Psychospołeczne Aspekty Tożsamości Jednostki

4. Koncepcje maski – 04.12.09

5. Ciało jako podstawa tożsamości jednostki – 04.12.09

4. KONCEPCJE MASKI

NURT I. Kategorie MASKI wykorzystują by ustalić co chodzi w skład TOŻSAMOŚCI

NURT II. Tożsamości znamy więcej niż sądzimy

NURT III. Maska jest jednym z wielu narzędzi do SAMOPOTWIERDZANIA SIEBIE

JAK TRAKTUJEMY MASKĘ?:

- NIE MA DEFINICJI MASKI W SOCJOLOGII !!!

- MASKA to pojęcie tak oczywiste że nikt nie pokusił się o taką definicję

- materialny – fizyczny twór kulturowy działalności ludzkiej prezentujący pewien stan i pewne role

- w SOCJOLOGII – człowiek nie korzysta z fizycznej maski ale jednak ją zakłada „metaforycznie” ale o jej używaniu wiemy

bo istnieje KOMPETENCJA SPOŁECZNA

- MASKA MA WYMIAR SPOŁECZNY !!! – sama w sobie nie znaczy nic dopóki nie zetrze się z kontekstem społecznym (nie

zetrze się z innymi maskami) – to LUDZIE TWORZĄ ZNACZENIA

CECHY MASKI:

- ma społeczną genezę

- funkcjonuje nie tylko poza jednostką

- indywidualny wymiar maski

- mówiąc o masce musimy powiedzieć o 2 wymiarach

- WYMIARZE SPOŁECZNYM

- WYMIARZE JEDNOSTKOWYM – INDYWIDUALNYM - co jednostka ma że używa maski

3 GŁÓWNE SPOSOBY OPOWIADANIA O MASCE (OPISY, OCENY MASKI)

I. NURT NEUTRALNY

- Sugeruje że maska pełni określone FUNKCJE DLA ŻYCIA ORGANIZMU i jako taka NIE JEST OCENIANA

- MASKA PO PROSTU JEST

- Jakie zadanie maska pełni – co dobre dla jednostki / społeczeństwa

ZYGMUNT FREUD:

- OCHRONA PRZECIWBODŹCOWA

- Maska jest tym co CHRONI przed NADMIAREM BODŹCÓW

- Człowiek chroniąc się przed zagładą (rozpad osobowości jednostki) podejrzewał że taką maskę człowiek tworzy

Pod którą może się schować

- SUPEREGO:

- struktura zewnętrzna (zinternalizowane normy i wartości)

- traktowana jako maska

- ktoś kto zinternalizował wartości nie musi napędzać działania

- walka ID i SUPEREGO

- SUPEREGO – maska służąca do ukrycia biologicznego zaplecza co jakiś czas próbuje przejąć nasze zachowanie

- dzięki niej człowiek POTRAFI PRZETRWAĆ, OBRONIĆ SIĘ przed wszystkimi wymogami, oczekiwaniami z zewnątrz

- MASKA CHRONI na POZIOMIE PSYCHOSPOŁECZNYM – gdzie włączają się INNI

PSYCHOLOGIA ANALITYCZNA – „GŁĘBI” – FREUD, JUNG, JACOBI:

- Maska prezentowana przez PERSONĘ

- PERSONA – najbardziej na zewnątrz ulokowaną częścią EGO

- znajdujemy obok niej NIEŚWIADOMOŚĆ JEDNOSTKOWĄ I KOLEKTYWNĄ

- wiedza o trwaniu gatunku

- pełni jednak podstawową FUNKCJĘ by GATUNEK PRZETRWAŁ

PO CO CZŁOWIEKOWI PERSONA:

- Pozwala człowiekowi dostosować się do wymogów społeczeństwa by jednostka nie płaciła zbyt wysokiej ceny

- DZIĘKI MASCE MOŻEMY SIĘ DOPASOWAĆ

- MANIFESTUJEMY przed światem swoje PRZYSTOSOWANIE

- PERSONA POWSTRZYMUJE przed działaniami jednostki które mogłyby jej ZASZKODZIĆ

- Kanalizuje płynące z wnętrza jednostki potrzeby działania by dopuszczać te najlepsze według społecznej oceny

- Maska chroniąca przez UZEWNĘTRZNIENIEM ŚWIATA – bu uzyskać akceptacje społeczeństwa

- Według JUNGA – TO UŻYTKOWA KONCEPCJA MASKI – BEZ NIEF NASZE ŻYCIE BŁOBY GAFĄ

- JUNG – jeśli ego jest stabilne daje nam bezpieczeństwo

- z fazą indywidualizacji – pamięć siebie tak naprawdę kim jesteśmy poza tym co inni mogli dostrzec

- od ego do jaźni – odrzucić personę podążamy ku sobie bez względu na społeczne koszty niepodporządkowując się

pewnym normą (naraża nas na walkę o przestrzeń i walkę o swoje JA)

- JACOBI – BEZ PERSONY nie mamy szans na FUNKCJONOWANIE

- MIMIKRA – SKRAJNA POSTAĆ MASKI

- Refleksja nad narastającym wyzwaniem persona trochę nas chroni

- kiedy tracimy TOŻSAMOŚĆ PERSONY – to MIMIKRA – CZŁOWIEK DZIAŁA BEZREFLEKSYJNIE godzi się na takie

postępowanie

- człowiek w stanie MIKIMKRY – traci więc to co odróżnia go od innych istot – STAJE SIĘ MASZYNĄ (traci

podmiotowość)

- BEZ MASKI mamy problem z ODTWARZANIEM RÓL SPOŁECZNYCH – z radzeniem sobie z samym sobą na

elementarnym poziomie biologicznym

II. NURT KRYTYCZNY

- Krytycznie odnosi się do MASKI

- Pokazuje jakie negatywne konsekwencje niesie użytkowanie MASKI

ANTONI KĘPIŃSKI – PL

LAING – ŚWIAT

- MASKA NEGATYWNYM ELEMENTEM DOŚWIADCZENIA JEDNOSTKI

- Z powodu MASKI ludzie mają ZŁE RELACJE Z SOBĄ I ŚWIATEM

- Mają coraz więcej WĄTPLIWOŚCI i NIE POTRAFIĄ ODPOWIEDZIEĆ NA PYTANIE KIM SĄ

KĘPIŃSKI – skonstruował RELACJE CZŁOWIEKA ZE ŚWIATEM

1. RELACJA POCHYŁA – występująca najczęściej

- oparta na PODPORZĄDKOWANIU i DOMINACJI

- ZAMYKAMY DOSTĘP DO SIEBIE I INNYM DO PRAWDY np. lekarz i pacjent

- każdy ma wyobrażenia o sobie jak się zachować, co jest dopuszczalne

- relacja pochyła pasuje do określonych wzorów kulturowych

- ludzie pozbawiają się szans jedni na leczenie / a

- p[patrzymy na wszystkich przez doklejany schemat

2. RELACJA POZIOMA

- w relacji poziomych – ciekawość świata ludzi

- potrzeba odkrywania prawdy o sobie

- OTWARCIE się na NOWE RELACJIE Z INNYMI = OTWARCIE SIĘ NA SIEBIE

- RELACJE POZIOME – ZBLIŻAMY SIĘ DO SIEBIE BO NIE MA MASKI

- NIE MA FAŁSZU JEST SZCZEROŚĆ = PRAWDA

- MASKA NIE MA SENSU (bo TŁAMSI LUDZI) zniewala i wprowadza przemoc – jest DYSFUNKCJONALNA bo ją widać

GDYBYŚMY ZREZYGNOWALI z relacji POCHYŁYCH NA POZIOMIE

- to niemielibyśmy WZORCÓW

- bezpieczeństwa

- ludzie wolą spokojne życie niż dochodzenie prawdy

- maski odrzucają dzieci (schizofrenicy)

- dzieci nie zinternalizowały przymusu noszenia maski

LAING – ruch antypsychiatryczny

- … osoby niedostosowane – chorzy psychicznie

- SPOŁECZEŃSTWO REPRODUKUJE WARIATÓW

- INNI stanowią dla nas INSTYTUCJE OPRESJI

- zmuszają nas do PODPORZĄDKOWANIA

- zabierają nam pewne tożsamości bo musimy spełniać wyobrażenia innych

- kamuflaż zwodniczy i pozorny

- jednorazowe używanie maski – nieodwracalnie modyfikujemy to kim jesteśmy

- nie jesteśmy sobą po założeniu maski

- oddalamy się od tego kim byliśmy

- przebieramy się za gniewnego chłopca

- oddalanie się od tożsamości

- każda nasza reakcja / zachowanie dla innych zmienia nasze wnętrze

- to co dzieje się obok nas wpływa na nas

- człowiek pewnym tworem opisywanym holistycznie

- przez maski nie wiemy kim jesteśmy

- kiedy chcemy wrócić do stanu przez założeniem maski możemy okazać się wariatami

III. NURT INSTRUMENTALNY

- Maska może okazać się bardzo pozytywnym instrumentem w BUDOWANIU SPOŁECZNYCH RELACJI

- Pokazuje to wszystko co ze względu jej używania POZWALA KONTROLOWAĆ WRAŻENIA (np. Goffman)

- zwraca uwagę na społeczną perspektywę użytkowania maski

- MASKA jako NARZĘDZIE – pożyteczne, ważne w reakcji jednostki z innymi

MORENO

- odgrywanie ról

- co trzeba zrobić by było ŁATWIEJ

- przebieranie się za innych MA CHARAKTER TERAPEUTYCZNY

- czasem na nowo uczymy się ról

PODEJŚCIE PR – MASKA

- PEWNA SPOŁECZNA REPREZENTACJA TOŻSAMOŚCI OSOBY

- jeden z wielu WARIANTÓW TOŻSAMOŚCI SPOŁECZNEJ OSOBY

- WIZERUNEK odwołuje się do cech osoby ma selektywny charakter podporządkowany celom które ma człowiek

- WIZERUNEK – NIEPEŁNY OBRAZ naszej OSOBY

- WIZERUNEK – nie może od nas ODSTAWAĆ

- WIZERUNEK – ZASTOSOWANIE MASKI

NURT AUTOPREZENTACYJNY (Goffman)

- MASKĘ wykorzystujemy w procesie kontrolowania wrażenia wywierania go przez nas na innych

- inni będą postrzegać nas tak jak chcemy być postrzegani

- nasze dobre intencje musimy wspierać odpowiednim schematem prezentacji np.:

*INGRACJACJA – przymilanie się

- MÓWIMY LUDZIOM KOMPLEMENTY

- zachowania konformistyczne

- PRZYMILAMY SIĘ INNYM POKAZUJĄC WŁASNE WADY

*AUTODEPRECJACJA

- AUTOPROMOCJA – manifestowanie kompetencji

- nie jest ważny walor emocjonalny by ludzie postrzegali nas za osoby KOMPETENTNE

- mówiąc o sobie mówimy co umiemy zrobić

*ADONIZACJA (seksualizacja relacji)

- wprowadzenie elementu erotycznego

- prowadzenia konwersacji tak by przymilać się – Jakie masz fajne obcisłe spodnie

- w PL akceptowana strategia auto…

*EGZEMPLIFIKACJA

- wizerunek osoby – MORLANOŚĆ ETYCZNOŚĆ

- chwalenia się że znam kogoś znanego

- POLEROWANIE

- RETUSZ BIOGRAFII

- STRATEGIE ATRYBUTYWNE – CO W NAS CENNE

1. SPOŁECZNA PSYCHOFIZJOLOGIA

CACIOPPO, PETTY

- ludzie w określonych sytuacjach wykorzystują informacje swojego organizmu do wnioskowania o własnych postawach

( pozytywne emocje = pozytywne postawy, negatywne emocje = negatywne postawy)

VALINS

- człowiek wartościuje znaczenia niektórych obiektów kierując się pośrednimi wskaźnikami którymi mogą być informacje

płynące ze strony własnego organizmu

2. PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA

SKARŻYŃSKA, KOZIELECKI

- ludzie zwiększą pewnością tworzą samo opisy i samooceny dotyczące wyglądu zewnętrznego czy zewnętrznych

przejawów funkcjonowania organizmu niż sądy których twórcą są wewnętrzne predyspozycje

CO ZYSKUJE:

- WRAŻENIA FAKTUROWE - SIMMEL

- poczucie depersonalizacji towarzyszące zaburzeniom psychicznym symptomom histerycznym zaburzeniom osobowości

schizofrenii (Epstein, Schnotz) np. ucięcie ręki, nogi

- postrzeganie ciała przez osoby niewidome (Bennett)

JAKI WNIOSEK:

- spostrzeganie swojego ciała i jego części może być zdeterminowane wpływem cech osobowości lub wiedzy

odwołującej się do JA (Schnotz)

OBRAZ CIAŁA BODY-IMAGE / SCHEMAT CIAŁA BODY-SCHEMA

- wyjaśnienia terminologiczne:

HEAD:

- schemat działania to względnie stały model/wzorzec ciała który modyfikuje wrażenia wywołane przez napływające

impulsy motoryczne związane z postawą ciała i świadomością

SCHILDER:

- schemat ciała to świadoma reprezentacja lub wyobrażenie własnego ciała

KONCEPCJA SCHONTZ’A - OBRAZ CIAŁA

1. FUNKCJE OBRAZU CIAŁA

1. Rejestrator sensoryczny / selekcjonujący i integrujący informacje z narządów zmysłów

2. Instrument działania dostowawczego

3. Źródło popędów wyznaczane przez potrzeby o charakterze organicznym

4.Bodziec efektywnego użycia ciała jako instrumentu adaptacji

5. Będąc dla innych instrumentem ekspresji

6. Obszar prywatnego świata jako że JA kieruje się zawsze własnym celem

2. POZIOMY OBRAZU CIAŁA

1. Schemat ciała zdolność lokalizowania bodźców i jego hedonistyczny wymiar doświadczenia

2. Ja cielesne – body-self powierzchnia ciała jest postrzegana jako linia dzieląca JA od nie-JA

3. Fantazjowanie na temat własnego ciała

4. Pojęcie ciała – body-concept formalna wiedza o ciele przekazywana przy użyciu konwencjonalnych znaków (słowa

obrazy)

CIELESOŚĆ JAKO ASPEKT TOŻSAMOŚCI

JAMES:

- JA EMPIRYCZNE

1. Ja materialne (ciało, ubiór, inne moje dobra)

2. Ja społeczne (przeświadczenie o własnej pozycji)

3. Ja duchowe (psychiczne właściwości i predyspozycje)

REYKOWSKI:

- obraz własnej osoby tworzą treści odnoszące się do

1. wyglądy zewnętrznego i fizycznych właściwości

2. własnych umiejętności i zdolności

3. własnych postaw i potrzeb

4. własnej pozycji wśród innych ludzi

WATERBER

- pojmowanie własnego JA i własnej tożsamości to:

1. ciągłość ról społecznych

2. ciągłość procesu wartościowania

3. ciągłość poczucia własnego ciała

a) sprzężenie zwrotne

b) doznawane emocje

c) umysłowe wyobrażenia własnego ja

S. FISHERA (FISKERA??)

Tezy:

1. ciała zapewnia SELF możliwości wyodrębnienia się z otoczenia

2. różnice między intensywnością wrażeń powierzchownym i wewnętrznych mogą świadczyć mniej lub bardziej poczuci

granic ciała

Wnioski z badań:

1. negatywne informacje o JA zmieszają poczucie granic własnego ciała

2. dzieci ze słabymi cechami?? własnego ciała pochodzą z rodzin w których rodzice byli szczególnie krytyczni