ĆW.1
Temat: Skład mechaniczny gleby
1.Gleba jako układ trójfazowy
a) faza stała- cząstki mineralne, organiczne i organiczno-mineralne w różnym stopniu rozdrobnienia
b) faza ciekła: woda w której są rozpuszczone związki mineralne i organiczne tzw. Roztwór glebowy
c) faza gazowa: mieszanina gazów i pary wodnej, czyli tzw. Powietrze glebowe
2.Skład mechaniczny:
I. Frakcje granulometryczne:
Umownie przyjęty zbiór ziaren glebowych posiadające wspólna nazwę. Mieści się w określonym przedziale wielkości ziaren wyrażonych w milimetrach
Sand- piasek 2,00-o,05 mm, Silt- pył 0,05-0,002 mm Clay- ił <0,002
1.Stosowany w Polsce podział fazy stałej na frakcje granulometryczne
Grupa frakcji |
Frakcja |
Podfrakcja |
wielkości |
Części szkieletowe |
kamienie |
Grube, średnie, drobne |
>20 |
|
żwir |
Gruby,drobny |
20-1 |
|
Piasek |
Gruby,średni, drobny |
1,0-0,1 |
|
pył |
Gruby,drobny |
0,1-0,02 |
Części ziemiste |
Cząstki spławiane (iłowe) |
Ił pyłowy gruby |
0,02-0,005 |
|
|
Ił pyłowy drobny |
<0,005-0,002 |
|
|
Ił koloidalny |
<0,002 |
2. Charakterystyka frakcji granulometrycznych
a) kamienie i żwir- w niewielkim stopniu zmienione okruchy skalne, o składzie zbliżonym do skał, z których powstał.
b) piasek, pył i ił pyłowy- powstały z kwasu i krzemionki SiO2, chemicznie mało aktywne
c) Ił koloidalny- składa się z minerałów ilastych (wtórne glinokrzemiany), jest aktywny chemicznie
II. Grupy granulometryczne:
1.Utwory kamieniste- przeważa frakcja kamieni
2. Utwory żwirowe- przeważa frakcja żwiru
Z utworów żwirowych powstają gleby suche, nadające się pod zalesienia
3. Utwory piaszczyste (piaski) - zawierają do 20% cząstek spławianych
Gleby powstałe z piasków charakteryzuje słaba żyzność
4. Utwory gliniaste- zawierają ponad 20% cząstek spławianych.
Wszystkie gleby powstałe z glin charakteryzują się dobra żyznością. Na glinach aluwialnych (madach gliniastych) powstają bardzo dobre gleby różnych typów.
5. Utwory ilaste (iły)- zawierają ponad 50% cząstek spławianych. Iły są zasobne w składniki pokarmowe, maja dużą pojemność wodna i KS, lecz są trudne do uprawy (pęcznieją, a po wyschnięciu kurzą się i pękają),
6. Utwory pylaste (pyły)- zawierają ponad 40% części pyłowych. Pyły pochodzenia eolicznego czyli naniesione przez wiatr to lessy.
Lessy- brak warstwowości, jasnożółta barwa. Występują w Polsce południowo-wschodniej (Zamość, Lublin, Kielce, Przemyśl, Kraków). Posiadają bardzo dobre właściwości fizyczne i chemiczne, stanowią substrat dla gleb czarnoziemnych, brunatnych brunatnych szarych gleb leśnych.
*oddzielna kategoria gleb
Gleby napływowa=mady mogą być deluwialne i aluwialne.
Deluwialne- powstają podnóży pagórków, sa osadzane przez wody spływające z pagórków.
Aluwialne-utwory współczesne, powstają w wyniku nanoszenia i osadzania przez wody rzek
W praktyce rolniczej uproszczony podział ba kategorie agronomiczne:
gleby bardzo lekkie (do 10%) cząstek spławianych)
gleby lekkie (10-20% cząstek spławianych)
gleby średnie (20-35% cząstek spławianych)
gleby ciężkie (35-5-% cząstek spławianych)
ĆW.3
1.Miąższość gleby- łączna głębokość wszystkich jednolitych genetycznie poziomów zróżnicowania profilu glebowego od powierzchni do skały macierzystej
2. Podział (wg Zawadzkiego)
I gleby wytworzone ze skał nienasywowych ( pochodzenia lodowcowego)
Większość gleb: całkowite (profil gleby sięga głębokości co najmniej 150cm),
Niecałkowite-( płytsze niż 150 cm) ,płytkie- miąższość 50-100cm średnio głębokie- 50-100cm głębokie 100-150cm
3. Barwa gleby
a) barwa biała- pochodzi od minerałów grupy kaolinitu wodorotlenku glinu, krzemionki, węglan wapnia, gipsu i anhydrytu.
b) barwa czarna- wskazuje na większą zawartość próchnicy, pochodzi od kwasów próchniczych rzadziej od manganu
c) barwa czerwona i częściowo żółta- pochodzi od związków żelaza
d) barwa niebieska, zielonkawa- pochodzi od zredukowanych związków żelaza, warunki sprzyjające procesom redukcji
II- Oznaczanie właściwości fizycznych gleb
*gęstość właściwa gleby= gęstość fazy stałej gleby
stosunek masy fazy stałej gleby do objętości zajmowanej przez fazę
1.Metoda pirometryczna (pirometr)
2. Metoda biuretowa
*gęstość objętościowa gleby- stosunek masy fazy stałej gleby do całkowitej objętości gleby
Pomiar dokonujemy przy użyciu metalowego cylindra z ruchomym dnem i pokrywą.
Charakteryzuje dwie fazy- stała i gazową
*gęstość gleby wilgotnej- stosunek fazy stałej gleby w stanie wilgotnym do całkowitej objętości gleby. Oznaczamy jak wyżej. Stąd różnicą jest to że cylindra nie suszymy.
Charakteryzuje trzy fazy: stałą, gazowa i ciekłą.
*porowatość gleby- stosunek objętości wolnych przestrzeni (porów) do całkowitej objętości gleby. Porowatość się nie oznacza tylko wylicza.
Porowatość całkowita (maksymalna gleby)
P=R-Ro 100 (%)
R
P- porowatość całkowita (%) R-gęstość właściwa (gęstość fazy stałej (g/cm3)
Ro- gęstość objętościowa (g/cm3). Porowatość wyrażamy w % lub jako ułamek dziesiętny.
*plastyczność gleby: konsystencja gleb zwarta, plastyczna,płynna
- granica płynności- wilgotność, przy której gleba przechodzi z konsystencji plastycznej w płynną
- granica plastyczności- wilgotność przy której gleba przechodzi z konsystencji zwartej (suchej) w plastyczną.
I oznaczanie granicy płynności przy użyciu aparatu Casagrande
II oznaczanie granicy plastyczności (wałeczkowanie)
- wskaźnik plastyczności pomiędzy wilgotnością odpowiadającą granicy płynności (Ly) i granicy plastyczności (Lp) Wp=Ly-Lp (%). Wskaźnik podaje o ile procent musi wzrastać wilgotność gleby, aby zmieniła się jej konsystencja ze zwanej na płynna. Wp jest dodatkowo skorelowany z ilością ilu koloidalnego. Wartość wskaźnika Wp pozwala na klasyfikację gleb wg spoistości
*podział gleb wg spoistości: niespoiste- (W p<1), bardzo spoiste- (WP>30)