11.TOZSAMOŚĆ JEDNOSTKI A EDUKACJA REGIONALNA WG NIKTOROWICZA
Za punkt wyjścia przyjmuje tendencje regionalizacji i globalizacji, stwierdzając jednocześnie, że znakiem najnowszych czasów jest tendencja regionalizmu. Region jest rzeczywistością, która zdaniem autora zakorzenia człowieka w bliskiej mu wspólnocie, kulturze i terytorium. Środowisko lokalne stwarza możliwości w procesie kształtowania zdolności do współfunkcjonowania w zróżnicowanych środowiskach kulturowych, kształtowania umiejętności prowadzenia dialogu, kształtowania kultury własnej grupy na bazie interakcji oraz dokonywanych porównań z innymi grupami.
Zasadniczym celem edukacji, nazwanej przez prof. Nikitorowicza edukacją etnocentryczną „ jest rozwijanie własnej tożsamości kulturowej, wzmacnianie i kształtowanie umiejętności odpowiedzialnego tworzenia i modelowania kultury własnej grupy w komunikacji z inną, co prowadzi do akceptacji pluralizmu kulturowego i kształtowania zdolności widzenia siebie w zróżnicowanym, pluralistycznym świecie.” (9) Etnocentryzm w swej istocie powiązany jest z tradycją, bowiem każda grupa broni własnych przekonań, systemu wartości, własnego „dobra grupowego”, stwarzając sobie warunki do odczuwania poczucia własnego bezpieczeństwa.
Jednostka poddawana jest wpływom tradycji i „dobra grupowego” przede wszystkim w pierwszym okresie swojego życia, dlatego też J. Nikitorowicz etnocentryzm uznaje za I etap nabywania tożsamości zakorzeniającej się w ojczyźnie prywatnej, kształtującej i nadającej podstawową strukturę systemowi wartości, będącego podstawą odbioru i interpretacji rzeczywistości. Podobnie jak P.L. Berger i T. Luckmann, prof. Nikitorowicz uważa, że „identyfikacja dziecka z innymi ludźmi czyni je zdolnym do identyfikacji samego siebie oraz uzyskiwania subiektywnie spójnej i akceptowanej tożsamości.” (10) Dla J. Nikitorowicza „tożsamość rodzinna” nabywana przez dziecko bez żadnej krytyki w czasie opanowywania języka ojczystego, postrzeganie i przyswajanie elementarnych wartości rodziny i kultury, w której ona funkcjonuje staje się punktem wyjścia. Natomiast w procesie socjalizacji wtórnej pozwala ona jednostce na „ spostrzeganie i interpretowanie innych wartości i wzorów z perspektywy własnej grupy, a także na odzwierciedlanie podstawowych wartości i form współżycia kultury, w której wzrastała.”(11)
Prof. Jerzy Nikitorowicz określa „edukację regionalną jako nabywanie kompetencji w zakresie kultury i języka własnej grupy w kontekście grupy większościowej.”(12) Natomiast jej celem nadrzędnym jest w tym ujęciu „ kształtowanie szacunku do dziedzictwa kulturowego, systemu wartości, języka, tradycji i obyczajów.”(13) Autor uważa, że „zdążanie do kultury ogólnonarodowej i ogólnoludzkiej musi prowadzić przez poziomy tożsamości rodzinnej, etnicznej, etniczno-regionalnej.” (14)