Wspólna Polityka Rolna była pierwszą zaplanowaną i realizowaną polityką Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. Stworzyła wspólny rynek produktów rolnych. Pierwszeństwo zbytu na tym rynku mają produkty pochodzące z krajów Unii.
Od dziesięcioleci wydatki na wspólną politykę rolną pochłaniają blisko połowę środków budżetowych Wspólnoty.
Na wprowadzenie do Traktatów Rzymskich zapisu o Wspólnej Polityce Rolnej nalegała Francja, gdzie sektor rolnictwa odgrywał większą rolę niż w pozostałych krajach. Francja zainteresowana była stworzeniem wspólnego rynku produktów rolnych. Bardziej uprzemysłowione Niemcy natomiast opowiadały się za usunięciem barier handlowych.
W traktacie o EWG zaproponowano stopniowe wprowadzanie wspólnej organizacji rynków branżowych; powstał wspólny rynek mleczarski, rynek wołowiny i cielęciny, zbożowy, nasion oleistych, wina, ziemniaków i inne.
W kilka lat później przystąpiono do stopniowego wyrównywania cen na artykuły rolne, stosowania opłat wyrównawczych i tworzenia jednolitego rynku artykułów rolnych. Odtąd ceny utrzymywano na poziomie wyższym od światowego dzięki mechanizmowi interwencyjnemu (70 proc. produkcji miało zagwarantowane ceny i zbyt) oraz antyimportowej ochronie rynku. W 1962 roku utworzono Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji dla Rolnictwa (FEOGA), który wspierał wspólną politykę rolną.
Pomoc finansowa w ramach funduszu kierowana jest do rolników, przedsiębiorców, samorządów i innych instytucji publicznych. Wielkość funduszu ustala Rada Unii Europejskiej na wniosek Komisji. Średnio jest to 40 mld euro rocznie, czyli blisko połowa budżetu Unii. W ramach FEOGA działają dwie sekcje: "Gwarancja' i "Orientacja". Za fundusz strukturalny uznawana jest jedynie sekcja "Orientacja" (8 proc. funduszu). ("Gwarancja" to bezpośrednie dopłaty do produktów).
Sposoby pomocy rolnikom UE różniły się w zależności od rynku. W przypadku zboża, mleka, mięsa wołowego i wina zapewniano rolnikom utrzymanie cen. Producenci tytoniu otrzymywali bezpośrednią pomoc. Rynek jaj i drobiu był chroniony przez odpowiednie zapory wobec rynków zewnętrznych. W tym celu ustalono trzy ceny: orientacyjną, gwarantowaną (średnio ponad 70 proc. ceny orientacyjnej) i progową (stanowiącą zaporę dla producentów z krajów trzecich).
Każdego roku w marcu ustalanie tych cen to tzw. "maratony rolne".
Obecnie w unijnym rolnictwie pracuje 5 proc. ludności czynnej zawodowo, a użytki rolne w krajach Piętnastki stanowią średnio jedną czwartą terytorium.
Nadprodukcja
Wieloletnie subwencjonowanie rolnictwa doprowadziło w Unii Europejskiej do nadprodukcji. Obawiano się, że dalsze utrzymywanie dotychczasowych wydatków na rolnictwo sparaliżuje rozwój innych polityk wspólnotowych, zwłaszcza w połowie lat osiemdziesiątych. Wprowadzono wówczas ograniczenia przy sprzedaży mleka; przy nadprodukcji rolnikom płacono mniej.
W końcu lat osiemdziesiątych podobny mechanizm objął zboża, rośliny oleiste i białkowe. Zaproponowano nawet rolnikom zostawienie odłogiem jednej piątej pól na 5 lat. W zamian - obiecano premię i możliwość przejścia na emeryturę w wieku 55 lat.
W ramach reformy Wspólnej Polityki Rolnej obniżono ceny interwencyjne zbóż o 33 proc. w ciągu trzech lat, a następnie przystąpiono do obniżania cen na mięso wołowe, mleko i tytoń. Wprowadzono również bezpośrednią pomoc dla rolników, pokrywającą różnicę cen produktów rolnych. Wypłacanie pomocy uzależniono od zaniechania upraw na określonej powierzchni gospodarstwa.
Ustalono limity powierzchni ziemi uprawnej oraz ilości zwierząt hodowlanych na jedno gospodarstwo w krajach Unii Europejskiej.
W wielu branżach (mlecznej, mięsnej, zbożowej) dodatkowa produkcja jest wysoko opodatkowana. Doprowadza to do niskich, a nawet - jak w przypadku mleka - do zerowych czy ujemnych cen. Rolnicy, którzy produkują mniej niż wynosi w ich regionie średnia z hektara, są zwolnieni z obowiązku zaniechania upraw i otrzymują wysoką pomoc.
|
Sobota
25 października 2003
|