Prawo Cywilne

Wykład 31.01.2009r.

Posiadanie:

Samoistne, zależne, w dobrej i złej wierze

Od posiadania należy odróżnić dzierżenie

Nabycie posiadania:

1) pierwotne dochodzi do niego poprzez jednostronny akt posiadacza

a) np. objęcie w posiadanie rzeczy nie będącej w niczym posiadaniu

b) np. jednostronne nabycie posiadania rzeczy w drodze przemocy lub kradzieżą jest to tzn. posiadanie wadliwe

2) pochodne: przeniesienie posiadania

a) najczęściej spotykana sytuacja art. 351 KC (przeniesienie posiadania na podstawie umowy)

b) art.348 KC - przeniesienie posiadania przez wydanie rzeczy albo dokumentów lub środków, które dają faktyczną władzę nad rzeczą

c) art349 KC zachowanie rzeczy przez dotychczasowego posiadacza samoistnego

Utrata posiadania

Przykłady utraty posiadania bez względu na wolę posiadacza:

1. rzecz została zniszczona lub zużyta przez osobę trzecią

2. rzecz została przez posiadacza zgubiona

Przykłady utraty posiadania z woli posiadacza

1. rzecz została zniszczona lub zużyta przez samego posiadacza

2. nastąpi przeniesienie posiadania na inną osobę

3. nastąpi porzucenie rzeczy przez posiadacza z wolą wyzbycia się posiadania

Roszczenie posesoryjne jest to roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego i o zaniechanie naruszeń, przysługujące przeciwko temu kto samowolnie naruszył posiadanie, jak również przeciwko temu, na czyją korzyść naruszenie nastąpiło.

4 prawa rzeczowe:

• prawo własności

• użytkowanie wieczyste

• ograniczone prawa rzeczowe : użytkowanie, służebność, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu

• zastaw

• hipoteka

Zobowiązania: przepisy prawa zobowiązań mają charakter względnie obowiązujący

Normy prawa zobowiązań mają zastosowanie dopiero w razie braku odmiennych postanowień umocowanych.

Strony mogą ukształtować stosunek inaczej niż jest on normowany w kodeksie cywilnym.

Zobowiązanie jest to taki stosunek prawny, w którym jedna osoba, czyli wierzyciel ma prawo domagać się od drugiej czyli dłużnika określonego zachowania się zw. świadczeniem, a dłużnikiem powinien to świadczenie spełnić.

4 elementy zobowiązań :

I podmiot uprawniony, czyli wierzyciel

II podmiot zobowiązany, czyli dłużnik

III przedmiot, czyli zachowanie dłużnika zgodne z treścią jego obowiązku, czyli świadczenie

IV treść, czyli uprawnienia wierzyciela i odpowiadające im obowiązki dłużnika

Rodzaje odpowiedzialności za długi:

1. osobista : odpowiedzialność spoczywa na dłużniku, który jest obowiązany do świadczenia na rzecz wierzyciela, dłużnik odpowiada za dług całym swoim majątkiem

2. rzeczowa : jest ona następstwem ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego hipoteki lub zastawu

Dłużnicy art. 366 KC

Wierzyciel może zaspokoić się z obciążonej rzeczy bez względu na to czyją stała się własnością z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi dłużnika kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych.

Art. 367 KC - solidarność wierzyciela

Szkoda jest to każdy uszczerbek w dobrach przez prawo chronione (życie, zdrowie itp.)

Postacie szkody:

1. strata - rzeczywiste uszczuplenie majątku poszkodowanego

2. utrata korzyści, którą poszkodowany by uzyska, gdyby mu szkody nie wyrządzono

Obowiązek odszkodowawczy może wynikać:

I z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania

II z czynu niedozwolonego

III z zaciągnięcia zobowiązania, w którym świadczenie polega na odszkodowaniu

Powstanie zobowiązań:

Zdarzenie prawne powodujące powstanie zobowiązań:

1. umowy czynności prawnej jednostronne,

2. czyny niedozwolone,

3. decyzje administracyjne

4. bezpodstawne wzbogacenie

5. inne zdarzenia, z którymi ustawa łączy powstanie zobowiązań

Umowy to zgodne oświadczenie woli co najmniej dwóch stron zmierzające do wywołania skutku prawnego w postaci ustanowienia zmiany lub zniesienia stosunku prawnego.

Odpowiedzialność kontraktowa - to odpowiedzialność a szkodę wyrządzoną wierzycielowi niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy

Przesłanki odpowiedzialności dłużnika:

1. w wyniku niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania wierzyciel poniósł szkodę w znaczeniu uszczerbku materialnego

2. powstanie szkody jest spowodowane niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy przez dłużnika

3. między niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem umowy a szkodą istnieje związek przyczynowy

4. niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązań było następstwem okoliczności za które dłużnik ponosi odpowiedzialność

Czyny niedozwolone to działania nie związane z istniejącym stosunkiem zobowiązaniowym wyrządzające komuś szkodę, za którą ustaw czyni kogoś odpowiedzialnym przy spełnieniu określonych przez ustawę przesłanek np. uszkodzenie na parkingu taksówki.

Przed powstaniem szkody poszkodowanego ( co do zasady) nie łączył ze sprawcą żaden stosunek prawny.

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzony czynem niedozwolonym nazywamy odpowiedzialnością deliktową (czynnie dozwolony).

Odpowiedzialność kontraktowa i deliktowa

Przesłanki odpowiedzialności deliktowej:

1. wyrządzenie szkody w dobrach osoby poszkodowanej

2. szkoda została spowodowana przez zdarzenie z którym ustawa łączy obowiązek odszkodowawczy innej osoby

3. między tym zdarzeniem a szkodą istnieje związek przyczyny

Zasady odpowiedzialności:

1. winy - naczelna zasada Art. 415 i następne KC

2. ryzyka

3. słuszności

Zasady ryzyka i słuszności występują tylko w wypadkach na różnie określonych przepisach.

Art. 430 i Art. 433-436

Słuszność - występuje wyjątkowo, gdy brak jest podstaw do zasądzenia odszkodowania na zasadzie winy lub ryzyka lecz zasady współżycia społecznego, przemawiają za przyznaniem odszkodowania.

Art. 428 KC

Bezpodstawne wzbogacenie to uzyskanie bez podstawy prawnej korzyści majątkowej kosztem innej osoby Art. 405.

Istnieją sytuacje, w których nie jest dopuszczalny zwrot świadczenia. Art. 411

- Jeżeli spełniający świadczenie wiedział, że nie był do świadczenia zobowiązany, chyba że spełnienie świadczenia nastąpiło z zastrzeżeniem zwrotu albo w celu uniknięcia przymusu lub w wykonaniu nieważnej czynności prawnej.

- Jeżeli spełnienie świadczenia czyni zadość zasadą współżycia społecznego

- Jeżeli świadczenie zostało spełnione w celu zadość uczynienia przedawnionemu roszczeniu

- Jeżeli świadczenie zostało spełnione zanim wierzytelność stała się wymagalna

Wygaśnięcie zobowiązań

Sposoby powodujące zaspokojenie wierzyciela:

1. spełnienie świadczenia

2. naprawienie szkody przez zapłatę odszkodowania

3. przyjęcie przez wierzyciela innego świadczenia w miejsce wykonania zobowiązania np. przeniesienie własności samochodu zamiast zwrotu pożyczki w pieniądzu

4. potrącenie: dłużnik może potrącić ze swego długu to co wierzyciel jest mu winny z tytułu innego stosunku zobowiązaniowego

Przesłanki:

1. wierzytelności muszą być wzajemne - musza istnieć między tymi samymi osobami

2. wierzytelności musza być jednorodne - tego samego rodzaju

3. wierzytelność musi być wymagalna

4. wierzytelności muszą być zaskarżalne

Odnowienie to umowa między wierzycielem a dłużnikiem w celu umorzenia zobowiązania

Złożenie do depozytu sądowego

Sposoby nie powodujące zaspokojenie wierzyciela

1. dobrowolne zwolnienie z długu

2. niemożliwość świadczenia

3. rozwiązanie stosunku prawnego na podstawie umowy między wierzycielem a dłużnikiem

Umowa sprzedaży.

Sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.

Rękojmia wady:

1) rękojmia fizyczna

- rzecz ma cechy zmniejszające jej wartość lub użyteczność ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia rzeczy

- rzecz nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewniał kupującego

- rzecz została kupującemu wydana w stanie niezupełnym

- rzecz nie stanowi własności sprzedawcy lecz należy do osoby trzeciej albo rzecz jest obciążona prawem osoby trzeciej

- w razie sprzedaży praw sprzedawca jest odpowiedzialny także za istnienie praw

Sprzedawca odpowiada na zasadzie ryzyka, czyli niezależnie od jego winy.

Sprzedawca jest zwolniony od odpowiedzialności z tytułu rękojmi jeżeli kupujący wiedział o wadzie w momencie zawarcia umowy, a w przypadku rzeczy oznaczonych co do gatunku w chwili wydania rzeczy.

Strony mogą odpowiedzialność z tytułu rękojmi rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć.

Prawo Cywilne 1.02.2009r.

Uprawnienia kupującego z tytułu rękojmi

Art. 560 KC

Uprawnienie do odstąpienia od umowy albo do żądania obniżenia ceny Art. 560 § 1

Art. 561 § 1

Uprawnienie do żądania dostarczenia zamiast rzeczy wadliwych takiej samej ilości rzeczy wolnych od wad praz naprawienia szkody wynikłej z opóźnienia.

Art. 561 § 2

Uprawnienie do żądania usunięcia wady.

Wygasanie roszczeń:

Wady fizyczne - 1 rok

Wady prawne - 1 rok od chwili, gdy kupujący dowiedział się o istnieniu wady

Zarzut rękojmi może być podniesiony tak, żeby po upływie terminu jeżeli przed jego upływem kupujący zawiadomił sprzedawcę o wadzie.

Gwarancja jakości

Rękojmia wynika z przepisów KC, a gwarancja z umowy.

Gwarancja to zobowiązanie sprzedawcy lub producenta do usunięcia wad fizycznych rzeczy sprzedawanej lub dostarczenia rzeczy wolnej od wad jeżeli wady te zostaną ujawnione i zgłoszone w okresie gwarancyjny.

W przeciwieństwie do rękojmi gwarancja nie jest instytucja wynikająca automatycznie z przepisów lecz umowną.

Odpowiedzialność powstaje na skutek odrębnej czynności prawnej.

Kupujący może wykorzystać uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy niezależnie od uprawnień wynikających z gwarancji.

[Pozostałe umowy były omówione w ramach ciekawostki, dlatego ich nie opisuje.]

Jeżeli przedmiotem zobowiązania od chwili jego powstania jest suma pieniężna spełnienie świadczenia następuje przez zapłatę sumy nominalnej chyba, że przepisy świadczenia stanowią inaczej.

Waloryzacja polega na przeliczeniu lub przerachowaniu wierzytelności pieniężnych i ustaleniu dopłaty od sumy nominalnej.

Na ogół waloryzacja ma miejsce z inicjatywy ustawodawcy.

Waloryzacja może być również podejmowana przez sądy z ich własnej inicjatywy. W razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza powstaniu zobowiązania sąd może po rozważeniu interesów stron zgodnie z zasadami współżycia społecznego zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego chociażby były ustalone w orzeczeniu lub umowie.

Strony zawierając umowę mogą zastrzec, ze wysokość świadczenia pieniężnego w walucie polskiej zostanie ustalona według innego niż pieniądz mierniku wartości.

---