TEORIA SPORTU

DYDAKTYCZNE ZASADY NAUCZANIA

Przez zasady nauczania rozumie się w pedagogice ogólne normy postępowania dydaktycznego, określające, jak należy wcielać w życie cele dydaktyczne. Są to normy lub wytyczne ułatwiające wybór najskuteczniejszego sposobu postępowania dla osiągnięcia zamierzonych celów.

• Zasada świadomości i aktywności - nazywana też pełniej zasadą świadomego i aktywnego udziału zawodników w procesie treningowym (nauczania). Zasada ta oznacza świadomość ogólnych i szczegółowych celów w treningu i taki udział zawodnika w dążeniu do nich, który ułatwia trenerowi realizację zadań. Najważniejszą aktywnością w treningu jest aktywność ruchowa i towarzysząca jej aktywność intelektualna. Aktywność zawodnika to przede wszystkim:
  - naśladowanie pokazu
  - zrozumienie składników wykonywanego ruchu
  - porównanie własnej aktywności z aktywnością innych ćwiczących
  - szukanie najlepszych form ruchowych odpowiadających własnym możliwością

• Zasada indywidualizacji nauczania - polega na organizowaniu pracy zespołu w oparciu o możliwie najgłębszą znajomość jego członków i utrzymywaniu należytej równowagi między zespołem a jednostkami. W każdym zespole sportowym poziom uzdolnień i umiejętności jednostek jest różny, a cechy rozwojowe są dość wyraźnie zróżnicowane. Zadanie trenera polega na poznaniu odrębności poszczególnych zawodników i modyfikowaniu swojego postępowania, a szczególnie sposobów przekazywania wiedzy.

• Zasada poglądowości - głosi ona konieczność bezpośredniego poznawania rzeczy i zjawisk, a wiec kojarzenia słów, rzeczy i występującego w rozmaitych postaciach działania. Realizacja tej zasady ma polegać na pełnym współdziałaniu obu układów sygnałowych, na wiązaniu słów i ich kombinacji z rzeczywistością postrzeganą w praktyce i na skutecznym działaniu jako efekcie końcowym. W treningu są nimi np.: pokaz ćwiczenia, podręczniki, tablice, modele, przyrządy, przybory, filmy, fotografie. Wszystko to oddziaływując na zawodnika przyspiesza, wzbogaca i uplastycznia jego poznanie - czyni go wszechstronniejszym.

• Zasada systematyczności - zachowanie planowanego i logicznego porządku w układzie treści nauczania, przy czym porządek i systematyczność odnoszą się do programów nauczania oraz do pracy trenera i zawodników. Utrzymywanie rytmiczności nauczania i uczenia się, unikanie pracy zrywami, utrzymywanie właściwych proporcji między poszczególnymi częściami treningu lub okresami w cyklu treningowym są ważne z fizjologicznego punktu widzenia treningu. Ustalenie morfo-funkcjonalnych zmian wymaga zatem ciągłości zajęć treningowych. Te zadania zasady systematyczności mogą i powinny być realizowane we wszystkich dyscyplinach.

• Zasada trwałości wyników nauczania - polega na stosowaniu takich metod, środków i form nauczania, które przyniosą w efekcie utrwalenie, usystematyzowanie i pogłębienie wiadomości i umiejętności. Najważniejsze przy realizacji tej zasady jest:
  - powtarzanie materiału polegające na zmianie układu i kolejności ćwiczeń, wprowadzeniu środków wzmacniających i rozszerzających umiejętności, zastosowaniu powtarzania w innych sytuacjach, w warunkach i otoczeniu.
  - oddziaływanie w nauczaniu na możliwie największą ilość zmysłów zawodnika, co wymaga dużej różnorodności form, środków i metod.
  - wywołanie u zawodnika pozytywnego stosunku uczuciowego do treningu, zainteresowanie go przekazywaną przez trenera wiedzą. Zwiększa to wysiłek zawodnika i wywołuje jego aktywność, chęć porównywania i analizowania materiału.
  - systematyczne stosowanie kontroli wyników nauczania i oceny zawodnika, przy czym kontrolę tę winna cechować rozmaitość sposobów i środków oraz zmienność jej głębokości i zakresu.
  - stałe wiązanie nauczania z jego efektami użytecznymi, z praktyką, z rzeczywistością, w której wyniki nauczania mają być zastosowane. Odwoływanie się do praktyki (zawody, sprawdziany, mistrzostwa itp.) przekonuje zawodnika o słuszności kierunków działania jego i trenera i pobudza do dalszej pracy.
  - systematyzowanie i klasyfikowane przekazywanego materiału, ułatwiające przyswojenie wiedzy i umiejętności.

• Zasada stopniowania trudności (dostępności) - polega na uwzględnianiu i dostosowaniu się trenera do właściwości rozwojowych zawodników. Przystępność polega na właściwym przewidzeniu i zastosowaniu w praktyce treningowej zakresu i jakości podawanego materiału, metody jego przyswojenia przez zawodników oraz stopniowaniu trudności rozumianej zwykle jako przechodzenie „od łatwego do trudnego”, „od znanego do nieznanego”, „od szczegółowego do całościowego”. Przestrzeganie stopniowania trudności jest w sporcie żelaznym prawem,a W. Missiuro nazywa je „ogólnym prawem racjonalnego treningu”. W treningu sportowym, w miarę jego postępu, materiał jaki ma do przyswojenia zawodnik szybko się nawarstwia, komplikuje, staje się coraz bardziej złożony. Do techniki sportowej, nieraz bardzo trudnej, dochodzi zasób wiedzy taktycznej, w niektórych sportach odgrywającej szczególnie dużą rolę (np. gry sportowe, boks, kolarstwo). W tych dyscyplinach sportowych ze szczególną precyzją i uwagą powinien trener realizować tę zasadę uwzględniając poziom intelektualny i cechy psychiczne zawodników.

• FORMY NAUCZANIA I TRENINGU

Forma nauczania i treningu służy do określania organizacyjnej strony działalności. Mówimy powszechnie o lekcji jako formie nauczania. Specyficzną formą doskonalenia jest trening sportowy. Zgodnie z przyjętym przez dydaktyków, a więc i przez trenerów znaczeniem, forma nauczania i treningu określa trzy podstawowe czynniki stanowiące jej składowe:
- warunki czasowe
- warunki przestrzenne
- warunki organizacyjne

Formy treningowe możemy sklasyfikować umownie według różnych układów:

1.Według pracy nad poszczególnymi elementami podlegającymi wytrenowaniu na:
- trening sprawnościowy
- trening techniczny
- trening taktyczny

2. Według kształtowania cech motorycznych na:
- trening ogólnorozwojowy
- trening specjalistyczny
- trening siłowy
- trening wytrzymałościowy
- trening szybkościowy

3. Według kształtowania techniki (w wybranej dyscyplinie sportu) :
- trening rzutowy
- trening podań
- trening poruszania się bez piłki
- trening indywidualnego ataku i obrony itp.
4. Według kształtowania umiejętności taktycznych (w wybranej dyscyplinie sportu):
- trening ataku
- trening obrony
- trening fragmentów gry
- trening szybkiego ataku
- gra szkolna
- gra uproszczona
- gra właściwa

5. Według charakteru zajęć:
- trening indywidualny
- trening zespołowy
- trening górski
- trening obwodowy

Istnieje również forma organizacyjna o charakterze: zabawowym, ścisłym i zadaniowym. Można również wyróżnić warianty wyżej wymienionych form takie jak:
- strumieniowa
- obwodowa
- wiązana
- naprzemienna
- stacyjna
- startowa

ŚRODKI NAUCZANIA I TRENINGU

Środki treningowe określają warunki materialne treningu a więc to wszystko, co moglibyśmy ująć jako materialną, techniczną stronę i warunki działalności dydaktycznej w sporcie. Do środków treningowych zaliczyć należy:
1. Urządzenia sportowe
2. Sprzęt sportowy
3. Pomocniczy sprzęt sportowy (różnego rodzaju konstrukcje doskonalące przebieg treningu i podnoszące skuteczność np.: sylwetki zawodników pozorujące obrońców, manekiny, kosze bez tablic itp.)
4. Pomoce naukowe (podręczniki, tablice poglądowe, filmy itp.)
5. Aparatura kontrolno pomiarowa (fotokomórki, elektromiografy, urządzenia telemetryczne, liczniki kroków itp.)

Do nie materialnych środków nauczania i treningu zaliczyć należy:
1. Ćwiczenia fizyczne - zabezpieczenie procesu treningowego
2. Środowisko przyrodnicze - zmienność środowiska przyrodniczego polegająca na przebywaniu zawodników w różnych warunkach klimatycznych i mikroklimatycznych, wpływ zmiany wysokości nad poziomem morza, trening w warunkach naturalnych to czynniki, które wpływają znacząco na przebieg formy sportowej.
3. Środowisko społeczne - przeciwdziałanie monotonii treningu, zmiana otoczenia, stwarzanie klimatu społecznego do uprawiania sportu, współpraca z kibicem, właściwe wykorzystanie środków masowego przekazu mają także ogromny wpływ na racjonalizację treningu.

METODY NAUCZANIA RUCHU - to sposoby postępowania, a także określona kolejność działań prowadząca do opanowania potrzebnego zakresu wiedzy, sprawności i umiejętności. Pozwalają one łączyć i wykorzystywać je dla kształtowania dyspozycji określonego rodzaju.

• Słowne

• Poglądowe

• Ideomotoryczne

• Praktycznego działania - wyróżniamy tutaj metody: analityczną, syntetyczną, kompleksową, prób i błędów, problemową, zadaniową, od całości przez szczegół do całości.

METODY TRENINGU WYTRZYMAŁOŚCI

Biorąc pod uwagę wpływ intensywności treningu na metabolizm mięśniowy metody treningowe dzielimy na trzy grupy:
1. Metody powodujące rozwój pojemności oraz mocy beztlenowej niemleczanowej (krótki czas trwania przy bardzo dużej intensywności)
2. Metody powodujące rozwój mocy oraz pojemności beztlenowej mleczanowej (duża intensywność wysiłku, czas trwania 20-60 sek.)
3. Metody zwiększające pojemność oraz moc tlenową, które stymulują wzrost maksymalnego zużycia tlenu w jednostce czasu.
W zależności od sposobu oddziaływania różnych wysiłków na organizm, można wyróżnić w kształtowaniu wytrzymałości metody:
1. Ciągłe:

- o stałej intensywności, w której wysiłek wykonywany jest przez dłuższy czas (nawet do 120 - 150min) ze stałą, równomierną intensywnością. Intensywność na poziomie tętna 130 ud/min ma charakter podtrzymujący, natomiast intensywność na poziomie
160 - 170 ud/min ma charakter kształtujący.

- o zmiennej intensywności, w której intensywność wysiłku ulega zmianie, w granicach 30 - 90 % maksymalnych możliwości, a wysiłek wykonywany jest w stosunkowo długim czasie. Możemy wyróżnić jej odmiany w zależności od tego czy zmiana intensywności jest z góry zaplanowana, czy też zależy od możliwości, wieku oraz samopoczucia ćwiczącego lub od warunków zewnętrznych (ukształtowanie terenu - fartlek)

2. Przerywane:

• metoda przerywana interwałowa, w której czas trwania wysiłku jest krótki a przerwy nie prowadzą do całkowitej regeneracji organizmu (tętno nie może spaść poniżej 120 uderzeń serca na min.), intensywność powinna być submaksymalna (do 90%) w granicach 190 uderzeń serca na min.

- metoda przerywana powtórzeniowa, w której czas trwania wysiłku jest ściśle określony, intensywność jest 100%, długość przerw wypoczynkowych prowadzi do całkowitej regeneracji organizmu (tętno poniżej 100 uderzeń serca na min.)

3. Zabawy biegowe - leżą na pograniczu metod ciągłych i przerywanych. Mimo, że zabawa biegowa odbywa się w terenie, czas jej trwania, rodzaj ćwiczeń, a także ich kolejność i intensywność są z góry ustalone.

- DZB - duża zabawa biegowa

- MZB - mała zabawa biegowa

4. Startowe - używana w treningu sportowym, polega na kształtowaniu wytrzymałości specjalnej poprzez starty w czasie turniejów, sprawdzianów, zawodów kontrolnych oraz innych zawodów

5. Kompleksowe:

- tory przeszkód

- obwody ćwiczebne

- gry ruchowe, gry i zabawy ruchowe

- zmienne ćwiczenia w formie ciągłej

- ścieżki zdrowia

- bigi na orientację, marszobieg, trucht i zaprawa terenowa

• METODY TRENINGU SIŁY

W metodyce treningu siły wyróżnia się 9 elementów składowych, są to:
- środki treningowe (ćwiczenia)
- zasady stosowania tych środków
- charakter pracy mięśni
- wielkość pokonywanego oporu
- szybkość wykonywanego pojedynczego ćwiczenia
- liczba powtórzeń danego ćwiczenia w jednej serii
- czas i charakter przerw między przerwami
- liczba serii
- pozycje wyjściowe do ćwiczeń

Metody treningu siłowego dzielimy również na:

• Dynamiczne
  - średnich obciążeń (trening obwodowy) - rozwija nie tylko siłę mięśniową ale także, w pewnym stopniu szybkość oraz odporność organizmu na zmęczenie. Istota treningu obwodowego polega na systematycznym i kolejnym ćwiczeniu poszczególnych zespołów mięśniowych wykorzystując do tego celu nie tylko klasyczne ćwiczenia siłowe, ale również ćwiczenia typu podskoki na skakance, przeskoki przez przeszkody a także ćwiczenia zwinnościowe. Ćwiczenia w tej metodzie wykonywane są z dużą szybkością, a opory zewnętrzne są małe. Minimalizuje się lub eliminuje przerwy wypoczynkowe między ćwiczeniami podnosząc w ten sposób na wyższy poziom wytrzymałość ćwiczących. Minimalny zakres obwodu powinien zawierać ćwiczenia: ramion, nóg, mięśni brzucha i grzbietu. Należy przy tym przestrzegać zasady zmienności obciążeń.

- dużych obciążeń (body building system) - inaczej metoda kulturystyczna (zwana również systemem kształtowania ciała), w której stosuje się ćwiczenia z oporem wynoszącym ok. 40-80% oporu maksymalnego. Ma ona na celu wszechstronny rozwój najważniejszych grup mięśniowych, ich siły i wytrzymałości siłowej. Naczelną zasadą przy doborze ciężaru do poszczególnych ćwiczeń jest reguła, aby tak dobierać obciążenie, by z trudem wykonać ostatnie powtórzenie w serii.

- maksymalnych obciążeń (trening ciężkoatletyczny) - jest przede wszystkim nakierowana na rozwój siły mięśniowej, poprzez wzrost synchronizacji nerwowo-mięśniowej czyli zwiększenie liczby jednostek motorycznych zaangażowanych w skurczu. Polega na systematycznym zwiększaniu oporu - od małego do maksymalnego. Dozowanie obciążenia rozpoczynamy od 40% ciężaru maksymalnego (czyli aktualnie maksymalnych możliwości siłowych). Trening na pierwszych obciążeniach 40-60% CM traktuje się jako rozgrzewkę specjalną do danego ćwiczenia. Zwiększenie obciążeń w następnych seriach pozwala na wykorzystanie maksymalnych możliwości siłowych mięśni oraz na różnicowanie bodźców, aby nie doprowadzać do stagnacji mięśni. Trening tą metodą nie prowadzi do widocznych zmian w układzie krążenia i oddychania, a tym samym nie przyczynia się do wzrostu wytrzymałości. Jest on polecany jako bardzo efektywny sposób rozwoju siły bez zwiększania masy mięśniowej.

• Izokinetyczne

• Statyczne
  - trening izometryczny - którego istotą jest napinanie mięśni bez zmiany ich długości. Praktycznie chodzi o to, aby w czasie każdego ćwiczenia istniały opory, umożliwiające powstawanie stuprocentowych napięć mięśniowych, które powinny trwać w poszczególnych ćwiczeniach kilka sek. Ćwiczenia izometryczne powinny stanowić uzupełnienie właściwego treningu siły.

• Mieszane (skurczów pośrednich)

• METODY TRENINGU SZYBKOŚCI

Metody te dzielimy na:

1. Ćwiczenia szybkości reakcji
   - metoda różnicowa
   - metoda czuciowa
   - metoda powtórnego

2. Właściwy trening szybkości

- metoda powtórzeniowa maksymalnych prędkości - polega na wykonywaniu ćwiczeń (ogólnorozwojowych, ukierunkowanych, a nawet specjalnych) w seriach, przy zachowaniu optymalnej techniki. Stosuje się wysiłki maksymalne oraz ponad maksymalne. Czas ćwiczeń od 5-6 sek., a u zaawansowanych nawet do 20 sek. Ostatnie ćwiczenie wykonuje się z taką samą intensywnością jak pierwsze. Czas przerwy powinien być na tyle długi aby zapewnić optymalny poziom odnowy. Zaleca się stosować wypoczynek czynny.

- metoda powtórzeniowa submaksymalnych prędkości (80-95%) - (kontrolowana) Istotą tej metody jest wykonywanie ćwiczeń z intensywnością na poziomie 80-95% aktualnych możliwości. Obniżenie intensywności umożliwia zwiększenie czasu pracy, zwiększenie ilości powtórzeń i skrócenie czasu przerw.

3. Ćwiczenia wspomagające
   - doskonalenie techniki
   - trening siły
   - ćwiczenia gibkościowe

Należy pamiętać, że trening szybkościowy ma ścisły związek z kształtowaniem siły. W czasie rozwijania maksymalnej prędkości ćwiczący musi pokonywać opory zewnętrzne, a dlatego jego możliwości szybkościowe są uzależnione od siły mięśniowej, Jednak przesadne zwiększenie poziomu siły może hamować rozwój szybkości.

• METODY KSZTAŁTOWANIA KOORDYNACJI RUCHOWEJ

Składowe zdolności koordynacyjnych:
- zdolność równowagi
- częstotliwość ruchów
- orientacja przestrzenna
- koordynacja wzrokowo-ruchowa
- czas reakcji prostej
- pamięć ruchowa
- szybkość uczenia się
- inteligencja niewerbalna
- szybkość reakcji motorycznej
- kinestetyczne różnicowanie ruchów
- sprzężenie (łączenie) ruchów
- rytmizacja
- dostosowanie i przebudowa działania ruchowego

Ćwiczenia koordynacji dotyczą rozwijania wszystkich wymienionych powyżej składowych tej cechy oraz doskonalenia techniki. Koordynację ruchową kształtuje się nauczając nowych ruchów oraz wykonując ruchy już znane w zmieniających się warunkach. Koordynację kształtujemy metoda powtórzeniową.

METODY KSZTAŁTOWANIA GIBKOŚCI

Poziom rozwoju gibkości warunkuje poprawność wykonywania, między innymi, ćwiczeń zwinnościowych oraz technicznych, a także efektywną prace mięśni w ćwiczeniach szybkościowo-siłowych. Jej stan wpływa ponadto na estetykę wykonywania ruchów, płynność, obszerność i harmonię. Celem treningu gibkości jest zwiększenie plastyczności i elastyczności mięśni oraz aparatu więzadłowego. Ponieważ gibkość jest cechą określonego stawu lub zespołu stawów, program ćwiczeń powinien być oparty na specyficznych ćwiczeniach, tak, by uzyskać maksymalną skuteczność. Trening powinien prowadzić do sumowania się bodźców i dawać skutek w postaci zwiększonej amplitudy ruchów. Gibkość w szkoleniu sportowym kształtuje się głównie metodą powtórzeniową. Ćwiczenia gibkościowe powinno się wykonywać seriami po kilka rytmicznych ruchów, stosując krótkie przerwy. Ćwiczenia gibkościowe winny być powtarzane z dużą częstotliwością, przez 30-40 min.

Odrębną metodą treningu gibkości jest stretching, który polega na stopniowym, kontrolowanym i ostrożnym rozciąganiu mięśni. Oddziaływanie stretchingu na mięśnie polega na zmniejszeniu ich wrażliwości na ból związany z pracą podczas ćwiczeń. Istotą stretchingu są trzy elementy:
- napięcie mięśnia lub grupy mięśni przez naciskanie z jak największą siłą na przedmiot stawiający opór wywołując skurcz, nie wykonując przy tym ruchu. Naciskać należy przez 10-30 sek.
- rozluźnienie mięśni na 2-3 sek.
- spokojne bierne rozciąganie mięśnia do uzyskania założonej pozycji końcowej i pozostanie w tej pozycji tyle samo czasu, co przy jego napinaniu (10-30 sek). Bezwzględnym przeciwwskazaniem jest gwałtowne pogłębianie rozciąganego mięśnia.

Wpływ na poziom gibkości wywierają również czynniki zewnętrzne np.:

• temperatura otoczenia ( niska temp. zmniejsza gibkość )

• pora dnia ( rano i wieczorem gibkość jest mniejsza )

• zmęczenie

• stan organizmu

• intensywna praca treningowa, wiek oraz stan pobudzenia centralnego układu nerwowego

NORMY SPORTU WYCZYNOWEGO

Norma instytucjonalna - oznacza, że wszystkie osoby działające w sporcie wyczynowym (zawodnicy,trenerzy,organizatorzy widowni,funkcjonariusze biur klubowych,konserwatorzy urządzeń itp.) muszą działać w ramach formalnie istniejących organizacji,opartych o normy publiczno-prawne i społeczno-organizacyjne i tworzyć pewien system instytucjonalny.Nie jesteśmy współcześnie skłonni do uważania za uprawiającą zawodniczo sport osobę, która nie byłaby formalnie uczestnikiem odpowiedniej organizacji (sekcji,drużyny czy klubu sportowego).

Norma amatorstwa - w swym idealnym aspekcie stanowi postulat,aby psychologiczną pobudką działania sportowego była sama radość czynu jednostkowego lub zbiorowego,poczucie doskonalenia,perfekcja ruchów,sława zwycięzcy,dzielenie sukcesu z szerszą społecznością itp.Krótko mówiąc,aby nadrzędny motyw uczestnictwa w sporcie wyczynowym leżał w płaszczyźnie przeżyć i wartości moralnych.W swym prawnym kształcie norma amatorstwa bywa formułowana przede wszystkim w postaci precyzyjnych zakazów

( i odpowiadających im sankcji), dotyczących materialnego wynagradzania sportowców za ich działalność zawodniczą i jej rezultaty.

Normy-reguły techniki danego sportu - działanie sportowca powinno być zgodne ze specyficznymi normami danej dziedziny sportu, które określają w czasie i przestrzeni sposób posługiwania się własnym ciałem lub określonym przyrządem w dążeniu do wyznaczonych w danej dziedzinie sportu celów.W zawodach spotrowych stanowiących w sporcie wyczynowym kulminacyjny moment działalności,prawomocność wszelkich procederów bywa uznana dopiero po spełnieniu skomplikowanych warunków techniczno-rzeczowych, których celem jest pełne stosowanie się uczestników zawodów do owych reguł. Rezultat działania sportowego zawodnika jest więc “ ważny ” dopiero w warunkach pełnej kontroli, rejestracji, weryfikacji i zapisu wyniku przez kompetentne osoby, zgodnie z wspomnianymi normami.

Normy wzajemnej porównywalności i uszeregowania osiągniętych wyników - dzięki normom ujedolicającym i ustalającym hierarchię wartości kolejnych działań sportowych jednego zawodnika lub różnych zawodników między sobą, możemy mówić o rezultacie znakomitym lub słabym, sukcesie lub porażce, postępie luib regresie.Np.: oprócz skodyfikowanych zasad budowy skoczni izasad samego skoku ( narciarskiego, pływackiego, lekkoatletycznego i in. ) istnieją szczegółowe zasady porównywania i wartościowania skoków względem siebie.Porównywanie i wartościowanie działań sportowych - dodajmy: w sposób możliwie zobiektywizowany i oparty o możliwie jednoznaczne kryteria - należy do istoty sportu wyczynowego.

Norma współzawodnictwa - przez współzawodnictwo w sporcie należy rozumieć dążenie do celów tak określonych zasadami porównywalności i mierzalności, aby osiągnięcie owych celów w jednakowym stopniu przez wszystkich zawodników było wykluczone.Zwycięstwo jednych musi być zarazem porażką drugich lub też hierarchia osiągniętych wyników winna być odbiciem owej niemożności osiągnięcia tego samego celu równocześnie przez różne osoby lub zespoły osób.W sporcie wyczynowym współzawodnictwo charakteryzyje się 3 specyficznymi cechami:

• '' infinistyczny '' (''nieskończonościowy'') sposób wartościowania działań osób współzawodniczących.Polega on na przymierzaniu działań do bardzo swoistego ideału doskonałości, który zawsze leży powyżej każdego realnie osiągniętego wyniku.Zawodnik zawsze przymierza swój rezultat do hipotetycznego lepszego wyniku niż został osiągnięty przez niego samego lub przez przeciwnika.Działania w sporcie wyczynowym nie znają w ten sposób '' granicy '' osiągnięć.

• ideał perfekcjonistyczny - czyli ideał postawy zawodnika, który zakłada, że sportowiec stale dąży i może dążyć do doskonalenia swych działań i ich wyników.

• ideał postawy ekstremalnej - który zakłada, że od zawodnika oczekuje się, iż uczestnicząc we współzawodnictwie podczas zawodów, maksymalizuje swój wysiłek przy wykorzystaniu wszystkich swych umiejętności, a wszelkie ograniczenia taktyczne służyć mają zawsze osiągnięciu optymalnych rezultatów i zwycięstw nad przeciwnikiem.

FUNKCJE SPORTU

Funkcja zdrowotna - spotr związany jest z naturą człowieka i stanowi ważną potrzebę w wymiarze ilościowym, jak również jakościowym.Człowiek nie jest bytem ostatecznym, bowiem jego aktywność wpisana jest w jego naturę.W tym znaczeniu spotr jest z jednej strony doskonałym sposobem wyładowania nadmiaru energii witalnej, którą przejawia młodzież, z drugiej strony jest niezbędnym warunkiem zachowania zdrowia i odpowiedniej kultury fizyczno - biologicznej.Nikt nie powinien zaniedbywać różnych form sportu, takich jak codzienna gimnastyka poranna, gdyż jest to konieczne dla dobrego samopoczucia.Obok właściwej diety, higieny, pracy, odpoczynku - wysiłek fizyczny należy do podstawowych kanonów zdrowotności człowieka.Każdy rodzaj sportu spełnia funkcję zdrowotną, choć nie w równym zakresie.

Funkcja wychowawcza - sport nie tylko przyczynia się do fizycznego rozwoju człowieka, lecz także rozwoju psychicznego, co jest bardzo ważnym czynnikiem rozwoju osobowego każdego człowieka.Jest sposobem rozwijania procesów poznawania, co za tym idzie - zdobywanie pewnej wiedzy oraz określonych sprawności poprzez nie tylko trening, lecz także poprzez wytrwałość i współdziałanie.Stanowiąc istotny czynnik samokontroli, sport rozwija intuicje człowieka, jego wyobraźnię i odpowiedzialnośc.Rodzi umiejętności podejmowania świadomych decyzji, przez co sprzyja rozwojowi woli.Sport budzi naturalne zamiłowanie do zabaw oraz gier, przez co wraca człowieka do okresu młodości.Pozwala na przeżywanie pewnej radości z lat dzieciństwa.Jest źródłem satysfakcji, zwłaszcza w chwili osiągania pozytywnych wyników sportowych.Jest oczekiwaną przez dzieci i młodzież przerwą czasie nauki oraz wspólnej pracy, stanowi okazję do chwili relaksu, co przyczynia się do pozbywania się uciążliwych dla każdego człowieka stresów.Jest alternatywą dla szerzących się patologii społecznych, takich jak : narkomania, nikotynizm, przemoc fizyczna i psychiczna.W tym sensie sport spełnia bardzo ważną funkcję wychowawczą.

Funkcja integralno - społeczna - wychowanie fizyczne stwarza pozytywne warunki rozwoju życia społecznego i zwraca uwagę na znaczenie środowiska przyrodniczego oraz społecznego.Sport wamaga od uczestników pewnego współdziałania, wspólne ćwiczenia zbliżają ludzi do siebie, budują zespoły sportowe oraz rodzą cenne dla każdego przyjaźnie.Sport jest przyczyną nawiązywania i odbudowywania między ludźmi nowych relacji interpersonalnych nie tylko w środowisku najbliższego otoczenia, lecz także w środowisku zespołów sportowych oraz działaczy.Kultura fizyczna i sport uczy każdego człowieka wzajemnego poszanowania siebie nawzajem, koniecznej pomocy drugiemu człowiekowi, przez co rywalizacja sportowa staje się bezsprzecznie znakomitą przesłanką rozwoju charakteru osoby ludzkiej, poprzez szacunek dla przeciwnika oraz wyrabianie zasady uczciwości w sporcie - postawy fair play.Sport w wymiarze globalnym, czy międzynarodowym jest bardzo ważnym czynnikiem rozwoju stosunków międzynarodowych, sprzyja zbliżaniu się ludzi spośród różnych narodów i stanowi funkcję integracyjno - społeczną.

Funkcja wodowiskowo - ekonomiczna - sport spełnia istotną funkcję w zakresie kultury masowej.Dostarcza każdemu człowiekowi nie tylko przyjemności widowiskowej, lecz także określonych emocji, wrażeń oraz rozrywki.Zaspokaja potrzebę dużej części społeczeństwa patrzenia na rywalizację sportową, stąd też trofea sportowe stają się własnością nie tylko tych, co zwyciężyli, lecz także stają się własnością klubu sportowego i całego narodu.Przez to sport budzi w ludziach potriotyzm.W obecnych czasach ekonomiki rynkowej sport, a szczególnie sport olimpijski i masowy jest ważnym elementem nie tylko danego klubu, kraju, lecz całego świata.Sport wiąże się z wydatkami materialnymi, z wielkimi inwestycjami oraz dochodami.Poprzez to rozwija się infrastruktura nie tylko małych klubów sportowych, lecz także infrastruktura miasta oraz infrastruktura wielkich przestrzeni w skali kraju.Decyduje o tym procent tych, którzy dane widowisko obserwują.Złączony jest z tym faktem wielki przemysł, kapitał ludzi, biznes.Znaczna część sportowców ma z tego korzyści finansowe, co szczególnie jest widoczne w intratnych kontraktach.Owe elementy stanowią zatem bardzo ważną funkcję widowiskowo - ekonomiczną.

Piśmiennictwo:

Tadeusz Ambroży - '' Trening holistyczny metodą kompleksowej uprawy ciała ''

Ulatowski - ''Teoria i metodyka sportu ''

---