Pedagogika ogólna opracowanie zagadnień
1. Pedagogika ogólna jako subdyscyplina pedagogiczna
Według M. Nowaka pedagogika ogólna stanowi kręgosłup, punkt centralny, koordynujący i chroniący nauki pedagogiczne przed niebezpieczeństwem rozproszenia lub zagubienia swojego pedagogicznego charakteru. Poszukuje logicznej, krytycznej i usystematyzowanej oraz ogólnie ważnej wiedzy w odniesieniu do tego wszystkiego, co określamy edukacją, a co szczególnie ukazuje się w konkretnej sytuacji określanej jako sytuacja wychowawcza. Jest teorią o procesie wychowania lub teorią o rzeczywistości wychowania. Pedagogika widziana jako całość ( w sensie globalnym), uważana jest za dyscyplinę praktyczną. Pedagogika ogólna często prowadzi analizę porównawczą systemów wychowania, wskazując na ich specyfikę i jedność pedagogiki i podstawowych jej problemów pomimo wielości ujęć teoretycznych. Współczesne uwarunkowania w pedagogice ogólnej to przede wszystkim rozszerzenie się zakresu zainteresowań pedagogiki. Wychowanie jest widziane jako działalność i jako zadanie. To proces, który wprowadza w relację komunikacji, wymiany i wzajemnych wpływów, modyfikacji.
Zadania pedagogiki:
1/ Rzucenie światła na rzeczywistość wychowania lub wydobycie podstawowych kategorii pedagogicznych ukazujących edukację.
2/ Nakreślenie kategorii pedagogicznych, aby mogły one oceniać i odnosić się do zdarzenia wychowania w poszczególnych sytuacjach pedagogicznych.
3/ Funkcja towarzysząca innym dyscyplinom pedagogicznym w wyjaśnieniu i uzasadnieniu ich własnych kategorii, w naświetleniu ich w konkretnej sytuacji pedagogicznej.
Według S. Palki teoretyczna wiedza pedagogiczna jest konstruktem intelektualnym odnoszącym się do tego, co wchodzi w skład dziedziny poznania pedagogiki. W skład pedagogiki wchodzą: wychowanie, kształcenie i samokształtowanie człowieka w ciągu całego życia. Pecdagogika jest nauką zarówno teoretyczną, jak i praktyczną. Z teoretyczną wiedzą pedagogiczną związane są wartości poznawcze, takie jak: racjonalność, obiektywność. Z praktyką pedagogiczną związane są wartości leżące u podstaw procesu wychowania, kształcenia, samokształtowania, takie jak: wiedza, umiejętności, dobro, piekno, tolerancja, współdziałanie, dialog, użyteczność.
Stefan Wołoszyn pisze, że współczesne nauki o wychowaniu, zastanawiają się nad sensem życia i wychowania dzisiejszego człowieka w teraźniejszej zmiennej cywilizacji technicznej. Stwierdza, że nie ma wiedzy i poglądów naukowych bez prześwietlającego je pierwiastka filozoficznego. Sztuka wychowania jest współcześnie zastępowana przez zróżnicowany i wyspecjalizowany system dyscyplin pedagogicznych. Nauki o wychowaniu muszą opierając się na dyscyplinach pomocniczych, ale musza też same umieć rozumieć, opisywać i wyjaśniać zastaną rzeczywistość, muszą budować pedagogiczne empiryczne teorie indukcyjne, pedagogiczne teorie aksjologiczne i prakseologiczne teorie projektujaco-optymalizacyjne.
PEDAGOGIKA I JEJ DZIAŁY
1. Kryterium celów działalności edukacyjne - np. dydaktyka
2. Kryterium metodologiczne - 2 obszary: analiz ogólnych odnoszących się do samej pedagogiki,
analizy akcentujące społeczne czynniki procesów i czynności edukacyjnych, czyli
oddziaływanie różnych środowisk wychowawczych i socjalizujących, np pedagogika społeczna
3. Kryterium rozwojowe - można uszeregować kolejno subdyscypliny pedagogiczne
odpowiadające różnym okresom i etapom życia człowieka poddanego oddziaływaniom
edukacyjnym, np. pedagogika dzieci, młodzieży
4. Kryterium dewiacji i efektów rozwojowych człowieka - wyróżniona została pedagogika
specjalna ze swoimi dyscyplinami szczegółowymi: oligofrenio-, surdo-, taflo-pedagogika,
pedagogika rewalidacyjna
5. Kryterium instytucjonalne - badanie organizacji szkolnictwa, monitorowanie wprowadzanych
innowacji, krytyczne analizowanie programów szkolnych itd. np. pedagogika przedszkolna,
szkolna, szkoły wyższej
6. Kryterium problemowe - można wyróżnić subdyscypliny ze względu na typ problematyki
edukacyjnej, np. pedagogika porównawcza, pedeutologia
7. Kryterium dziedzin działalności ludzkiej - nawiązuje do rodzajów działalności człowieka,
które pedagogika obejmuje polem badawczym np. pedagogika pracy socjalnej, opiekuńcza,
wychowawcza, terapeutyczna, czasu wolnego itp.
Kryteria klasyfikacji szczegółowych dziedzin pedagogiki jako nauki (St. Kawula):
Kryterium celów działalności edukacyjnej (dydaktyka, teoria wychowania).
Kryterium metodologiczne:
* Pedagogika ogólna (analiza wszelkich uwarunkowań procesu wychowania),
* Pedagogika społeczna (akcent na rolę środowiska w wychowaniu).
Kryterium rozwojowe (pedagogika okresu żlobkowego, p. okresu przedszkolnego,
p. okresu wczesnoszkolnego, p. dzieci i młodzieży, andragogika).
Kryterium dewiacji i defektów rozwojowych człowieka - pedagogika specjalna i jej subdyscypliny: oligofrenopedagogika, surdopedagogika, tyflopedagogika, pedagogika rewalidacyjna, pedagogika resocjalizacyjna, pedagogika penitencjarna.
Kryterium instytucjonalne (dotyczy konkretnej, instytucjonalnej działalności praktycznej - bardziej niż refleksji teoretycznej: p. przedszkolna, p. szkolna, p. szkoły wyższej, p. wojskowa).
Kryterium problemowe - subdyscypliny wyróżnione ze względu na typ problematyki edukacyjnej (historia oświaty, pedagogika porównawcza, polityka oświatowa, kształcenie zawodowe, pedeutologia).
Kryterium dziedzin działalności ludzkiej (pedagogika obronna, p. działalności kulturalnej, p. sportu, p. pracy, p. zdrowia, p. pracy socjalnej, p. opiekuńcza, p. wychowawcza,
p. terapeutyczna, p. czasu wolnego i rekreacji).
Wychowanie - to świadoma zorganizowana działalność społeczna, której celem jest
wywołanie zamierzonych zmian w osobowości człowieka. Zmiany związane są z
poznaniem rzeczywistości, umiejętnością oddziaływania na nią oraz kształtowaniem
stosunku do świata i ludzi, jego przekonań i postaw. Ze zorganizowaną działalnością
wychowawczą człowiek styka się przez całe życie. To szczególny rodzaj ludzkiej
działalności, który polega na zamierzonym wywołaniu zmian w osobowości człowieka.
Przez wychowanie należy rozumieć zamierzone kształtowanie u jednostki tego zespołu
cech, które składają się na uczuciowo - wolicjonalną (zależną od woli) stronę osobowości
a więc formułowanie postaw, przekonań, uznanych wartości, celów, ideałów.
Kształcenie - samodzielne i kierowane czynności człowieka podejmowane dla
osiągnięcia określonego zasobu wiedzy o otaczającym go świecie, poznanie samego
siebie, zdobycia umiejętności potrzebnych mu do przeobrażania świata i do rozwoju jego
uzdolnień, zainteresowań i ogólnej sprawności umysłowej. Rezultatem kształcenia jest
zdobycie wykształcenia
Nauczanie - jest to kierowanie procesem uczenia się, planowa i systematyczna praca
nauczyciela z uczniami umożliwiająca im zdobywanie wiedzy, umiejętności, nawyków
oraz rozwijanie zdolności i zainteresowań.
osobowość - to zespół względnie stałych cech i mechanizmów wewnętrznych, które
psychicznych. Osobowość kształtuje się w toku rozwoju społecznego jednostki
początkowo pod wpływem emocjonalnego oddziaływania najbliższego otoczenia, później
wychowanie w rodzinie, szkole, pod wpływem TV, radia, własnej aktywności.
Kształcenie - to całość doświadczeń składających się na proces zdobywania przez jednostkę umiejętności, wiedzy oraz rozumienia otaczającego ją świata.
Kształcenie obejmuje zarówno proces nauczania jak i uczenia się. Pojęcie kształcenie często utożsamia się z formalnym kształceniem w instytucjach systemu szkolnictwa. W szerszym rozumieniu, obejmuje ono także kształcenie nieformalne, mające źródło w codziennych doświadczeniach, rodzinnych, kontaktach z rówieśnikami i informacjami pochodzącymi z mass mediów. Podkreśla się także znaczenie szeroko rozumianego kształcenia ustawicznego (uczenia się przez całe życie).
Kultura (z łac. colere = "uprawa, dbać, pielęgnować, kształcenie") - termin wieloznaczny, pochodzący początkowo od łac. cultus agri ("uprawa ziemi"), interpretowany w różny sposób przez przedstawicieli różnych nauk. Kulturę można określić jako ogół wytworów ludzi, zarówno materialnych, jak i niematerialnych: duchowych, symbolicznych (takich jak wzory myślenia i zachowania).
Najczęściej rozumiana jest jako całokształt duchowego i materialnego dorobku społeczeństwa. Bywa utożsamiana z cywilizacją. Również charakterystyczne dla danego społeczeństwa wzory postępowania, także to, co w zachowaniu ludzkim jest wyuczone, w odróżnieniu od tego, co jest biologicznie odziedziczone.
Całość wiedzy na temat kultury próbuje badać dziedzina wiedzy, jaką jest kulturoznawstwo, jednak także na poszczególnych aspektach kultury uwagę skupiają: filozofia kultury, historia kultury, antropologia kulturowa, socjologia kultury, etnografia czy memetyka.
Uczenie się to jedno z podstawowych funkcji umysłu polegajace na zdobywaniu wiedzy i w efekcie informacji, umiejętności, kompetencji i nawyków (sprawności).
Zdolność uczenia się, w rożnym zakresie posiadaja zwierzeta, ludzie, grupy ludzi a także komputery.
Dlatego też uczenie się może byś świadome i nieświadome.
Procesami uczenia się czlowieka zajmuje się psychologia. Pojecie to używane jest także w "teorii uczenia się" - zobacz behawioryzm.
Uczenie się można rozpatrywać jako czynność (pojedynczą, krótkotrwałą) lub jako zbiór czynności podobnych lub równoległych, długotrwałych. O tym czy dana czynność lub proces zachodzi wnioskujemy na podstawie zaobserwowanych zmian - uczenie więc jest procesem nabywania doświadczeń wyrażające się modyfikacją zachowania.
Uczenie się może mieć charakter zamierzony jak i niezamierzony.
W pedagogice uczenie się odnoszone jest do czynności ucznia. Efekty uczenia się zależne są między innymi od pamięci, koncentracji uwagi, motywacji, zainteresowań, zdolności. Efektem uczenia się jest nabycie określonej wiedzy lub umiejętności.
• System oświatowo-wychowawczy - ogól odpowiednio powiązanych ze sobą placówek i instytucji kształcenia i wychowania. (subdyscyplina pedagogiki)
Dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi mogą realizować obowiązek szkolny w przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych i integracyjnych przy dostosowaniu treści, metod oraz organizacji pracy do potrzeb edukacyjnych i możliwości rozwojowych uczniów.
Nauczanie integracyjne
Podstawową zasadą funkcjonowania nauczania i wychowania integracyjnego jest przekonanie, że wszystkie dzieci w miarę możliwości powinny uczyć się razem, niezależnie od doświadczanych przez nie trudności oraz różnic.
Szkoły integracyjne muszą uznawać i odpowiadać na zróżnicowane potrzeby swoich uczniów przyjmując różne style i tempa uczenia się oraz gwarantując każdemu odpowiednie wykształcenie m.in. dzięki właściwemu programowi nauczania i organizacji pracy dydaktyczno-wychowawczej. W ramach szkół integracyjnych dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi powinny otrzymywać takie dodatkowe wsparcie, jakiego wymagają w celu zapewnienia skuteczności ich kształcenia.
Liczba uczniów (wychowanków) w oddziale/klasie integracyjnej powinna wynosić od 15 do 20, w tym od 3 do 5 uczniów (wychowanków) niepełnosprawnych. Szkoła i przedszkole integracyjne powinny m.in.:
zapewnić odpowiednie wyposażenie i oprzyrządowanie stanowiska ucznia (wychowanka),
zatrudnić dodatkowych nauczycieli ze specjalnym przygotowaniem pedagogicznym w celu: udzielania pomocy nauczycielom w zakresie doboru treści programowych i metod nauczania oraz prowadzenia bądź organizowania różnego rodzaju form pomocy psychologicznej i pedagogicznej oraz zajęć rewalidacji indywidualnej,
działać w oparciu o program autorski zatwierdzony przez kuratora oświaty.