ISTOTA I GŁÓWNE PODMIOTY FINANSÓW MIĘDZYNARODOWYCH
PRZEDMIOT FINANSÓW MIĘDZYNARODOWYCH
CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA
Podmiotami finansów międzynarodowych są:
-państwa,
-organizacje ponadpaństwowe (Unia Europejska),
-organizacje międzypaństwowe o zasięgu światowym (Międzynarodowy Fundusz walutowy, Bank Światowy),
-organizacje międzynarodowe państw rozwiniętych (OECD),
-międzynarodowe banki regionalne (EBOR),
-korporacje międzynarodowe,
-jednostki gospodarcze i agendy publiczne realizujące swoje cele w obszarze międzynarodowym (międzypaństwowym).
MIĘDZYNARODOWY SYSTEM I RYNEK FINANSOWY
Transakcje finansowe: kupno, sprzedaż określonych walorów finansowych dokonywane są na rynku finansowym.
Przynależność do systemu finansów międzynarodowych może mieć różne formy i zakres. Gdy chodzi o państwa, określa ją najogólniej typ gospodarki, gdy chodzi o jednostki gospodarcze, polityczno-ekonomiczne regulacje dostępu do rynków zagranicznych. W odniesieniu do jednostek gospodarczych można wskazać na:
1.Zakres swobody prowadzenia operacji finansowych poza terytorium macierzystego państwa, jak też zakres swobody operowania podmiotów zagranicznych na terytorium danego państwa.
2.Organizacyjne formy komunikowania się, dostępu do rynków, zawierania transakcji finansowych:
-stosunki bilateralne jednostek gospodarczych na podstawie umów międzypaństwowych dwustronnych lub
wielostronnych, bez pośrednictwa wyspecjalizowanych organizacji czy instytucji,
-stosunki mieszane,
-pośrednictwo wyspecjalizowanych organizacji międzynarodowych (MFW, BŚ, giełdy, jak też wyspecjalizowanych w pośrednictwie organizacji gospodarczych).
3.Czynniki wpływające na stan i tendencje zmian międzynarodowej sytuacji finansowej oraz sytuacji poszczególnych
segmentów międzynarodowego rynku finansowego:
-tendencje globalne i regionalne światowego wzrostu gospodarczego,
-pojawienie się obszarów przyspieszonego rozwoju (wschodzące rynki światowe),
-zachwiania popytu, podaży, stabilności cen określonych, znaczących w wymianie światowej produktów,
-zachwianie równowagi płatniczej różnych państw pod wpływem ewolucji rynku międzynarodowego,
-międzynarodowe konflikty militarne, polityczne, gospodarcze itp.
4.Możliwe efekty i ryzyko związane z obecnością na rynkach międzynarodowych i obecnością zagranicznej konkurencji na
rynku krajowym. Wypada zaznaczyć spore różnice dotyczące powiązań z rynkiem międzynarodowym względem rynku wyłącznie krajowego.
Międzynarodowe stosunki finansowe oraz wykorzystywanie instytucjonalnych form pośrednictwa w prowadzeniu działalności gospodarczej mają wielosetletnią tradycję. W roku 1654 został ustanowiony Bank Anglii.
Zewnętrzne źródła zasilania finansowego gospodarki mogą być rozpatrywane podmiotowo - jako system organizacji i instytucji świadczących usługi finansowe oraz przedmiotowo - jako różne formy i środki, w postaci których realizowane są transakcje finansowe. W ujęciu definicyjnym międzynarodowy system finansowy możemy określić jako wielopoziomowy układ organizacji i instytucji, których celem jest zapewnienie bezpieczeństwa obrotu i sprawnej cyrkulacji środków finansowych.
W zależności od instrumentów finansowych i podmiotów najczęściej wykorzystujących dane instrumenty można wskazać na:
-finansowaniw działalności publicznej,
-finansowanie przedsięwzięć gospodarczych.
W zestawieniu typowych transferów zagranicznych można wymienić:
-transfery jednostronne, bezzwrotne: odszkodowania, dotacje, darowizny,
-transfery zwrotne bezwzględnie: kredyty,
-transfery zwrotne względnie: stawki ubezpieczeniowe,
-transfery pochodne: oprocentowanie kredytów, odszkodowania ubezpieczeniowe,
-transfery sytuacyjne: umorzenia kredytów.
W obrocie międzynarodowym występuje wiele środków finansowych, przede wszystkim:
-waluty poszczególnych państw, zwłaszcza waluty „międzynarodowe”,
-międzynarodowe jednostki rozrachunkowe (SDR),
-metale szlachetne (złoto, srebro, platyna, pallad),
-czeki, weksle, obligacje, akcje, różnego rodzaju derywaty, asygnaty kasowe, akredytywy itp.
CECHY MIĘDZYNARODOWEGO SYSTEMU FINANSOWEGO
Analiza tendencji zachodzących we współczesnej gospodarce, a w tym w międzynarodowym systemie finansowym pozwala na wyodrębnienie szeregu cech aktualnego stadium rozwoju. Za najważniejsze z nich można uznać:
-globalizację,
-internacjonalizację,
-koncentrację.
Globalizacja - ma odniesienia zarówno przyrodnicze, jak i ekonomiczne. Realizuje się poprzez zarówno proliferację samych zjawisk (np.
kryzysów gospodarczych czy finansowych), jak i ich skutków. Przenoszenie się zjawisk i skutków działań podejmowanych w
jednym państwie lub regionie na inne państwa bądż regiony jest przedmiotem licznych rozważań teoretycznych, prób
tworzenia odpowiednich modeli pozwalających na konkretyzację danych na ten temat (modele ekonometryczne zależności
ekonomicznych).
Internacjonalizacja - generalnym wyznacznikiem stopnia internacjonalizacji majątku krajowego jest udział kapitału zagranicznego w tym
majątku.
Koncentracja - wyzwania konkurencji, jak też ogrom ponoszonych nakładów związanych z badaniami nad nowymi produktami i
doskonaleniem istniejących powodują, iż w skali światowej postępuje koncentracja jednostek gospodarczych, ale także i
politycznych, czego wyrazem są tendencje integracyjne państw.
BANKI MIĘDZYNARODOWE
BANK ŚWIATOWY
Cele statutowe Banku:
-udzielanie pomocy w odbudowie i rozwoju terytoriów państw członkowskich,
-promowanie i ułatwianie dopływu kapitału inwestycyjnego,
-popieranie długoterminowego zrównoważonego wzrostu gospodarczego,
-popieranie przedsięwzięć prowadzących do:
● wzrostu wymiany międzynarodowej,
●utrzymania równowagi bilansu płatniczego,
-popieranie rozwoju państw słabiej rozwiniętych,
-finansowanie inwestycji rozwojowych, zwiększających zasoby produkcyjne państw,
-wspieranie, promowanie prywatnych inwestycji zagranicznych,
-wspieranie rozwoju przedsiębiorczości lokalnej,
-wspieranie rozwoju infrastruktury.
Podstawy finansowe - pierwotny kapitał założycielski wynosił 100 mln USD. Największe udziały kapitałowe mają państwa rozwinięte.
Wielkość kapitału bazowego jest okresowo podwyższana. Pierwotnie każde państwo 20% subskrybowanego udziału
wnosiło w gotówce, pozostałe 80% było formą gwarancji. Aktualnie proporcje te wynoszą 10:90 przy czym 1%
wpłaca się w walucie wymienialnej i 9% w walucie krajowej.
Organizacja - organizacja banku jest zbliżona do organizacji MFW. Podział zadań między członkami kierownictwa Banku Światowego
można przedstawić następująco:
-Prezydent - nadzór ogólny, bezpośrednie kierowanie Audytingiem wewnętrznym,
-Wiceprezydent, Szef Finansowy - Kontrola, Skarbiec, Polityka Finansowa i Zarządzanie Ryzykiem,
-Wiceprezydent d/s Rozwoju Ekonomicznego, Szef Ekonomiczny-Współzarządzanie Siecią Ekonomiczną, nadzór nad Instytutem Banku światowego,
-Wiceprezydent, Radca Generalny,
-Dyrektor Zarządzający - Infrastruktura i Prywatny Sektor; Rozwój i Finanse,
Dyrektor Zarządzający - Ameryka Łacińska i Karaiby; Środkowy Wschód i Afryka Północna; Europa i Azja Centralna; Azja Południowa; Sieć Rozwoju Środowiskowego i Socjalnego; Sieć Rozwoju Ludnościowego; Rdzeń Operacyjny Sieci Usługowych,
-Dyrektor Zarządzający - Sprawy Zewnętrne; Strategia i Zarządzanie Zasobami; Afryka; Azja Wschodnia i Pacyfik;
Sektor Finansów Prywatnych i Sieci Infrastrukturalnej; współzarządzanie Siecią Ekonomiczną i Redukcji Ubóstwa; Mobilizacja Zasobów i Kofinansowanie; Programy Specjalne;
-Dyrektor Zarządzający, Sekretarz Korporacji - Sekretariat Korporacji; Zasoby Ludzkie (Kadry); Grupa Informacji; Usługi
Ogólne; Kontrola Wewnętrzna; Instytut Banku Światowego.
Każde państwo ma 250 głosów oraz po 1 głosie na każdy subskrybowany udział (tj. na każde 100.000 USD). Największymi udziałowcami są Stany Zjednoczone (mniejszość blokująca) oraz Niemcy, Japonia, Wielka Brytania i Francja.
Kredyty. Źródła - obligacje. Uzupełniającym źródłem są wpłaty państw członków Banku oraz środki własne.
Udzielane pożyczki - w latach 1946-1956 pożyczki banku wynosiły ok. 240 mln USD rocznie, w kolejnym dziesięcioleciu były już czterokrotnie wyższe. W 1996 r. największym kredytobiorcą były Chiny, największym inwestorem w obligacje Banku
- Japonia.
Zakres finansowania i kofinansowania:
-bezpośrednie finansowanie (kofinansowanie) projektów inwestycyjnych,
-uczestnictwo w pożyczkach zaciąganych z różnych źródeł,
-udzielanie gwarancji kredytowych przy kredytach z innych źródeł,
-organizacja pożyczek,
-sprzedaż udziałów.
Zasady udzielania kredytów:
-kredytowanie przedsięwzięć rządowych lub mających gwarancje rządowe,
-finansowanie wielkich przedsięwzięć infrastrukturalnych,
-finansowanie przemian strukturalnych gospodarki,
-kredyty długoterminowe - do 20 lat, karencja do 5 lat,
-oprocentowanie rynkowe, jednowalotowe: zmienne na podstawie LIBOR lub stałe; wielowalutowe,
-prowizja od zaangażowania 0,5-1,5% niewykorzystanej sumy kredytu udzielonego.
Aktualne priorytety:
-popieranie rozwoju sektora prywatnego w krajach rozwijających się,
-finansowanie programów rozwojowych i zmian strukturalnych w państwach transformacji ustrojowej,
-rozwój zasobów ludzkich, oświaty i kształcenia,
-ochrona środowiska,
-Afryka.
Główne obszary aktywności:
-Inwestowanie w ludzi,
-Ochrona środowiska. Ochrona środowiska należy do największych wyzwań współczesności.
-Zapewnienie edukacji dziewcząt,
-Stymulowanie rozwoju sektora prywatnego. Bank stymuluje przemiany własnościowe.
-Umocnienie zdolności rządów do rozwiązywania wyzwań rozwojowych. Wspomaganie tworzenia klimatu prowadzącego do lepszej skuteczności, konkurencyjności i mniejszej skłonności do korupcji.
-Promowanie reform ekonomicznych,
-Napływ inwestycji. Bank jest ważnym partnerem rządów w obszarze planowania i finansowania inwestycji rozwojowych. Pożyczki IBRD i IDA pokrywają nie więcej niż połowę wydatków inwestycyjnych.
-Powielanie sukcesu niskim kosztem. Wspieranie różnych form nawet najdrobniejszej przedsiębiorczości.
Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju - utworzone 24.IX. 1996 r. jako organizacja afiliowana przy Banku Światowym (IBRD).
Członkowie - państwa należące do IBRD ok. 160 państw. Celem stowarzyszenia jest
udzielanie pomocy rozwojowej najbiedniejszym państwom. Wg stanu w 1999 r. były to
państwa, których dochód narodowy na jednego mieszkańca w 1998 r. był niższy od 895 USD.
1
1