Spis tłumaczeń:

1. Czyste tłumaczenie

2. Tłumaczenie z podkreślonymi częściami mowy

Czyste tłumaczenie:

Lingua latina	Lingua polonica
Cum in Italia essem, epistulas multas ad amicos mittebam (misi).	Gdy byłem w Italii, pisałem (napisałem) mnóstwo listów do przyjaciół.
Daedalus, cum alas sibi paravisset, avolavit.	Dedal, gdy skrzydła sobie przygotował, odleciał.
Pythagoras, cum in geometria quiddam novi invenisset, Musis bovem immolasse dicitur.	Mówi się, że Pitagoras, gdy w geometrii coś nowego wynalazł, składał w ofierze muzom woła.
Cum Hercules Hydram Learnaeam necavisset, sanguine eius sagittas tinxit, ut omnia sagittarum vulnera mortifera essent.	Gdy Herkules zamordował Hydrę Lernejską, jej krwią pokrył {dosł. nasycił, nasączył}strzały, aby każde zranienia [od] strzał były śmiertelne.
Cum hoc verum non sit, falsus est.	Gdy to nie jest prawdą, jest fałszem.
Quae cum ita sint, nihil dico.	Nic nie mówię, kiedy sprawy tak się mają.
Hominibus non sunt necessariae vires leonis, cum ratione donati sint.	Ludziom nie są potrzebne siły lwa, gdy są obdarzeni rozumem.
Plato scriptis suis varios Socratis sermones immortalitati tradidit, cum Socrates ipse litteram nullam reliquisset.	Platon przekazał, że różne słowa Sokratesa w swych pismach uwiecznił, kiedy Sokrates sam żadnego pisma nie pozostawił.
Cum caesar in Galliam venit, alterius factionis principes erant Haedui, alterius Sequani.	Kiedy Cezar przybył do Galii, przywódcami jednego obozu byli Haedui, drugiego [obozu zaś] Sekwani.

Legenda Tłumaczenia:

[ ] - domyślnie, nie ma słowa w danym zdaniu odpowiadającego, ale można dodać aby uchwycić sens

{ } - mój prywatny komentarz

Notatka (aby wygadać się z niektórych zdań):

W łacinie nie ma podwójnego przeczenia („Nigdy nas nie opuszczą”), gdyż nie ma sensu zaprzeczać zaprzeczenia [dziwnie brzmi]. Wystarczy jedno nie lub inne słowo wyrażające zaprzeczenie. Gdy np.: mamy dosłownie w tłumaczeniu „Nigdy nas opuszczą”, co znaczy to samo, co polskim sposobem myślenia: „Nigdy nas nie opuszczą”.

Poprawnie więc będzie w gramatyce łacińskiej dosłowne tłumaczenie: „Ja nigdy ci ufałem!”

Znaczy ono to samo co w gramatyce polskiej: „Ja nigdy ci nie ufałem!”

Gdyby w łacinie zastosowano dwa przeczenia w jednym zdaniu (jak np: nigdy ... nie ...) to zdanie przestaje być przeczące i staje się zdaniem twierdzącym (jak w matematyce 2 minusy dają plus).

Prosta porada odnośnie „cum”:

Przy cum nie dotyczącym teraźniejszości każdy coniunctivus tłumaczymy na indicativus. Resztę zdania zostawiamy w spokoju.

Zasady rządzące tłumaczeniem coniunctiva w zdaniach z cum:

sim, sis, sit, simus, sitis, sint oraz czasowniki, które w porównianiu do I i II formy podstawowej (np: amo, amare; video, videre, lego, legere itp.) mają „a” zamiast „e” lub „e” zamiast „a” tłumaczymy jako teraźniejszość.
Reszta jest tłumaczona jako przeszłość!Podstawowe Badanie zdania:

Lingua latina	Lingua polonica
Cum in Italia essem, epistulas multas ad amicos mittebam (misi).	Gdy byłem w Italii, pisałem (napisałem) mnóstwo listów do przyjaciół.
Daedalus, cum alas sibi paravisset, avolavit.	Dedal, gdy skrzydła sobie przygotował, odleciał.
<NCI> Pythagoras, cum in geometria quiddam novi invenisset, Musis bovem immolasse dicitur.	Mówi się, że Pitagoras, gdy w geometrii coś nowego wynalazł, składał w ofierze muzom woła.
Cum Hercules Hydram Learnaeam necavisset, sanguine eius sagittas tinxit, ut omnia sagittarum vulnera mortifera essent.	Gdy Herkules zamordował Hydrę Lernejską, jej krwią pokrył {dosł. nasycił, nasączył}strzały, aby każde zranienia [od] strzał były śmiertelne.
Cum hoc verum non sit, falsus est.	Gdy to nie jest prawdą, jest fałszem.
Quae cum ita sint, nihil dico.	Nic nie mówię, kiedy sprawy tak się mają.
Hominibus non sunt necessariae vires leonis, cum ratione donati sint.	Ludziom nie są potrzebne siły lwa, gdy są obdarzeni rozumem.
<ACI> Plato scriptis suis varios Socratis sermones immortalitati tradidit, cum Socrates ipse litteram nullam reliquisset.	Platon przekazał, że różne słowa Sokratesa w swych pismach uwiecznił, kiedy Sokrates sam żadnego pisma nie pozostawił.
Cum caesar in Galliam venit, alterius factionis principes erant Haedui, alterius Sequani.	Kiedy Cezar przybył do Galii, przywódcami jednego obozu byli Haedui, drugiego [obozu zaś] Sekwani.

{*} Tutaj mamy zdanie podrzędne okolicznikowe celowe, na to wskazuje „ne”, które oznacza właśnie „aby nie”.

Legenda Tłumaczenia:

<ACI> - w tym zdaniu jest konstrukcja ACI

<NCI> - w tym zdaniu jest konstrukcja ACI

<DP> - w tym zdaniu jest konstrukcja Dativus Possessivus (dativus + nominativus + esse)

<OI> - w tym zdaniu jest konstrukcja Orzeczenia Imiennego

-->Szukaj odmiany sum, esse, fui <== jest to charakterystyczne w tej konstr.

kolor - podmiot

kolor - orzeczenie

kolor - przymiotnik (dotyczący podmiotu)

kolor - verbum regens (w ACI) i jego odpowiednik w NCI

kolor - infinitivus

kolor - w DP jest to Dativus (jest podmiotem zdania)

W przypadku ACI podkreślam tylko podmiot (w accussativie) i orzeczenie (w infinitivie) zdania podrzędnego (tej części po słowie „że”).

Zapamiętaj: Przecinki oddzielają zdania nadrzędne (podkreślone linią) od podrzędnych.

---