• PRZEPUKLINA OPONOWO-RDZENIOWA

REHABILITACJA

Ocena fizjoterapeutyczna dzieci z przepukliną oponowo-rdzeniową obejmuje:

1. Ocenę siły mm

2. Ocenę zakresu ruchu w stawach obwodowych ROM

3. Ocenę istniejących deformacji i przykurczy

4. Ocenę zaburzeń czucia powierzchownego i głębokiego

5. Ocenę rozwoju psychoruchowego u dziecka małego

6. Ocenę poziomu sprawności ruchowej dziecka starszego

• Ocena siły mm

Okres noworodkowy- podczas oceny musimy ustalić czy czynność mm ma charakter:

• czynności odruchowej (symetria ruchów, ich stały zgięciowy lub wyprostny charakter oraz wzmożenie odruchów)

• czy czynności spontanicznej (obserwacja czynnych ruchów kkd w okresie wzmożonej aktywności ruchowej dziecka)

• Ocena siły mm

• Siła mm badana jest przez terapeutę metodą palpacyjną. Dla oceny siły mm dobieramy różne pozycje ułożeniowe: pronacyjną, na boku, supinacyjną. Dla prawidłowej oceny siły mm konieczna jest stabilizacja kończyny w stawach sąsiednich np. dla oceny obecności ruchu w stawie skokowym stabilizujemy staw biodrowy i kolanowy w pozycji częściowego zgięcia. Terapeuta powinien opisywać dokładnie, jakie ruchy w poszczególnych stawach są badane: pełne, niepełne, słabe itd. Pierwsze badanie siły mm u noworodka powinno być wykonywane przed operacją zamknięcia przepukliny, następne w 6 m-cu życia i kolejno co rok.

• Okres niemowlęcy ( do 12 m-ca i poniżej 3 r.ż)

• Ocena siły mm u dziecka małego polega na ocenie ruchów czynnych wywoływanych podczas spontanicznej aktywności ruchowej, sprowokowanych przez pozycję ułożeniową bądź wykonywanych na polecenie terapeuty.

• Okres przedszkolny 3-7 i okres szkolny powyżej 7 r.ż

• U dzieci starszych można zastosować ocenę siły mm wg Lovetta, jeżeli dziecko dokładnie rozumie nasze polecenia i zdolne jest przyjmować pozycję ułożeniową konieczną do oceny poszczególnych grup mm.

• Ocena zakresu ruchu w stawach obwodowych

Sposób oceny zakresu ruchomości biernej stawów noworodka nie odbiega od ogólnie przyjętych zasad w fizjoterapii.

Podstawowe zasady przy ocenie zakresu ruchu u dziecka:

• Pomiary wykonywane są przy pomocy goniometru

• Dziecko musi być ułożone w pozycji której czuje się bezpiecznie, nie płacze podczas badania, nie napina się, ponieważ takie zachowania mogą zaburzyć ocenę badania

• Podczas badania ruch, który wykonujemy, musi być płynny i powolny, aby uniknąć wywoływania ruchów obronnych

• Ocena istniejących deformacji i przykurczy

U większości dzieci z przepukliną oponowo-rdzeniową okolicy lędźwiowo-krzyżowej przykurcze rozwijają się na tle istniejącej już w życiu płodowym nierównowagi mm w różnych zespołach dynamicznych kkd (przykurcze pierwotne). Przy całkowitym porażeniu jak to ma miejsce w przepuklin Th-L przykurcze rozwijają się wtórnie i mają zwykle charakter pozycyjny. Efektem zaburzeń równowagi czynności mm lub wadliwego ustawieni kończyny mogą być:

• Ocena istniejących deformacji i przykurczy

• W stawie biodrowym

• Przykurcz odwiedzeniowy

• Rotacja zewnętrzna

• Zgięcie

• Przykurcz zgięciowo-przywiedzeniowy

• Zwichnięcei lub podwichnięcie biodra

• Biodro koślawe

• W stawie kolanowym

• Przeprost stawu kolanowego

• Przykurcz zgięciowy

• Kolano koślawe

• W stawie skokowym

• Stopa końsko-szpotawa

• Stopa końska

• Stopa piętowa

• Stopa piętowo-szpotawa

• Stopa końsko-koślawa

• Stopa wydrążona

• Zniekształcenia kręgosłupa

• Kifoza pogłębiona lub zniesiona

• Lordoza pogłębiona lub zniesiona

• skolioza

• Ocena zaburzeń czucia powierzchniowego i głębokiego

• Noworodki i niemowlęcia- trudne do określenia. Zwykle czucie powierzchowne próbuje się ocenić poprzez działanie na receptory bólu

• Dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym- badanie czucia powierzchniowego rozpoczynamy od części dystalnych. Podczas badania zmieniamy bodźce i kończynę. badanie czucia głębokiego - polega na biernym ustawieniu kończyny w różnych pozycjach, a dziecko przy zamkniętych oczach opisuje ułożenie

• Ocena rozwoju psychoruchowego dziecka małego

• Rozwój psychoruchowy dziecka jest wypadkową procesów dojrzewania, uczenia się oraz warunków środowiskowych, przez które rozumie się układ w jakim dziecko się znajduje. U ok.85% dzieci z przepukliną oponowo-rdzeniową obserwuje się niewielkie lub średnie opóźnienie w stosunku do swoich rówieśników w rozwoju dużej jak i małej motoryki, a u dzieci z wodogłowiem może się także pojawić opóźnienie rozwoju psychicznego. Terapeuta ma za zadanie określić czy stopień rozwoju motorycznego dziecka z przepukliną pokrywa się z jego wiekiem kalendarzowym

• Ocena rozwoju psychoruchowego dziecka małego

Oceniamy (adekwatnie do wieku dziecka)

• dużą motorykę (kontrola głowy, zdolność osiągnięcia podporów kkg,obecność obrotów, możliwość sadzielnego siadu, możliwość osiągniecia czworaków, możliwość poruszania się w pozycji czworaczej, możliwość sadzielnej pionizacji,możliwość lokomocji

• Małą motorykę (rodzaj chwytu, możliwości manipulacyjne ręki)

Kompleksowe usprawnianie obejmuje:

• Kinezyterapię

• Fizykoterapię

• Zaopatrzenie ortopedyczne

• Terapię zajęciową

• Porady specjalistyczne

• Inne metody terapeutyczne

• Celem kinezyterapii jest:

1. Utrzymanie pełnego zakresu ruchu w stawach (ułatwiona stymulacja rozwoju psycho-ruchowego +zaopatrzenie ortopedyczne)

Okres niemowlęcy: ćw. Bierne

W wieku przedszkolnym wykonujemy: ćw. Czynne wspomagane, czynno bierne, czynne

• B) przeciwdziałanie powstałym przykurczom i deformacjom

Ze względu na charakter uszkodzenia, w zależności od poziomu zmian w rdzeniu kręgowym rozwinąć się mogą następujące zniekształcenia:

• Zniekształcenia dynamiczne - z powodu zaburzenia bilansu mięśniowego np. stopa końsko-szpotawa

• Zniekształcenia z powodu aktywnosći reflektorycznej w określonych grupach mm

• Zniekształcenia pozycyjne, występujące przy porażeniu wiotkim

• Zniekształcenia statyczne

• W zależności od charakteru zniekształceń stosujemy:

Ćwiczenia bierne, czynno-bierne, wspomagane, czynne oraz leczenie pozycyjne

Leczenie pozycyjne

• Okres niemowlęcy

• W pierwszym okresie życia dziecka do 6 m-ca życia dominującymi pozycjami powinny być pozycje: pronacyjna, supinacyjna oraz na boku. W tym czasie istotna jest profilaktyka zwichnięć stawów biodrowych (p.w leżenie tyłem biodra w pozycji zgięciowej przy kącie zgięcia wynoszącym 90 stopni i w pozycji pośredniej. Stopy ułożone w pozycji pośredniej, zabezpieczone przed opadaniem łuskami. Stosujemy ts ułożenie w leżeniu na boku. Zmieniamy pozycje co godzinę

• W drugiej połowie 1 roku życia układamy dziecko w pozycji siedzącej, w siedzisku ze stabilnym oparciem, ze zmiennym kątem nachylenia oparcia 45-80 stopni.

• Stymulacja czucia powierzchniowego i głębokiego

• Ze względu na wystepowanie zaburzeń czucia ekstero- i proprioreceptywnego stosujemy różne techniki które mają na celu jego poprawę. Dla stymulacji czucia powierzchniowego stosuje się:

• W okresie niemowlęcym

• Szczotkowanie skóry średio miękką szczoteczką, szczotką z naturalnego włosia

• Pocieranie skóry gąbką podczas kąpieli w wodzie

• Masaż oliwką

• Dotyk ręką matki

• Okres przedszkolny i szkolny:

- Dostarczanie bodźców o różnym charakterze, takich jak ciepło, zimno, kontakt kkd z podłożem o różnej nawierzchni - piasek, małe kamyczki, wełniany dywan, gładki parkiet. W celu stymulacji czucia głębokiego można zastosować trakcje i kompresję na stawy (PNF)

• fizykoterapia

• Celem leczenia fizykoterapeutycznego jest

• Przygotowanie układu kostno-stawowego do ćwiczeń ruchowych

• Zapobieganie zanikom mm

• Zapobieganie przykurczom stawowym

• Poprawa ogólnej sprawności na basenie

• W wieku niemowlęcym:

• Masaż klasyczny

• Masaż wirowy ( w 2 r.ż)

• Wilgotnych ciepłych zawijań stosowanych przed ćwiczeniami

W wieku przedszkolnym stosujemy:

• Masaż wirowy

• Elektrostymulację

• Zajęcia na basenie

• Tank

W okresie szkolnym wprowadzamy:

• Solux

• Zaopatrzenie ortopedyczne

• Zaopatrzenie ortopedyczne stanowi bardzo istotny element w kompleksowym usprawnianiu dzieci. Powinno być lekkie najmniejsze oraz maksymalnie funkcjonalne

• W wieku niemowlęcym - ogranicza się do sprzętu zabezpieczającego przed tworzeniem się przykurczy i deformacji:

• Łuski AFO

• Specjalne nosidełka , łuski

• Pionizatory i chodziki

• Pełzaczki

• Wózki dziecięce

• Do stymulacji rozwoju psychoruchowego używamy:

• Huśtawki

• Wałki

• Piłki

• Hamaki

• rowerki

• W wieku przedszkolnym i szkolnym ( w zależności od wysokości przepukliny)

1. Dla dzieci z niedowładem stóp zalecane są:

• Buty ortopedyczne

• Łuski AFO - stabilizujące staw skokowy

• Dla pacjentów z niedowładami wiotkimi kkd stosujemy łuski HKAFO, KAFO lub aparaty szynowo- opaskowe

Dla pacjentów z niepełną stabilizacją i kontrolą miednicy możliwe jest wykonanie w celu pionizacji i przemieszczania się:

• Parapodium

Dzieci z wysokim porażeniem jedynym środkiem lokomocji jest wózek inwalidzki. Rodzaje wózków:

• Wózek typu activ dla dzieci ze sprawnymi kkg, niewielką deformacją i dobrym rozwojem umysłowym

• Comfort, Promyk dla dzieci z wodogłowiem, znacznym opóźnieniem w rozwoju psycho-ruchowego.

• Terapia zajęciowa

• Terapia zajęciowa ma na celu poprawę sprawności manualnej rąk oraz naukę czynności życia codziennego.

• W okresie niemowlęcym obejmuje:

• Stymulację rozwoju koncentracji

• Stymulację rozwoju mowy

• Stymulację rozwoju chwytu i koordynacji wzrokowo-ruchowej

• Terapia zajęciowa

• W wieku przedszkolnym obejmuje naukę:

• Jedzenia i picia (posługiwanie się sztućcami)

• Higieny osobistej

• Ubierania się i rozbierania się

• Naukę części ciała

• Rysownia

• Lepienia z plasteliny

W wieku szkolnym:

• Nauka pisania

• Gry i zabawy komputerowe

• Zabawy poprawiające czynności manualne

---