Spis Treści
Uwarunkowania treningu młodych sportowców 4
Predyspozycje wysiłkowe a morfologiczna i fizjologiczna charakterystyka mięśni szkieletowych 5
Wpływ czynnika genetycznego na parametry morfologiczne fizjologiczne i motoryczne sportowca 7
System sportu młodzieżowego i współzawodnictwo sportowe sportu dzieci i młodzieży 7
Zasady ogólne systemu sportu młodzieżowego 8
Zasady współzawodnictwa sportowego dzieci i młodzieży 9
Zawody dla dzieci i młodzieży uzdolnionej sportowo 9
Obciążenia treningowe i startowe 10
Obciążenia stosowane w sporcie 11
Zasady klasyfikacji obciążeń 11
Uwarunkowania wykonania wysiłku na wysokości 12
Podział: 1. Etapy 2. Cykle (długie, średnie, krótkie) 3. Okresy 4. Podokresy
Etapy
Wychowanie Trening Rywalizacja
ASS – analiza sprawności ogólnej ASS + AWS (udział w zawodach) ASS + AWS + kontrola obciążeń
(i specjalnej) + kontrola obciążeń
2. Cykle (olimpijskie, dwuletnie, roczne).
3. Okresy (które można wyróżnić np. w makrocyklu rocznym)
Przygotowanie formy sportowej ,
Okres stabilizacji i wykorzystania formy sportowej,
Okres kontrolowanej utraty formy sportowej.
W okresie przygotowawczym występują 4 rodzaje mezocykli,
W startowym przeplatają się 2 rodzaje,
W okresie przejściowym nie ma mezocykli, są za to 2 części – częściowej utraty formy i roztrenowania (wejścia w trening).
4. Podokresy (oprócz okresu przejściowego – kontrolowanej utraty formy sportowej)
Ogólny,
Właściwy,
Specjalistyczny.
Wiadomo że mezocykle dzielą się na określoną liczbę mikrocykli, te zaś na jednostki treningowe.
Odnowę biologiczną wpisuje się jako jednostkę treningową.
Istnieją pewne czynniki mogące mieć wpływ na wynik sportowy – np. somatotyp, siła, szybkość, wytrzymałość, gibkość, koordynacja, równowaga. Jedne z nich w zależności od dyscypliny mają większy związek z poziomem sportowym inne mniejszy.
Rola czynnika morfologicznego jest zdeterminowana techniką ruchu, specyficzną dla każdej dyscypliny sportu, kategorią wagową w dyscyplinach sportów walki, charakterem wysiłku itp.
Charakter predyspozycji:
szybkość, mieszany szybkość, wszechstronny (mieszany), mieszany wytrzymałość, wytrzymałość.
Istnieją pożądane/modelowe wartości pewnych parametrów w odniesieniu do charakteru predyspozycji dla danych dyscyplin – np. moc wysiłku realizowanego w oparciu o ATP-PCr (W/kg), moc wysiłku realizowanego w oparciu o glikolizę beztlenową (W/kg), moc wysiłku na poziomie VO2max oraz dodatkowo specyficzne dla danej dyscypliny – np. maksymalna prędkość pływania, rezultat na 2000 m stylem dowolnym, poślizg, wyskok dosiężny.
Trener powinien umieć ocenić predyspozycje młodego człowieka tak aby stworzyć mu komfort treningu i walki sportowej. Jeżeli dzieci będą robiły to do czego nie są predysponowane będą się zniechęcać doświadczając porażek.
Ważność parametrów zmienia się wraz z poziomem sportowym.
Poziom sportowy: zawodnik klubu sportowego, reprezentant okręgu, reprezentant kraju, mistrz kraju, czołówka światowa.
W odniesieniu do np. VO2max istnieją wartości typowe dla danego poziomu sportowego żeby móc sprawdzić w jakim przedziale lokuje się dany zawodnik – to znaczy czy ma szansę osiągnąć sukces czy nie, ważną funkcję informacyjną pełni kontrola postępów w stosunku do określonego fragmentu czasu.
Wiek biologiczny
w sporcie dzieci i młodzieży występuje piąty element, który warunkuje rozwój morfologiczny i funkcjonalny czterech wymienionych elementów oraz ich podatność na obciążenia treningowe. Jest to wiek biologiczny oraz zakres jego zgodności z wiekiem kalendarzowym.
Zajęcia treningowe prowadzone w grupach młodych sportowców, odbywają się w oparciu o kompleks różnorodnych ćwiczeń, w których ćwiczenia specjalne są stosowane w ograniczonym zakresie. Taka struktura obciążeń sprzyja przygotowaniu sprawnościowemu, zwiększa wydolność i czyni zajęcia interesującymi. Podstawowym środkiem są ćwiczenia służące rozwijaniu podstawowych zdolności motorycznych tj. ćwiczenia rozwijające siłę i zdolności szybkościowo-siłowe, gibkość, zwinność i wytrzymałość oraz ćwiczenia sprzyjające kształtowaniu poprawnej techniki ruchu. Jak wcześniej zauważono kluczowym elementem w organizacji procesu szkolenia sportowego jest właściwy dobór grup szkoleniowych pod względem wieku morfologicznego a nie kalendarzowego, który jest mniej miarodajny.
Różnice w wieku morfologicznym zacierają się w okolicach wieku 15-16 lat.
Do 11 roku życia
Wzrost mocy u chłopców wynosi 44 % u dziewczyn natomiast 34%, szybkość 10 i 15%, gibkość 3-4%, zwinność 6 i 15%. Największa objętość ćwiczeń zwinnościowych powinna być planowana u 8-9 latków, w wieku 10-11 lat wzrost objętości u dziewczyn i stabilizacja u chłopców.
Wiek 11-15 lat
Wzrost mocy u chłopców 31% u dziewczyn natomiast 12%, szybkość 26 i 11%. Obniżenie tempa przyrostku gibkości w wieku 11-12 lat, u dziewczyn można zachować średnią objętość, wzrost poziomu objętości do wysokiej u dziewczyn w wieku 13-14 lat i chłopców w wieku 14-15. Zwinność powinna mieć największą objętość u chłopców w wieku 11-14 lat, w wieku 14-15 lat objętość średnia. U dziewczyn wzrost objętości zwinności w wieku 11-12 i 14-15 lat, w pozostałych okresach objętość mała. Wytrzymałość- u chłopców największa objętość w wieku 13-15 lat, u dziewczyn objętość średnia z niewielkim wzrostem u 14-15 latek.
Grupa o przyspieszonym rozwoju biologicznym 8-11 lat
Wzrost mocy u chłopców o 56% u dziewczyn o 37%, szybkości o 11 i 13%, gibkości o 6 i 7%, zwinności o 12 i 19%.
Istnieje wiele tabel przedstawiających przyrosty i uwagi do dobierania objętości dla różnych grup wiekowych uwzględniających również przyspieszony rozwój biologiczny oraz opóźniony.
Grupę sportową można podzielić na tych co osiągają dobre wyniki teraz i tych co będą osiągali dobre wyniki w przyszłości.
Ocena wieku morfologicznego – najlepiej na podstawie wieku kostnego (zdjęcie rentgenowskie dłoni), dostarcza również informacji nt. przewidywanej ostatecznej wysokości ciała.
w tkance mm zachodzi wiele złożonych procesów biochemicznych i fizjologicznych, których szybkość przebiegu, wielkość oraz moc jest ściśle uzależniona od intensywności wykonywanej pracy. Charakterystyka metabolizmu zachodzącego w tkance mięśniowej jest ściśle związana z typem włókien mięśniowych.
Z tego względu można być predysponowanym bardziej do wysiłków o charakterze: szybkościowym/siłowym lub wytrzymałościowym.
Istotnym jest więc żeby rozpoznać kto do jakich wysiłków jest predysponowany.
Parametr | ST | FTa | FTb |
---|---|---|---|
Szybkość przewodzenia impulsu | Nieduża | Duża | Duża |
Szybkość skurczu | Niska | Wysoka | Wysoka |
Siła jednostki motorycznej | Nieduża | Duża | Bardzo duża |
Odporność na zmęczenie | Wysoka | Średnia | Bardzo niska |
Sprawność metabolizmu tlenowego | Wysoka | Średnia | Niska |
Sprawność metabolizmu beztlenowego | Niska | Wysoka | Bardzo wysoka |
Poza czynnikiem genetycznym na strukturę włókien mm mają także wpływ rozwój biologiczny i trening sportowy. U dzieci występuje większy niż u dorosłych udział tak zwanych włókien pośrednich (13-15%) podatnych na przekształcenie w jeden z typów. U dorosłych ilość takich włókien to 2-3%. Wiek 7-15 lat jest okresem w rozwoju ukł. mm, w którym poprzez stosowanie wybranych bodźców treningowych można doprowadzić do przekształcenia włókien pośrednich we włókna szybkokurczliwe.
Charakter obydwu typów włókien mm ulega zmianie pod wpływem treningu sportowego. Wielkość i ilość włókien FT wzrasta pod wpływem treningu mocy. Jednocześnie rośnie ich potencjał beztlenowy kwasomlekowy. W wyniku treningu wytrzymałościowego, potencjał oksydacyjny włókien ST może wzrosnąć o 2-4 razy. Średnio wokół włókna ST lub FTa znajdują się 4, a wokół włókna FTb 3 naczynia włosowate. U sportowców wysokiej klasy o charakterze wytrzymałościowym włókno ST otacza 5-6 naczyń włosowatych. Najpierw wzrasta ilość naczyń włosowatych a potem gdy te możliwości zostaną wyczerpane zmniejsza się wielkość włókien mm – spada moc, wzrasta wytrzymałość. istnieje pogląd że zawodnicy młodsi – szybsi, starsi wytrzymalsi ale nie jest tak na pewno.
U kajakarzy i pływaków (wytrzymałościowych) w mm naramiennym włókien ST było 60-70 % natomiast w udzie 45-60%. Trening pewnych grup mm powoduje przebudowę włókien ale nie w całym org. Kolarze szosowi i biegacze narciarscy w mm piszczelowym włókien ST mieli 60-80% a w trójgłowym ramienia 50-60% ST.
Włókna ST w bardzo niewielkim stopniu przystosowują podczas treningu szybkościowego.
Badania
8 tygodniowy trening wytrzymałościowy - przyrost niewielki
trening interwałowy 15 tygodni - istnieją zmiany do kilku procent
intensywny 6 tygodniowy trening wytrzymałościowy - istnieją zmiany do kilku procent
Przyrosty nie następują bardzo szybko, krótkie treningi nie będą przynosiły wyraźnej zmiany.
Pod wpływem treningu zwiększa się ilość mitochondriom oraz ich wielkość. Następuje hipertrofia włókien ST.
Obciążenia o niskiej intensywności zwiększają ilość mitochondriów, praca interwałowa zmienia strukturę we włóknach FTb, trening siłowy zwiększa ilość i wielkość włókien mm.
Czynnikiem rekrutującym poszczególne rodzaje włókien mm do pracy jest intensywność wysiłku.
Włókna ST – efekt uzyskujemy przez wzrost ukrwienia i wzrost ilości i wielkości mitochondriów. przy treningu siłowym zwiększa się ich ilość i wielkość - można osiągnąć ich wzrost 9-10 %, a przebudowa 13-15 % w najlepszym okresie.
ST diesel wolnossący.
FTa/b benzyna z turbiną szybko zjadająca paliwo.
1 - siła umiarkowana 2 - siła duża 4 - siła bardzo duża
Parametr | Siła czynnika genetycznego |
---|---|
Dłg. ciała i kończyn | 4 |
Dłg. tułowia, przedramion, ramion | 2 |
Szer. barków i bioder | 1 |
Obwód szyi, ramion, przedramion, ud, podudzi | 2 |
Masa ciała | 4 |
Włókna ST i FT | 4 |
Parametr | Siła czynnika genetycznego |
---|---|
Vo2max | 2 |
Wielkość serca | 2 |
Objętość wyrzutowa serca | 4 |
Oksydacyjny potencjał tkanki mm | 2 |
Oksydacja tłuszczy jako źródła energetycznego | 4 |
Mobilizacja tłuszczy | 4 |
Wydolność tlenowa | 2 |
Wydolność beztlenowa | 2 |
Parametr | Siła czynnika genetycznego |
---|---|
czas reakcji prostej | 4 |
czas prostych ruchów | 2 |
Maksymalna siła | 2 |
Maksymalna moc | 1 |
Zdolności szybkościowo-siłowe | 2 |
Zdolności koordynacyjne | 1 |
Gibkość | 2 |
Lokalna wytrzymałość mm | 2 |
Wytrzymałość mm | 4 |
współzawodnictwo – motywator, motor
Istnieją pewne imprezy zamykające określone etapy szkolenia młodych sportowców, np.:
MMM – międzywojewódzkie mistrzostwa młodzików – do 15 r.ż.
Rząd finansuje finały takich imprez
Baza w Polsce jest skromna – jeżeli chodzi o szkoły sportowe, sale, sprzęt jest nienajgorzej.
Jeżeli chodzi o kadrę szkoląca jest dobrze – mają wysokie kwalifikacje. Czy jednak mają również wysokie kompetencje?
Młodzież Polska– w sensie wyników ok. 5 miejsca w Europie, świecie.
Mówi się że w szkołach sportowych nie wszystkie dzieci mają potencjał. Jeżeli nie ma potencjału, nie ma możliwości wyników w wieku seniorskim. Często z młodzieżą pracują niedoświadczeni instruktorzy, trenerzy. Mają duże chęci ale nie są w stanie poprowadzić właściwej selekcji.
Nie wystarczy być uzdolnionym, trzeba jeszcze chcieć pracować. Błędy istnieją również w samym rozdaniu nagród, nie wiadomo kto to ma zrobić, kiedy, gdzie. Często nagrody czy dyplomy bywają wysyłane pocztą. W wielu dyscyplinach sportowych nie ma z czego wybierać – jest za mało chętnej do treningu młodzieży. Trener wtedy tworzy grupę tych którzy chcą a nie tych których trener chce.
System sportu młodzieżowego (SSM) to umowny zbiór zasad i regulaminów organizacji szkolenia i współzawodnictwa sportowego młodzieży uzdolnionej, opracowany na zlecenie ministra właściwego ds. kultury fizycznej i sportu.
Powinnością państwa jest wspieranie sportu, szczególnie dzieci i młodzieży.
SSM obejmuje dwa podsystemy: szkolenia sportowego młodzieży uzdolnionej oraz współzawodnictwa sportowego dzieci i młodzieży.
Pierwszy z podsystemów obejmuje szkolenie kadr wojewódzkich młodzików – KWM oraz kadr wojewódzkich juniorów KWJ (skupiających juniorów i juniorów młodszych), a także szkolenie w publicznych i niepublicznych szkołach mistrzostwa sportowego SMS i NSMS oraz w ośrodkach szkolenia sportowego młodzieży (centralnych lub regionalnych) – CSSM w poszczególnych dyscyplinach. Szkolenie kadr wojewódzkich realizują wojewódzkie interdyscyplinarne stowarzyszenia sportowe – WISS, a szkolenie w pozostałych formach – polskie związki sportowe – PZS lub ogólnokrajowe stowarzyszenia i związki stowarzyszeń prowadzące działalność w zakresie sportu kwalifikowanego.
Podsystem współzawodnictwa porządkuje różne formy i rodzaje rywalizacji przewidując pewne ograniczenia nadmiernej lub nieuzasadnionej eksploatacji startowej młodych zawodników, zależnie od kategorii wieku i płci. Celem systemu nie są wyłącznie osiągnięcia „na tym etapie szkolenia”, lecz w kategoriach perspektywicznych. Współzawodnictwo młodzieży uzdolnionej zostało ujęte w system punktacji opracowany dla czterech kategorii wiekowych, od młodzika do młodzieżowca, w każdej z dyscyplin objętych SSM.
Dyscypliny:
sporty halowe
letnie
zimowe
biegi przełajowe
Kategorie wiekowe:
młodzik
junior młodszy
junior
młodzieżowiec
Zawody dla ogółu dzieci młodzieży szkolnej – cel – popularyzacja i upowszechnienie sportu, rozszerzanie zasięgu sportu dzieci i młodzieży, rozwój dyscyplin sportu uprawianych w poszczególnych województwach.
Forma:
IMS (igrzysk młodzieży szkolnej) – organizowane przez SZS
i innych zawodów sportowych, organizowanych przez ogólnokrajowe stowarzyszenia lub związki stowarzyszeń działające w zakresie kultury fizycznej lub sportu kwalifikowanego.
Cel – rozszerzanie zasięgu sportu młodzieżowego, szczególnie w dyscyplinach olimpijskich, rozwój dyscyplin sportu uprawianych w poszczególnych województwach.
Objęcie wieloletnim usystematyzowanym procesem szkolenia i współzawodnictwa zawodników, począwszy od kategorii wiekowej młodzika, poprzez juniora młodszego , juniora aż do młodzieżowca, mającym doprowadzić najbardziej utalentowanych do mistrzostwa sportowego w rywalizacji międzynarodowej w kategorii seniorów.
Coroczne wielostopniowe współzawodnictwo umożliwiające dokonywanie analizy i oceny pracy w poszczególnych dyscyplinach sportu, klubach, gminach, powiatach i województwach.
Zasady organizacyjne, zasady oceny i ramowy program poszczególnych zawodów systemu precyzują regulaminy szczegółowe SSM.
Zasady techniczne i sportowe poszczególnych zawodów precyzują szczegółowe regulaminy polskich związków sportowych.
Forma:
MMM,
OOM-MPJm
MPJ
MMP
Szczeble:
wojewódzki
międzywojewódzki – strefowy
ogólnopolski (z wyjątkiem MMM)
Ilość sklasyfikowanych klubów w SSM 2003 r. – 2599
Ilość sklasyfikowanych UKS-ów w SSM 2003 – 848
ok. 1800 osób jest objętych szkoleniem w SMS i ośrodkach szkolenia sportowego młodzieży.
W nakładkach na realizację programów: „przygotowania olimpijskie”, szkolenie kadr PZS, szkolenie i współzawodnictwo sportowe młodzieży uzdolnionej, zapewniono środki finansowe dla szkoleniowców realizujących zadania szkoleniowe. Trenerzy pracujący w klubach sportowych, współpracujący przy realizacji „programu szkolenia i współzawodnictwa sportowego młodzieży uzdolnionej a więc pracujący z młodzieżą, która dopiero zaczyna systematyczny trening mają możliwość uzyskania dofinansowania za pracę szkoleniową w ramach zadania „trener”.
W przypadku punktów zdobytych przez zawodników finansowanych przez SMS, NSMS i CSSM obowiązuje zasada proporcjonalnego podziału należnej kwoty dofinansowania pomiędzy klub a placówkę szkolenia wg zasady:
pierwszy rok szkolenia w placówce 70% dla klubu 30% dla placówki,
drugi 50/50,
trzeci 30/70,
czwarty 100 dla placówki szkolenia sportowego.
W naszym kraju nieco zaniedbany jest system przyznawania klas sportowych, nie ma za bardzo nagradzania, wyróżniania trenujących uczniów.
Program szkolenia i współzawodnictwa młodzieży uzdolnionej sportowo 2010 roku – założenia organizacyjne i finansowe zadań z funduszu rozwoju kultury fizycznej dotyczące sportu młodzieżowego prowadzonych przez departament sportu kwalifikowanego i młodzieżowego oraz departament sportu powszechnego ministerstwa sportu i turystyki składają się z wielu części m.in. założeń ogólnych programu, limitów kadr wojewódzkich, założeń szkoleniowo-finansowych, zasad opłacania sędziów, itd.
www.sportmlodziezowy.pl
Obciążenia treningowe – to wielkość pracy, jaką wykonał zawodnik w danym ćwiczeniu, jednostce treningowej czy cyklu (H. Sozański).
Struktura treningu Ju-Jitsu – w tej książce Ambrożego rozpracowana jest metoda zapisywania obciążeń.
Obciążenia treningowe – to praca wykonana na treningu z uwzględnieniem jej objętości, treści i intensywności (T.O. Bompa)
Obciążenia mają bezpośredni wpływ na przebieg adaptacji organizmu do wysiłku, decydują o jej kierunku, wielkości i dynamice; stanowią zatem podstawowy element procesu treningowego.
Składowymi obciążenia są:
Objętość wysiłku – to ilościowy składnik pracy wyrażony czasem, odległością, masą, liczbą powtórzeń itp.
Intensywność wysiłku – to jakościowa składowa pracy wyrażającej się stosunkiem mocy rozwijanej do mocy maksymalnej, możliwej do osiągnięcia w danym ćwiczeniu przez konkretnego zawodnika; intensywność ćwiczenia odnosi się do parametrów zastosowanych przy realizacji danego środka i wynika z przyjętej metodyki pracy. W skrócie intensywność to szybkość wykonania ćwiczenia.
Obciążenia stosowane w sporcie:
Zewnętrzne – utożsamia się z wysiłkiem fizycznym występującym w procesie szkoleniowym. Obciążenia te opisują dane ilościowe i jakościowe wykonanej pracy, np. bieg ciągły na dystansie 10 km w czasie 45 min, teren pofałdowany.
Wewnętrzne – to indywidualne reakcje organizmu na wysiłek. Charakteryzują koszt energetyczny i rodzaj źródeł, z których czerpana była energia do wykonania zadanego obciążenia zewnętrznego (ile energii zużyto podczas 10 km biegu ciągłego w czasie 45 min w pofałdowanym terenie, z jakich zasobów energia ta była czerpana).
Intensywność mierzono różnie, np. prędkością wykonania.
Inni brali rekordowy wynik zawodnika i ustalili siedem punktów jako maksimum, zero jako odpoczynek, intensywność była podawana w punktach przeliczonych wcześniej na zasadzie wyniku maksymalnego zawodnika. Podczas 90 minutowego meczu, zawodnik ma kontakt ok. 3 minuty (napastnik). Przebiegają ok. 10 km na meczu. Podczas 2 h treningu ciężarowca, pracował 2,5 minuty (nie licząc rozgrzewki).
Obszar informacyjny – uwzględnia trzy obszary oddziaływania:
Środki o charakterze wszechstronnym (W) (lub ogólnym) rozwijające potencjał ruchowy sportowca, nie mające jednak bezpośrednio wpływu na kształtowanie dyspozycji specjalistycznych.
Środki o charakterze ukierunkowanym (U) – kształtujące funkcjonalne i motoryczne mechanizmy specjalistycznych wysiłków.
Środki o charakterze specjalistycznym (S) – kształtujące specyficzny zespół właściwości funkcjonalnych, sprawnościowych i ruchowych, zgodnie z zasadą postępującej adaptacji do wymogów startowych. Mówi się że specjalne to tylko te które są zbliżone do fragmentów walki sportowej.
Wyróżniono 5 zakresów intensywności wysiłku
Zakres 1 – Ćwiczenia wykonywane z intensywnością małą lub bardzo małą
Zakres 2 – ćwiczenia z intensywnością umiarkowaną lub dużą.
Zakres 3 – praca z intensywnością dużą lub submaksymalną.
Zakres 4 – wykonywanie ćwiczeń z intensywnością submaksymalną lub zbliżoną do maksymalnej
Zakres 5 – wykonywanie ćwiczeń z intensywnością zbliżoną do maksymalnej i maksymalną – w zakresie 5 tętno będzie niższe niż w czwartym, bo wysiłku o maksymalnej intensywności wykonuje się w krótszym czasie.
Metoda wyznaczania wielkości obciążeń treningowych i startowych oparta na pracach Telforda (1991), Craiga (1996), Flangera, Merrick’a (2002) bierze pod uwagę wartość zużytego tlenu i odpowiadającą im częstość skurczów serca (za 100% przyjęto VO2max). Uzyskano 5 stref energetycznych.
Strefa | Intensywność wysiłku | % VO2max |
---|---|---|
VHI | Bardzo wysoka | 86-100 |
HI | Wysoka | 76-85 |
MI | Średnia | 51-75 (75% to mniej więcej próg beztlenowy) |
LI | Niska | 31-50 (50% to mniej więcej próg tlenowy) |
AR | Strefa aktywnej regeneracji | 15-30 |
SR | Strefa spoczynku | ≤14% |
!!! przy analizie obciążeń w 18 polowej tabeli (metoda Ważnego rozwinięta przez Sozańskiego), zapisuje się numer środka i czas jego trwania, dokonuje się zapisu na przecięciu dwóch rubryk (zakresów i trzech stref informacyjnych).
Najszybciej zakwaszają się mm. oddechowe.
Zakwaszenie na poziomie ok. 8 mmol nazywane jest progiem psychomotorycznym. Powyżej tej wartości spada drastycznie koncentracja, koordynacja, pojawiają się nawet zaburzenia widzenia.
(hipoksja wysokościowa)
1. Zmniejszenie wydolności tlenowej VO2max rozpoczyna się od poziomu 1200m n.p.m. Do 2000m n.p.m. tolerancja jest jednak dość wysoka i niektórzy zawodnicy prawie nie reagują na taką wysokość. W warunkach wysiłku o tej samej intensywności w porównaniu do wielkości rejestrowanych na poziomie morza: wzrasta wentylacja, wzrasta HRmax, wzrasta pojemność minutowa serca.
Wraz ze wzrostem wysokości zmniejsza się pochłanianie tlenu i zdolność do wykonywania pracy – nie należy aplikować takich samych obciążeń jak na poziomie morza.
Dla krótkich wysiłków (do ok. 2 min.) wzrost wysokości prawie nie wpływa na zdolności organizmu. Im ten czas jest dłuższy tym zdolności bardziej maleją.
2. Fenomen mleczanowy – podczas wysiłków wykonywanych na wysokościach stosunek ATP/ADP obniża się mniej niż na poziomie morza (tzn. im jesteśmy wyżej tym mniej wytwarzamy mleczanu w trakcie wysiłku – badanie intensywności wysiłku staje się nie relatywne do normalnych możliwości zawodnika). Mniejsze jest również wykorzystywanie glikogenu mm. Wytwarzanie mleczanu jest zahamowane. Nie stwierdzono jednoznacznie czy przyczyną jest zmniejszenie kurczliwości mm.; czy ściślejsze sprężenie tlenu we krwi.
3. Podział wysokości:
600-1200m n.p.m. – zmiana klimatu/warunków, są dobre w pierwszych dniach treningu, nie ma jednak wpływu hipoksji.
1300-2500m n.p.m. – widoczny już może być wpływ hipoksji.
Powyżej 2500m n.p.m. - właściwy trening wysokogórski.
Na 2000-3000m n.p.m. pochłanianie tlenu spada o 8-14%
Na 3000-4000m n.p.m. spadek ten wynosi już do 20-30%
4. Okres przygotowawczy. Po przyjeździe w góry pierwsze dwa dni to „dołek” wydolności. Około 8 dnia organizm się trochę odbudowuje, by do 14 dnia znowu spadać. Później do 21 osiąga wyjściowe przystosowanie (po 3 tygodniach nie ma znaczenia czy trenuje się wysoko czy nisko – nie ma już co siedzieć w górach).
Okres startowy. Adaptacja wstępna następuje szybciej – po około 10 dniach.
Podobne odstępy czasu dotyczą możliwości zaciągania długu tlenowego w okresie przygotowawczym i startowym (tylko bez zwyżek w środku czasu pobytu).
5. Dynamika obciążeń treningowych na wysokościach 1600-2000 i 2500-3000.
Mikrocykl | I (4-7 dni) | II (3-5 dni) | III (5-7 dni) | IV (5-7 dni) |
---|---|---|---|---|
Objętość obciążeń | Bez ograniczeń (10%) | Bez ograniczeń (10%) | Bez ograniczeń (10%) | Obniżona (20%) |
Objętość środków o intensywności powyżej progu beztlenowego | ↓ 40% | ↓ 20% | Bez ograniczeń | Bez ograniczeń lub obniżona jeżeli po pobycie w górach jest start |
Przerwy wypoczynkowe | ↑ 2x | ↑ 1,5x | Bez ograniczeń | Bez ograniczeń |
Trudność koordynacyjna ćwiczeń | Nie zaleca się doskonalenia techniki i nauki nowych elementów | Doskonalenie techniki | ? | ? |
6. Reaklimatyzacja
Po powrocie największy wzrost osiągów organizmu jest po 14 dniach od powrotu z gór. Jeśli organizm dobrze toleruje zmiany wysokości można też startować od razu po powrocie ale później do tego 14 dnia następuje obniżenie możliwości sportowca.
Istotą TW jest drugi czynnik, obok obciążenia samego treningu, jaki stanowi hipoksja. Trening taki stosuje się na wysokościach 1800-3000m n.p.m.. Niżej albo wyżej nie ma większego sensu.