Spostrzeganie

• Wrażenie- jest elementarnym zjawiskiem psychicznym polegającym na odzwierciedleniu cechy przedmiotu działającego na receptor (może być to np. barwa, kształt, ciepłota). Receptory i analizatory są anatomicznym podłożem wrażeń i spostrzeżeń.

• Spostrzeżenie- jest procesem psychicznym polegającym na odzwierciedleniu przedmiotu działającego na receptor lub receptory; jest odzwierciedleniem całego przedmiotu w świadomości.

• Wrażenia i spostrzeżenia powstają w drodze odbioru informacji o bodźcach działających bezpośrednio na narządy zmysłów człowieka.

Zasady spostrzegania Wertheimera

• bliskość

• 
  elementy położone blisko siebie w porównaniu z innymi, bardziej oddalonymi elementami, tworzą figurę

• podobieństwo

• elementy podobne są postrzegane jako pewna całość

• wspólna droga
  - elementy poruszające się w tym samym kierunku postrzegane są jako odrębna grupa

• dobra figura / dobra kontynuacja

• gdy grupa zbudowana jest wedle jednolitej zasady, łatwiej ją wyodrębnić niż wówczas, gdy te zasady są różne

• łatwiej wyodrębnić układy, które tworzą linię zamkniętą, niż układy otwarte

• preferowane są kształty proste, regularne

• domykanie

• system percepcyjny dodaje brakujące elementy i zamyka kształt niekompletnej figury

• ciągłość

• spostrzegamy raczej łagodną całość wzorca niż rozdzielność

• 
  figura i tło (odwracalność)

• Indianin i Eskimos jako zamienne figury i tła

• zmiana figury na tło zależy od nastawienia

obserwatora

Wyobraźnia

Wyobraźnia jest odzwierciedleniem w świadomości obrazów, przedmiotów, zjawisk i zdarzeń, które w danej chwili nie oddziaływają bezpośrednio na narządy zmysłu człowieka.

Jest procesem polegającym na tworzeniu wyobrażeń.

Wyobrażenia - obrazy polegające na odzwierciedleniu w świadomości spostrzeganych wcześniej składników rzeczywistości.

Rodzaje wyobrażeń: w zależności od rodzaju analizatora - wzrokowe, słuchowe, smakowe, itp.

Wyobrażenia charakteryzuje:

Brak wyrazistości

Fragmentaryczność

Nietrwałość

Ogólność

Rodzaje wyobrażeń

wyobrażenia odtwórcze- przywołanie w świadomości obrazów, przedmiotów, zjawisk, które były wcześniej spostrzeżone;

wyobrażenia wytwórcze- obrazy, które nie odpowiadają uprzednim spostrzeżeniom, ale bazują na wcześniejszych doświadczeniach człowieka.

Wyobraźnia twórcza

Wyobraźnia twórcza- pozwala tworzyć obrazy całkowicie oryginalne, wykraczające poza dane dostarczane przez pamięć i spostrzeganie; mogą dotyczyć przeszłości, teraźniejszości, przyszłości.

Dzięki niej możliwe jest planowanie działalności ludzkiej.

Zaburzenia wyobraźni powstają np. wskutek uszkodzeń mózgu.

Uwaga

- podstawowy proces poznawczy umożliwiający postrzeganie wydarzeń i monitorowanie stanów wewnętrznych;

- utrzymanie organizmu w stanie gotowości do działania, percepcji lub innych zachowań.

Podział procesów uwagi:

Wzbudzenie (arousal) - gotowość do reakcji,

Orientowanie (orienting) - ukierunkowanie na bodziec,

Czujność (vigilance) - świadomy stan nastawienia na przetwarzanie,

Utrzymywanie (maintenance) - koncentracja; może być niezależne od czujności,

Wybiórczość (selective attention) - nastawienie na określone bodźce.

Typy uwagi:

- fazowa (przerywana) - np. w procesie orientowania się,

- toniczna (utrzymująca się) - np. w czujności,

- dowolna - bez udziału świadomości,

- mimowolna - skierowanie czynności poznawczych na określony przedmiot.

Zaburzenia uwagi

• Nadmierna przerzutność uwagi- występuje w parze z przyspieszonym myśleniem i nadmiernym pobudzeniem emocjonalnym; jest najczęściej objawem choroby (np. w ADHD).

• Trudności przenoszenia uwagi- niemożność oderwania uwagi od przedmiotu; perseweracje; przy uszkodzeniu OUN, urazach mechanicznych.

• Obniżenie trwałości i zakresu uwagi- są to objawy wtórne w stosunku do powyższych.

1

ZR ZR ZR ZR

---