środowisku lokalnym)

Praca nad projektem zawiera się w kilku etapach:

• określenie tematu projektu,

• przygotowanie instrukcji,

• praca nad projektem,

• prezentacja projektu,

• ocena projektu.

Zalety tej metody można określić jako następujące:

• praca ucznia z różnymi źródłami wiedzy;

• konieczność przeprowadzania rozmów i wywiadów;

• samodzielność w opracowaniu materiałów;

• współdziałanie w grupie;

• planowanie pracy i odpowiedzialność

METAPLAN

• to plastyczny zapis dyskusji

(uczestnicy tworzą plakat, będący zapisem ich rozważań);

• celem

tej metody jest przeanalizowanie problemu i poszukiwanie, co nie zawsze oznacza znalezienie, rozwiązania. Skłania do myślenia, analizowania problemów, poszukiwania przyczyn, przewidywania skutków, formułowania wniosków;

• zajęcia wykorzystujące tę technikę można prowadzić dwoma sposobami - pracując z całą klasą lub dzieląc ją na kilka grup;

• nauczyciel przedstawia problem, który będzie przedmiotem dyskusji i przygotowuje niezbędne do wykonania plakatów materiały

(duże arkusze papieru pakowego, wykonane z kolorowego papieru kółka, owale, prostokąty i chmurki, kolorowe flamastry, taśmę samoprzylepną, klej); ich liczba zależy od przyjętej formy pracy - w pierwszym wariancie powstanie jeden plakat, w drugim kilka; można oczywiście poprosić uczniów, by sami wcześniej wykonali te pomoce;

• nauczyciel wyznacza grupom czas na przedyskutowanie problemu i wykonanie plakatów, a następnie poszczególne zespoły prezentują efekty swojej pracy; podsumowaniem lekcji jest zebranie wszystkich wniosków, które zostały zgłoszone; można też je jeszcze przedyskutować, by wyeliminować ewentualne sprzeczności;

• gdy nauczyciel pracuje z całą klasą, powstaje jeden wspólny plakat; uczniowie w trakcie dyskusji podchodzą do planszy i zapisują na odpowiednich polach swoje spostrzeżenia; mogą też porządkować plakat, przesuwając owale umieszczone przez kolegów na inne pola.

Zaleta:

• w takiej formie dyskusji "wypowiadają" się prawie wszyscy uczestnicy, niektórzy wielokrotnie, a oddziaływanie wizualne, daje większą możliwość skupienia się na celu dyskusji.

• oddziaływanie wizualne

daje większą możliwość skoncentrowania się na celu dyskusji; następuje wyzwolenie działań twórczych oraz powszechnej aktywności; możliwość wypowiedzenia się każdego, nawet najbardziej nieśmiałego z uczniów; końcowy wynik jest wypadkową kreatywnych działań całego zespołu.

"DIAMENTOWY RANKING"

Polega ona na maksymalnym zaangażowaniu wszystkich uczestników, jest to dyskusja na argumenty. Każdy musi udowodnić, że właśnie jego argument jest najważniejszy.

Ćwiczenie 1

Każda grupa otrzymała jakieś zadanie, które musi zrealizować.

Problemem jest pytanie "Jak zorganizujemy zakończenie roku szkolnego?"

Następnie zapisujemy na kartkach najważniejsze (naszym zdaniem) pomysły, które są niezbędne do zrealizowania tego zadania.

Oto kolejność działań:

1. "Burza mózgów" - Każdy uczestnik zapisuje własne pomysły na oddzielnych kartkach.
2. Analiza pomysłów - następuje odczytanie wszystkich pomysłów i odrzucenie powtarzających się.
3. Argumentowanie swoich pomysłów i przekonywanie koleżanki tak długo, aż pozostanie 9 najtrafniejszych i
    najlepiej argumentowanych pomysłów.
4. Utworzenie diamentu wg wzoru:

W diamencie są rozmieszczone cyfry, które symbolizują ważność argumentowanego pomysłu. Kartki z pomysłami układałyśmy właśnie wg tego diamentu. Zostały one ponumerowane a potem poprzez argumentację przekładane na wyższe lub niższe pozycje lub w ogóle odrzucane. Wywołało to wiele emocji i dyskusji, każdy chciał aby jego pomysł był najważniejszy w rankingu. Pomysły zostały także przebijane przez kolejne, ważniejsze (wg podających) pomysły, które zostały zaakceptowane, bądź nie.

Technika ta jest bardzo ciekawa, ponieważ można przeanalizować osobowość swojego partnera w dyskusji.

PIRAMIDA PRIORYTETÓW

Metodę tę stosujemy w dwóch przypadkach:

• jako sposób zaprezentowania dokonanych wyborów,

• jako efekt pracy

,

Praca z wykorzystaniem tej metody przebiega w kilku etapach:

1. zbieranie wiadomości na podany temat (może to być praca grupowa na lekcji lub też indywidualna w domu),

2. zapisanie zdobytych wiadomości,

3. utworzenie piramidy,

4. prezentacja pracy zespołów,

Zajęcia powinny kończyć się wypowiedziami uczniów na temat ich udziału w pracy grupy, zadowolenia z wykonania zadań oraz współpracy. Metoda ta stwarza okazję do dyskutowania i argumentowania. Uatrakcyjnia przyswajanie wiedzy i jest pretekstem do korzystania ze źródeł wiedzy.

DRAMA.

Drama polega na wczuwaniu się w role, na improwizacji angażującej ruch i gest, mowę, myśli i uczucia. Dostarcza bezpośredniego doświadczenia, przekraczającego zakres zwykłej informacji, wzbogacającego wyobraźnie i poruszającego emocje tak samo jak umysł.

Istotną dramy jest konflikt wzięty z życia, literatury lub po prostu wymyślony.

Umożliwia ona przeżycie określonych problemów, poszukiwanie własnych rozwiązań i dokonywanie wyborów. Przyspiesza to emocjonalnie, intelektualne i społeczne dojrzewanie uczniów. Uczy, także samowiedzy, rozumienia siebie i innych na poziomie emocji i uczuć.

Dramę od inscenizacji czy teatru różni to, że:

• nie ma podziału na aktorów i widzów,

• najważniejsze jest wczucie się w rolę, granie siebie,

• w dramie uczestnicy improwizują, zachowują się naturalnie i logicznie,

• koncentrują się na określonej sytuacji, nie zaś na sposobie gry,

Co wchodzi w zakres dramy:

• Rozmowa

• Wywiad

• Etiuda pantomimiczna

• Improwizacja

• Żywy obraz

• Scenka improwizowana

• Rzeźba

Przebieg dramy jest następujący:-

• wprowadzenie przez nauczyciela,

• przygotowanie się uczestników do wejścia w rolę:

• odgrywanie ról przez uczestników,

• omówienie.

Drama ma bardzo duże znaczenie, gdyż jest doskonałym ćwiczeniem językowym, rozwija myślenie i wyobraźnie. Pozwala głębiej zrozumieć przeżycia i zachowania innych ludzi, postaci literackich, pogłębia emocjonalny związek z nimi. Uczy komunikatywności, ponadto pomaga ćwiczyć koncentrację, spontaniczność. Rozwija język ciała i uczy rozumienia go.

 

PRACA W GRUPACH

Grupy nie powinny być większe niż 7-osobowe Praca w grupach jest bardzo cenną metodą aktywizowania dzieci, ponieważ uczy:

• Kooperacji

• Dyscypliny

• Umożliwia doświadczanie współzależności i współodpowiedzialności

• Pozwala na doskonalenie kompetencji komunikatywnych

• Rozwiązuje problemy

• Pozwala na wykształcanie umiejętności słuchania innych

W grupie dzieci muszą wspólnie rozmawiać, ułatwia to aktywizację, dlatego stosując tą metodę nauczyciel nie może upominać, że dziecko "gada". W ramach grupy dzieci mogą mieć:

• zadania takie same dla wszystkich grup

• zadania zróżnicowane

- jedna osoba ma jakąś funkcję
- każda osoba ma jakąś funkcję, np. jeden pilnuje czasu, drugi zachęca i ponagla, trzeci rysuje, dokleja, czwarty
  relacjonuje itd.
- zadania etapowe
- nieokreślone role

• równe prawa

Istnieje szereg różnorodnych metod wspomagających procesy nauczania lub uczenia się. Jedne są lepsze inne gorsze, jedne poruszają te zmysły, drugie inne. Wybór metody jest bardzo trudny i powinien być raczej podyktowany praktycznym doświadczeniem, niż wiedzą teoretyczną.

Bo tylko pewne wyczucie sprawi, że uda się nam dotrzeć do ucznia, przekazać mu potrzebne informacje w sposób dla niego jak najbardziej przystępny.

---