Pedagogika lub pedagogia- nauka która bada i określa możliwości kreowania pożądanej (przez jednostkę i społeczeństwo)osobowości w określonych warunkach społeczno-kulturalnych i cywilizacyjnych
Pojęcia pedagogiki
Nauczanie -planowa i systematyczna działalność, która zmierza do wywołania pożądanych i względnie trwałych zmian w zachowaniu ludzi, łącznie ze zmianami ich dyspozycji poznawczych, zainteresowań i postaw
Uczenie się-proces zamierzonego nabywania przez uczący się podmiot określonych
Wiadomości
Umiejętności
Nawyków
Kształcenie-ogół czynności i procesów umożliwiający ludziom
=Poznanie rzeczywistości
=Uczestnictwo w jej przekształcaniu
=Osiągnięcie możliwie wszechstronnego rozwoju sprawności fizycznych i umysłowych, zdolności i uzdolnień, zainteresowań i zamiłowań, przekonań i postaw
Wychowanie- świadome i celowe i specyficzne oddziaływania osób, z reguły występujące w różnych zbiorach, oddziaływanie głownie przez słowo i przykład osobisty. Zmierza ono do osiągnięcia względnie trwałych skutków w rozwoju jednostki ludzkiej.
!!!!!!! od czego zależą wyniki wychowania?
=Od wysiłków samej jednostki(chęć, percepcja)
=Od świadomego i celowego oddziaływania odpowiedzialnych za wychowanie i kształcenie osób i instytucji (m.in. szkoły, rodziny)
=Od odpowiednio zorganizowanej działalności mediów
Cel specjalizacji w pedagogice-ujęcie z pedagogicznego p-tu widzenia wszystkich sytuacji w jakich ludzie w ciągu całego życia znajdują się; wszelkich działań, jakie podejmują.
Pedagogika czasu wolnego (jako teoria)-Dziedzina opisująca, wyjaśniająca, projektująca, a także przekształcająca potrzeby, wzory zachowań, style życia człowieka w czasie wolnym w różnych fazach jego cyklu życia w uwarunkowaniach społeczno-cywilizacyjnych.
!!!!!!Pedagogika czasu wolnego(jako praktyka)-dziedzina zajmująca się wychowaniem do czasu wolnego i kształceniem umiejętności(praktycznych)korzystania w sposób racjonalny(czyli bezpieczny, aktywny, rozwijający człowieka) z możliwościami, jakie daje czas wolny.
!!!!!!!obszar zainteresowań pedagogiki czasu wolnego-wychowanie i kształcenie do czasu wolnego
!!!! w pedagogice jest ważne- wychowanie, kształcenie, samokształcenie, samowychowanie, samodoskonalenie
!! wychowanie do czasu wolnego (w,przez)-szeroki zakres oddziaływań, obejmujących:
=Rozwijanie celowych potrzeb człowieka
=Kształtowanie otwartych postaw, zamiłowania i nawyków
=Popularyzowanie wzorów
=Wyposażenie człowieka w określone wiadomości i umiejętności, pozwalające na korzystanie w sposób racjonalny z dobra, jakim jest czas wolny
!! Trzy motywy, przesłanki dla wzrastającej roli pedagogiki czasu wolnego
=Zasoby czasu wolnego rosną wraz z rozwojem społeczeństw
=Czas wolny wymaga wypełnienia go treściami(np. jakieś usługi)
=Rozwój bio -psycho -społeczny człowieka wymaga treści zorientowanych na zdrowie, kreacjęi socjalizację
Poza tym:
=Potrzebne określone , obiektywne warunki i świadome oddziaływanie wszystkich środowisk, instytucji i organizacji wychowania, ze sobą współdziałających
ZADANIA „STRATEGICZNE” (DŁUGOFALOWE) PEDAGOGIKI CZASU WOLNEGO
Profilaktyka-eliminowanie lub minimalizowanie niekorzystnych zjawisk w sferze czasu wolnego
Kreacja - inspirowanie i wdrażanie do twórczych poszukiwań modeli zachowań w czasie wolnym, zdobywania wyższych sprawności, lepszych umiejętności i osiągania wartości wyższego rzędu
Zadania operacyjne
1.Dostarczać wiedze, by zrozumieć( inaczej to zjawiska, pytania-po co? Dlaczego?)
2.Rozbudzać potrzeby by chcieć (wiem, ale mi się nie chce)
3.Wskazywać możliwości, by działać (jak/ kiedy? Gdzie?)
4.Kierować, by działać racjonalnie
Pożądany skutek oddziaływań pedagogiki czasu wolnego to- wysoka jakość życia w czasie wolnym
CZAS , CZAS WOLNY
Czas może być:
Fizyczny- regulowany obrotami ciał niebieskich, mierzony sekundami, Mintami, podminutami, dniami, latami
Psychiczny-mierzony intensywnością przeżyć lub ich brakiem-jest ważniejszy w turystyce niż fizyczny
Społeczny-regulowany przez społeczny podział pracy
Kulturowy-zróżnicowany w zależności od epoki i umiejscowienia przestrzennego
!!! Różne UJĘCIA czasu wolnego wg. Elementów go opisujących.
=Ujęcie psychologiczno -subiektywne -„stan duszy”, stosunek jednostki do wykonywanej czynności, „styl postępowania.
=Ujęcie formalne - „czas jaki pozostaje po uwolnieniu się jednostki od obowiązków zawodowych”, „24 godziny pomniejszone o obowiązki”
=Ujęcie autonomiczno-osobiste - „czynności dowolnie wybrane”, „działanie wolne i dobrowolne”, „całokształt czynności, którym oddaje się jednostka w celu wypoczynku, rozrywki lub bezinteresownego pogłębiania swej wiedzy”
=Ujęcie behawioralne -działanie, „każdy typ zachowania inny niż praca, wykonywany poza czasem pracy”
=Ujęcie ekonomiczne - cały czas, który nie jest sprzedawany i który nie należy do jednostki bez względu na sposób w jaki jest wykorzystywany
!! specyfiką cz.w.! jest wolność wyboru, co do czynności, które człowiek będzie w nim wykonywał.
!!!! prawdziwa wolność czasu jest wtedy, gdy żadne czynniki zewnętrzne (ekonomiczne, społeczne, infrastrukturalne) nie ingerują w jego przeżywanie.
Czas wolny jako kategoria ilościowa:
-odnosi się do rozmiarów czasu i jego odcinków ukazywanych gównie za pomocą …sekund ,godzin, lat
Typy czasu wolnego, jako kategorii czasu w podejściu ilościowym:
=Czas wolny krótki - w trakcie zwyczajnego dnia. To czas, który jednostka może przeznaczyć w ciągu dnia na swoje własne zajęcia , niewynikające z obowiązków rodzinnych, społecznych , zawodowych
=Czas wolny średni - w ramach weekendu obejmującego dni wolne od pracy
=Czas wolny długi - czas wakacji, ferii, urlopów
Czas wolny jako kategoria jakościowa
=Pewna całość złożona z czynności nieprodukcyjnych, to czas wartości, spokoju, kontemplacji, braku pośpiechu , uwolnienia od obowiązków i przymusów, to raczej sposób życia niż sekwencja czasowa.
Definicje odpowiednie dla kategorii jakościowej
-to czynności wolne od obowiązków zawodowych, rodzinnych, społecznych i politycznych - zorientowane i ukierunkowane na osobisty rozwój i samorealizację. To czas poza snem i czynnościami fizjologicznymi, przeznaczony na odpoczynek, zabawę, bezinteresowny rozwój
MIARY - STOSOWANE W ANALIZIE CZASU WOLNEGO
-ilościowe
==Miary czasu
==Miary wydatków
==Miary intensywności
==Miary infrastruktury
Miara czasu - jest to zestawienie odcinków czasu przewidzianych na realizację różnych czynności (form) czasu wolnego
To najczęściej stosowane narzędzie do analizy czasu wolnego- tzw.budżet czasu
Przydatne wskaźniki-
=Średni czas trwania czynności-odpowiada przeciętnej krajowej
=Przeciętny czas wykonywania czynności - odpowiada on ilości czasu przeznaczonego na poszczególne rodzaje czynności
Miary wydatków -
Wydatki na dobra
=Czasooszczędne -pozwalające na skrócenie lub wykluczenie czynności o różnym stopniu konieczności wykonania, np. art. gosp. Domowego, przetworzone artykuły żywnościowe
=Czasochłonne - sprzęt sportowy, turystyczny, środki transportu, sprzęt komputerowy, artykuły ogrodnicze
Wydatki na usługi
=Czasooszczędne - gastronomiczne, naprawcze, fryzjersko kosmetyczne itp.
=Czasochłonne - sportowo rekreacyjne, turystyczne, kulturalne np. imprezy, widowiska, ino teatr, wystawy itp.
Miary intensywnego uczestnictwa
!! WSKAŹNIKI
=Odsetek osób korzystających w analizowanym okresie z danej formy czasu wolnego (wskaźnik częstości uczestnictwa/rozpowszechniania danej formy)
=Wskaźnik częstości i długości korzystania z określonej formy czasu wolnego w danym przedziale czasu
Miary infrastruktury-(materialne i naturalne zaplecze czasu wolnego)
=Istniejące środki trwałe służące potrzebom czasu wolnego -np. obiekty, urządzenia, sprzęt
=Jak też stanowiące naturalne wyposażenie terenu dla czasu wolnego np. parki Narodowe, akweny, lasy
=Elementy środowiska naturalnego - jeziora, kąpieliska, szlaki turystyczne, skanseny i zabytki itp.
WYMIARY CZASU WOLNEGO
=Jednostronny - powiązany ze strefą samorozwoju jednostki
=Zbiorowy - (społeczny) - powiązany z kształtującym rozwój jednostki wpływem otoczenia
!!! Funkcje czasu wolnego w wymiarze jednostkowym-
Regeneracyjna - dotyczy czynności, które wspomagają odnawianie, odtworzenie się możliwości organizmu utraconych w procesie pracy ;
czynności , które dają odpoczynek w sensie fizjologicznym, polegający na oderwaniu się od wymagań, planów, od wszystkiego co stwarza napięcie nerwowe, co zmusza jednostkę do nadmiernego wysiłku
Kompensacyjna - dotyczy czynności które stanowią rekompensatę w stosunku do treści i rodzaju czynności wykonywanych pod presją obowiązku, minimalizując czynności przykre, męczące, ograniczające wolność ;
Czynności , które są źródłem radości, przyjemności i zawsze pozytywnych emocji
Edukacyjna - dotyczy czynnościom które zaspokajają potrzeby poznawcze, potrzebę informacji, wiedzy, nowych umiejętności i doświadczeń, czynności pomocne w kształtowaniu trwałych wartości intelektualnych
Integracyjna - dotyczy czynności, które umożliwiają poznawanie nowych ludzi spoza kręgu domowego i zawodowego, zawieranie przyjaźni, tworzenie grup połączonych wspólnymi celami;
Czynności, które spajają, łączą ludzi dając poczucie wspólnoty przez wspólne doznawanie i odtwarzanie przeżyć
Kulturowa - dotyczy czynności, które pozwalają nabywać, odtwarzać bądź tworzyć wartości kulturowe, stanowiące materialny i duchowy dorobek ludzkości
Wychowawcza - dotyczy czynności, które wiążą się z przyswajaniem określonych norm postępowania, idei, stylu bycia i zachowania, bądź z wpajaniem ich innym;
Czynności, które kształtują przyzwyczajenia i trwałe, pozytywne postawy wobec istotnych dla człowieka stanów rzeczy
!!! Funkcje czasu wolnego w wymiarze społecznym-
- czas wolny kształtuje postawy prospołeczne i obywatelskie . w czasie wolnym i w trakcie różnorodnych aktywności z nim związanych tworzony jest kapitał cywilizacyjny i kulturowy.
- czas wolny tworzy nowe wartości społeczne i nowe potrzeby odpowiadające tym wartościom
W czasie wolnym odbywa się proces uczenia się i pełnienia ról społecznych np. bycie ojcem, matką.
-czas wolny sprzyja sprawowaniu funkcji publicznych, organizowaniu towarzystw i stowarzyszeń, podejmowaniu misji o charakterze społecznym
-czas wolny pozwala na osiągnięcie satysfakcji niewymiernej, niezależnej od przynależności do grupy społeczno- zawodowej, kulturowej itp.
- czas wolny kompensuje zagrożenia współczesnej cywilizacji i zbliża człowieka do środowiska naturalnego. Jest wyznacznikiem stopnia rozwoju społecznego .