Wykład 1. 8.10.2009

Dr Andrzej Jędruchniewicz

Tematyka wykładów:

1. Teoria i ewolucja pieniądza

2. Rodzaje i cle polityki pieniężnej

3. Rynek pieniężny. Stopa procentowa

4. Podaż pieniądza i popyt na pieniądza

5. Strategie polityki pieniężnej

6. Polityka antyinflacyjna a antycykliczna

7. Mechanizm transmisji monetarnej

8. Stabilność systemu finansowego a polityka pieniężna

9. Polityka pieniężna w praktyce

Egzamin: 21 pytań testowych. Bez punktów ujemnych. Min 11 pkt

Literatura:

1. Kaźmierczak A.: Polityka pieniężna w gospodarce rynkowej (otwartej -nowa wersja), PWN, W-wa 2003

2. Kokoszczyński R: Współczesna polityka pieniężna w Polsce, PWE, W-wa 2004

3. Przybylska-Kapuścińska W.: Polityka pieniężna. Cele, strategie i instrumenty, Akademia Ekonomiczna, Poznań 2002

4. Szpunar P: Polityka pieniężna. Cele i warunki skuteczności, PWE, W-wa 2000

5. Wojtyna A: Szkice z polityki pieniężnej, PWN, W-wa 2005

6. Dokumenty NBP i EBC

Temat: Teoria i ewolucja pieniądza

Pieniądz - powszechnie akceptowany środek wymiany

Funkcje pieniądza:

1. Środek cyrkulacji - środek wymiany

2. Miernik wartość - można porównywać rzeczy, pozwala poznać wartość wymienną dóbr

3. Środek płatniczy - regulowanie zobowiązań odłożonych w czasie,

4. Środek tezauryzacji - gromadzenie bogactwa, majątku, aktywa najbardziej płynnego

5. Pieniądza światowego - rozliczanie transakcji w gospodarce narodowej ( Dolar amerykański , Euro, Frank szwajcarski, Funt brytyjski, Jen japoński)

Geneza pieniądza:

STAROŻYTNOŚĆ

1. Gospodarka naturalna - nie ma pieniądza

2. Wynalezienie pieniądza przypisuje się Sumerom ( około 3000 lat p.n.e)

3. Towarowe formy pieniądza - różne kamienie; skóry; zboża; muszle; rzadko spotykane, wartościowe materiały - jedwab. Słowo „płacić” od jedwabnych chusteczek - płatków.

4. Pierwsza moneta to moneta elektronowa, czyli mieszanka złota i srebra. Twórcą jej był król Gyges i początek systemu monetarnego w VII w. pne - Lidia w Grecji - bimetalizm (czyli monety i srebrne i złote) wprowadzony przez Alayttes. krążyły w obiegu monety złote i srebrne, były równowartościowe czyli 1 moneta złota = 1 monecie srebrnej; monety złote zaczęły służyć do przechowywania wartości, bogactwa, więc w obiegu pozostało więcej monet srebrnych. Wprowadzono więc proporcję wymiany: 1 złoty stater: 13,5 srebrnych (proporcja związana z ruchem słońca i księżyca = 365/22 obieg słońca/obieg księżyca)- wymiana niebieska (Krezus - Bogacz) (król Krezus - najbogatszy w świecie Greckim, dlatego teraz to słowo oznacza bogacz) złoto przypisane słońcu, zaś srebro to księżyc.

5. Aleksander Macedoński wprowadził jeden pieniądz i monopol dla złota - system monometaliczny

6. Problemy monetarne w Rzymie - od miedzi (as) poprzez srebro (denar), złoto (solid) do gospodarki naturalnej (cofnęła się gospodarka gdy Rzym upadł całkowicie)

7. Diogenez z synopy - złodziej pieniędzy, fałszerz, podlenie pieniędzy poprzez odcinanie części pieniędzy

8. Cesarze fałszowali własne pieniądze-by na tym jak najwięcej zarobić. Podszacowywanie pieniądza albo podlenie pieniędzy to inne nazwy fałszowania. Każdy pieniądz miał określoną wagę, i cesarz robił tak, że z kg robił zamiast 500 - 1000. Potem wycofywał pieniądze z obiegu i tak w koło.

Pieniądz to cecha charakterystyczna dla władców

ŚREDNIOWIECZE

1. Reforma Karola Wielkiego w 789r. - 1 funt srebra = 20 solidom = 240 denarom (1,7g). „Miary i wagi mają być takie same i słuszne” - ten system występował do II połowy XX wieku. Karol Wielki wielu władcom dał prawo bicia monet, by być lubianym, a oni wszyscy fałszowali i nie dbali o monety.

2. Karol Łysy (wnuk Karola Wielkiego) ograniczył prawo bicia monety, dał pozwolenie bicia monet tylko kilku miastom - bo miasta dbały o pieniądz, surowe kary za fałszowanie np. obcięcie ręki

3. Dyskusja między nominalistyczną i kruszcową teorią pieniądza - prawo Kopernika-Greshama

W średniowieczu głównie zajmowali się problemem fałszowania pieniądza.

Teoria nominalistyczna głosiła, że właścicielem pieniędzy jest król, tą teorię popierał św. Tomasz z Akwinu. Król może robić z pieniądzem co chce, może zmieniać zawartość, bo nie ważne z czego jest.

Teoria kruszcowa. Zwolennik Mikołaj z Oresme (1320-1382 „Traktat o powstaniu, istocie, prawie i sposobach bicia monet” 1366. Uważa, że władca nie ma prawa zmieniać wartości pieniądza i ma dbać o pieniądz wartościowy. Pieniądz nie należy do władcy, lecz do całego społeczeństwa.

Mikołaj uważał, że psucie pieniądza jest grzechem, ale podał jako pierwszy argumenty konkretne, czyli jak negatywnie wpływa to na gospodarkę takie jak:

1. pieniądz to quasi podatek nakładany na społeczeństwo

2. Psucie pieniędzy bardzo silnie uderza w handel, bo kupcy omijają takie miejsca, nie rozwija się rzemiosło,

3. Tracą zawody takie jak rzemiosło, bo mniejszą wartość dostają za ten sam towar i nie wiedza, ile tak naprawdę dostają

Cechy dobrej monety wg Mikołaja z Oresme:

1. Wykonana z kruszcu czyli od zawartości kruszcu

2. Powinna być lekka i poręczna

3. Wykonana z materiału rzadkiego, czyli kruszcu

Zwolnieniem teorii kruszcowej był też Mikołaj Kopernik który zwrócił uwagę także na wzrost cen.

Prawo Kopernika-Greshama: Pieniądz gorszy wypiera z obiegu lepszy, bo każdy chce się pozbyć gorszego pieniądza.

4. Powstanie bankowości komercyjnej

5. Problem procentu

MERKANTYLIZM

1. Napływ kruszców z Ameryki

Główna przyczyną wzrostu cen we Francji jest wzrost ilości pieniądza w gospodarce.

Jean Bodin - uważany za prekursora ilościowej teorii pieniądza. Napływ kruszcu do Europy powoduje wzrost cen

2. Polityka protekcjonistyczna (cel merkantylizmu to gromadzenie kruszcu, wspierano eksport walczono o kolonie po to by gromadzić kruszec, nie zajmowano się konsumpcją) aktywna rola pieniądza

3. Rozwój bankowości komercyjnej - weksle, czek. Weksle i czeki zapoczątkowały pieniądz papierowy.

4. Pierwsze banknoty i banki centralne. Najstarszy BC świata mieści się we Szwecji 1668

5. Eksperyment J. Lawa - co jest dobre w małych ilościach jest jeszcze lepsze w większych - ojciec pierwszej galopującej inflacji, doprowadził do upadku bankowości we Francji

Pieniądz bez pokrycia:

1. Inflacja w USA 17..

2. Rewolucja Francuska - inflacja związana z problemami politycznymi

3. Wojny niosą okresy wielkiej hiper inflacji, potrzebne są pieniądze i się je po prostu drukuje

4. XVI - wzrost cen, Hiszpania - nawet 5 krotnie, główna przyczyną wzrostu cen jest wzrost ilości pieniądza w gospodarce

Wykład 2. 22.10.2009

PROBLEMY W XIX w.

• Złoto czy srebro?

• Od końca XVIII w relacja 1:15,55 -> napływ złota do Anglii z innych krajów

• Od 1816r. w Anglii waluta złota- system monometaliczny - jako pierwsze państwo wprowadziła tą walutę, gdyż stworzyła korzystny przelicznik i do Niej zaczęła napływać złota waluta a do europy zachodniej srebro. Dzięki temu mogła oprzeć swój system walutowy na złocie.

• Szkoła kruszcowa a bankowa - Akt Peela

Rola banku centralnego jako emitenta pieniądza (Anglia). Dyskusja pomiędzy:

Szkołą kruszcowa - David Ricardo a Szkołą bankowa - Thorton

Miała odpowiedzieć na pytanie czy bank Anglii może emitować banknoty nie zabezpieczone złotem ? Szkoła Kruszcowa - mówiła Nie! Bank centralny emitując pieniądze musi zabezpieczyć banknoty złotem. Szkoła Bankowa - mowiła tak ! zabezpieczenie banknotów nie powinno być złotem, czy kruszcem ale wekslem przedsiębiorstw, osób uczestniczących w realnej gospodarce. Szkoła bankowa chciała podporządkować ilość pieniądza potrzebom gospodarki.

Kompromis: 1848 - BC mógł emitować bez zabezpieczenia pewną wartość banknotów

natomiast powyżej tej kwoty emisja powinna być już zabezpieczona złotem.

• Odkrycie złota w Kalifornii i Australii (odkrył: Polak Edmund Strzelecki)

• Bimetalizm - Łacińska Unia Monetarna - m.in. Francja, Belgia

• Od ok. 1870 r. system waluty złotej do I wojny światowej - monometalizm, większość krajów świata

• Rozwój pieniądza bezgotówkowego

Cechy systemu waluty złota:

1. Monety były złote o ustalonej wadze i próbie

2. Banknoty były zabezpieczone złotem -> wszystkie

3. Na każde żądanie właściciela banknotu był on wymieniany na złoto

4. Najważniejsza cecha ! - > przepływ złota pomiędzy krajami był całkowicie wolny

5. Zasługa waluty złotej : Okres waluty złotej charakteryzował się stabilnością cen

Pieniądz w XX w.

• W czasie I WŚ zawieszono wymianę waluty

• Pomysł na walutę państwową -> Knapp - pieniądz nie musi być niczym zabezpieczony, wystarczy że będzie zabezpieczony tylko potęgą państwa

• Po I WŚ inflacja i modyfikacja waluty złotej - Po I wojnie światowej próbowano reaktywować system walutowy i powrócić do standardu złota ale się to nie udało bo kraje były biedne, bardzo duża ilość złota przepłynęła do USA, próbowano tworzyć system dewizowo-złoty .

• 1922r - system dewizowo złoty

• 1925 r -Anglia wprowadziła system sztabowo-złoty - zwykły człowiek nie mógł już wymieniać banknotów na złoto, tylko BC mógł wymieniać banknoty na złoto i to całe sztaby

• Wielki kryzys zakończył wymianę na złoto. 1929 - wielki kryzys spowodował problemy w róznych sferach gospodarki zarówno pieniężnej jak i realnej. W Europie zawieszono wymianę Banknotów na złoto, w USA też, lecz tam potem przywrócono, a w Europie nie. Banknot - czysty papier niczym nie zabezpieczony

• Powstanie systemu pieniądza papierowego

• Wojna walutowa - dewaluacja walut

• 1944 r - John Keynes - architekt systemu z Bretton Woods

System z Bretton Woods charakteryzował sie następującymi cechami

1. Ustalono cenę w dolarach uncji złota

2. USA zobowiązały się do wymiany dolarów na złoto po kursie ustalonym, parytetowym

3. Ustalono że kraje będą posiadały sztywne kursy walutowe

4. Stworzono organizacje (Bank Światowy oraz Międzynarodowy Fundusz Walutowy). Te instytucje miały pomagać, a więc udzielać kredytów krajom które nie radzą sobie ze stabilizacją własnej waluty

1971 - koniec systemu z Bretton Woods - od tego roku dolar nie jest wymieniany na złoto, jest czystym papierem

• Od 1971 roku mamy obecny system, system pieniądza papierowego

Rodzaje i cele polityki pieniężnej

POLITYKA PIENIĘŻNA - decyzje BC dotyczące stóp procentowych, podaży pieniądza i kursu walutowego ( w ujęciu szerokim), w ujęciu wąskim natomiast bez kursu walutowego

RODZAJE POLITYKI PIENIĘŻNEJ

1. *Pasywna ( bierna, polega na wyznaczeniu ścieżki zmiany poziomu swoich instrumentów bez wpływu bieżących zmian w gospodarce)

* aktywna ( dyskrecjonalna, przystosowywanie decyzji banku centralnego do bieżącej sytuacji gospodarczej, uwzględnianie w polityce pieniężnej tego co się w gospodarce dzieje )

2. *Ekspansywna (polega na obniżaniu stóp procentowych, zwiększaniu podaży pieniądza, oraz dewaluacji waluty krajowej)

*restrykcyjna ( polega na podwyższaniu stóp procentowych, zmniejszaniu podaży pieniądza, oraz rewaluacja waluty krajowej)

3. *Oficjalna ( omówiona w dokumentach banku centralnego)

* nieoficjalna ( taka która jest rzeczywiście prowadzona)

Cele polityki pieniężnej BC

Cele polityki pieniężnej:

1. *krótkookresowe

*długookresowe

2. *Finalne ( cel średnio i długookresowy) - muszą zawsze istnieć, cel najważniejszy

* Pośrednie ( cel krótkookresowy) - może ich nie być

* operacyjne (cel krótkookresowy) - może ich nie być

Celami finalnymi polityki pieniężnej są:

1. maksymalizacja dobrobytu społecznego - ciężki do realizacji

2. Niska inflacja - ok. 3% - cel makroekonomiczny

3. Wzrost (stabilizacja wahań) PKB - cel makroekonomiczny

4. Stabilność systemu bankowego - cel instytucjonalny

W długim okresie nie da się pogodzić utrzymywania niskiej inflacji oraz pobudzania przez bank centralny wzrostu gospodarczego.

Obecnie większość ekonomistów uważa, że jedynym oficjalnym celem polityki pieniężnej powinna być niska inflacja ! Optymalny poziom wyliczony przez ekonomistów mieści Się w przedziale (2%-4%)

Oficjalnym głównym celem BC jest dbanie o pobudzanie wzrostu gospodarczego ale pod warunkiem że nie zaszkodzi to stabilizacji cen.

W Polsce oficjalny poziom inflacji wynosi 2,5% +- 1 pkt procentowy

Dlaczego inflacja ok. 3% ?

• Korzyści z inflacji > Koszty inflacji !

• CPI - niedoskonałym miernikiem, bo :

• Substytucja w kierunku tańszych dóbr

• Nowe dobra na rynku

• Nowe sklepy

• Wzrost jakości dóbr

CPI zawyża inflację o około 1,5 punktu procentowego

Deflacja - widomy skutek recesji gospodarczej, gdzie popyt spada znacząco

Korzyści z inflacji

• System smarowania - zmniejsza problem sztywności płac nominalnych; dopasowanie się do popytu i podaży pracy, płaca jest bardzo usztywniona, gospodarka na rynku pracy nie może sprawnie funkcjonować a więc wyznaczać i zmieniać płacy realnej oraz optymalnej liczby zatrudnionych. Inflacja jest potrzebna aby uelastycznić płace realne.

• Efekt Summersa - (ekonomista amerykański, który doradza prezydentom Amerykańskim) - polega na wystąpieniu w gospodarce ujemnych realnych stóp procentowych.

• Stopa realna = Stopa nominalna - stopa inflacji ; miało to miejsce w USA, dlatego mamy kryzys bo stopa realna < 0 więc opłacało się brać kredyty, w Japonii to jednak nie zadziałało.

• Zyski Dłużników

• Większe wpływy do budżetu państwa

• Niższy realny dług publiczny i koszty jego obsługi

Wyższa produkcja (krótkookresowo)

Koszty Inflacji:

• Koszt zdartych zelówek

• Koszt zmiany menu

• Zakłócenie delikatnego systemu cen względnych - > nieoptymalna alokacja zasobów !! najważniejszy koszt

• Wzrost ryzyka inwestycji

• Spadek przedsięwzięć innowacyjnych

• Zwiększona redystrybucja dochodów i majątku ludności

• Przeinwestowanie sektora finansowego kosztem sektora realnego

• Spadek konkurencyjności gospodarki

• Koszty dezinflacji -> wzrost stóp procentowych

Szacunkowe koszty inflacji ( np. 13% wobec 3% PKB -> 0,3-1,3) Robert Barro

Wykład 3. 05.11.2009

T: rynek pieniężny

Rynek pieniężny - zbiór transakcji, które zapewniają kapitał krótkoterminowy na finansowanie działalności bieżącej banków, przedsiębiorstw, innych podmiotów i osób fizycznych

Uczestnikami rynku pieniężnego są banki, przedsiębiorstwa, inne podmioty oraz gospodarstwa domowe. Najważniejszym podmiotem jest bank centralny.

Funkcje rynku pieniężnego:

1. Wyrównanie płynności banków

2. Zabezpieczenie koniecznych rezerw pieniężnych przez banki

3. Średnioterminowe zapewnienie sobie przez banki optymalnego rozwiązania bilansu między ryzykiem i dochodem

4. Określenie wysokości stopy procentowej w krótkoterminowych i średnioterminowych operacjach z klientami

5. Stworzenie bankowi centralnemu możliwości wywierania wpływu na ilość pieniądza, stopy procentowe i koniunkturę

Jest też po to by BC mógł w sposób płynny realizować dwa cele które są celami zawsze powiązanymi:

1. Móc zapewnić bezpieczeństwo transakcji, by nie przekraczać stopy ryzyka

2. By uzyskać zysk z danej transakcji

Instrumenty rynku pieniężnego:

1. Pożyczki na rynku międzybankowym

1. Pożyczki najkrótsze

1. O/N (overnight - przez noc)- pieniądze dostarczone w dniu transakcji, zwrot następnego dnia do określonej godziny

2. T/N (tommorow/next) - pieniądze dostarczane na drugi dzień po zawarciu transakcji

3. S/N (spot/next) - pieniądze przekazywane dwa dni po zawarciu transakcji

2. Bony pieniężne i skarbowe.

1. Bony pieniężne to krótkoterminowe papiery wartościowe emitowane przez BC.

2. Bony skarbowe emitowane są przez Ministerstwo Finansów.

3. Bony komercyjne - to papiery wartościowe o terminie wykupu od 3 dni do 3 miesięcy

4. Certyfikaty depozytowe - to zbywalne dokumenty wystawiane przez banki komercyjne na okaziciela

5. Weksle

LIBOR - London Interbank Offered Rate

WIBOR - Warsaw Interbank Offered Rate - najważniejsza stopa rynku pieniężnego, podstawa do oprocentowania kredytów

Na egzaminie kiedyś było co to jest WIBID - rozwiń skrót

T: Stopa procentowa

Stopa procentowa to cena za używanie kapitału (bardziej ekonomiczne) / cena pożyczonego kapitału

Rn= r_r+ pi^e + p_ryzyko (Suma stopy realnej procentowej, oczekiwanej inflacji i premii za ryzyko)

Poglądy średniowieczne

św. Tomasz z Akwinu: pobieranie procentu jest grzechem i niemoralne bo kapitał bez pracy jest jałowy, poza tym procent to czas, a ten jest własnością Boga. Są 3 wyjątki tzn. można pobierać procentu tylko gdy:

1. Istnieje ryzyko utraty pożyczonych pieniędzy (boimy się że ktoś zgubi),

2. W czasie pożyczki sami ponieśliśmy stratę i musieliśmy pożyczać pieniądze,

3. Kiedy sami mogliśmy wykorzystać kapitał i osiągnąć z niego dochody.

Praktycznie każdą sytuację można było pod to podciągnąć, i mimo to procent był dwuznaczny.

Teoria Seniora. Postawa: teoria szkoły klasycznej i neoklasycznej.

William Stanley Senior - przedstawiciel szkoły klasycznej. Teoria abstynencji i wstrzemięźliwości. Uważał że stopa procentowa jest wynagrodzeniem właściciela kapitału (pożyczkodawcy) za powstrzymanie się od konsumpcji. Kapitał Senior przeciwstawia pracy. Interpretował płacę jako wynagrodzenie od powstrzymania się od czasu Kiedyś zajmowano się pracą i dzietnością :P

Teoria funduszy pożyczkowych

Teoria Bohm-Bawerka - ekonomista szkoły austriackiej Bohm-Bawerka

Stopa procentowa wynika z czasu, jest to czas. A dokładnie jest to różnica wartości dóbr obecnych i dóbr przyszłych i nazywa się to agio. Teoria temporalna lub czasowa. Obecne dobra są więcej warte niż dobra przyszłe. Agio wynika z 3 grup przyczyn:

1. Przyczyny ekonomiczne: wynika z istnienia 1-wszego prawa Gossena.

2. Przyczyny psychologiczne: życie jest krótkie i mogą umrzeć

3. Przyczyny techniczne: czyli możliwość zainwestowania większej ilości kapitału w dłuższym czasie, możliwość zastosowania bardziej skomplikowanej technologii produkcji, a więc możliwość osiągnięcia większego efektu

Teoria Wicksella

Szwedzki ekonomista Knut Wicksel. Wykorzystał teorię Seniora, istota teorii się nie zmieniła, ale wprowadził pojęcie: naturalna stopa procentowa - jest to stopa realna, która równoważy inwestycje i oszczędności oraz zapewnia stabilność cen. Naturalna stopa procentowa reprezentuje średnią rentowność kapitału rzeczowego w gospodarce

Pieniężna stopa procentowa jest ustalana przez bank centralny w związku z operacjami finansowymi.

Analiza relacji pomiędzy pieniężną a naturalna stopą procentową.

Teoria Keynesa. Teoria preferencji i płynności. Keynes interpretował stopę procentową jako wynagrodzenie za wyrzeczenie się płynności. Stopa procentowa jest stopa nominalna, jest to wypadkowa popytu na pieniądz i podaży pieniądza (zrównanie się tych dwóch linii)

Stopa procentowa realna jest wyższa niż nominalna. Jest to możliwe gdy BC radykalnie zwiększy podaż pieniądza.

Teoria funduszy pożyczkowych

Dodanie płynnych funduszy które mogą zostać szybko wykorzystane. Teoria funduszy pożyczkowych to próba zmodyfikowania teorii neoklasycznej z powiększeniem oszczędności i inwestycji o płynne zasoby.

Miary pieniądza NBP

1. Gotówka w obiegu (bez kas banków)

2. 2 depozyty bieżące

1. M1(1+2)

3. Depozyty terminowe z terminem pierwotnym do 2 lat włącznie

1. M2 (M1+3)

4. Operacje z przyrzeczeniem odkupu

5. Dłużne papiery wartościowe

6. Jednostki w funduszach rynku pieniężnego

1. M3 (M2 + 4 + 5 + 6)

Podaż pieniądza

Ms = M0*m_kp

m_kp = g+1 / g +a

g- stopa odpływu gotówki z systemu bankowego

M0 - baza monetarna, pieniądz wielkiej mocy, pieniądz rezerwowy (gotówka w obiegu i w kasach banków)

m_kp - mnożnik kreacji pieniądza; a - stopa rezerw,

Granice tworzenia pieniądza określają:

1. Pieniądz rezerwowy

2. Stopa rezerw

3. Stopa odpływu gotówki

Problemy:

1. ale są to rezerwy wszystkie (musowe + nadwyżkowe)

2. ta teoria pokazuje granicę kreacji pieniądza

Podaż pieniądza

Na podstawie skonsolidowanego bilansu systemu bankowego można zapisać:

M_s = AZN + NSN + ZBP + SPPN

AZN - aktywa zagraniczne netto, tzn. rezerwy dewizowe netto systemu bankowego jako całości

NSN - należności od krajowego sektora niefinansowego

ZBP - zadłużenie netto budżetu państwa

SPPN - saldo pozostałych pozycji netto

Popyt na pieniądz

1. M*V = P*T - ujęcie ilościowej teorii pieniądza, zapis w wersji transakcyjne, równanie Fishera

M - ilość pieniądza w gospodarce

V - szybkość obiegu pieniądza

P - średni poziom cen

T - wolumen transakcji

2. M_D = k*P*Y - równanie wersji dochodowej, równanie Pigou lub szkoły z Cambrige

K - współczynnik transakcyjny

P - średni poziom cen

Y - realny PKB

Pierwsze równanie bierze pod uwagę tylko motyw transakcyjny

Równanie drugie, czyli Pigou bierze pod uwagę motyw transakcyjny i ostrożności owy

Teoria preferencji płynności Keynesa

Wprowadził trzeci motyw spekulacyjny. Pieniądze mogą pełnić funkcje cyrkulacji, transakcyjną, ale też tezauryzacji. Istnieje pełna substytucyjność między obligacjami i gotówką.

1. Popyt na pieniądz zależy od nominalnej stopy procentowej

2. Występuje odwrotna relacja między stopą procentową a spekulacyjnym popytem na pieniądz

Popyt spekulacyjny

- środek akumulacji

- pełna substytucja gotówki i obligacji państwowych, czyli bez ryzyka

Jeżeli cena obligacji rośnie to rentowność spada, czyli odwrotna relacja między ceną a rentownością

Modyfikacje teorii M_D

- ujęcie Baumola i Tobina

M_DTŚ = pierwiastek z (b*Y/2r)

B - koszt zamiany aktywu na gotówkę

Y - miesięczny dochód realny

R - stopa procentowa

Chcieli pokazać jaki jest optymalny poziom gotówki przechowywany przez gospodarstwa domowe.

Wykład 4. 19.11.2009

Ujęcie Tobina popytu spekulacyjnego

1. Popyt na pieniądz zależy też od majątku

2. Ludzie utrzymują równocześnie rezerwy pieniężne i papiery wartościowe

3. Papiery wartościowe to aktywa z ryzykiem

4. Struktura aktywów w portfelu majątku jednostki zależy więc od relacji dochodowości poszczególnych aktywów i stopnia ich ryzyka oraz substytucyjności

Rys. ryzyko i struktura portfela. Obrazuje wartość majątku przy danym poziomie ryzyka.

L - stopa dochodowości

r - poziom ryzyka

Wa - obrazuje poziom wartości majątku przy danym poziomie ryzyka

Krzywa L - krzywa preferencji co do składu portfela

Optimum gdy krzywa obojętności ma punkt styczności z krzywa dochodowości przy danym poziomie ryzyka

Druga cześć rysunku

M - wielkość gotówki

1-M - druga cześć portfela nie związana z gotówką

Teoria Friedmana - chciał przeanalizować czynniki wpływające na popyt na pieniądz w okresie długu

M_D^r = f(r^B,r^E,p,R^M,h,y,u)

r^B - stopa dochodowości obligacji

r^E - stopa dochodowości akcji

p - stopa dochodowości dóbr rzeczowych

r^M - stopa korzyści z posługiwania się pieniądzem

h - stosunek kapitału ludzkiego do pozaludzkiego

y - stopa dochodowości

u - inne czynniki

1. prawie doskonała substytucja między pieniądzem a dobrami rzeczowymi.

2. Nie zgadza się z Keynesem, że wpływa stopa procentowa wpływa na popyt na pieniądz

3. Realny dochód permanentny (dochód który człowiek ocenia że będzie otrzymywał - nie jest to dochód bieżący, przeszły, ale ocena dochodu w przeszłości) wpływa w długim okresie na popyt na pieniądz.

4. Ilościowa teoria pieniądza jest prawdziwa i przez funkcję popytu na pieniądz chciał to ukazać, która jest stabilna (nie zależy od stopy procentowej, dochód w gospodarce tak szybko nie rośnie)

5. stabilność funkcji popytu na pieniądz

6. akcentuje oczekiwanie

7. teoria ilościowa jako teoria popytu na pieniądz - zastępuje szybkość obiegu pieniądza funkcją popytu na pieniądz

Brunner i Meltzer uważają, że stopy procentowe działają w większym stopniu na popyt na pieniądz. (są ważne w krótkim i długim okresie), są to ekonomiści neomonetarni

Konsensus

Na gruncie teoretycznym

Funkcja popytu na pieniądz zależy od (nie da się udowodnić, że nie zależy od):

1. Dochodu realnego

2. Nominalnej stopy procentowej

3. Poziomu ryzyka

4. Wysokości realnym kosztów zamiany

Dodatkowo na gruncie empirycznym

1. Stopy deprecjacji kursu walutowego

2. Zmienność (wariancji) stopy inflacji ( w przybliżeniu niestabilność makroekonomiczna)

Temat: Strategie polityki pieniężnej

Strategia polityki pieniężnej opisuje sposób postępowania, jakie stosuje bank centralny dla osiągnięcia swoich celów

• 
  
  Strategii pośredniej realizacji celu inflacyjnego

• Strategia bezpośredniego celu inflacyjnego

• Strategie mieszane

Strategia pośredniej realizacji celu inflacyjnego

Zmiana instrumentu powoduje dalsze zmiany po kolei

Cele pośrednie:

1. Kontrola podaży pieniądza

2. Kontrola kursu walutowego

3. Kontrola stopy procentowej

Kontrola podaży pieniądza

Teoretyczna podstawa tej strategii to ilościowa teoria pieniądza czyli równanie Fishera.

Podstawą do oszacowania wymaganej podaży pieniądza jest koncepcja luki cenowej. Trzeba oszacować wszystko.

Dwa podstawowe warunki:

1. Funkcja popytu na pieniądz musi być względnie stabilna; w praktyce oznacza to, że popyt na pieniądz musi dać się przybliżeniu prognozować

Stopa procentowa, przyszła inflacja, itp. Ciężko oszacować

2. Bank centralny musi w praktyce kontrolować kształtowanie się podaży pieniądza:

• Rozwój instrumentów finansowych wymusza wprowadzanie coraz szerszych agregatów. Dodatkową trudnością jest zacieranie się czytelności kategorii pieniężnych.

• Cele operacyjne:

• Pieniądz rezerwowy (baza monetarna, czyli pieniądz gotówkowy)

• Krótkoterminowe stopy procentowe (na rynku międzybankowym)

Podaż pieniądza:

- Endogeniczna zakłada że bank centralny nie kontroluje podaży pieniądza ale zmienia się pod wpływem zachowania podmiotów gospodarczych

- Egzogeniczna - podaż pieniądza zależy od banku centralnego i bank centralny może zmieniać podaż pieniądza jak mu się chce

Strategia podaży pieniądz jest stosowana tylko w bankach słabo rozwiniętych, i ta strategia nie przynosi takich korzyści jakich trzeba. Banki potrafią się pomylić w podaży pieniądza nawet 50%.

Kontrola kursu walutowego

Bank centralny nie może utrzymywać sztywnego kursu walutowego przy jednoczesnym kształtowaniu podaży pieniądz i/lub stóp procentowych.

Zalety strategii KW:

1. Odebranie władzy monetarnej możliwości regulowania podaży pieniądza i/lub stóp procentowych

2. Prostota i klarowność

3. Większa wiarygodność polityki pieniężnej i redukcja oczekiwań inflacyjnych

4. Eliminacja problemu niespójności w czasie (polityka niespójna w czasie - np. mówi, że chce utrzymać inflacje na poziomie 2% i prowadzi politykę tak żeby to się spełniało, ale w 3 chcą podkręcić wzrost gospodarczy i uważają, że ludzie im uwierzą że jest 2% i przy okazji wzrost gospodarczy, i dodatkowy zastrzyk pieniędzy spowoduje wzrost inflacji. Bank centralny mówi co innego a robi drugie to polityka niespójna w czasie

5. Przy niskiej inflacji jest bardzo skuteczną strategią

Strategia Kursu walutowego ma poważne wady:

1. W warunkach kursu stałego polityka pieniężna nie może reagować na szoki wewnętrzne

2. Bardzo trudno jest z góry ustalić kurs równowagi, szczególnie w warunkach silnych zaburzeń zewnętrznych, postępującej liberalizacji obrotu dewizowego i szybkich zmian strukturalnych

3. Gospodarka podatna jest na zaburzenia mające źródło w kraju, z którego walutą związano walutę krajową

4. W warunkach coraz większej otwartości gospodarek oraz globalnego rynku finansowego kraje stosujące stałe kursy walutowe podatne są na załamania, prowadzące do gwałtownych zmian kursu walutowego ze wszystkimi tego konsekwencjami (załamanie następuje w krótkim okresie i trzeba przeprowadzać dewaluację)

Kontrola stopy procentowej

• Występuje w literaturze, natomiast w praktyce działania banków centralnych jest bardzo rzadko stosowana

• Wykorzystywana głównie jako instrument osiągania zamierzonych wielkości

• Duże wahania autonomicznego popytu globalnego nie są ograniczane w sytuacji stabilności stóp procentowych

Strategia bezpośredniego celu inflacyjnego (powstała w Nowej Zelandii)

Na strategię BCI składają się następujące elementy:

1. Publiczne ogłaszanie średniookresowego skwantyfikowania celu inflacyjnego

2. Formalnoprawne przyjęcie stabilności cen jako najważniejszego i średnio- i długookresowego celu polityki pieniężnej. (nie uwzględniony krótki okres, Po to by w krótkim okresie móc reagować na realną gospodarkę a inflację odłożyć na półkę)

3. Wykorzystywanie wielu wskaźników ekonomicznych w procesie podejmowania decyzji

4. Zwiększona przejrzystość strategii oparta na intensywnej komunikacji z opinią publiczną i rynkami finansowymi

5. Zwiększona odpowiedzialność banku centralnego za realizację celów inflacyjnych

Strategia BCI stosowana jest także przez NBP. Model prognostyczny w Polsce tworzy około 100 równań. I trzeba się spytać co prognostycy o tym sądzą. Główny instrumentem tej strategii są stopy procentowe.

Wady zalety strategii BCI

1. Wady:

1. Zmienne przesunięcie czasowe

2. Zmiany oczekiwań inflacyjnych

3. Zbyt duży formalizm

2. Zalety

1. Cel polityki jest jasno określony i zrozumiały dla otoczenia gospodarczego

2. System poprzez swoją otwartość ogranicza możliwość realizacji przez władze monetarne długookresowych celów w sferze realnej i pozwala na publi..

3. Przy odpowiedniej wiarygodności banku centralnego strategia ta pozwala przełamywać oczekiwania inflacyjne przy stosunkowo małych kosztach gospodarczych i społecznych

4. Dzięki większej elastyczności w stosowaniu instrumentów pozwala reagować na problemy wewnętrzne i może okresowo izolować gospodarkę od zaburzeń zagranicznych

5. W przeciwieństwie do polityki, bazującej na kontroli agregatów pieniężnych, strategia BCI pozwala elastycznie reagować na zmiany szybkości obiegu pieniądz

Strategie mieszane

• Dot. USA: FED nie lubi kontaktować się ze światem - nie mają biura prasowego bo robią to co uważają za stosowne, jak chcą pobudzić gospodarkę to nie patrzą, że inflacja wzrasta, tym się potem zajmą.

• Strategia Just do it

• przyznanie władzom monetarnym całkowitej swobody w działaniu

• Nie stosuje się wówczas ani celów pośrednich, ani celów operacyjnych

• Realizowaniu kilku celów pośrednich.

• Łączenie strategii bezpośredniego celu inflacyjnego z kontrolą kursu walutowego lub kontrolą podaży pieniądza

Wykład 5. 26.11.2009

T: Polityka antyinflacyjna a antycykliczna

Szkoły makroekonomiczne:

Szkoła klasyczna i neoklasyczna

Poglądy Keynesa

Ewolucja keynesizmu

Szkoła neoaustriacka

Teoria monetarystyczna

Nowa szkoła klasyczna

Teoria realnego cyklu koniunkturalnego

Nowa szkoła keynesowska

1. Szkoła klasyczna i neoklasyczna

Problem neutralności pieniądza - pieniądz jest neutralny wówczas gdy zmiana jego ilości wpływa tylko na poziom cen (wielkości nominalne), natomiast nie wpływa na wielkości realne.

Twierdzenia szkoły klasycznej i neoklasycznej:

- W gospodarce istnieje pełne wykorzystanie czynników produkcji

- Ceny i płace są elastyczne - działa licytator - duszek który równoważy ceny niewidzialna ręka rynku

- Wielkość produkcji i zatrudnienie zależy od realnych czynników podażowych (np. ilość kapitału, wydajność pracy, postęp techniczny)

- Pieniądz służy tylko jako środek cyrkulacji, jest gromadzony jedynie w celach transakcyjnych

Popyt globalny ma znaczenie wtórne.

Działa prawo Seya: Popyt zalezy od podaży, ważne są czynniki podażowe

Ilościowa teoria pieniądza:

- Kierunek związku przyczynowego musi przebiegać od MV do PT

- V (szybkość obiegu pieniądza) oraz T ( wolumen transakcji) muszą być niezmienne względem zmian czynników monetarnych

- Nominalny zasób pieniądza musi być wyznaczony przez czynniki egzogeniczne (niezależne od działań podmiotów w gospodarce)

Jeden kierunek oddziaływania od strony lewej do prawej - wzrost ilości pieniądza, a potem zmieniają się ceny

Pieniądz jest neutralny

Polityka pieniężna powinna być tak prowadzona by zapewnić stabilność cen, nie należy wpływać na cykle koniunkturalne. Ekspansywną polityka pieniężna może wywołać tylko inflacja.

Przedstawiciele szkoły:

1. Klasycznej - Say, Ricardo, Smith

2. Neoklasycznej - Marshall, Fiszer

P - krzywa podaży globalnej długookresowej

AD1, AD2, funkcje popytu globalnego

Popyt globalny = Podaż globalna

Przesunięcie krzywej popytu w prawo z AD1 do AD2 - wzrost popytu globalnego - skutek wzrost cen i inlacja

P1, Y1 - pierwsza równowaga

P2, Y2 - druga równowaga

2.Poglądy Keynesa:

*Keynes a neoklasycy - porównanie :

• W gospodarce występuje niepełne wykorzystanie czynników produkcji (występują bezrobotni, wolny kapitał do wykorzystania)

• Ceny i płace są lepkie ( szczególnie płace), mogą być sztywne. Płace i ceny rosną chętnie, ale już nie chcą spadać, dlatego nie działa licytator. Np. oligopole, związki zawodowe

• Gospodarka w pierwszej kolejności zależy od czynników popytowych , podaż globalna jest wtórna i zależy od popytu globalnego.

• Pieniądz nie jest tylko środkiem cyrkulacji ale też jest aktywem i służy do inwestowania

*Przyczyna kryzysu gospodarczego to brak dostatecznego popytu globalnego - należy pobudzić popyt globalny, pośrednio za pośrednictwem stopy procentowej i bezpośrednio zwiększając wydatki państwa

Pobudzanie pośrednie polega na wykorzystaniu stopy procentowej -> poprzez popyt na pieniądz obniżymy na rynku stopę procentową,

ekspansywna polityka pieniężna obniża stopę procentową, polityka ta pobudza konsumpcje i inwestycje, i doprowadza do wzrostu produkcji

*Wpływ pieniądza na dochód jest istotny i zależy głównie od preferencji płynności

*Efektem wzrost podaży pieniądza jest wzrost tylko wielkości produkcji

*Sama polityka pieniężna jest niewystarczająca

Polityka pieniężna może służyć jako instrument antycykliczny.

Uzupełnieniem polityki Keynesa (ekspansywnej polityki pieniężnej ) jest ekspansywna polityka fiskalna.

3.Ortodoksyjny Keynsesizm - Przedstawiciel główny Hicks

*Ceny i płace są absolutnie sztywne, gospodarka działa nie zmieniając cen i płac. Odrzucenie inflacji

*Rozwój szkół keynesowskich

*Model IS-LM (Hicks 1987)

*Mała ranga polityki monetarnej w całej polityce ekonomicznej

*Stopa procentowa mało ważna w pobudzaniu popytu

*Polityka fiskalna - najważniejsza - działa bezpośrednio

MODEL IS - LM

Krzywa IS - kombinacja stóp procentowych i wartości produkcji przy których rynek towarowy jest w równowadze.

IS wynika z równania się różnych poziomów popytu globalnego z siłami pobudzania produkcji

AD = konsumpcja +wydatki rządowe + inwestycje + eksport netto

Krzywa LM - zbiór kombinacji stóp procentowych i dochodu (popytu na pieniądz) przy których Rynek pieniężny jest w równowadze

L1, L2 - funkcja popytu na pieniądz

Y- wartość dochodów, poziom dochodów

K,h, -współczynniki wrażliwości

Krzywa LM jest bardziej strona (płaska):

Im większa (mniejsza) jest elastyczność popytu na pieniądz względem dochodu

Im mniejsza (większa) jego elastyczność popytu na pieniądz względem stopy procentowej

Krzywa LM jest stroma , gdy stroma jest krzywa popytu na pieniądz

Równowaga w gospodarce - Przecięcie IS oraz LM

Przesunięcie z LM0 do LM1 - większa zmiana stopy % - Ekspansywna polityka pieniężna

Krzywa IS jest stroma- inwestycje słabo reagują na zmiany stopy procentowej oznacza to że polityka pieniężna mało jest skuteczna jeżeli chodzi o realne wielkości

LM jest płaska - spadek stopy procentowej głównie idzie w popyt spekulacyjny ( oszczędzamy) a nie w popyt rzeczywisty

Polityka pieniężna jest nieskuteczna bo za bardzo stroma jest krzywa IS, a krzywa LM jest za płaska.

4. Szkoła neoaustriacka

*Przedstawiciele:

L von Mises - Austria, urodził się we Lwowie

F bon Hayek - Austria

*Surowa krytyka ilościowej teorii pieniądza

*Raczej badania jakościowe a nie ilościowe

Nie należy agregować wielkości w gospodarce, odejście od podejścia mechanicznego.

Żeby dobrze prześledzić skutki polityki pieniężnej należy sprawdzić jak na każdym etapie wnikania w głąb gospodarki reagują producenci i konsumenci i jak zmienia to strukturę cen.

Podaż pieniądza wzrasta - > na ekspansywną politykę pieniężna zareagują najszybciej te przedsiębiorstwa które wytwarzają środki konsumpcji

*Wpływ pieniądza na strukturę cen

*Podstawa to procesy dostosowawcze - od dóbr konsumpcyjnych do dóbr produkcyjnych

*Teoria pieniężnego przeinwestowania

*Pieniądz nie jest neutralny - Austriacy nie zgadzają się z teorią neoklasyczną,

*Bierna polityka monetarna

Co należy zrobić? - Szkoła ta nie ma szans się przebić.

1.Należy rozwiązać bank centralny w Polsce

2.Pieniądz powinien być oparty na złocie

3.Należy zlikwidować rezerwy cząstkowe

4.Banki komercyjne miałyby prawo wypuszczać własne pieniądze

Synteza neoklasyczna:

*Teoria Keynesa jest szczególnym przypadkiem teorii klasycznej

*Nie ma sprzeczności między długim i krótkim okresem

*Istnieje pełna i trwała wymienialność między stopami inflacji i bezrobocia

*Statyczne oczekiwania inflacyjne - ekspansywna polityka pieniężna nie mogła od razu pobudzić inflacji, im było więcej pieniędzy tym bardziej zwiększano produkcję

*Inflacja płacowa (kosztowa)

Stworzenie krzywej Philipsa:

Istnieje pełna i trwała wymiana między stopą inflacji i stopą bezrobocia.

U - stopa bezrobocia

Pi - inflacja

W - płace

W^ - tempo przyrostu płacy (Pi = Pi^e - a (U - Un)

1. Jakiś współczynnik dla danej gospodarki oszacowany

Un - stopa bezrobocia naturalnego

Wyróżniamy 3 rodzaje oczekiwań Inflacyjnych:

Statyczne:

• zakładamy jeden poziom inflacji, nie ważne co się dzieje w gospodarce

• w następnym roku uważamy że inflacja będzie taka sama jak dzisiaj

Adaptacyjne:

• staramy się dopasować poziom inflacji w przyszłym roku biorąc pod uwagę poziom inflacji w obecnym roku, analizujemy przeszłość i wprowadzamy modyfikację, prognozę

Racjonalne:

• Nie biorą pod uwagę inflacji z okresów wcześniejszych (dzisiejszych i wcześniejszych) tylko na podstawie wiedzy ekonomicznej i obserwacji polityki gospodarczej podmioty starają się oszacować inflację

Istnieje pełna i trwała wymiana między stopą inflacji i stopą bezrobocia

Ekspansywna polityka pieniężna - małe bezrobocie, ale duża inflacja

Restrykcyjna polityka pieniężna - duże bezrobocie, ale mała inflacja

Wykład 6. 17.12.2009

Postkeynesizm

• N. Kaldor, A. Davidson

• Podaż pieniądza endogeniczna - BC nie może prowadzić samodzielnej polityki pieniężnej, czyli nie można wykorzystać Pol pieniężna do wykonania określonych celów makroekonomicznych

• Inflacja nie jest skutkiem wzrostu ilości pieniądza, lecz jego przyczyną; wzrost cen powoduje spadek realnych dochodów, płac i gospodarstwa będą chciały utrzymać bieżący poziom życia więc będą zwiększać konsumpcję i będą zaciągać kredyty, BC podniesie stopy kredytów hipotecznych i konsumenci zaciągną kolejne kredyty by spłacić poprzednie, i przez to BC niewiele może zrobić, bo ani inflacja ani podaż nie są egzogeniczne, inflacja jest zależna od płacy nominalnej. Płace nominalne zależą od wydajności pracy, płacy ukształtowanej na rynku (płaca rynkowa wynikająca z konkurencji lub wymuszona (strajki związków zawodowych: pracownicy poczty, pielęgniarki, górnicy, administracja) duże przedsiębiorstwa państwowe zawierają układy zbiorowe z pracownikami i ustalają wielkość płac) inflacja zależy od tego jaki nacisk będzie na rząd przez związki zawodowe bo rząd ma nieograniczony dostęp do pieniędzy BC, może dodrukować pieniądza lub zastosować cięcia w kosztach, wiec powinna być stosowana polityka dochodowa

• Płace nominalne są zmiennymi egzogenicznymi

• Inflacja - wynik walki o podział dochodu, w której główne role odgrywają związki zawodowe i oligopole

• Najistotniejsza polityka dochodowa bezpośrednia lub pośrednia ingerencja w płace

Teoria monetarystyczna

• M. Fiedman i A. Schwartz: Studia nad ilościową teorią pieniądza 1956r

• Teoria ilościowa jako teoria popytu na pieniądz - chciał wykazać że popyt na pieniądz jest stabilny,

• Ekspansywna polityka pieniężna powoduje spadek stopy procentowej i wzrostu produkcji. Jest to efekt krótkotrwały. W długim okresie następuje spadek produkcji i wzrost cen (poprzez wzrost płac następuje spadek produkcji i wzrost cen i nie są to zmiany realne).

• PP jest skuteczna tylko w krótkim okresie, zaś w długim nie

Wzrost dochodu działa silnie na wzrost popytu na pieniądz od razu, tzn. że skutkuje dużym wzrostem stopy procentowej. Krzywa IS jest bardziej pozioma tzn., że inwestycje silnie reagują na zmianę stopy procentowej.

Załóżmy że jest polityka ekspansywna, która powoduje przesunięcie Krzywej LM0 do LM1 (w prawo) stopa procentowa jest niższa zaś dochód jest wyższy. Jest to efekt krótkookresowy, bo wraz ze wzrostem produkcji rosną ceny wzrost cen powoduje przy danej nominalnej podaży pieniądz spadek realnej podaży pieniądza. Jeżeli spada realna podaż pieniądza to LM1 przesuwa się w lewo. Ceny będą dotąd rosły w długim okresie, aż krzywa LM1 znajdzie się poziomie LM0.

• Pi=pi^e - a(U-U_N)

• Naturalna stopa bezrobocia oznaczała że nie można dobrowolnie sobie zmieniać stopy bezrobocia bo jest pewna naturalna do której dąży gospodarka, nawet jeśli im się to uda to są to zmiany krótkotrwałe

• Oczekiwania mają charakter adaptacyjny, które pokazywały, że ludzie uczą się i biorą pod uwagę swoje pomyłki z przeszłości, pozwoliło mu to wyjąć inne wnioski niż innym ekonomistom

• Długookresowa krzywa Philipsa przybiera kształt linii pionowej

• Polityka pieniężna nie powinna być antycykliczna (nie prowadzić aktywnej polityki pieniężnej, odradza wpływ na cykl koniunkturalny BC, bo jest to nie skuteczne), lecz całkowicie bierna

• Problem opóźnień w polityce pieniężnej

• Reguła stałego wzrostu ilości pieniądza (reguła K-procent); (kontrolować podaż pieniądza, w latach 80-tych był eksperyment monetarny, ale nie zdał egzaminu) ok. 4-5% wzrost podaży pieniądz, czyli o naturalną stopę procentową.

• Polityka antycykliczna jest opóźniona, i nie wiadomo kiedy wystąpi, jaka będzie wtedy sytuacja gosp., Państwo rozreguluje gospodarkę bardziej niż ją reguluje.

Rząd prowadzi ekspansywną politykę pieniężną, a więc do tej pory zwiększał podaż pieniądza o 3 stopnie, a że chciał zmniejszyć poziom bezrobocia więc zwiększył poziom stopy o 7%, początkowo wzrósł popyt globalny, więc przedsiębiorstwa zaczęły więcej produkować i zatrudniać więcej pracowników, wiązało się to z zwiększeniem pensji, wyższe płace spowodowały wyższy poziom inflacji z 3 % do 5% krzywa Philipsa się przesunęła, na podwyżkach płac nie wszyscy zyskiwali bo niektórzy tracili uzyskując niższa płacę realną, ludzie wtedy żądają podwyżek płac w całym systemie, i chcą by średnia płaca realna była. Taka sytuacja powoduje przesunięcie krzywej Philipsa w prawo, bo są wyższe koszty produkcji i przez to pracodawcy zmniejszają podaż globalną i zmniejszają produkcję tzn. że zwalniają pracowników. (Jeżeli inflacja będzie wyższa niż wzrost płac realnej to krzywa Philipsa będzie się dalej przesuwać)

W dłuższym okresie Efekt prowadzenie polityki pieniężnej jest taki że stopa procentowa się nie zmieni, inflacja wzrośnie.

Nowa szkoła klasyczna

• T. Saegent, N. Wallace, R. Barro, R. Lucas

• Hipoteza racjonalnych oczekiwań (ludzie myślą racjonalnie więc stosuje się to też w makro, od czasów Lucasa faktycznie żadna szkoła nie stosuje innych oczekiwań jak racjonalnych, czyli zakłada się że ludzie na podstawie swojej wiedzy nie opierają się na przeszłości, ale na podstawie bieżących informacji przewidują przyszłość np. mając informację że podaż pieniądza wzrośnie o 1%, to za rok inflacja też

• Działa niewidzialna ręka rynku, czyli ceny i płace są elastyczne, czyli zmieniają się jak tylko wystąpi jakakolwiek nierównowaga

• Ciągłe równoważenie (opóźnianie) się rynków

• Hipoteza łącznej podaży - błędy percepcji - w krótki okresie do 3 m-cy

• Superneutralność pieniądza - długim okresie czyli powyżej ok. 3 m-cy, każda zmiana podaży pieniądz skutkuje taką samą zmianą inflacji

• Problem wiarygodności władzy, czy BC. Dziś nie ma polityki pieniężnej bez wiarygodności BC i niezależności, tzn. osiągać to co zapowie że osiągnie, pokazać że się nie myli że można mu ufać, (załóżmy że inflacja wynosi 12%, BC chce od następnego roku inflacja będzie wynosić 2% rocznie i wszyscy momentalnie zakładają, że tyle będzie czyli AD2 przesunie się do AD1 a SAS2 do SAS1, tylko poprzez wiarygodność, bez zmiany produkcji)

• Dynamiczna niespójność w czasie (doczytać)

• U nowych klasyków nic nie rośnie tylko inflacja dlatego powinno się zająć tylko inflacją, i kierowanie się na niską inflację nie na zmiany realne

Skutki przewidywanej i nieprzewidywanej polityki pieniężnej

w równowadze produkcja Y*

Podaż pieniądze wzrasta o 6%, wtedy popyt globalny przesuwa się z AD1 do AD2 (w prawo), ludzie od razu oczekują wzrostu cen o 6%, ludzie żądają wzrostu płac o 6% i się SAS1 przesunie do SAS2 (w lewo), czyli produkcja się nie zmieni ostatecznie, bo efekty są natychmiastowe i ostateczne.

Błąd percepcji startujemy z pi1, Y*, władza nic nie mówi i zwiększa bazę monetarną, wtedy rośnie popyt, wzrastają ceny niespodziewanie, producenci odpowiadają na to wzrostem produkcji do poziomu Y1, przyszli klienci chcą wzrostu płac 3%, przedsiębiorcy pomylili indywidualny wzrost cen z ogólnym wzrostem produkcji, wtedy koszty też musiały wzrosnąć o 3%, przedsiębiorcy momentalnie zmniejszają produkcję i SAS 1 spada do SAS2. I wszystko wraca do normy.

Szkoła realnego cyklu koniunkturalnego

• E. Mankiw, F. Kydland, C. Plosser - sami amerykanie, nobliści

• Dodatkowe założenie - międzyokresowa optymalizacja pracy i inwestycji

• Trwałe szoki podażowe (globalna podaż niespodziewane zmiany): postęp techniczny i organizacyjny, wzrost wydajności pracy, spadek cen energii, ale też: wzrost cen energii, wzrost płac, wojny, klęski żywiołowe

• O popycie globalnym zapomnijcie bo jest wymysłem który przypadkowo się sprawdza i jedynym co się sprawdza to podaż globalna. Jeżeli popyt globalny rośnie i gospodarka to tylko przypadek. Za tymi przypadkami zawsze stoi globalna podaż.

• Niestabilność jest naturalnym stanem

• Polityka pieniężna jest bez znaczenia dla produkcji i zatrudnienia - i powinni się zająć i nie przeszkadzać za bardzo tylko inflacją

• Nie ma czegoś takiego jak trend cykli gospodarczych i za to dostali Nobla, więc gdzie ma gospodarka zmierzać jak nie ma trendu. Sam cykl jest trendem i wszystko zależy od szoków, jak będą negatywne to pójdzie w dół, zaś pozytywne spowoduję wzrost, niestabilność jest naturalnym stanem i nie powinno się na to wpływać i zostawić wszystko rynkowi. Ustalić podatki niskie i nic więcej.

Wykład 7. 07.01.2010r

Nowa szkoła keynesowska

• G. Mankiw, J. Stiglitz, G. Akerlof

• Założenia o racjonalnych oczekiwaniach i niedoskonałej informacji (taka że podmioty nie mają pełnej wiedzy o rynku, o zachowaniach innych przedsiębiorstw, o potrzebach konsumentów itp.)

• Znalezienie mikroekonomicznych podstaw sztywności płacowych i cenowych:

• Długookresowe kontakty płacowe

• Koszty zmiany ceny, tzw. koszty menu

• Sztywności realne: asymetria informacyjna

• Polityka pieniężna jest nieneutralna (czyli może pobudzać produkcje i może pobudzać zatrudnienie, żeby to udowodnić trzeba wykazać, że płace i ceny są nieelastyczne, wynikają z decyzji podmiotu i konsumentów)

• Propozycja dotycząca dlaczego płace są sztywne (nawet w długich okresach nie zmieniają się szybko, są nieelastyczne):

• odpowiadają za to kontrakty płacowe

• Jak często płace się zmienia? Umowa zlecenie - płaca elastyczna. Praca na etat: stała (związki zawodowe podpisują porozumienie o podwyżkę) ceny są bardziej elastyczne niż płace, ale nawet przy ekspansywnej polityce nie powoduje to zmian, decyduje o tym koszt menu.. jeżeli wzrost cen będzie 1% i płac będzie 1% a koszt zmian cen jest wyższy niż efekt w przychodach zmian cen. Np. koszty zmian ofert, analiza opłacalności specjaliście.

• Sztywności nominalne

• Sztywności cen realne - uwzględniające relacje między różnymi cenami w gospodarce

• Sztywności płac realne - płace po wyeliminowaniu inflacji

• Sztywności realne, występują gdy firmy nie decydują się na zmiany cen,

• Asymetria informacyjna czyli gdy firmy nie mają pełnej informacji. Jedna strona wie więcej niż druga

• Wszystko to powoduje, że nawet przy racjonalnych oczekiwaniach , gdyby kontrakty terminowe były dłuższe to powodowało by że mogła by być bardziej neutralna.

Efekt polityki pieniężnej wg nowej szkoły keynesowskiej

AD-popyty globalne,

Startujemy z Eo, czyli inflacja Pio, bank centralny zwiększa podaż pieniądza Ado do przesuwa się do AD1, to pi się w ogóle nie zmienia, to gospodarka dostosowuję się do nowego popytu, to teraz popyt określa podaż to produkcja się zwiększy do Y1

panuje pełna sztywność i cenowa i płacowa to wielkość produkcji będzie wynosić Y1.

W rzeczywistości pełnej sztywności nie ma bo jakaś firma zmienia płace więc nie ma szans żeby doszło do Y1.

W zależności Od kształtu krzywej podaży to jeżeli punkt E2 będzie obiegać od LAS to znajdzie się w punkcie przecięcia LAS z AD1.

Efekty w produkcji trwają kilka lat, dlatego keynsisci uważają, że warto prowadzić ekspensywną politykę bo efekty w produkcji trwają długo.

Reguła polityki pieniężnej:

• Jaki poziom krótkoterminowej stopy procentowej rynku międzybankowego

• Bank centralny powinien dopasować poziom nominalnych stóp procentowych do sytuacji gospodarczej. Proces ten opisują tzw. Reguły polityki pieniężnej

• Reguła nominalnego PKB

• REGUŁA Taylora (Proces który uwzględni i wzrost cen i PKB)

i = r + pi + 0,5 ( pi + pi^c) + 0,5(y-y^p)

i - nominalna stopa procentowe

R realna stopa procentowa wynikająca z rentowności kapitału rzeczowego

Pi - poziom bieżącej inflacji

Pi^c - poziom oczekiwanej inflacji

Y - dochód realny PKB bieżący

Y^p - dochód potencjalny

• Stopa procentowa w Polsce

i = 6% + 3,5 + 0,5(3,5 - 2,5) + 0,5(1% - 6%) = 7,5

ta stopa jest NBP jest ok. 4% jest mniejsza niż wynika to z reguły, ponieważ:

• Wielkości są szacowane a nie rzeczywiste

• Brak uwzględnienia kursu walutowego

• Jest to metoda amerykańska i nie do końca sprawdza się w Polsce

Klasyfikacja współczesnych poglądów odnośnie polityki monetarnej

		Czy ceny szybko reagują na zmiany podaży pieniądza
				TAK	NIE
Główne źródła szoków	Podażowe	Nowi klasycy	Nowi keynesisci
		popytowe	szkoła realnego cyklu koniunkturalnego	przypadek także analizowany przez nowych keynesistów

T: mechanizm transmisji monetarnej

Mechanizm transmisji impulsów monetarnych to zachowania instytucji oraz jednostek gospodarczych, które tworzą drogi (kanały), przez które bank centralny wpływa na decyzje cenowe i produkcyjne podmiotów.

Kontrowersje dotyczą odpowiedzi na pytania:

W jaki sposób impulsy pieniężne (decyzje BC) kształtują popyt globalny i wpływają na zjawiska zachodzące na poziomie mikroekonom?

W jakim stopniu i z jakim opóźnieniem impulsy polityki pieniężnej rozkładają się pomiędzy zmiany cen i zmiany rozmiarów produkcji i zatrudnienia? (różnią się w różnych gospodarkach)

Impulsy pieniężne

Te które dotyczą BC i te które nie dotyczą BC

-polityka pieniężna BC - impulsy wynikają z administracyjnych decyzji banku centralnego (impulsy polityki pieniężnej)

-Nie należące do polityki pieniężnej - impulsy wynikają z działań podmiotów i sektorów funkcjonujących w gospodarce. Mogą powstawać samodzielnie lub być konsekwencją pierwszej grupy przyczyn (impulsy wtórne)

Impulsy pierwotne i wtórne

Impulsy pieniężne pochodzą od:

- BC

- banków komercyjnych

-Publiczności (krajowych przedsiębiorstw i gospodarstw domowych)

- sektora publicznego (impulsy fiskalne, siedlisko impulsów kosmicznych)

-zagranicy

Teorie mechanizmu transmisji monetarnej

• bezpośredni - wzrost podaży pieniądza powoduje, że zasoby pieniężne społeczeństwa są wyższe od pożądanych. Równowaga jest zachwiana. Ludzie chcąc przywrócić zasoby pieniężne do pożądanej wysokości, wydatkują je na zakup dóbr. Równowaga jest przywrócona, ceny wzrastają o tyle, o ile wzrasta ilość pieniądza, proces transmisji kończy się,

-bezpośredni - wzrost podaży pieniądza początkowo wywołał wzrost wydatków ale nie spowodował wzrost produkcji dlatego musiało to spowodować wzrost cen by przywrócić równowagę w całej strukturze,

• pośredni - ukazuje wpływ zmian podaży pieniądza na ceny przez zmiany stopy procentowej. Obniżenie rynkowej stopy procentowej rozszerza akcję kredytową. Zwiększenie popytu prowadzi do wzrost cen, który obniża realną wartość kredytów i podnosi rynkową stopę procentową do jej poziomu naturalnego.

- pośredni (poprzez stopę procentowej, ekspansywna polityka powoduje obniżenie stopy procentowej, to powoduję reakcje konsumentów i przedsiębiorstw, konsumpcja rośnie i inwestycję rosną, wzrost tych wielkości powoduje że wzrastają również ceny w gospodarce. Realna podaż pieniądza wtedy obniża się, to wtedy też wzrasta stopa procentowa, a więc stopa procentowa wraca do poziomu poprzedniego i spada konsumpcja i spadają inwestycję. Występuje tu efekt inflacyjny i produkcyjny, ostateczny efekt zależy od tego co mów dana szkoła ekonomistów

W mechanizmie transmisji monetarne wyróżniamy 3 podstawowe kanały którymi polityka pieniężna wpływa na gospodarkę:

1-Kanał stóp procentowych:

• Nominalne krótkoterminowe stopy procentowe powinny wpływać na zmianę długoterminowych stóp procentowych w ujęciu realnym (które są ważniejsze)

• W kanałach stóp procentowych kluczową rolę odegra popyt na kredyt i jego wpływ na akcję kredytową banków

• Ważnym efektem zmiany stóp procentowych jest efekt informacyjnych

• Chodzi o to aby zbadać w jakim stopniu zmiany stopy procentowej, wpływają na podstawowe kategorie popytu globalnego, czyli jak wpływa na konsumpcję (ale w każdy kraju spadek konsumpcji jest inny), i inwestycje

• Ważny parametr przy zaciąganiu kredytów (akcja kredytowa kreuje pieniądz)

Nilton Fridman

2-Kanał kursu walutowego:

3-kanały kredytowe:

Bank centralny może tylko i wyłącznie kontrolować nominalną stopę procentową

Wykład 8

Wskaźnik „q” Tobina

q = rynkowa wartość przedsiębiorstwa/koszt fizycznej odbudowy przedsiębiorstwa (takiego samego przedsiębiorstwa

rynkowa wartość przedsiębiorstwa -Wyznaczana przez rynek finansowy - cenę akcji takich przedsiębiorstw

Gdy q>1 koszty zakupu nowego kanału rzeczowego są niższe w stosunku do rynkowej wartości firmy. Przedsiębiorstwo emituje wówczas dodatkowe akcje w celu pozyskania dalszych funduszy na zakup nowych środków produkcji. Gdy q<1 jest odwrotnie.

Gdy stopy procentowe są obniżane zwiększa się zainteresowanie na kapitał - wzrost cen akcji i wzrasta rynkowa wartość firmy. Ten impuls nie dociera do dóbr inwestycyjnych wówczas następuje coraz większa różnica między licznikiem a mianownikiem. I przedsiębiorstwa łatwiej mogą poprowadzić swój rozwój. Czyli emitując akcję zdobywa się finansowanie na giełdzie i za te pieniądze inwestują i powiększają pieniądze.

Polityka ekspansywna powoduje że q>1.

Q<1 to wartość rynkowa jest mniejsza i wtedy chętniej kupuje się fizyczne przedsiębiorstwo.

Efekty: bogactwa (majątkowy) i płynności

• Hipoteza cyklu życia (efekt majątkowy) ekspansywna polityka pieniężna wywołuje wzrost cen papierów wartościowych i podnosi bieżącą konsumpcję. Konsumpcja zależy nie tylko od dochodów ale i od majątku

• Efekt płynności -dotyczy struktury majątku. Wzrost Ms zwiększa ceny akcji, zmniejsza prawdopodobieństwo trudności i pobudza gospodarstwa do większych zakupów aktywów trwałych,

Hipoteza cyklu życia - W momencie gdy obniża się stopy procentowe to ceny akcji wzrastają po pewnym czasie (mogą ale nie muszą).

Akcje są częścią majątku ludzi - czyli wzrost cen akcji powoduję, że majątek konsumentów wzrasta, to ludzie bogatsi więcej konsumują i gospodarstwa zwiększają swoją konsumpcję.

Amerykanie brali kredyty hipoteczne pod zastaw domów, brali coraz większe kredyty bo ceny domów cały czas rosła, cała ta polityka była oparta na tym że te ceny będą non stop wzrastały. Nastąpił kryzys jak zaczęły spadać.

Stopa procentowa powoduje wzrost konsumpcji i majątku

Efekt płynności - zwraca się uwagę na wartość gotówki i płynnych aktywów, czyli bezpieczeństwo w finansowaniu działalności i prawdopodobieństwo, że sytuacja się na tyle pogorszy że nie będzie można.. Spadek stóp procentowych łatwość zaciągania kredytów czyli łatwość zabezpieczenia finansowego i wtedy człowiek czuje się bardziej bezpieczny, chętniej podejmuje konsumpcję dot szczególnie zakup dóbr trwałych. Zaostrzenie polityki pieniężnej powoduje ostrożniejsze decyzje konsumentów i spadek kupna dóbr trwałych.

Kanał kursu walutowego

• Wpływ zmiany kursu na inflację i produkcję nie jest bezpośredni

• Dewaluacja - wzrost konkurencyjności eksportu oraz spadek konkurencyjności importu - wzrost produkcji i/lub inflacji (skutek pośredni w krótkim okresie)

Poprawa bilansu handlowego jest efektem krótkookresowym bo dewaluacja powoduje napływ środków pieniężnych czyli wzrost podaży pieniądza w gospodarce, a więc pojawiają się procesy inflacyjne, niektóre teorie twierdzą, że będzie trwały wzrost produkcji i inflacja, inne twierdzą i badania w praktyce pokazują że cała dewaluacja ostatecznie (w długim okresie) zamienia się w inflację (przy kursach stałych, a w płynnych jest to inaczej. Aprecjacja (zaostrzenie polityki pieniężnej), czyli umocnienie kursu walutowego wpływa to na spadek inflacji, zaś deprecjacja na wzrost inflacji.

Krzywa J

• Kurs płynny reaguje na czynniki zewnętrzne, zmiany w gospodarce oraz politykę pieniężną

• Inflacja a realny kurs walutowy

Najważniejszy jest kurs realny dla gospodarki, i sama inflacja w kraju wpływa na kurs realny złotówki.

Wyższa inflacja w Polsce (w porównaniu do innego kraju) powoduje realne umocnienie waluty krajowej, to spadek konkurencyjności, i rząd powinien wtedy zrobić dewaluację (przy kursie stałym). Kurs ważny dla konkurencyjności gospodarki. Poprzez kurs walutowy wpływa się na procesy inflacyjne.

Kanały kredytowe

• Główna rola banków komercyjnych

• Kanały te analizują czynniki i zjawiska, które zniekształcają lub blokują przepływy impulsów pieniężnych w kanale stóp procentowych

• Podstawowe znaczenie czynników ryzyka (wszystko co wpływa poza stopą%) w bankowych procedurach

• Oddziaływanie na gospodarkę za pomocą podaży kredytów poprzez sterowanie pieniądzem rezerwowym

• Teoria dostępności kredytów bankowych

Baza monetarna służy do kreacji pieniądza, ekspansywna polityka wcale nie musi oznaczać wzrostu stóp procentowych, ale przez zwiększanie/zmniejszanie ilości udzielonych kredytów. Czyli większa konsumpcja więcej kredytów. Banki nie muszą zmniejszać stopy procentowych gdy jest więcej kredytów bo wychodzą z założenia że i tak konsumenci je wezmą.

Teorie kanałów bilansowych, czyli relacje między bankiem a kredytobiorcami

• Asymetria informacyjna na rynkach finansowych (nierównowaga informacyjna, jedna strona ma więcej informacji niż druga strona z tego wynikają dwa rodzaje ryzyka przy udzielaniu kredytów)

• Dwa znaczące rodzaje ryzyka

• Zjawisko negatywnej selekcji (np. uwierzyć w CV klienta; klient ma większą informację o swojej sytuacji finansowej i może oszukiwać, bank opiera się tylko na dokumentach, które mogą być sfałszowane) bank udziela osobie, której nie powinien, bo ta osoba nie spłaci kredytu

• Zjawisko ryzyka pokusy nadużycia (np. kredyt na hodowle królików a pojechał sobie na Kubę na wycieczkę, i to jest pokusa nadużycia, czyli przeznaczenie nie na ten cel co dostaliśmy) nadużywa się zaufanie banku

W lepszej sytuacji gospodarczej banki prędzej udzielają kredytów.

• Podejścia w teorii kanałów bilansowych (zanim się udzieli kredytu sprawdza się):

• Wartość akcji

• Środków pieniężnych

• Nieoczekiwanego poziomu cen

• Płynności finansowej

Wzrost M powoduje wzrost wartość akcji lub środków pieniężnych, nieoczekiwanego poziomu cen, płynności finansowej powoduje spadek ryzyko negatywnej selekcji i zmiany zachowania i to powoduje wzrost K i to powoduje wzrost: Inwestycji i wzrost konsumpcji i to powoduje wzrost produkcji i inflacji

Warunkiem działanie kanałów kredytowych w gospodarce jest dominacja sektora bankowego jako źródła finansowania zewnętrznego przedsiębiorstw i gospodarstw domowych

Ortodoksyjna szkoła keynesowska zakładała:

Płaską krzywą Fishera, stromą krzywą Fishera, płaską krzywą IS, stroną krzywą IS?

Optymalny poziom rocznej inflacji wynosi: 0%, 2-3%, 5-8%, niższy od wzrostu PKB

Polityka pieniężna - 25

M

ΔM

I₂

I₃

I₁

L

I

S

Instrumenty BC

Cele operacyjne

Cele pośrednie

Π

LM₀

LM₁

IS

W

(inflacja)

U

(bezrobocie)

U₁ U_N

7%

5%

3%

SAS₁

SAS₂

AD₁

AD₂

Π₂

Π₁

Y* Y₁

A

L

M

M_L

1-M

1-M

E

r₁

r₂

r

W(1+i)

W

1

0

D

SAS

AD₁

AD₀

LAS

E₀

E₂

E₁

↑ stopa % - r₁ w lewo

Ilość gotówki maleje (bliskie 0)

Ilość portfela rośnie (więcej obligacji w portfelu

Zwiększanie ryzyka - r₁ w prawo

↑ gotówki

↓ ilości obligacji w portfelu

r₁

r₀

Strategie szczegółowe

Krzywa IS - jest bardziej stroma (płaska)

Im słabiej (silniej) inwestycje reagują na zmianę stopy procentowej

Im niższa (wyższa) jest wartość mnożnika

r - krańcowa dochodowość aktywów,

KH - zasoby kasowe,

FA - aktywa finansowe,

SA - aktywa rzeczowe,

HC - human capital,

* - przedział czasu między 0 a 1,

M - podaż pieniądza,

K_FA - kurs papierów wartościowych,

P - cena danego rodzaju aktywu lub poziom cen,

I, C - popyt inwestycyjny, popyt konsumpcyjny,

Y - dochód narodowy.

---