Polityka pieniężna

Cele i strategie polityki pieniężnej

Plan wykładu

• •Cele polityki pieniężnej

• •Strategie polityki pieniężnej

Istota polityki pieniężnej

• Polityką pieniężną nazywamy działalność banku centralnego prowadzoną w imieniu państwa, a polegającą na wyborze pieniężnych celów makroekonomicznych i ich realizacji przez regulowanie podaży pieniądza i popytu na pieniądz, za pomocą wykorzystania wybranych instrumentów.

• Polityka pieniężna to najprościej sztuka rządzenia pieniądzem

Istota polityki pieniężnej

W Polsce zapis konstytucyjny określa, iż celem finalnym banku centralnego powinna byd niska inflacja i stabilizacja cen oraz współdziałanie z rządem w realizacji programu gospodarczego, rozumianego jako utrzymanie długotrwałego, stabilnego i zrównoważonego wzrostu gospodarczego, jeśli nie stoi to w sprzeczności z osiąganiem celu podstawowego

Rodzaje polityki pieniężnej

Kryteria podziału:

• •kształtowanie celów i realizacji polityki pieniężnej,

• •horyzont czasowy,

• •charakter oddziaływania na gospodarkę,

• •koszt pieniądza w gospodarce.

Rodzaje polityki pieniężnej

Kryterium: kształtowanie celów i realizacji

• polityka pieniężna ustrojowa

• -reguluje w ramach istniejącego systemu walutowego stosunki między walutą krajową a walutami obcymi oraz w ramach ustroju pieniężnego -zasady gwarantowania gospodarce odpowiedniej ilości pieniądza. Jest ona prowadzona w celu:

• -realizacji nowych, określonych celów polityki walutowej i pieniężnej,

• -wyznaczenia polityce pieniężnej i walutowej konkretnych ram działania, wyboru instrumentów,

• -modelowania zmian w postępowaniu banków i podmiotów gospodarczych,

• -realizacji zmian w strukturze systemu bankowego, w gospodarce i handlu zagranicznym.

• polityka pieniężna procesowa rozumiana jest jako kombinacja celów i środków polityki pieniężnej dla sterowania procesem gospodarowania pieniądzem. Polityka pieniężna procesowa charakteryzuje się znaczną dynamiką, gdyż winna być wrażliwa na zmiany po stronie popytu na pieniądz i podaż pieniądza. Zadaniem polityki procesowej jest realizacja, w ramach polityki ustrojowej, celów polityki pieniężnej poprzez bieżące dostosowywanie narzędzi polityki pieniężnej do istniejących warunków ogólnogospodarczych. Polityka pieniężna procesowa -może w ramach danego ustroju pieniężnego -rozwijać określoną strategię polityki pieniężnej.

Kryterium: horyzont czasowy

• •politykę krótkookresową, nastawioną na realizację zadań bieżących, doraźnych, wynikających z konieczności elastycznych dostosowań do zmieniających się warunków ekonomicznych kraju, w trakcie przebiegu cyklu koniunkturalnego,

• •politykę średniookresową- skoncentrowaną na realizacji wzrostu gospodarczego i neutralizowaniu skutków odchyleń od wyznaczonej ścieżki wzrostu,

• •politykę wieloletnią (strategiczną)-określającą drogę dochodzenia do stabilizacji siły nabywczej pieniądza

Kryterium: charakter oddziaływania na gospodarkę

• •politykę restrykcyjną, ograniczającą, preferującą metody i środki administracyjne regulacji obiegu pieniądza,

• •politykę ekspansywną, wspomagającą aktywność gospodarczą, liberalizującą istniejące ograniczenia administracyjne,

• •politykę neutralną, gdy pieniądz spełnia jedynie rolę ewidencyjną, obrachunkową, pasywną, pozostawiając rynkowi swobodę działania.

Kryterium: koszt pieniądza w gospodarce

• •polityki taniego pieniądza, mającej stymulować system gospodarki,

• •polityki drogiego pieniądza, mającej za zadanie hamowanie nadmiernego ożywienia gospodarczego.

Amerykańska systematyka polityki pieniężnej

Systematyka celów polityki pieniężnej

Cechy strategii polityki pieniężnej

Strategia polityki pieniężnej

• •Jest to sposób ustalania i realizacji polityki pieniężnej

• •Rozróżniamy:

• -Strategie tradycyjne, np. triada celów

• -Strategie nowoczesne

• •Strategia bezpośredniego celu inflacyjnego

• •Strategia eklektyczna

Tradycyjna strategia polityki pieniężnej -cele operacyjne

Rodzaje celów operacyjnych stosowanych w praktyce:

• •kontrola krótkoterminowych stóp procentowych (jednodniowych do 3-miesięcznych),

• •kontrola wąskiego agregatu pieniężnego (M0, wolne rezerwy banków komercyjnych).

Tradycyjna strategia polityki pieniężnej -cele pośrednie

• •Cel pośredni powinien być

• -łatwo mierzalny

• -łatwo kontrolowany przez bank centralny

• -mieć przewidywalny wpływ na cel finalny

• •Najczęściej wykorzystywane cele pośrednie to:

• -Kontrola kursu walutowego

• -Kontrola agregatów pieniężnych

• -Kontrola stóp procentowych

Triada celów -kontrola stóp procentowych

Cele polityki pieniężnej

• •Cele finalne polityki pieniężnej mogą byd różne,

w zależności od tego, czy:

• -Dopuszcza się jedynie cele pieniężne, :

• •Stabilność cen

• •Stabilność wartości pieniądza

• •Stabilność kursu walutowego

• -Realizuje także cele ogólnogospodarcze banku centralnego

• •Wysoki i stabilny wzrost gospodarczy

• •Niskie stopy procentowe

• •Niskie bezrobocie

Najczęściej spotykanym obecnie celem banku centralnego jest stabilność poziomu cen… Dlaczego?

• •To polityka pieniężna jest zazwyczaj wyłączną kompetencją banku centralnego

• -Polityka ogólno gospodarcza jest uzależniona tak że od innych instytucji(parlament ,rząd, i td.)

• •Niepowinnażadnainstytucjarealizowadjednocześniesprzecznychzesobącelów

• -Bezrobocie vs .inflacja

• •Koszty inflacji

Celem finalnym jest zazwyczaj stabilizacja poziomu cen…

• •Dlaczego nie zerowa inflacja albo spadek poziomu cen (deflacja)?

• Zjawiska deflacyjne są bardziej niekorzystne dla gospodarki niż inflacyjne i o wiele trudniej z nimi walczyć …

Czy bank centralny jest jedyną instytucją wpływającą na inflację?

• •Nie! W koszyku dóbr i usług konsumpcyjnych branych pod uwagę przy wyliczaniu inflacji występują ceny, na które NBP nie ma wpływu, np.:

• -Ceny kontrolowane przez Państwo (nierynkowe)

• -Ceny charakteryzujące się sezonowością (warzywa, owoce, itd.)

• -Ceny surowców (uzależnione od cen na rynkach międzynarodowych i kursu walutowego

• •Dlatego wylicza się wskaźniki inflacji bazowej

Trójkąt niespójności (trylemat gospodarki otwartej)

I -stały kurs walutowy i kontrola przepływu kapitału, przy braku niezależnej polityki monetarnej,

II -płynny kurs walutowy i swobodny przepływ kapitału, przy niezależnej polityce monetarnej,

III -kontrola przepływu kapitału i kombinacja stałego kursu walutowego z niezależną polityką monetarną

Cechy strategii BCI

- instytucjonalne zobowiązanie potraktowania stabilności cen jako podstawowego celu polityki pieniężnej, - oficjalne ogłoszenie wielkości liczbowej średnio okresowego celu inflacyjnego, - wykorzystanie narzędzi polityki pieniężnej uzależnia się od szerokiego zakresu Informacji ostatnie gospodarki, a nie tylko od zachowania agregatów pieniężnych czy kursów walutowych, - większa przejrzystość realizowanej strategii poprzez komunikowanie się ze społeczeństwem i rynkami w zakresie zamierzeń ,celów oraz decyzji władz monetarnych, - zwiększona odpowiedzialność banku centralnego wobec instytucji demokratycznych za realizację przyjętych celów, - formułowanie przez bank centralny prognozy inflacyjnej, która pełni rolę celu pośredniego; stopy procentowe są ustalane tak, aby eliminować odchylenia oczekiwanych stóp inflacji od przyjętego celu.

Inne cechy strategii BCI

Cecha	Charakterystyka
Budowanie wiarygodności banku centralnego	Odbywa się poprzez konsekwentną realizację przyjętych celów oraz publiczne uzasadnienie podejmowanych decyzji. Szczególnie istotne jest wytłumaczenie wszelkich odstępstw od realizacji założonego celu.
Demokratyczna kontrola	Ustawowe, a nawet konstytucyjne zobowiązanie banku centralnego do działania cen na rzecz stabilności.
„Patrzenie na wszystko”	Bank centralny wykorzystuje strukturalny model gospodarki oraz całości informacji, która jego zdaniem jest niezbędna do realizacji przyjętego celu („patrzenie na wszystko”). Jednocześnie rezygnuje z kontroli celów pośrednich polityki pieniężnej, występujących w tradycyjnych strategiach polityki pieniężnej. Zamiast koncentrować się na jednej zmiennej i starać się wpływać na jej kształtowanie się za pomocą instrumentów polityki pieniężnej, bank centralny bierze pod uwagę informacje, dotyczące wielu zmiennych, mających wpływ na inflację.
Regularne kontakty	Strategia inflacyjna przywiązuje dużą wagę do potrzeby utrzymania regularnych kanałów komunikacyjnych ze społeczeństwem poprzez publiczne przemówienia, publikacje raportu o inflacji itp. Ponadto dochodzi również do częstych kontaktów szefa banku i ministra finansów. Są to zarówno spotkania przewidziane odpowiednimi przepisami, jak również spotkania nieformalne.

Klasyfikacja strategii BCI

Formy operacyjne BCI celu inflacyjnego:

• •sztywna strategia BCI (strict inflation targeting)

• •elastyczna strategia BCI (flexible inflation targeting)

Strategie BCI (kryterium przejrzystości i wiarygodności):

• •pełna strategia BCI

• •eklektyczna strategia inflacyjna

• •lekka strategia inflacyjna

Odmiany strategii BCI w różnych krajach

PełnastrategiaBCI (Full-fledged inflation targeting)	Eklektyczna strategia BCI (Eclectic inflation targeting)		Lekka strategia BCI (Inflation targeting lite)
NowaZelandia	1990	EBC	Albania
Kanada	1991	Japonia	Algieria
WielkaBrytania	1992	Szwajcaria	Chorwacja
Szwecja	1993	Singapur	Dominikana
Australia	1993	USA	Gwatemala
Finlandia	1993		Honduras
Hiszpania	1995		Indonezja
Czechy	1997		Jamajka
Izrael**	1997		Kazachstan
Polska	1999		Mauritius
Brazylia	1999		Peru
Chile	1999		Filipiny
Kolumbia	2000		Rumunia
KoreaPłd.	2000		Rosja
RPA	2000		Słowenia
Słowacja	2005		Sri Lanka
Tajlandia	2000		Turcja
Węgry	2001		Urugwaj
Meksyk	2001		Wenezuela
Islandia	2001
Norwegia	2001

Zalety i wady strategii BCI

Zalety	Wady
Elastyczność dostosowań (dzięki przedziałowi)	Zbyt duża dyskrecjonalność strategii
Spójne wykorzystanie szerokiego zakresu informacji	Słaba odpowiedzialność banku wobec instytucji demokratycznych
Wskazywanie bezpośrednio na cel inflacyjny, co zwiększa przejrzystość polityki pieniężnej	Wymaga płynnego kursu walutowego, co wg niektórych zwiększa ryzyko perturbacji w gospodarce
Zmniejsza ryzyko prób wpływu władzy fiskalnej na politykę pieniężną
Pozwala na lepszą ocenę realizowanej strategii ex post
Niskie sacrifice ratio

Kwestie techniczne strategii BCI

• •Określenie celu inflacyjnego

• •Optymalna szerokość pasma

• •Instytucja ogłaszająca cel inflacyjny

• •Zidentyfikowanie horyzontu czasowego ogłaszanych celów

• •Wybór miernika inflacji

Techniczne aspekty strategii BCI

Wskaźnik inflacji jako cel inflacyjny

Wyznaczanie celu inflacyjnego

Wyrażenie celu punktowo lub w postaci pasma wahań

Horyzont czasowy celu inflacyjnego

Horyzont czasowy celu inflacyjnego	Kraje
Cel roczny	Meksyk, RPA, Korea1, Polska1
Cel roczny, ogłaszany kilka lat wcześniej	Hiszpania, Kolumbia, Brazylia, Czechy, Węgry, Tajlandia
Horyzont czasowy nieokreślony	Wielka Brytania, Szwecja, Nowa Zelandia2, Izrael3, Kanada, Australia4, Chile

1-KoreaiPolskaogłaszająrównieżcelśrednioterminowy

2-wNowejZelandiicelwygasawrazzkoocemkadencjiGubernatorabankucentralnego

3-wroku2000rządustaliłcelnalata2001i2002,atakżepocząwszyodroku2003jako1-3%bezterminowo

4-celinflacyjnywAustraliijestwyznaczanyjakośredniadladanegocyklukoniunkturalnego

Źródło: A.Carare A.Schächter, M.Stone, M.Zelmer, Estabilishing... op.cit., s.30 oraz strony internetowe banków centralnych

Cele banku centralnego w niektórych krajach stosujących strategię BCI

Cel polityki monetarnej	Kraje
Stabilność pieniądza krajowego	Nowa Zelandia, Wielka Brytania, Hiszpania, Tajlandia, Korea, Meksyk, Kolumbia, Czechy, Polska, Szwecja, Węgry
Stabilność waluty	Finlandia
Stabilność waluty i inne cele	Kanada, Brazylia, Australia, Chile, Izrael, RPA

Poziom celu inflacyjnego w wybranych krajach

Kraj	Poziom celu inflacyjnego	Kraj	Poziom celu inflacyjnego
Australia	2% -3%	Korea	2,5%
Chile	2% -4%	Meksyk	4,5%
Czechy	2% -4%	Nowa Zelandia	0% -2%
Finlandia	około 2%	Szwecja	2% +/-1%
Hiszpania	poniżej 3%	Tajlandia	0% -3,5%
Izrael	8% -11%	Węgry	5% -7%
Kanada	1% -3%	Wielka Brytania	2,5%
Kolumbia	6%	Polska	2,5%

Strategia polityki pieniężnej EBC

Wskaźniki inflacji bazowej

• •Inflacja bazowa po wyłączeniu cen kontrolowanych

Wskaźnik ten powstaje poprzez wyeliminowanie tych cen, które nie są kształtowane przez mechanizmy rynkowe, lecz pod wpływem różnych regulacji prawnych i administracyjnych. Z tego względu nie odzwierciedlają one rzeczywistych tendencji inflacyjnych. Wśród cen kontrolowanych znajdują się ceny, których znaczną część stanowi podatek akcyzowy (paliwa, napoje alkoholowe, wyroby tytoniowe),na które ustalane są górne limity wzrostu lub podlegają innym ograniczeniom (energia elektryczna)oraz których ceny ustalane są przez samorządy (bilety komunikacji miejskiej)

• •Inflacja bazowa po wyłączeniu cen o największej zmienności

Wskaźnik tworzony jest poprzez wyeliminowanie z koszyka dóbr konsumpcyjnych artykułów, których ceny zmieniają się znacznie częściej niż przyjęty przez badających standard. Otrzymany w ten sposób indeks jest oczyszczony z wpływu cen najbardziej zaburzonych tzn. tych, które podlegają silnym sezonowym lub cyklicznym wahaniom. Są to: znaczna część owoców i warzyw, opłaty za użytkowanie mieszkania, energia elektryczna, a także niektóre usługi pocztowe i telekomunikacyjne.

Wskaźniki inflacji bazowej cd.

• •Inflacja bazowa po wyłączeniu cen o największej zmienności i paliw

• -skonstruowany jak poprzedni, z tym, że za każdym razem wyłączane są także paliwa, niezależnie czy ich ceny są stabilne, czy też nie

• •Inflacja„netto”

• - wskaźnik, z którego eliminowane są ceny żywności i paliw, z powodu obserwowanych znacznych sezonowych wahać ich cen.

• •15%średniaobcięta

• -Jest jedyną miarą liczoną przy użyciu metod statystycznych w NBP. Jest średnią ważoną policzoną z pewnego zbioru grup, których wagi skumulowane (odpowiadające uprzednio posortowany wskaźnikom cen w sposób narastający) są większe niż 15% i mniejsze niż 85% (obcięcie dokonywane jest symetrycznie z obu stron). Zostają w ten sposób odrzucone grupy, których cena uległa największej zmianie w stosunku do poprzedniego okresu.

Inflacja bazowa dla Polski

Oczekiwania inflacyjne

• •Z punktu widzenie banku centralnego istotne jest nie tylko, jaka obecnie jest inflacja, lecz także, jakie są oczekiwania inflacyjne

• - Tylko znając oczekiwania inflacyjne bank centralny ma szansę odpowiednio zareagować na czas… (występują znaczne opóźnienia)

• •W Polsce wyznacza ją do 1992 roku Ipsos (wcześniej Demoskop), a od 2001 roku także Gik Polonia (badania współfinansowane przez Unię Europejską)

• •Problem polega jednak na trudnościach w wyznaczeniu oczekiwać inflacyjnych

• -należy zmienną jakościową z badać ankietowych przetworzyć na zmienną ilościową

Oczekiwania inflacyjne w realizacji polityki pieniężnej

• •Czy bank centralny powinien reagować na zmiany w inflacji, czy oczekiwaniach inflacyjnych?

• •Reakcja na zmianę inflacji jest z zasady opóźniona , szczególnie uwzględniając długość kanału transmisji…

• •Należy zatem analizować zarówno inflację, jak i oczekiwania inflacyjne!!!

• •Oczekiwania inflacyjne związane są z pojęciem presji inflacyjnej!!!

Mechanizm powstawania presji inflacyjnej

Projekcje inflacji

• •Bank centralny, oprócz tego, jaka jest inflacja (inflacja bazowa) oraz oczekiwania inflacyjne, potrzebuje również informacji, jak ukształtuje się inflacja, jeśli bank centralny nie podejmie żadnych kroków (nie zmieni stóp procentowych)…

• •W tym celu, na podstawie modeli strukturalnych gospodarki, tworzy projekcje inflacji

• •W uproszczeniu podejmuje się takie decyzje, aby projekcja inflacji z jak największym prawdopodobieństwem, mieściła się w celu

Projekcja inflacji dla Polski -model wachlarzowy

• -Zawężenie pola prognozy możliwe jest tylko przy spadku prawdopodobieństwa jej trafności…

• -Niepewność wynika z takich czynników, jak zmienność kursu walutowego, czy cen ropy…

Przegląd cech systemów prognostycznych w wybranych krajach

Bank centralny	Sposób publikacji	Częstotliwość i horyzont
Narodowy Bank Czech	W InflationReport, w styczniu, kwietniu, lipcu i październiku	Częstotliwość kwartalna, horyzont transmisji 4 -6 kwartałów, horyzont prognozy ok. 2 lat
Narodowy Bank Polski	W Raportach o inflacji publikowanych trzy razy w roku (luty, czerwiec, październik)	Częstotliwość trzy razy w roku, horyzont transmisji 5 -7 kwartałów, horyzont prognozy: 9 do 12 kwartałów, zawsze do końca roku
Narodowy Bank Słowacji	W osobnym dokumencie Medium -Term Forecast, publikacja trzy razy w roku	Częstotliwość trzy razy w roku, horyzont prognozy -do końca 2009 roku, ze względu na planowane wejście Słowacji do strefy euro
Narodowy Bank Węgier	W Quarterly Report on Inflation, w maju i listopadzie, w lutym i październiku w Quarterly Report on InflationUpdateczęściowo uaktualniona wersja	Częstotliwość kwartalna (2 razy właściwa prognoza, 2 razy szersza aktualizacja), horyzont prognozy: rok bieżący i dwa kolejne lata; transmisji 5 -8 kw.

Bank centralny	Sposób publikacji	Częstotliwość i horyzont
Europejski Bank Centralny	Projekcje makroekonomiczne ekspertów Eurosystemu dla strefy euro-EBC Monthly Bulletin w czerwcu i grudniu, każdego roku	Półroczna częstotliwość sporządzania, horyzont prognozy 2 lata
System Rezerwy Federalnej	Wyniki Economic Projectionpublikowane w Protokołach z posiedzeń Komitetu Otwartego Rynku, na których opracowywano prognozę (styczeń, kwiecień, lipiec i październik), publikacja z około miesięcznym opóźnieniem	Prognozy kwartalne o trzyletnim horyzoncie, do listopada 2007 roku, prognozy półroczne o horyzoncie dwuletnim

Podstawy prawne i organizacyjne funkcjonowania NBP

PLAN WYKŁADU

• Historia NBP

• Funkcje NBP

• Organizacja NBP

• Podstawy prawne NBP

HISTORIA NBP

• 1828 r. Bank Polski jako bank centralny Królestwa Polskiego

• Uznanie w 1918 r. Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej za bank centralny emitujący marki polskie

• Styczeń 1924 -powstanie Banku Polskiego i reforma walutowa Grabskiego -wprowadzenie złotego

• 1945 -powstanie NBP

• 1952 -NBP przejmuje ostatecznie funkcje banku centralnego od Banku Polskiego

• 31 I 1989 -ustawa o NBP (wielokrotnie nowelizowana)

• 29 VIII 1997 -nowa ustawa o NBP (po nowelizacjach w mocy do chwili obecnej)

FUNKCJE NBP

• - Bank emisyjny. NBP ma wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych będących prawnym środkiem płatniczym w Polsce. Narodowy Bank Polski określa wielkośćich emisji oraz moment wprowadzenia do obiegu, za którego płynność odpowiada . Ponadto, organizuje obieg pieniężny i reguluje ilość pieniądza w obiegu.

• - Bank banków. NBP pełni w stosunku do banków funkcje regulacyjne, które mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa depozytów zgromadzonych w bankach oraz stabilności sektora bankowego. Organizuje system rozliczeń pieniężnych, prowadzi bieżące rozrachunki między bankowe i aktywnie uczestniczy w międzybankowym rynku pieniężnym. Narodowy Bank Polski jest odpowiedzialny za stabilność i bezpieczeństwo całego systemu bankowego. Pełniąc funkcję banku banków, sprawuje kontrolę nad działalnością banków, a w szczególności nad przestrzeganiem przepisów prawa bankowego. Ponadto NBP nadzoruje systemy płatności w Polsce.

• - Centralny bank państwa. NBP prowadzi obsługę bankową budżetu państwa, prowadzi rachunki bankowe rządu i centralnych instytucji państwowych, państwowych funduszy celowych i państwowych jednostek budżetowych oraz realizuje ich zlecenia płatnicze.

OBSZARY DZIAŁALNOŚCI NBP

Do głównych obszarów działalności NBP należą:

• - działalność emisyjna,

• - działania na rzecz systemu płatniczego,

• - obsługa Skarbu Państwa,

• - zarządzanie rezerwami dewizowymi,

• - działalność edukacyjna i informacyjna,

• - polityka pieniężna.

ZARZĄDZANIE REZERWAMI DEWIZOWYMI

Rezerwy dewizowe zapewniają pełną wymienialność złotego, pozwalają na dokonywanie płatności wynikających ze zobowiązań międzynarodowych państwa i wzmacniają wiarygodność finansową kraju. Rezerwy są utrzymywane w walutach obcych oraz złocie.

WinwestowaniurezerwnamiędzynarodowychrynkachfinansowychNBPkierujesię:

• - bezpieczeństwem inwestowanych środków,

• - płynnością rezerw,

• - dochodowością rezerw przy nie przekraczaniu dopuszczalnego stopnia ryzyka.

DZIAŁALNOŚĆ EDUKACYJNA I INFORMACYJNA

• - Publikacje

• - Witryna internetowa (www.NBPortal.pl)

• - Cykle szkoleń, seminariów i wykładów

• - Staże i praktyki w NBP

POLITYKA PIENIĘŻNA

• - Cele

• - Strategie

• - Instrumenty

• - Polityka stóp procentowych

PODSTAWY PRAWNE NBP

• - Artykuł 227 Konstytucji z 1997 roku

• - Ustawa o NBP z 29 VIII 1997 roku

• - Ustawa prawo bankowe z 29 VIII 1997 roku

• - Uchwały Rady Polityki Pieniężnej

• - Uchwały Zarządu NBP

• - Zarządzenia Prezesa NBP

• - Inne akty prawne

KONSTYTUCJA RP

Art. 227

Narodowy Bank Polski jest centralnym bankiem państwa i przysługuje mu wyłączne prawo emisji pieniądza oraz ustalania i realizowania polityki pieniężnej.

NBP odpowiada za wartość polskiego pieniądza.

Organami NBP są Prezes, RPP i Zarząd.

W skład RPP wchodzą osoby wyróżniające się wiedzą z zakresu finansów powoływane na 6 lat, w równej liczbie przez Prezydenta, Sejm i Senat.

USTAWA O NBP Z 1997 ROKU

Art. 3. 1.

Podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP.

Art. 3. 2.Do zadań NBP należy także:

1) organizowanie rozliczeń pieniężnych;

2) prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi;

3) prowadzenie działalności dewizowej w granicach określonych ustawami;

4) prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa;

5) regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie;

6) kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu bankowego;

7) opracowywanie statystyki pieniężnej i bankowej, bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej;

8) wykonywanie innych zadań określonych ustawami.

Organami NBP są:

1) Prezes NBP(powoływany i odwoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta na 6 letnią kadencję);

2) Rada Polityki Pieniężnej(Prezes NBP wraz z 9 członkami powoływanymi w równej liczbie przez Prezydenta, Sejm i Senat spośród specjalistów z zakresu finansów na 6 lat);

3) Zarząd NBP(Prezes NBP wraz z 6-8 członkami, w tym dwoma wiceprezesami, których powołuje i odwołuje Prezydent na wniosek Prezesa na 6 letnie kadencje).

KOMPETENCJE PREZESA NBP

Art. 11. 1. Prezes NBP jest przełożonym wszystkich pracowników NBP.

2. Prezes NBP przewodniczy Radzie Polityki Pieniężnej, Zarządowi NBP oraz reprezentuje NBP na zewnątrz.

3. Prezes NBP reprezentuje interesy Rzeczypospolitej Polskiej w międzynarodowych instytucjach bankowych oraz, o ile Rada Ministrów nie postanowi inaczej, w międzynarodowych instytucjach finansowych.

KOMPETENCJE RPP

• Art. 12. 1. Rada Polityki Pieniężnej ustala corocznie założenia polityki pieniężnej i przedkłada je do wiadomości Sejmowi równocześnie z przedłożeniem przez Radę Ministrów projektu ustawy budżetowej. Rada składa Sejmowi sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego.

Art. 12.2. Kierując się założeniami polityki pieniężnej Rada w szczególności:

1) ustala wysokość stóp procentowych NBP;

2) ustala stopy rezerwy obowiązkowej banków i wysokość jej oprocentowania;

3) określa górne granice zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP pożyczek i kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych;

4) zatwierdza plan finansowy NBP oraz sprawozdanie z działalności NBP;

5) przyjmuje roczne sprawozdanie finansowe NBP;

6) ustala zasady operacji otwartego rynku.

KOMPETENCJE ZARZĄDU NBP

1) realizuje uchwały Rady Polityki Pieniężnej (RPP);

2) podejmuje uchwały w sprawach niezastrzeżonych w ustawie do wyłącznej kompetencji innych organów NBP.

Art. 17.4. Do zakresu działania Zarządu NBP należy w szczególności:

1) (uchylony);

2) realizowanie zadań z zakresu polityki kursowej;

3) okresowa ocena obiegu pieniężnego i rozliczeń pieniężnych oraz obrotu dewizowego;

4) nadzorowanie operacji otwartego rynku;

5) ocena funkcjonowania systemu bankowego;

6) uchwalanie planu działalności i planu finansowego NBP;

7) uchwalanie prowizji i opłat bankowych stosowanych przez NBP oraz ustalanie ich wysokości;

8) określanie zasad gospodarowania funduszami NBP;

9) określanie zasad organizacji i podziału zadań w NBP;

10) określanie zasad polityki kadrowej i płacowej w NBP;

11) uchwalanie rocznego sprawozdania z działalności NBP;

12) sporządzanie rocznego sprawozdania finansowego NBP;

13) opracowywanie bilansów obrotów płatniczych państwa z zagranicą;

14) przygotowywanie i rozpatrywanie projektów uchwał i innych materiałów kierowanych do Rady.

NBP A WŁADZE PAŃSTWOWE

Art. 21. W wykonaniu swoich zadań NBP współdziała z właściwymi organami państwa w kształtowaniu i realizacji polityki gospodarczej państwa, dążąc przy tym do zapewnienia należytej realizacji założeń polityki pieniężnej, a w szczególności:

1) przekazuje organom państwa założenia polityki pieniężnej oraz informacje dotyczące realizacji polityki pieniężnej i sytuacji w systemie bankowym;

2) współdziała z Ministrem Finansów w opracowaniu planów finansowych państwa;

3) opiniuje projekty aktów normatywnych z zakresu polityki gospodarczej;

4) opiniuje projekty aktów normatywnych dotyczących działalności banków i mających znaczenie dla systemu bankowego.

Art. 23. 1. Prezes NBP w imieniu Rady:

1) przedstawia Sejmowi i Radzie Ministrów:

a) kwartalne informacje o bilansie płatniczym,

b) roczne zestawienie międzynarodowej pozycji inwestycyjnej;

2) przekazuje Radzie Ministrów i Ministrowi Finansów projekty założeń polityki pieniężnej, opinie w sprawie projektu ustawy budżetowej, prognozy bilansu płatniczego oraz ustalenia Rady;

3) opracowuje okresowe informacje o wpłatach (wypłatach) z zysku.

KOMISJA NADZORU FINANSOWEGO

• 1.Nadzór nad sektorem bankowym prowadzi Pion Nadzoru Bankowego (dawniej Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego) Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego (dawniej Komisja Nadzoru Bankowego) (nie NBP!!!)

• 2.W skład Komisji Nadzoru Finansowego wchodzą:

• 1.Przewodniczący KNF

• 2.Dwóch zastępców Przewodniczącego KNF

• 3.Pozostali członkowie:

• 1.Przedstawiciel Ministra Finansów

• 2.Przedstawiciel Ministra Pracy i Polityki Społecznej

• 3.Pierwszy wiceprezes Narodowego Banku Polskiego

• 4.Przedstawiciel Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej

ZADANIA KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO NA RYNKU BANKOWYM

• - Zgodnie z ustawą Prawo bankowe celem nadzoru jest zapewnienie:

• - bezpieczeństwa środków pieniężnych gromadzonych na rachunkach bankowych,

• - zgodności działalności banków z przepisami prawa oraz z decyzją o wydaniu zezwolenia na utworzenie banku.

• - wykonywanie okresowych kontroli stanu ekonomicznego banków i opiniowanie zasad nadzoru bankowego

NADZÓR KNF NAD SEKTOREM BANKOWYM

Nadzorem nad sektorem bankowym zajmuje się Pion Nadzoru Bankowego składający się z:

• - Departamentu Licencji Bankowych

• - Departamentu Nadzoru Sektora Bankowego

• - Departamentu Inspekcji

• - Departamentu Bankowości Spółdzielczej

FUNKCJE KNF

Funkcja licencyjna

Polega na dopuszczeniu do działalności bankowej ludzi i kapitału mogących zagwarantować funkcjonowanie banku jako instytucji zaufania publicznego. Komisja Nadzoru Finansowego wydaje zezwolenia na tworzenie banków w formie spółek akcyjnych orz banków spółdzielczych oraz ocenia wnioski Ministra Skarbu w sprawie utworzenia banku państwowego

Funkcja kontrolna

Obejmuje analizę finansów banków, sprawozdawczości finansowej oraz kontrole na miejscu. Badaniu podlegają:

• - wypłacalność, płynność płatnicza i wyniki ekonomiczne,

• - zgodność udzielanych kredytów , pożyczek, gwarancji bankowych i poręczeń z obowiązującym prawem,

• - zabezpieczania i terminowość spłaty kredytów i pożyczek,

• - oprocentowania kredytów, pożyczek i rachunków bankowych.

W ramach tej funkcji wykonywana jest ogólna ocena sytuacji finansowej banków.

Funkcja regulacyjna

To określenie zasad funkcjonowania banków przez określenie minimalnych standardów bezpieczeństwa (normy ilościowe i jakościowe) w następujących zakresach:

• - koncentracja zaangażowań kredytowych i kapitałowych -podstawowe normy określone są w ustawie Prawo bankowe, ale KNF może określać indywidualne normy ostrożnościowe,

• - współczynnik wypłacalności -jego podstawową zasadę wyliczania podaje ustawa Prawo bankowe,

• - inne normy ostrożnościowe-w szczególności związane z ryzykiem walutowym, adekwatności kapitałowej banków i Nową Umową Kapitałową

FUNKCJE KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO

NADZÓR BANKOWY POLEGA W SZCZEGÓLNOŚCI NA:

• - dokonywaniu oceny sytuacji finansowej banków, w tym badaniu wypłacalności, jakości aktywów, płynności płatniczej, wyniku finansowego banków,

• - badaniu jakości systemu zarządzania bankiem, w szczególności systemu zarządzania ryzykiem oraz systemu kontroli wewnętrznej,

• - badaniu zgodności udzielanych kredytów, pożyczek pieniężnych, akredytyw, gwarancji bankowych i poręczeń oraz emitowanych bankowych papierów wartościowych z obowiązującymi w tym zakresie przepisami,

• - badaniu zabezpieczenia i terminowości spłaty kredytów i pożyczek pieniężnych,

• - badaniu przestrzegania limitów koncentracji, oraz ocenie procesu identyfikacji, monitorowania i kontroli koncentracji zaangażowań, w tym dużych zaangażowań,

• - badaniu przestrzegania przez bank, określonych przez Komisję Nadzoru Finansowego norm dopuszczalnego ryzyka w działalności banków, zarządzania ryzykiem prowadzonej działalności, w tym dostosowania do rodzaju i skali działalności banku procesu identyfikacji i monitorowania ryzyka oraz sprawozdawania o ryzyku,

• - dokonywaniu oceny szacowania, utrzymywania i przeglądu kapitału wewnętrznego.

GOSPODARKA FINANSOWA NBP

Funduszami własnymi NBPsą:

• - fundusz statutowy (1,5 mld PLN),

• - fundusz rezerwowy -tworzony z odpisów z zysków (max 1,5 mld PLN, ale wpłaty nie większe niż 5% zysku).

Art. 64. NBP prowadzi gospodarkę finansową na podstawie rocznego planu finansowego.

Art. 65. NBP tworzy rezerwę na pokrycie ryzyka zmian kursu złotego do walut obcych.

Zasady tworzenia i rozwiązywania tej rezerwy określa Rada.

Art. 66. 1. Wielkość środków na wynagrodzenia ustalana jest corocznie w planie finansowym NBP, z uwzględnieniem poziomu płac w sektorze bankowym.

Uczestnictwo NBP w Europejskim Systemie Banków Centralnych wiąże się z koniecznością wniesienia przez NBP stosownego wkładu do kapitału Europejskiego Banku Centralnego. Po wejściu Polski do Unii Gospodarczej i Walutowej i przyjęciu euro NBP wniesie wkład do rezerw dewizowych EBC. Narodowy Bank Polski będzie nadal zarządzał własnymi rezerwami, natomiast w odniesieniu do rezerw EBC będzie pełnił funkcję agenta i dokonywał transakcji na rzecz EBC i w jego imieniu.

Mechanizm transmisji impulsów polityki pieniężnej

Teorie pieniądza

Wspólną cechą teorii pieniądza jest założenie o istnieniu związku przyczynowo-skutkowego między zmianami ilości pieniądza a zbieżnymi z nimi w zakresie kierunku zmianami działalności gospodarczej, znajdującej wyraz w zmianach realnego produktu krajowego brutto.

Impuls pieniężny oznacza zmiany zmiennych monetarnych, takich jak: podaż pieniądza, wolumen kredytów, stopy procentowe (różnego rodzaju), wolne rezerwy płynności, substytuty pieniądza w postaci aktywów (o różnej płynności)

Teorie pieniądza dotyczą:

• •kanałów i mechanizmów wzajemnych powiązać sektora realnego i finansowego gospodarki,

• •zmian zachować podmiotów gospodarczych i wywołanych przez nie

• •zmiany wielkości realnych pod wpływem impulsów pieniężnych,

• •wrażliwości sektorów sfery realnej na impulsy monetarne (problem opóźnień),

• •siły wpływu impulsów pieniężnych na ceny i kategorie ilościowe (np. produkcja, zatrudnienie itp.),

• •wniosków wynikających z procesów transmisji dla rozkładu opóźnień.

Efekty impulsów monetarnych w sferze realnej (siła i rodzaj oddziaływania impulsów)

powstawanie różnych skutków impulsu monetarnego, w wyniku rodzaju wykorzystanego kanału transmisji i zastosowanego środka,

• - różny wpływ impulsów monetarnych co do horyzontu oddziaływania, charakteru oddziaływania i fazy cyklu koniunkturalnego,

• - wpływ impulsów monetarnych nie tylko na sferę realną, ale także pieniężną,

• - czynniki psychologiczne,

• - dynamika wzrostu i zmiany strukturalne w gospodarce.

Zmiany wielkości monetarnych mogą mieć dwojaki charakter:

• - egzogeniczny -zewnętrzny względem modelu (szoki),

• - endogeniczny -wewnętrzny w ramach modelu.

Przyczyny powstawania impulsów pieniężnych

Klasyfikacja impulsów pieniężnych

Kryterium podziału	Rodzaje impulsów
Sposób b powstawania	pierwotne -bezpośrednio kreowane przez bank centralny za pomocą różnych instrumentów wtórne -kreowane poza bankiem centralnym przez uczestników zastosowanych przez niego instrumentów
Wpływ banku centralnego	bezpośrednie pośrednie
Sposób oddziaływania	mierzalne niemierzalne
Charakter polityki	restrykcyjne ekspansywne
Horyzont czasowy	krótkoterminowe długoterminowe

Podział impulsów pieniężnych w myśl kryterium podmiotu:

• •impulsy banku centralnego,

• •impulsy banków komercyjnych,

• •impulsy pośredników finansowych,

• •impulsy gospodarstw domowych,

• •Impulsy przedsiębiorstw,

• •impulsy wynikające z funkcjonowania sektora publicznego (w postaci polityki fiskalnej i długu publicznego),

• •impulsy zewnętrzne (pochodzące z zagranicy).

Impulsypierwotne,kreowanesąprzezbankcentralny,oddziałująnabankiidecydująotworzonychprzeztebankiwarunkachfinansowychsektoraniebankowego.

Impulsypieniężne,jakowynikdziałaobankucentralnego,obejmujązmianyrozmiarówpodażyistniejącychwgospodarceinstrumentówfinansowychizmianycen(stóp procentowych, innych stóp dochodowości, kursu walutowego)

Pozostałe impulsy, generowane przez zachowania podmiotów rynkowych(poza bankiem centralnym)stanowią impulsy wtórne, będące odpowiedzią na impulsy pierwotne banku centralnego i będące przede wszystkim wynikiem wzajemnego oddziaływania popytu na pieniądz i podaży pieniądza

Impulsy polityki pieniężnej są to zatem zawsze pierwotne impulsy monetarne, będące wynikiem działać banku centralnego

• Impulsy bezpośrednie są działaniami banku centralnego powodującymi zmiany w zmiennych monetarnych

• •Impulsy pośrednie będą wywoływały zmiany za pośrednictwem zachować pozostałych podmiotów rynkowych, przede wszystkim banków

• Impulsy mierzalne powstają w wyniku zmian w parametrach wykorzystywanych instrumentów, jak na przykład zmiany w stopie rezerwy obowiązkowej czy zwiększenie wartości absorbujących operacji otwartego rynku

• •Impulsy niemierzalne powstają z kolei w wyniku oddziaływania moral suasionoraz poza instrumentalnych, jakościowych cech banku centralnego

W ramach realizacji polityki pieniężnej bank centralny wywołuje też impulsy krótko-i długoterminowe, w zależności od horyzontu czasowego przyjętych celów i zamierzonych rezultatów impulsów.

Mechanizm transmisji oznacza zachowania instytucji oraz jednostek ekonomicznych, umożliwiające wpływ polityki banku centralnego na decyzje cenowe i produkcyjne podmiotów ekonomicznych

Mechanizm przenoszenia impulsów monetarnych można przedstawić za pomocą dwóch zasadniczych ujęć teoretycznych:

• •podejścia kredytowego (strumieniowego):

w tym:

• •płynnych zasobów,

• •dostępności kredytu,

• •subiektywnej płynności (szkoła keynesowska, neokeynesowska),

• •podejścia majątkowego (zasobowego):

w tym:

• •w wersji monetarystycznej,

• •w wersji portfelowej.

Mechanizm transmisji wg keynesistów

Ocena podejścia kredytowego (keynesowskiego)

Zalety	Wady
•całościowy obraz funkcjonowania gospodarki, •więcej pojedynczych argumentów o wpływie pieniądza na działalność gospodarczą, •możliwość formułowania lepszych ocen wpływu Mna Y, •możliwość uchwycenia wpływu zmian instytucjonalnych na związek między Mi Y.	•wspomniane obok zalety są słuszne jedynie wówczas, gdy struktura modelu keynesowskiego jest prawidłowa, •kanały transmisji impulsów są zbyt wąsko zdefiniowane.

Mechanizm transmisji wg monetarystów

Ocena podejścia majątkowego

Zalety	Wady
•dążenie wszystkich podmiotów do osiągnięcia optymalnej struktury majątku, •brak ograniczeń w sposobach oddziaływania polityki pieniężnej na gospodarkę, •kanały transmisji są zróżnicowane i mogą ulegać modyfikacjom, stąd zmiany podaży pieniądza Oddziałują na zmiany Y.	•możliwość mylnego zidentyfikowania związku przyczynowo-skutkowego między zmianą Mi zmianami Y, •korelacja zjawisk nie musi oznaczać przyczynowości występowania, •ignorowanie czynników zewnętrznych.

Mechanizm transmisji w wersji syntetycznej

Mechanizm transmisji monetarnej

Systematyka kanałów transmisji impulsów polityki pieniężnej

Polityka pieniężna, realizująca zadania w długim okresie i zorientowana na przyszłość, winna również uwzględniać przesunięcia czasowe wpływu podjętych decyzji na inflację.

Ich długość jest różna w zależności od wykorzystywanych kanałów transmisji impulsów polityki pieniężnej

• - kanału zagregowanego popytu -w szczególności dotyczy zacieśniania polityki pieniężnej, przejawiającego się podnoszeniem stóp procentowych, które z kolei ma spowodować obniżenie poziomu inwestycji i konsumpcji, a prowadzące do spadku poziomu cen, wymaga stosunkowo długiego okresu dostosowania,

• - kanału racjonalnych oczekiwać inflacyjnych -okres opóźnienia w wystąpieniu reakcji jest krótszy, ale skuteczność działań banku centralnego mających doprowadzić do spadku oczekiwać inflacyjnych przejawiających się następnie presją na obniżenie płac i cen wymaga, aby polityka pieniężna była wiarygodna,

• - kanału kursu walutowego -charakteryzuje się najkrótszym opóźnieniem, zacieśnianie polityki monetarnej prowadzi do realnej aprecjacji waluty krajowej i niższych cen importu, które dość szybko skutkują obniżeniem inflacji w kraju

Tradycyjny podział kanałów transmisji impulsów monetarnych wyróżnia:

• •kanały monetarne:

• w tym:

• - kanały stopy procentowej,

• - kanały cen innych aktywów,

• •kanały kredytowe

Kanały transmisji impulsów polityki pieniężnej

• •Łaocuch przyczynowo-skutkowy, za pomocą którego bank centralny wpływa na gospodarkę

• •Rodzaje kanałów transmisji:

• - Tradycyjne kanały stopy procentowej

• - Kanały cen pozostałych aktywów:

• •Kanał kursu walutowego

• •Kanał cen kapitału

• - Kanał kredytowy

Transmisja za pośrednictwem stóp procentowych

M- ekspansywna polityka monetarna

ir- realna stopa procentowa

I- wydatki inwestycyjne

Y- zagregowany produkt

Kanał kursu walutowego

1. Wpływ na eksport netto

E- kurs waluty krajowej

NX- eksport netto

2. Wpływ na bilanse podmiotów gospodarczych instytucje nie finansowe

L- kredyty

NW- bilanse netto

3. Wpływ na bilanse podmiotów gospodarczych banki

L- kredyty

NWb- bilanse banków netto

Kanał cen nieruchomości

1. Bezpośredni wpływ na budownictwo mieszkaniowe

Ph- ceny mieszkań

H- popyt efektywny na mieszkania

2. Wpływ na majątek (bogactwo) gospodarstw domowych

Ph- ceny mieszkań

W -bogactwo gospodarstw domowych

C -wydatki konsumpcyjne

3. Kanał bilansowy banków komercyjnych

Pr- ceny nieruchomości

NWb- bilans banków

L- akcja kredytowa

I- wydatki inwestycyjne

Kanał cen kapitału (akcji)

35 Kanały transmisji impulsów pieniężnych uwzględniające ceny kapitału można podzielić na cztery typy:

• •wpływ cen akcji na inwestycje (teoria inwestycji q Tobina),

• •efekt bilansowy przedsiębiorstw,

• •efekt płynnościowy gospodarstw domowych,

• •efekt majątkowy gospodarstw domowych.

1. Teoria inwestycji qTobina

PS -ceny akcji

q -wyraża zależność miedzy cenami akcji a wydatkami inwestycyjnymi

2. Kanał bilansowy przedsiębiorstw

Ps- ceny akcji

NW- wartość firm

L- akcja kredytowa

I- wydatki inwestycyjne

3. Kanał bilansowy gospodarstw domowych

PS - ceny akcji

FAK- wartość aktywów finansowych konsumentów

LFD- kłopoty finansowe

Cd- wydatki na zakup dóbr trwałego użytku

H- wydatki na zakup nieruchomości

4. Efekt majątkowy

PS -ceny akcji

W- wartość majątku finansowego konsumentów

C - konsumpcja

Kredytowa ścieżka transmisji

Kanały kredytowe mogą odgrywać istotną rolę w mechanizmie transmisji monetarnej jeżeli:

• •kredyty bankowe i obligacje nie są idealnymi substytutami jako źródła finansowania przedsiębiorstw, czyli nie wszystkie firmy są w stanie zwiększyć emisję obligacji w celu uzyskania dodatkowych środków finansowych w sytuacji, gdy podaż kredytów bankowych ulegnie ograniczeniu,

• •banki nie postrzegają kredytów i obligacji komercyjnych jako idealne substytuty w swoich portfelach aktywów i w momencie zacieśniania polityki pieniężnej nie zmniejszają stanu posiadania obligacji w celu utrzymania akcji kredytowej na dotychczasowym poziomie.

Bank centralny może oddziaływać na zewnętrzną premię bilansową, a poprzez to także na realną sferę gospodarki dwoma rodzajami kanałów kredytowych:

• •kanałem pożyczek bankowych (wpływ działać polityki pieniężnej na podaż kredytów przez instytucje finansowe),

• •kanałem bilansowym (wpływ zmian polityki monetarnej na bilanse oraz rachunki zysków i strat pożyczkobiorców, uwzględniając takie zmienne jak wartość netto, płynne aktywa, płynność finansowa)

Kanał pożyczek bankowych

Kanały bilansowe

1. Pośrednictwo bilansowe

2. Kanał strumienia pieniądza

3. Wpływ polityki pieniężnejna ogólny poziom cen

Mechanizm transmisji impulsów monetarnych i opóźnienia w polityce pieniężnej

Opóźnienia można ogólnie zdefiniować jako czas upływający między wystąpieniem określonej przyczyny a jej skutkiem. Wyróżnia się:

• •opóźnienia wewnętrzne,

• •opóźnienia zewnętrzne.

Struktura opóźnień wewnętrznych w polityce monetarnej jest następująca:

• •faza wewnętrznego rozpoznania, czyli czas upływający od momentu wystąpienia potrzeby podjęcia działań do momentu uświadomienia sobie tego faktu przez władze monetarne, jest to najdłuższa faza opóźnienia, jednocześnie trudno określić zarówno jej moment początkowy (nawet ex posttrudno jest określić, czy reakcja władz monetarnych rzeczywiście była potrzebna), jak i końcowy (tu można posłużyć się protokołami z posiedzeń komitetów monetarnych, jeśli są publikowane),

• •faza wewnętrznej decyzji, czyli okres, jaki musi minąć od uświadomienia przez komitet monetarny potrzeby podjęcia decyzji do jej podjęcia,

• •faza wewnętrznego działania, czyli czas potrzebny na wprowadzenie decyzji w życie, czyli np. na zmianę parametrów polityki pieniężnej bądź przeprowadzenie operacji otwartego rynku.

Drugi rodzaj opóźnień polityce gospodarczej, w tym pieniężnej to opóźnienia zewnętrzne, czyli czas jaki musi upłynąć od podjęcia decyzji w sferze polityki do momentu, gdy efekty tej decyzji przełożą się na zmienne ze sfery realnej. Należy zaznaczyć, że w dyskusjach teoretycznych nie ma jednoznaczności co do możliwości wpływu poprzez zmiany wielkości pieniężnych na wielkości realne.

Mechanizm transmisji impulsów monetarnych i opóźnienia w polityce pieniężnej

Nie zadowalające rezultaty transmisji monetarnej mogą miedź związek z zachowaniami podmiotów finansowych i nie finansowych, wpływających na przebieg zjawisk tworzących poszczególne kanały, prowadzących do opóźnień w przenoszeniu impulsów banku centralnego, osłabiania i zniekształcania impulsów, a nawet przerwania lub zahamowania transmisji.

Rozpoznanie mechanizmu transmisji impulsów monetarnych do gospodarki oraz określenie długości opóźnień, jakie temu procesowi towarzyszą, ma istotne znaczenie dla konstrukcji i wykorzystania systemu prognostycznego przez bank centralny i decydentów polityki monetarnej:

• - rozpoznanie mechanizmów transmisji gwarantuje prawidłowe opisanie przełożeni a impulsu monetarnego na inflację i zmienne ze sfery realnej

• - rozpoznanie mechanizmów transmisji pozwala zbadać opóźnienie zewnętrzne polityki pieniężnej, czyli określić tzw. Horyzont transmisji monetarnej, czyli okres, w którym decyzja podjęta przez komitet monetarny wywiera najsilniejszy wpływ na gospodarkę, przede wszystkim na inflację

Długość opóźnień zewnętrznych polityki pieniężnej, tak jak i mechanizm transmisji ewoluują w czasie pod wpływem choćby zmian systemu ekonomiczno -finansowego w kraju, w tym pojawiania się innowacji finansowych, zmian instytucjonalnych, globalizacji, a także zmiany sposobu formułowania oczekiwań przez podmioty gospodarcze, itp.

Zarówno literatura przedmiotu, jak i praktyka banków centralnych wskazują również na istotne znaczenie oczekiwań podmiotów gospodarczych w procesie transmisji monetarnej

• - Zmienność kanałów transmisji, a także powiązana z nią zmienność długości opóźnienia zewnętrznego polityki pieniężnej jest w poważnym stopniu funkcją różnych i zmiennych modeli formułowania oczekiwać.

• - W przypadku wysokiej wiarygodności podmiotu określającego politykę gospodarczą i wystąpienia kierunkowej zgodności decyzji oraz działać z oczekiwaniami podmiotów gospodarczych łączna reakcja gospodarki może być bardzo szybka

• - W praktyce banki centralne przyjmują, że podmioty gospodarcze formułują oczekiwania co do przyszłego poziomu inflacji w sposób częściowo zgodny z hipotezą racjonalnych oczekiwań

• - Podmioty formułują oczekiwania w sposób adaptacyjny, kierując się głównie przeszłym poziomem inflacji bądź w sposób będący połączeniem oczekiwań adaptacyjnych i antycypacyjnych

• - Polityka jest spójna w czasie, jeśli ze względu na nieobecność nieoczekiwanych szoków jej optymalna ścieżka określona w okresie 0 okazuje się również optymalna dla okresu 1, 2, itd.

• - Polityka będzie natomiast niespójna w czasie, jeśli jej optymalna postać w okresach wyjściowych przestaje być optymalna w okresach następnych

Mechanizm transmisji impulsów polityki pieniężnej

• W każdym kraju gospodarka reaguje na instrumenty polityki pieniężnej nieco inaczej

• - Konieczne jest zatem zweryfikowanie, które kanały transmisji są w danym przypadku efektywne

• - Zespół skutecznych kanałów transmisji tworzy mechanizm transmisji impulsów polityki pieniężnej

• ◦Tworzy się go i analizuje przy wykorzystaniu modeli strukturalnych gospodarek (także różnych dla różnych krajów…)

Mechanizm transmisji impulsów polityki pieniężnej w Polsce (wg NBP)

Reakcje wybranych zmiennych makroekonomicznych na zmiany stopy procentowej (wg NBP)

EUROPEJSKI SYSTEM BANKÓW CENTRALNYCH

Zasady funkcjonowania ESBC:

• federalny charakter systemu

• decentralizacja działania

• cel i zadania ESBC

• niezależność EBC

Federalny charakter Europejskiego Systemu Banków Centralnych wiąże się z tym, że instytucje realizujące funkcje banku centralnego wykonują swoje zadania nie na obszarze jednego państwa federalnego, ale na obszarze kilkunastu suwerennych państw.

Federalny system bankowości centralnej został oparty w dużej mierze na systemach istniejących w Stanach Zjednoczonych i w Republice Federalnej Niemiec.

Zasada subsydiarności (pomocniczości) stanowi, iż w dziedzinach, które nie podlegają wyłącznej kompetencji Unii Europejskiej, Wspólnota działa tylko wtedy, gdy cele rozważanych przedsięwzięć nie mogą być osiągnięte w wystarczającym stopniu na szczeblu państw członkowskich i przez to, ze względu na ich rozmiary lub skutki, mogą zostać lepiej osiągnięte na szczeblu unijnym.

Wyrazem zasady subsydiarności jest szeroko stosowana decentralizacja wykonawcza, której towarzyszy centralizacja najważniejszych decyzji na szczeblu EBC:

• - Narodowe banki centralne realizują operacje z zakresu polityki pieniężnej ustalone przez EBC,

• - Decentralizacja funkcji analityczno-doradczych,

• - Decentralizacja produkcji banknotów i monet euro.

Stabilność pieniądza i poziomu cen jest głównym i nadrzędnym celem ESBC, który jednak należy rozpatrywać w kontekście innych celów:

• - wspieranie ogólnych polityk gospodarczych we Wspólnocie, mając na względzie przyczynianie się do osiągnięcia celów Wspólnoty ustanowionych w artykule 2 (Traktat artykuł 105 ustęp 1)

• - wysoki poziom zatrudnienia,

• - osiągnięcie zrównoważonego i bez inflacyjnego wzrostu.

Podstawowe zadania:

• - określanie i realizacja polityki pieniężnej Wspólnoty ;

• - przeprowadzanie operacji walutowych;

• - przechowywanie oficjalnych rezerw dewizowych państw strefy euro i zarządzanie nimi (zarządzanie portfelem);

• - wspieranie sprawnego działania systemów płatniczych.

• - emisja banknotów i monet euro;

• - utrzymywanie współpracy z instytucjami nadzoru bankowego;

• - gromadzenie i opracowywanie informacji statystycznych.

Niezależność instytucjonalna jest związana z tym, że zarówno EBC, jak i narodowe banki centralne są instytucjami niezależnymi od innych instytucji wspólnotowych oraz instytucji państw członkowskich. Oznacza to, że władze polityczne Unii Europejskiej i władze polityczne poszczególnych krajów członkowskich nie mają prawa ingerować w działalność ESBC i narodowych banków centralnych.

Gwarancją niezależności personalnej EBC jest głównie to, że członkowie jego władz mianowani są na długoletnią kadencję i są w zasadzie nie odwoływalni.

Niezależność funkcjonalna EBC polega na tym, iż jego działalność winna być ukierunkowana przede wszystkim na realizację głównego celu, jakim jest utrzymanie stabilnego poziomu cen.

Niezależność finansowa EBC oznacza jego zdolność do finansowania wydatków związanych z jego działalnością bieżącą oraz inwestycyjną.

Klucz subskrypcji kapitału EBC określa odpowiednie akcje krajowych banków centralnych w kapitale EBC oraz w gromadzeniu rezerw zewnętrznych.

Klucz subskrypcji jest niezmiernie istotny dla całej sfery związanej z finansami ESBC, bowiem zgodnie z nim określa się -oprócz części udziału NBC w kapitale EBC -także wkład w rezerwy walutowe EBC oraz udziały NBC w zyskach EBC.

ORGANY DECYZYJNE ESBC

ZARZĄD EBC -

Zarząd jest organem wykonawczym Europejskiego Banku Centralnego. W skład zarządu wchodzi Prezes, Wiceprezes oraz czterech członków.

ZADANIA ZARZĄDU

• - wprowadzanie bieżącej polityki pieniężnej zgodnie z wytycznymi i postanowieniami Rady Zarządzającej,

• - przekazywanie narodowym bankom centralnym instrukcji koniecznych do realizacji wytycznych i decyzji Rady Zarządzającej,

• - przygotowywanie posiedzeń Rady Zarządzającej,

• - bieżące zarządzanie EBC,

• - wykonywanie innych zadań powierzonych przez Radę Zarządzającą, łącznie z uprawnieniami o charakterze regulacyjnym.

Funkcjonowanie zarządu EBC

• - wprowadzanie polityki pieniężnej należy wyłącznie do Zarządu, a nie leży w kompetencji Rady Zarządzającej,

• - obradom Zarządu przewodniczy Prezes, który jest także przewodniczącym Rady Zarządzającej i Rady Głównej,

• - kadencja członków Zarządu trwa osiem lat i nie może być odnawialna,

• - posiedzenia Zarządu odbywają się przynajmniej raz w tygodniu,

• - decyzje Zarządu podejmowane są zwykłą większością głosów.

RADA ZARZĄDZAJĄCA (NACZELNA) ZADANIA

• - uchwalanie kierunków działania i podejmowanie decyzji, koniecznych dla zapewnienia realizacji zadań powierzonych ESBC;

• - formułowanie polityki pieniężnej realizowanej w ramach Eurosystemu;

• - określanie instrumentów wykorzystywanych w trakcie realizacji tej polityki (a zwłaszcza podejmowanie decyzji odnośnie pośrednich celów operacyjnych,

• - poziomu stóp procentowych w unii walutowej oraz wielkości rezerw obowiązkowych).

RADA ZARZĄDZAJĄCE - funkcjonowanie

• - częstotliwość spotkań: minimum dziesięć razy w roku,

• - podejmowanie decyzji w sprawie polityki pieniężnej: zwykła większość głosów(każdy członek Rady -kraj ma jeden głos),

• - podejmowanie decyzji w sprawach majątkowych: kwalifikowana większość głosów (zasada głosowania ważonego w relacji do wielkości kapitału wniesionego przez poszczególne narodowe banki centralne),

• - uczestnictwo bez prawa głosu w posiedzeniach Rady: członkowie Komisji Europejskiej, Przewodniczący Rady Europejskiej,

• - w posiedzeniach Rady, na których omawiane są sprawy dotyczące celów i zadań ESBC uczestniczy prezes ESBC.

RADA GENERALNA (GŁÓWNA)- EBC

Rada Generalna jest organem, który pełni wobec EBC jedno znacznie sprecyzowane funkcje konsultacyjne, a tak że funkcje nadzorcze. Jej głównym zadaniem jest ocena postępu gospodarek państw, które nie przystąpiły jeszcze do strefy euro, z punktu widzenia dostosowania ich do wprowadzenia wspólnej waluty. Rada Generalna składa się z Prezesa i Wiceprezesa Zarządu EBC oraz prezesów wszystkich dwudziestu siedmiu narodowych banków centralnych.

ZADANIA RADY GENERALNEJ

• - wzmocnienie współpracy pomiędzy narodowymi bankami centralnymi i koordynacja polityki pieniężnej w całej Unii Europejskiej, w celu zapewnienia stabilności cen,

• - nadzór nad funkcjonowaniem nowego europejskiego mechanizmu kursów dewizowych ERM II,

• - przygotowanie krajów nie uczestniczących w Euro systemie do wprowadzenia w nich jednolitej waluty euro,

• - pomoc przy zbieraniu informacji statystycznej dla EBC,

• - monitorowanie działalności sprawozdawczej EBC,

• - określanie warunków pracy personelu EBC,

• - ustalanie nieodwołalnych kursów walut krajów objętych derogacją.

24

---