DEFINICJA I KLASYFIKACJA MASAŻU
Masaż - to ściśle określone oddziaływanie bodźcami mechanicznymi na tkanki organizmu, przy biernym zachowaniu się masowanego. Jest metodą szeroko stosowaną nie tylko w lecznictwie, ale także w sporcie i w celach higieniczno-kosmetycznych.
Masaż leczniczy ma zastosowanie w profilaktyce, leczeniu i rehabilitacji wielu chorób w zakresie chirurgii, ortopedii, neurologii, ginekologii, pediatrii i coraz częściej w chorobach wewnętrznych. To stosowanie wielu ściśle określonych warunkami anatomiczno-flzjologicznymi, sposobów wykonywania masażu, których celem będzie poprawienie psychofizycznej sprawności chorego.
Podział masażu leczniczego:
Masaż klasyczny polega na odpowiednim, rozluźnionym ułożeniu chorego oraz zastosowaniu klasycznych technik masażu, takich jak: głaskanie, rozcieranie, ugniatanie, oklepywanie, roztrząsanie i wibracja. Powinien być wykonany, wyłącznie metodą ręczną, bez użycia aparatów. W zależności od powierzchni masowanej może mieć formę masażu ogólnego lub częściowego, może też być wykonany przez masażystę lub w formie automasażu.
Masaże specjalistyczne to zbiór stosowanych, zmodyfikowanych sposobów wykonywania masaży odpowiednio do występujących schorzeń. Większość z tych sposobów ma zastosowanie w leczeniu schorzeń internistycznych, a technika wykonywania opiera się na neuroodruchowej teorii oddziaływania bodźców np. masaż segmentarny, łącznotkankowy, okosmowy czy izometryczny.
Masaż w środowisku wodnvm wymaga stosowania specjalnych urządzeń, a wspólną cechą tego masażu jest wielokierunkowe oddziaływanie ciśnienia strumienia wody i środowiska wodnego na tkanki np. masaż wirowy, podwodny, natryskowy.
Masaż przyrządowy uwzględnia różne rodzaje bodźców dostarczane do tkanek przez specjalnie do tego skonstruowane urządzenia.
Metody masażu leczniczego.
Masaż może być wykonywany:
Masaż ręczny pozwala na palpacyjną ocenę reaktywności tkanek masowanych i zmian tkankowych takich, jak zgrubienia łącznotkankowe, tkliwość bólowa, przeczulica, zmiany napięcia mięśniowego. Pozwala on również na dokładne opracowanie tkanek z uwzględnieniem odpowiedniego doboru sposobu wykonania masażu stosownie do okolicy masowanej i występujących zmian chorobowych.
Masaż przy użyciu aparatów jako samodzielnych źródeł energii mechanicznej jest zasadniczo metodą uzupełniającą. Jako samodzielne zabiegi wykonuje się masaż aparatem Akwawibron, masaż synkardialny lub ultradźwiękowy.
Metoda łączona. Urządzenia te wytwarzają głównie drgania mechaniczne lub zmienne ciśnienie i bodźce te mogą uzupełniać masaż ręczny np. aparat wywołujący drgania może zastąpić trudną technikę wibracji.
Formy masażu leczniczego.
a)Podział ze względu na wielkość powierzchni masowanej:
masaż częściowy - masaż leczniczy wykonywany miejscowo, na ściśle określone okolice ciała
masaż ogólny lub całkowity - wykonany na całe ciało.
W lecznictwie bardzo rzadko stosuje się masaż całego ciała. Ta forma występuje najczęściej podczas masażu podwodnego i natryskowego, rzadko w masażu klasycznym
b) Podział wynikajacy ze wskazań:
masaż krótkobodźcowy - trwa około 10-20 min, w tym czasie należy dostarczyć taką ilość bodźców, aby w czasie zabiegu nastąpił odczyn miejscowy w tkankach masowanvch. Odczyn ten wtórnie powinien spowodować odpowiednie przestrojenie funkcji fizjologicznych różnych układów. Można wykonywać co codziennie.
masaż średniobodźcowy - trw 20-30 min, należy dostarczyć taką ilość bodźców, aby wywołać zarówno odczyn miejscowy i częściowo odpowiednie reakcje ogólne. Można go wykonywać codziennie lub co drugi dzień;
masaż dlugobodźcowy - trwa 30-45 min, tu oprócz odczynu miejscowego można zaobserwować reakcje ogólne. Wykonywany co drugi dzień.
Każda z tych form masażu najczęściej jest wykonywana przez masażystę. Są jednak rodzaje masażu, jak np. masaż klasyczny, które można wykonać sobie samemu, czyli w postaci automasażu.
WARUNKI OGÓLNE WYKONYWANIA MASAŻU
Masażysta wykonując zabieg najczęściej stoi przy kozetce. Niezmiernie ważną rzeczą jest więc wyposażenie gabinetu do masażu w stoły, których wysokość można dowolnie regulować (długość - 2m, szerokość - max. 80cm).
Wykonywanie masażu w pozycji pochylonej jest dla masażysty bardzo meczące i grozi wystąpieniem deformacji kręgosłupa.
Umieszczone na stole do masażu prześcieradło należy składać tak, aby na każdym można było wyrnasować czterech pacjentów.
Podstawowym warunkiem przy wykonywaniu masażu jest całkowite rozluźnienie mięśni •" pacjenta. Masaż jest zabiegiem biernym i dlatego napinanie mięśni utrudnia j ego wykonanie.
Dobrze wykonany masaż, klasyczny me powinien wywoływać bólu. Jedynie w przypadkach gdy-należy ze względu na wskazania przezwyciężać nadmierne napięcia mięśniowe, bólu nie da się całkowicie uniknąć.
Częstotliwość powtarzania poszczególnych zabiegów zależy od indywidualnej tolerancji chorego. Przy stosowaniu masaży, tak jak i przy zabiegach fizykalnych, obowiązuje zasada stopniowego obciążania układu krążenia chorego. W praktyce oznacza to, ze pierwsze masaże trwają krócej i są wykonywane lżej, a w miarę przyzwyczajania się chorego oraz przy wnikliwej obserwacji odczynu miejscowego i ogólnego na zabieg, czas trwania masażu stopniowo się przedłuża oraz zwiększa się jego intensywność.
Temperatura powietrza w gabinecie nie powinna być niższa niż 18 stopni C.
ŚRODKI POŚLIZGOWE I WSPOMAGAJĄCE MASAŻ
1.Środki poślizgowe - są to środki obojętne chemicznie, których zastosowanie w trakcie masażu ma zmniejszyć siłę tarcia zapobiegając otarciom skóry.
Dobieramy go w zależności od:
Rodzajów skóry
Upodobań masażysty
Od innych zabiegów
Do środków poślizgowych zaliczamy:
Talk kosmetyczny
Oliwka nicejska
Wazelina
Płynna parafina
Szare mydło
2.Środki wspomagające masaż - preparaty chemiczne lub ziołowe, które zastosowane w trakcie leczenia wspomaga efekt leczniczy np. działanie odżywcze, przeciwbólowe, przeciwzapalne
Środki farmakologiczne - stosowane u chorego wraz z masażem (zastrzyki, czopki, tabletki)
Wcierane w skórę i tkanki pacjenta, które dzielimy na:
- Środki lecznicze silnie rozgrzewające np.: Benguy, Kapsiderm
- Środki słabo rozgrzewające np.: moli bat, volt aren
- preparaty odżywcze bogate w witaminy (A, E)
- przeciwbólowe i przeciwzapalne stosowane w sporcie np.: Arkalen
Aby wykonywać wcieranie preparatu należy oczyścić skórę i odpowiednio ja rozgrzać co ułatwi wnikanie preparatu w głąb tkanek.
Oczyszczoną skórę masujemy na sucho, a dopiero otem nakładamy środek wspomagający stosując rozcieranie lub oklepywanie.
3.Tok masażu
Podstawowa informacja dla masażysty to podanie w skierowaniu lekarskim rozpoznania zasadniczego do zabiegu oraz występujących schorzeń współistniejących u chorego.
I część - wstępna (3-10 minut)
Zapoznanie z zaleceniem lekarskim
Uzyskanie dodatkowych informacji od chorego o występujących dolegliwościach
Zorganizowanie stanowiska pracy (niezbędne odpowiednie dla danego chorego pomoce)
Poinformowanie chorego o sposobie przygotowania się do zabiegu i pomoc choremu w rozebraniu się, przyjęciu właściwej pozycji oraz odpowiednie odsłonięcie miejsca zabiegu
Przygotowanie tkanek do zabiegu (rozluźnienie mięśni, dezynfekcja rąk terapeuty i skóry chorego
II część - główna (10-30 minut)
Faza przygotowawcza
Palpacyjna ocena reaktywności tkanek i reakcji ogolnej chorego
Palpacyjna ocena występowanie zmian tkankowych (przeczulica, tkliwość Bolowa, napięcie mięśni)
Masaż wstępny okolic funkcjonalnie związanych z miejscem występowania schorzenia
Faza właściwa
Masaż ykanek powierzchniowych w okolicy zmian chorobowych
Masaż tkanek głębiej położonych w okolicy zmian chorobowych o ile nie ma przeciwwskazań
Faza utrwalajaca
Masaż tkanek funkcjonalnie związanych z procesem chorobowym
Ruchy bierne lub czynne w stawach funkcjonalnie związanych z okolicą masowaną w fazie właściwej
III część - końcowa (5-10 minut)
Oczyszczenie skóry chorego i rąk masażysty
Poinformowanie chorego o przewidywanych reakcjach po zabiegu
Pomoc choremu w ubraniu się,
Uporządkowanie stanowiska
Proporcje czasowe pomiędzy poszczególnymi fazami mogą