KONFUCJANIZM
Konfucjonizm nie jest w zasadzie religią, lecz doktryną filozoficzną oraz społeczno-polityczną. Wczesny konfucjonizm był próbą swego rodzaju określenia zasad etycznych, regulujących stosunki społeczne i sposoby sprawowania władzy.
Uniwersalne normy
Podstawy konfucjonizmu zostały sformułowane przez Kong Qiu lub Kong Zhongni znanego na Zachodzie jako Konfucjusz. Żył on w latach ok. 551-479 p.n.e. Jego imię jest odpowiednikiem chińskiego Kong Fuzi, czyli Mistrz Kong. Konfucjusz usiłował ze starych mądrości Chin wyprowadzić normy współżycia społecznego i rządzenia państwem, które mogłyby obowiązywać po wszystkie czasy. Dopiero następcy Konfucjusza wprowadzili do filozofii dodatkowe elementy religijne.
Konfucjusz nauczał, że niebiosa i ziemia pozostają w harmonii, jeżeli człowiek z jednej strony zachowuje posłuszeństwo wobec swoich przełożonych, a z drugiej postępuje uczciwie ze swoimi podwładnymi. Filozoficzną podstawą jego teorii było założenie, że wszystko co się dzieje, musi być zgodne z "ładem nieba". Był to centralny punkt konfucjonizmu, który stał się "religią bez Boga", nastawioną wyłącznie na regulację współżycia między ludźmi.
Zależności społeczne
Konfucjusz proponował przywrócenie pięciu klasycznych "zależności społecznych" [tzw. Wu-Lun]: syna od ojca, żony od męża, młodszego brata od starszego,podwładnego od panującego,przyjaciela od przyjaciela, w której każdy zajmowałby z góry ustalone miejsce, wyznaczające mu odpowiednie formy zachowania. Cały jego program skupiał się na zagadnieniach doskonalenia osobowości człowieka, współżycia między sobą oraz o sposobach rządzenia. Zgodnie z naukami Konfucjusza, szczęśliwa rodzina tworzy podstawę zharmonizowanego świata. Od rodziców Konfucjusz wymagał przekazania dzieciom cnót i obowiązków. Dzieci w zamian powinny okazywać rodzicom szacunek. Szacunek wymaga posłuszeństwa i bezwarunkowej akceptacji rodzicielskiej władzy.
Kult przodków
Synowski szacunek znajduje wyraz w klucie przodków, stanowiącym podstawę spoistości społeczeństwa. Szacunek okazywany rodzicom w tym życiu musi znaleźć swoje przedłużenie po ich śmierci. Tym bardziej, że zgodnie z naukami konfucjonizmu, śmierć oznacza koniec świadomości. Największe znaczenie konfucjoniści przywiązują jednak do tego życia. Stąd ceremonie konfucjańskie koncentrują się głównie wokół najwazniejszych momentów w życiu człowieka: narodzin, śmierci, a szczególnie zawarcia małżeństwa
1