Socjologia ćwiczenia nr 1-2

BARBARA SZACKA „Wprowadzenie do socjologii” fragmenty

• Socjalizacja - to złożony, wielostronny proces uczenia się, dzięki któremu człowiek, istota biologiczna, staje się istotą społeczną, członkiem określonego społeczeństwa i reprezentantem określonej kultury. Jest to proces stawania się takim, jakim chce nas mieć nasze otoczenie społeczne

• socjalizacja jest rezultatem wpływów zamierzonych > „wychowania” i niezamierzonych

• w toku socjalizacji człowiek poznaje i przyswaja sobie

• umiejętności, które leżą u podstaw wszelkich interakcji społecznych, tj znajomość społecznie konstruowanych systemów znaczeń, zdolność rozumienie znaków, w tym języka oraz symboli, także umiejętność posługiwania się nimi

• normy i wzory zachowań; zarówno społecznie akceptowane i kulturowo określone wzory zaspokajania biologicznych potrzeb i popędów (głodu, popędu seksualnego etc), jak i wzory reakcji emocjonalnych. Uczy się, jak zachowywać się w określonych sytuacjach i jak te sytuacje rozpoznawać

• wartości

• umiejętności posługiwania się rozmaitymi przedmiotami, która jest konieczna do sprawnego funkcjonowania w danej cywilizacji, a nawet wręcz do przeżycia.

• Ponadto w toku socjalizacji człowiek kształtuje swoją osobowość i określa własną tożsamość

• Uczenie się tych wszystkich umiejętności opiera się na :

• Wzmacnianie > zachowania właściwe zostają nagrodzone

• Naśladowanie > widząc, jak wokół nas zachowują się inni ludzie, zaczynamy zachowywać się podobnie

• Przekaz symboliczny > człowiek znaczną część wiedzy o tym ,co jest dobre, a co złe, i jak się należy zachowywać w różnych sytuacjach, uzyskuje przez pouczenia słowne ze strony innych ludzi czy tekstów

• Socjalizacja jest procesem, który nigdy się nie kończy

• Role społeczne > konfiguracje wzorów zachowania odnoszące się do rozmaitych usytuowań ludzi w zbiorowościach

OSOBOWOŚĆ

• Osobowość - zorganizowana struktura cech indywidualnych i sposobów zachowania, które decydują o sposobach przystosowania się danej jednostki do jej środowiska.

• I - w odniesieniu do genezy osobowości > podstawowe znaczenie dla jej kształtowania mają doświadczenia dzieciństwa, z którymi wiążą się silne emocje. Dośw. Są źródłem potrzeb emocjonalnych.

• II- zainteresowanie elementami, z jakich składa się osobowość

• III- zainteresowanie strukturami nerwowymi umożliwiającymi powstanie osobowości

• Ad. II > osobowość nie jest przypadkowym zbiorem cech, ale pewną całościową organizacją, która nadaje zachowaniom danego człowieka jednolitość i wewnętrzną spójność w czasie.

• Typy osobowości > konstruuje się, wyodrębniając w postaci dwubiegunowej pewną właściwość uznaną za podstawową i określającą funkcjonowanie psychiczne a następnie wskazuje się na jej związki z innymi cechami.

• Osobowość autorytarna > Teodor Adorn (niem)> wyposażona w takie cechy, jak aprobata konwencjonalnych wartości i przyjętych zwyczajów, tendencja do surowego karania osób uznających normy odmienne od przyjętych przez daną osobę, bezkrytyczne podporządkowanie się autorytetom, niechęć do wnikania w psychikę tak własną, jak i innych ludzi, poczucie zagrożenia, sztywność, odrzucenie indywidualizmu i twórczej inwencji

• Typy osobowości przedstawicieli różnych kultur są odmienne. W różnych kulturach występują inne ideały osobowości, to jest modele szczególnie cenionych właściwości i dyspozycji

• Osobowość podstawowa - to część powiązanych ze sobą elementów osobowości występujących u przedstawiciel danej kultury i zharmonizowanych z jej instytucjami. Jest ona podłożem postaw uczuciowych i systemów wartości wspólnych dla członków danej zbiorowości. Stanowi rodzaj kanwy, na której tworzą się zindywidualizowane formy osobowości

• Osobowość modalna - typ osobowości występujący najczęściej w danej populacji. Jest, a w każdym razie może być kategorią empiryczną, drogą zaś do jej poznania są analizy statystyczne. Biorąc osobowość modalną, skupia sięuwagę na częstości występowania w danej zbiorowości pewnych cech psychicznych i ich powiązań.

• Osobowość człowieka nowoczesnego -otwartość na nowe doświadczenia i łatwość akceptacji zmian, z czym wiąże się innowacyjność i gotowość podejmowania ryzyka, rozbudowana potrzeba osiągnięć, negowanie fatalizmu i przekonanie o możliwości zapanowania nad siłami przyrody; orientacja na teraźniejszość i przyszłość, aspiracje oświatowe i zawodowe, dążenie do zdobywania szerokich informacji, umiejętność kalkulowania

• Usytuowanie w społeczeństwie wpływa na system wartości -członkowie różnych klas społecznych z racji zróżnicowanych warunków życiowych, którymi się cieszą, zaczynają postrzegać świat na różne sposoby, rozwijają w sobie odmienne wyobrażenia o rzeczywistości społecznej, różne aspiracje, nadzieje i obawy, a także odmienne idee

ROLA SPOŁECZNA

• Pozycja społeczna - sposób usytuowania człowieka w zbiorowości.

• Przypisana - to taka, na których zajmowanie człowiek nie ma żadnego wpływu, które są mu wyznaczone bez udziału jego woli wraz z urodzeniem i od których w zasadzie nie ma ucieczki

• Osiągana - to taka, którą sam zdobywa, a także taka, która wprawdzie może być narzucona (wojsko), ale na których zajęcie ma jakiś wpływ

• Rola społeczna - I - zespół praw i obowiązków związanych z daną pozycją II - schemat zachowania związanego z pozycją, scenariusz pozycji, jej element dynamiczny, zachowaniowy.

• W konstrukcji roli można wyróżnić trzy elementy

• Zachowania nakazane - np. zapewnianie dziecku opieki i warunków rozwoju

• Zakazane - np. katowanie i głodzenie dziecka

• Margines swobody - zakres i stopień okazywania uczuć, opowiadanie bajek , całowanie na dobranoc itd.

• Konflikt ról - kiedy różne role wymagają w tym samym czasie sprzecznych ze sobą zachowań

DWA KIERUNKI ZAINTERESOWANIA ROLĄ SPOŁECZNĄ

• Podejście funkcjonalno-strukturalne - to zainteresowanie rolami jako czynnikami porządkującymi rzeczywistość społeczną i składnikami struktury społecznej..

• Dzięki temu, że role określają, jak powinna się zachowywać osoba zajmująca daną pozycje, pozwalają orientować się, czego można oczekiwać w poszczególnych sytuacjach.

• Role społeczne , są czynnikiem stabilizującym społeczeństwo. Przeciwdziałają zmianie, chociaż jej nie wykluczaja.

• Role to coś zewnętrznego w stosunku do człowieka, to rodzaj stwarzanych przez społeczeństwo gotowych ubrań

• Robert Merton > z każdą pozycją związana jest nie jedna rola, ale cały ich zespół ( pojęcie zespołu ról)

• Podejście interakcyjne- role społeczne pojmowane są nie jako coś gotowego i z zewnątrz narzucanego człowiekowi, ale jako coś, co wciąż powstaje w procesach międzyosobniczych interakcji

• Zwolennicy tego podejścia zwracają uwagę nie na to, jakie role są, ale na to, jak są odgrywane. Nie interesuje ich miejsce roli w strukturze społecznej, ale to, jaki kształt przybiera rola w toku odgrywania jej przez poszczególnych aktorów, a także w ich relacjach z różnymi partnerami.

• Zachowania niewerbalne - miny, gesty itp.

ROLA SPOŁECZNA A OSOBOWOŚĆ

• Przyjmując nowe role, człowiek dopasowuje je nie tylko do swoich wcześniejszych ról, ale również, a może nawet przede wszystkim do siebie samego: do swoich zamiłowań i zdolności, a więc do swojej osobowości.

• Człowiek ucząc się ról, przyswaja je sobie jako część swojego ja i czyni je elementami struktury własnej osobowości.

• Wpływ odgrywanych ról na osobowość jest silniejszy niż wpływ osobowości na role.

TOŻSAMOŚĆ

• Poczucie tożsamości osobistej - świadomość własnej spójności w czasie i przestrzeni, w różnych okresach życia, w sytuacjach społecznych i pełnionych rolach, a także świadomość własnej odrębności, indywidualności, niepowtarzalności.

• Tożsamość jednostki nie jest czymś trwałym ,nie jest jakimś bytem niezależnym od sytuacji. Jest ona raczej procesem, ciągle kreowanym i odtwarzanym w każdej sytuacji społecznej, w którą człowiek wkracza, spajanym przez wątłą nić pamięci.

• To, jak nas widzą inni i jakiego zachowania od nas oczekują, kształtuje nasz własny obraz samych siebie >>> jaźń odzwierciedlona > nasze ja w oczach innych

• Tożsamość społeczna jednostki - jest pochodną jej przynależności do różnych grup i kategorii społecznych.

• Role tym silniej określają tożsamość jednostki, im mocniej jednostka identyfikuje się z nimi i im głębiej są one przez nią zinternalizowane.

• W społeczeństwie nowoczesnym człowiek żyje w kalejdoskopie zmiennych ról i niekiedy nawet tego samego dnia co chwila jest kim innym

RODZAJE SOCJALIZACJI

• Pierwotna - to socjalizacja, którą człowiek przechodzi w dzieciństwie i dzięki której staje się członkiem społeczeństwa. W jej toku uczy się elementarnych wzorów zachowań i podstawowych ról społecznych. Uczy się posługiwać językiem i gestem itd.

• Kształtuje się także charakterystyczna dla danej kultury osobowość podstawowa

• Dziecko łatwo utożsamia się z rodzicami i bez trudu, wręcz automatycznie przejmuje i internalizuje ich sposób widzenia świata, ich wartości, postawy i wzory zachowań.

• Za końcową fazę socjalizacji pierwotnej uznawane jest pojawienie się w świadomości jednostki pojęcia uogólnionego innego >dojście do odkrycia, że np. nie tylko rodzica mają takie wymagania, ale że „w ogóle tak się nie robi”

• Wtórna - dotyczy jednostki, która ma już za sobą socjalizację pierwotną i zna w wersji wyniesionej z domu abecadło życia społecznego. Socjalizacja wtórna uczy, jak się nim posługiwać

• Wprowadza człowieka w poszczególne segmenty życia społecznego. W jej toku człowiek nabywa wiedze niezbędną do poprawnego odgrywania ról występujących w ich obrębie.

• W socj. Wtórnej człowiek ma do czynienia z wieloma światami społecznymi oraz różnorodnymi propozycjami ich interpretacji, wśród których może wybierać.

• Resocjalizacja- jej celem jest przemiana człowieka: wymazanie z jego świadomości dotychczasowych treści i wprowadzenie nowych; całkowite przekształcenie jego dotychczasowego obrazu świata oraz siebie samego; przebudowa osobowości i zmiana tożsamości

---