Cywilizacja Konfucjańska wykład

Wykład 1

Geografia

Zaprzyjaźnić się z Atlasem czy GoogleMaps~

Podstawowym narzędziem jest mapa. LUBIMY MAPY. MUSIMY LUBIEĆ. :D

Kultura mechanizmem przystosowawczym człowieka i pomaga mu funkcjonować. Człowiek gatunkiem wszędobylskim. Warunki geograficzne wyznaczają granice brzegowe. Geografia fizyczna i społeczna, ekonomiczna i tak dalej… Istotą państwa jest posiadanie terytorium- prestiż. Np. Chiny z Japonią biją się o wysepki Senkaku. Jak zdefiniować że jakieś ziemie należą do ziem danego narodu? Zaczynają się schody, ciężko zdefiniować.

Wyobrażenia kosmologiczne w różnych cywilizacjach. Np. Chińska kwadratowy świat przykryty niebem, a Chiny oczywiście w centrum, a reszta barbarzyńcy. Mapy->

1. Mapa Chin i krajów sąsiednich 1645 oraz mapa z czasów dynastii Ming. Chiny w centrum świata, Tajwanu na mapie nie ma, był dla nich nieistotny zawsze, a jak dalej jest to wszyscy wiemy. Mapa dość dokładna, przebieg rzek. Cała reszta świata jest zredukowana niemal do nieistnienia. Pokazuje nam sposób ich myślenia o reszcie świata. ŚWIAT TO CHINY i tyle.

2. Mapa bardziej współczesna zrobiona przez jezuitę dla cesarza Chin- pokazuje wiedzę europejską na temat świata, mapa wygląda mniej więcej tak jak dzisiaj, ale mamy różnice. Zastosowany inny rzut i Europa nie jest na środku. Mapa ta jest zrobiona pod Chiny, są one w centrum, a pozostałe lądy odsunięte, dostosowana do chińskiego myślenia mimo europejskiej wiedzy.

3. Indie- mamy Delhi na samym środku i od razu świat wygląda inaczej. Mamy konwencję europocentryzmu, ale nie wszyscy muszą się do tego stosować. Mamy Daleki Wschód- narzucenie sposobu myślenia. Wartościowanie narzucone, daleko bo daleko od EUROPY. Europejczycy lubią forsować swoje racje, nawet „tubylcy” mówią już o sobie ludzie wschodu, pojęcie się utrwaliło, niestety nie można tego uniknąć póki co.

4. Przykład mapy mieszającej dwa porządki. Mapa chińska. Mieszanie informacji o mitologiach i geografii, realizm z fantastyką, kosmologią. Postacie z mitologii na mapie. Np. Długoręki z Shanhaijing(księga Gór i Mórz)- rodzaj bestiariusza, geografii. Kraje ludzi długorękich i długonogich. Ludzie bez głów. Jak traktować takie źródło? Problematyczne. Nie chcieli odwzorować dokładnie świata, ale pokazać harmonię i symetryczność. Takie przemieszanie porządków jest normalne i często się zdarzało.

5. Chiny znowu. Podział na cztery kierunki świata. Nasz świat, potem morza i wielka dzicz za morzami. Gdy Tajwan stał się częścią Chin od razu Tajwan mentalnie przestał być „obcym, dalekim”, a „naszym”, na pograniczu.

6. Diagram „sfer cywilizacji” wg Yu Gong. Na środku cesarz, ludy, barbarzyńcy. Mapa mentalności.

7. Mapy światów wyobrażonych. 17w. Pogranicze Azji. Miasta biblijne, po dziś dzień zamieszkałe, najstarsze miasta. Część z tych przyporządkowań może być prawdziwa, ale część nie i trzeba być ostrożnym, bo może to być czysta spekulacja. To samo tyczy się tekstów z czasów starożytnych.

8. Mapa rzeki Żółtej na zwoju. Inny sposób patrzenia. Konwencja mapy jest zupełnie inna niż ta do której jesteśmy przyzwyczajeni. Nie możemy osądzać czy jest to mapa dobra czy zła, chociaż wiemy, że np. skala nie jest prawidłowa.

Wyobrażenie płaskiego świata umieszczonego na żółwiu znajdującego się w kosmosie.

Symboliczna obecność „geografii”->

-znak rodła, polskiej organizacyjni za czasów wojny, jest symbolicznym przedstawieniem Wisły z Krakowem u podstawy. Odpowiedź na swastykę

-Tatra, Fatra i Matra na proporcu prezydenta Słowacji

-flaga Cypru na której jest mapa, możliwość stworzenia mapy symbolem istnienia

-element antropogeografii

-Birma(Myanmar)- elementem godła jest mapa kraju

-mieszanie konwencji, dosłowność i symbolika na fladze Tybetu, mamy abstrakcję

Mapa jest rzeczą konwencjonalną i wyobrażenia na mapie nie są rzeczywistością, trzeba umieć to przeczytać. Np. Ptomelejski atlas wyobrażający Indie. Duża ilość informacji jest pominięta, np. fizyczne ukształtowanie. Wszystko zależy od autora- od tego co on uzna za istotne przedstawienia. Np. centra pielgrzymkowe czy święte góry. Wiele map chińskich jest zorientowane na południe, a nie na północ. Wkładamy aparat pojęciowy kulturowy w tworzenie świata takiego a nie innego.

Wykład 2

Szlaki handlowe Azji Wschodniej

Rolnictwo

Chiny południowe, a Północne. Więcej wody na południu niż na północy. Kraj bardzo zróżnicowany. Pierścień ognia. Archipelag sundajski i filipiński. Onseny- gorące źródła w Japonii.(wenquan w Chinach)- cała kultura moczenia się w gorących źródłach, mamy Spa, hotele, itd. Sławny jedwabny szlak lądowy i wodny. Tzw. droga herbaciana, która szła do Tybetu. Szlaki karawanowe były wątłe. Droga birmańska- pierwsza droga dość solidna w 1938r. Buddyzm z Nepalu do Chin przez dzisiejszy Pakistan i Afganistan. Czasami dłuższy dystans był szybszy niż ten krótszy. Podróżowały nimi głównie towary luksusowe.

Czynniki sprzyjające chińskiej ekspansji kulturowej-> przewaga technologiczna, organizacyjna, tolerancja religijna i brak endogamii.

Kultura brązu- okres Shang- 12 w.p.n.e->

-scentralizowane państwo

-król o pozycji wodzowsko- kapłańskiej

-kult przodków, zwłaszcza królewskich

-posługiwanie się metalem

-kultura pisma

-akumulacja wiedzy religijnej, rytualnej i tak dalej

Chiny wyprzedali sąsiadów o tysiąclecia!!

Drogi konfucjanizmu-> na południe, a potem przez Półwysep Koreański do Japonii.

Przypływy i odpływy-> okresy otwarcia, wpływy Chin

a)Han, Tang, Qing- panowanie nad płn Koreą i Azja Centralna, kontakty z Europą, Indiami, silne wpływy w Korei, Japonii i Wietnamie

b)Trzy Królestwa, Dyn,. Północne i Południowe, Song- zamknięcie na terenie Chin Właściwych, podczas gdy północą rządziły dynastie półchińskie, wpływy kulturowe pośrednie

Kto miał kontrolę nad korytarzem Gansu to miał kontrole nad handlem i wymianą kulturową pomiędzy innymi krajami.

Z reguły wpływy były od Chin na zewnątrz, chociaż wiele rzeczy też do nich przyszło i wchłaniali to i potem uważali za swoje „odwieczne”.

Azja od kuchni

Zależność między kuchnią, a zasobami naturalnymi, obyczajowością(niechęć do nabiału, religią(wpływy buddyjskie- niejedzenie mięsa i taoizm- dążenie do nieśmiertelności, diety), medycyną

Chang-> chińczycy mają największą obsesję jedzenia. Księga Obyczajów- 1/5 jest o jedzeniu. Chiński „Prometeusz” nauczył ludzi jak siać ryż, używać ognia i tak dalej. Cecha wyróżniająca teraz: owoce morza, wcześniej nie wszędzie przez problem z transportowaniem.

Uwarunkowania geograficzne-> oprócz ryżu mamy zboża

Rolnictwo w Chinach- intensywne, wysoko pracochłonne(na południu szczególnie), wydajne, historycznie zaawansowane technicznie o rozwiniętej myśli teoretycznej, wytwarzano więcej jedzenia niż w innych regionach świata

Japonia-> kraj górzysty(około 75%), mało terenów uprawnych. Kraj silnie zurbanizowany teraz. Konkurencja pomiędzy rolnictwem, a miastami, bo ziem jest bardzo mało. Aby sobie z tym poradzić trzeba zintensyfikować uprawy przez maksymalne wykorzystanie ziemi(np. schodki). Sztuczne pompy, który kiedyś były napędzane siłą mięśni. Tzw. pola tarasowe ryżowe. Cały czas te pola muszą być pod stałą kontrolą- bo erozja i wszystko zostanie zniszczone.

Południowa Korea-> kraj, który ma najwięcej gruntów uprawnych stosunkowo do innych krajów Dalekiego Wschodu.

Zaawansowanie technologiczne- na tyle upraw, by rolnik mógł wykarmić nie rolnika i mogło powstać np. rzemieślnictwo i nie musiał iść i orać pola Na tym polega sukces cywilizacji. Uprawa rzędowa, ciężki pług żelazny, efektywna uprząż końska, wialnia obrotowa, siewnik rzędowy. W Chinach już od II w p.n.e, kiedy reszta świata nawet o tym nie marzyła, dopiero druga połowa naszego tysiąclecia. Chińskie pługi do Europy przywieźli Holendrzy. REWOLUCJA- wielki skos cywilizacyjny.

Pisma, traktaty o rolnictwie->

Xia Xia Zheng- najstarszy znany traktat, XVI w.p.n.e

przekazywanie wiedzy, później literatura bardzo się rozrasta, szczycili się traktatami o rolnictwie

Najważniejsze uprawy rodzime-> Chiny obszarem o uprawie pierwotnej rodzimej->

-proso- Hou Ji- Książę Proso to praprzodek dynastii Zhou za czasów których żył Konfucjusz i inni mędrcy klasycznych Chin, soja- najstarszy makaron świata znaleziony w Lajia, ok. 2000r.p.ne., owoce cytrusowe: pompele, mandarynki, kapusty chińskie bezgłówkowe, herbata, przyprawy rodzime takie jak pieprz chiński i cynamon chiński, sorgo- nowość w czasach Konfucjusza, dziś roślina pastewna, w niespokojnych czasach kryjówka rebeliantów i bandytów

Obecnie: kukurydza(3 najważniejsze zboże), batata, papryka, pomidory, ziemniaki, tytoń

Ryż azjatycki- pochodzi z podnóża Himalajów, po stronie chińskiej odmiana japonica, ma krótki okres wegetacji, udomowiony w Chinach od 8000 p.n.e(kultura Hunhan) , najważniejsze zboże świata, żywi się nim połowa populacja świata, wysoko wydajny, odmiany(uprawiane na suchym gruncie i kleiste).

Herbata- pochodzenie najprawdopodobniej z pogranicza Yunnanu i Birmy. Używana od ok. 3 tysięcy lat. Rozpowszechniona w Sichuanie przed dynastią Han, za czasów Trzech Królestw(III w.n.e) w pozostałej części Chin, rozwijanie upraw i użycia związane z klasztorami buddyjskimi, za dynastii Tang(VII-X w.) w powszechnym użyciu.

Typy: zielona, niefermentowana. Typ podstawowy, popularny na południu, także Japonia od 805r. i Wietnam, kwiatowa: zielona z dodatkiem aromatyzującym, zazwyczaj jaśminu, Północ Chin oraz Wulong: półfermentowana, często podwędzana. Chiny płd-wsch, zwłaszcza Tajwan, czarna(czerwona): fermentowana, w Chinach używana sporadycznie, prasowana: herbata zielona w kostkach, eksportowana do Tybetu i Mongolii oraz pu’er- fermentowana w ziemi herbata z Yunnanu.

Znaczenie: najważniejsza używka Chin, ważny towar eksportowy(wymiana na wierzchowce) z Tybetem, Mongolią i Azją Środkową, ważny towar eksportowy do Europy(do nas przyszła przez Syberię z Rosji), dwa szlaki, lądowy i morski(przez Kanton do Europy Zachodniej), wojny opiumowe równie dobrze można być nazwać herbacianymi, rozwój konkurencyjnych upraw herbaty w Indiach i na Cejlonie.

Księgi Herbaty->

-Cha Jing autorstwa Lo Yo (733-804)

-Kissa Yojoki(picie herbaty dla zdrowia) Eisai(mistrz zen) XIIw.

-Księga Herbaty(1906) Kakuzo Okakura

Ceremonie Herbaciane-> chińska(od czasów dynastii Tang), koreańska(herbata w użyciu od VIIw.) rozwinięte formy za dynastii Joseon(1392-1910) pokrewne chińskim

Japońska Chado(Droga Herbaty), Chanoyu->

-rozwinięta do klasycznej formy przez Sen Ryukyu(1512-91)

-styl wabi: wyrafinowana prostota, użycie skromnych naczyń, naturalne otoczenie

-oparty o cztery zasady: harmonii, szacunku, czystości i spokoju

Doufu(Tofu)-> wynalazek przypisywany królowi Huai nam, Liu An(179-122 p.n.e), najstarsze dowody na produkcję i spożycie tofu za dynastii Han(25-250 n.e), za dynastii Song w powszechnym użyciu w Chinach, było to głównie pożywienie ubogich i wegetarian.

Soja jest bogata w białko, bardzo alergiczna, długo się trawi. Tofu eliminuje alergeny, biało nieco złamane jest lepiej przyswajalne, dodaje, uzupełnia wapń. Jest ważne przy diecie pozbawionej nabiału. Był Duzy odsetek ludzi nietolerujących laktozy. Tofu sprowadzone do Japonii przez mnichów buddyjskich nie wcześniej niż w IXw.(niezbyt popularne aż do XI-XIIw). W Korei najprawdopodobniej od X-XIIw(po drodze do Japonii). Na Tajwan przybyło razem z Chińczykami w VIIw. Ważny element diety wegetariańskiej, wysokobiałkowej, o dużej zawartości minerałów.
Odmiany:

-dounwa „budyń” o konsystencji żelu

-suche doufu prasowane lub wymrażane(Japonia)

-suszone(wędzone)- kwestia przechowywania

-pleśniowe, w tym „śmierdzące doufu”

Wykład 3

Konfucjanizm i Taoizm

KONFUCJANIZM->

Sama szkoła pojawiła się pod nazwą Rujia - szkoła literatów z II p.n.e (wzmianka o niej w dokumencie sporządzonym przez historyka Sima Qian - Shiji (zapiski historyka) ojciec chińskiej historiografii zm 86 pne. Jako pierwszy został wykastrowany i został sekretarzem po nim urzędnicy ci byli eunuchami. Skatalogował 6 szkół).

Przedstawiciele szkoły Ruji byli specjalistami w badaniu 5 księgu.

Xijing - księga przemian

Shijing - księga pieśni

Shujing - księga dokumentów

Lijii - zapiski o obyczajach

Yuejing - księga muzyki (została spalona przez Qin Shi Huang Di)

+ 6 = Chunqiu - kroniki wiosen i jesieni (Kronika Księstwa Lu) własny zapis Konfucjusza

wszystkie one zostały odtworzone przez Sima Qian w czasie dynastii Han, a wcześniej wszystkie je odtworzył lub spisał Konfucjusz.

KONFUCJUSZ – Kongzi, KongFuzi, Żył on 551-479. Urodził się w państwie Lu (obecnie prowincja Shandong). Wychowywała go samotnie matka, poznał biedę i trudy życia. Dzieciństwo spędził w Qufu pod Yanzhou. Matka urodziła go w wieku 16 lat, ojciec – wojskowy, starzec. Pochodził ze znamienitego rodu (z linii ojca, spokrewniony z dynastią Chang) po śmierci ojca (Konfi miał wtedy 3 lata) Rodzina Kong wyrzuciła jego i jego matkę. Udali się oni do Qufu. Żyli tam w wielkiej biedzie. W wieku 15 lat poczuł że ma do spełnienia specjalną misję. Chciał zdobywać wiedzę, często bawił się naczyniami rytualnymi. Później został zarządcą spichlerzy, a gdy miał 19 lat ożenił się, było to jednak niezbyt dobre małżeństwo. Gdy miał 21 zmarła jego matka. Później Konfucjusz dzięki lepszym badaniom dostał lepszą posadę. Kiedyś podobno odwiedził bibliotekę i spotkał tam Lao Zi. Gdy miał 22 lat założył swoją własną szkołę, uczniowie pomagali mu i towarzyszyli, rzecz działa się w Księstwie Lu. Wędrował po Chinach (czuł, że ma powołanie – zmienić Chiny). Po wybuchu buntu w państwie Lu musiał uciekać do sąsiedniego państwa Qi. Po powrocie do Lu został zarządcą u następnego władcy, a później jego bliskim doradcą. Naprawianie państwa rozpoczął od reformy uciążliwego systemu podatkowego (był zwolennikiem niskich podatków). Domagał się powierzenia przywództwa „ludziom szlachetnym i uczonym”, bez względu na ich pochodzenie. Od 498 p.n.e. jego uczniowie zaczęli obejmować najwyższe stanowiska w rządzie. Około 497 p.n.e. wprowadził politykę burzenia murów miast buntowniczych rodów, co wywołało ponowną rewoltę i zmusiło go do opuszczenia księstwa. W towarzystwie kilku uczniów przez 12 lub 14 lat błąkał się po sąsiednich państwach, starając się o posadę u różnych władców, nie znajdując jednak zrozumienia. Nie był zręcznym politykiem, a rozmówców ponoć zniechęcał wrodzoną wyniosłością. W tym czasie często wręcz przymierał głodem. W 483 p.n.e. wrócił do Lu i zadowolił się pozycją nauczyciela. Prawdopodobnie nie zgromadził za życia wielu uczniów, choć niektóre źródła konfucjańskie wyolbrzymiają ich liczbę nawet do 3000. Pochowany został w Qufu, gdzie do dziś znajduje się jego grób.

NAUKA: Podstawą jest 5-ksiąg. (K. Nie był ich autorem, zawierają idee, z którymi się zgadzał, opracował je i skomentował)Mówił on że człowiek jest częścią natury - wen. Wen to część natury, trop, ślad, można po tym rozpoznać dany gatunek. Cały świat jest organizmem wszystko tworzy większe całości. Poszczególna komórka decyduje o doskonałości całej struktury. Komórka pełni bardzo ważną rolę, obowiązują ją określone powinności. Na zachodzi człowiek jest najważniejszy w Chinach odwrotnie. to cała struktura jest ważna. Najważniejsza jest jednostka jeśli ona zaczyna się psuć, psuje się i całość. Zaakceptował kult przodków.

PO ŚMIERCI KONFUCJUSZA->

• Potomkowie jego żyją do dzisiaj na Tajwanie

• jego uczeń mistrz Zhengzi + z kolei jego uczniowie spisali nauki Konfucjusza.

• ZiSi wnuk Konfucjusza- jego szkoła też cieszyła się wielką sławą

• wielkim kontynuatorem był też Meng Zi (mencjusz)

• konkurentem był Xunzi

książki – 4ksiąg:

1) Lunyu - Droga Rozmów / Dialogi Konfucjańskie

2) Daxue - Wielka Nauka (Zengzi) 505 – 437

3) Zhong Yong - Doktryna Środka (Zisi) 472 –431

Tianming - wola niebios - wszystko musi być zgodne z wolą niebios która jest sprawczą siłą celową. Jest to nieuchronny los. Niebo określa Dao. Człowiek nawet sam zachowuje się właściwie bo niebo go widzi

[w Japonii tak nie jest - kultura wstydu (efekt czynu dla całości)]

4) Meng Zi - księga Mencjusza 379 – 289

TAOIZM->

- kosmogonia: dao rodzi wszystko co istnieje

• nazwy nie oddają istoty rzeczy = nie można skonkretyzować dao

• człowiek pełen namiętności nie działa zgodnie z dao

• dao nie może być jakieś – ogarnia wszystko

• postawa wobec świata: pogarda, nie interesowali się szczęśliwym społeczeństwem

• dla dobrych należy być dobrym, dla złych – złym

• społeczeństwo: każda wioska ma sobie po prostu trwać, „po swojemu”

• nie należy zabiegać o życie

• na drodze dao – ubywa, na drodze nauki – przybywa

• najlepiej wykształceni ludzie

• na drodze dao pomniejsza się siebie, swoje ego (które jest źródłem cierpienia)

• żałosnym jest dążenie do nieśmiertelności, wszystko na ziemi ma swój czas

• każda istota może w doskonały sposób spełnić swoje możliwości

• nie należy naśladować innych – trzeba robić wszystko zgodnie ze swoim de

• należy zachowywać się stosownie do danych okoliczności

• nie ma obiektywnych prawd, być może małpy mają bardziej słuszny pogląd od naszego

• człowiek postrzega świat ułomnie

• nie możemy wiedzieć co jest prawdą, a co fałszem

• nie da się rozumowo udowodnić istnienia świata

• należy przyjmować rzeczy ze spokojem, „płynąć” poprzez życie

Wykład 4

Konfucjanizm, a inni

Qing jako pierwsi wprowadzają zcentralizowane państwo, zjednoczone, dzięki nim mamy jedno państwo Chiny dzisiaj, po II wieku n.e zaczyna się ten okres i koncepcja dążenia do zjednoczenia wielu małych państewek

Konfucjanizm narodził się w VIw. p.ne , stał się podstawą, w II w.n.e. Narodzony w Okresie Walczących Królestw, okres świetności filozofii chińskiej.

Moizm->

-Mo Zi(Mo di) od 490-403 p.ne dzieło przetrwało w postaci silnie zniekształconej

-prawdopodobniej wywodził się z XIA- rycerzy, żołnierzy zawodowców, specjalistów militarnych

-„pierwszy chiński filozof”- poglądy logicznie wywiedzione, próba stworzenia spójnej całości

-główny wpływ: mobilizacja konfucjanistów(Mencjusz) do systematyzacji poglądów

-zepchnięty na bok jako konkurent, przechowane bo dzieło starożytne

-moiści byli specjalistami od fortyfikacji i ich obrony

-Mozi krytykował konfucjanizm- sztuczność rozróżnień w Konfucjanizmie, na rodzinę i nie rodzinę, rozbudowanie rytuałów jest zbędne i niepotrzebne, koncentracja na muzyce tez zbędna

-utylitaryzm moralny- próba stworzenia jednolistego systemu oceny moralnej wg kryterium użyteczności

-pojęcie naturalnej moralności człowieka

-koncepcja wszechogarniającej miłości- jednakowe traktowanie wszystkich gwarantuje pokój i korzyści

-dążenie do stałości pojęć i zachowań

Koncepcja państwa wg Mozi->

-koncepcja monistyczna państwa

- państwo to umowa społeczna, wybiera się najlepszego i nadaje mu się totalitarną władzę i pewne uprawnienia dotyczące decydowania tego co jest słuszne czy niesłuszne aby społeczeństwo działało jak najbardziej harmonijnie i w ładzie

-nierówności w dochodach są naturalne

-konieczność zapewnienia jedności w poglądach moralnych- decyzja władcy musi być uznana

-koncepcja państwa totalitarnego- słowo władcy jest prawem, brak siły równoważącej

-pełny utylitaryzm w uprawieniach i nagrodach warstw rządzących

-pochwała merytokracji

-musimy ustalić jedne normy zachowania, moralne

-nagradzanie władcy

-moniści wywodzili się z rycerzy

-totalna równość, nawet nasz sąsiad jest nam tak samo bliski jak rodzina

Koncepcja państwa wg legistów->

-państwo to władca, jego słowo jest prawem, tylko silne państwo(władca) może przetrwać

-sprawiedliwość i bezstronność prawa stanowionego

-zasadnicza równość wobec prawa wydawanego przez centrum

-władca po prostu jest, są do bólu utylitarni

-państwo przygotowane do wojny totalnej

-nie zastanawiali się nad moralnością, ważne są jasne, klarowne, bezstronne prawa, które będą bezwzględnie przestrzegane

-odpowiedzialność urzędników przed władcą, władca nie odpowiada przed nikim

-zredukowanie roli urzędników do wykonawców woli władcy- nie mają właściwie nic do powiedzenia

-poleganie na metodach, a nie mądrości i skupienie na efekcie, nie na ideałach, sławie itp

-kontrola przez standaryzację, sprawdzania „liczb” (statystyki)

-taka koncepcja wymaga ze strony centrum dużej elastyczności ale też i konsekwencji

-nagradzanie urzędników, nagrodą jest brak kary

-legiści wywodzili się z specjalistów od praw, urzędnicy

Wspólne cechy obu systemów->

-podobne warunki historyczne przy powstaniu(w odpowiedzi na Konfucjanizm)

-utylitaryzm i pragmatyzm postępowania, moralność i prawo

-podejście merytokratyczne, dobry władca/urzędnik jest godzien nagrody, korzyści zalezą od skuteczności działania

-centralna rola władcy

-pochwała ładu społecznego i sprawnej organizacji(dobre dla kobiet)

Zagrożenia->

-ludzie będą ubożeć i organizacja państwowa może się wyradzać, nie ma punktu zaczepienia i kto to ma kontrolować jak władca będzie rozrabiać? – zewnętrzne przykazy, np. chrześcijaństwo, a papież i tak rozrabiał

-legiści zbytnio zcentralizowani, każda decyzja od centrum, powolność decyzji- problem w sytuacjach krytycznych

-zbytni radykalizm w przecięciu więzy rodzinnych przez monistów

Przewaga konfucjanizmu->

-opacie w „lepszej”, bardziej wpływowej warstwie społecznej- specjaliści od rytuału

-zawierał element ograniczania władzy cesarza przez krytykę ze strony konfucjańskich uczonych(oferował urzędnikom wizję realnego wpływu)

-łatwiejsze i bardziej płynne wchłonięcie dawnych treści kulturowych np. kultu przodków, struktury rodowej

-łatwiejsze do przełknięcia dla mas, nie było to tak rewolucyjne i nie powodowało to takiego oporu społecznego

-mniej radykalny- uzyskanie poparcia dawnej arystokracji

-koncepcja samoograniczenia się elit była korzystna dla gminu(ograniczenie wyzysku)

-wielką uwagę poświęcał kształceniu

Podsumowanie->

Konfucjanizm dominująca ideologią przed ponad 2 tysiące lat, jednak nie jest to pierwotny Konfucjanizm, jednak kombinacja dwóch systemów, konfucjanizmu i legistycznej koncepcji- KONFULEGIZM dyn. Han

-oficjalną doktryną był konfucjanizm dopracowany przez Dong Zhongshu, czyli

-ustanowienie kanonu nauczania Wujing „Pięcioksiąg” i ustanowienie akademii cesarskiej

-przejęcie legistycznej koncepcji prawa pisanego

-wykorzystanie systemu organizacji państwa, likwidowanie arystokracji feudalnej

-wzmocnienie administracji centralnej, przejęcie organizacji rządu, otrzymanie systemu podatkowego, monopoli i kontroli handlu

-użycie na szeroką skalę kar- w stosunku do plebsu

Wykład 5

Konfucjanizm c.d

Szkoła konfucjańska->

-Konfucjusz(Kong Qiu, Kong Zi, Kong Fuzi, 551-479 p.n.e) Lun yu- dialogi konfucjańskie

-Mencjusz(Meng Ke, 371-289 p.n.e), księga Mengzi

-Xun Zi(Xun Qing, ok. 298-238), księga Xunzi

Konfucjusz, jego życiorys->

-Mistrz Kong

-za życia wędrowny nauczycie, po śmierci honorowy cesarz

-grób Konfucjusza i jego potomkowie

Ideały konfucjańskie->

-Ren- humanitarność, relacja między ludźmi, kochać ludzi, dotyczy to obu stron

-Li- rytuał, etykieta dworska lub życia codziennego, „prawo obyczajowe”, może oznaczać cały rytuał państwowy, dworski, system ról społecznych i relacji między ludzkich- Li nadaje formę, jak to ma się przejawiać

-Xiao-ojciec/Zhong-syn- nabożność synowska/lojalność- przedkłada się to nie tylko na rodzinę, ale też państwo, szkolenie poddanych, kontrakt społeczny

-Junzi(człowiek szlachetny, ideał wykształconego gentelmana i zyskał większa cnotę, zna swoją wartość, ale ma być człowiekiem skromnym i ma kodeks moralny) vs. Xiaoren(plebs, pospólstwo, kierują się popędami i najważniejszy jest zysk, mały człowiek).

Świątynia największa konfucjańska w Qufu, miejsce urodzenia Konfucjusza.

5 relacji społecznych-> władca, a poddany; ojciec, a syn; mąż, a żona; starszy brat- młodszy brat; przyjaciel, a przyjaciel

Władca ma się opiekować poddanym, ale poddany ma służyć władcy i mu się podporządkować. Hierarchizm, tylko przyjaciel jest równorzędny. Wszystkie są relacjami rodzinnymi.

Teoria „naprawiania nazw”- dookreślenie ról społecznych, aby każdy wiedział jak ma się zachować. Efekt: państwowa kontrola nad dyskursem publicznym. Poprawne myślenie i poprawne działanie. Ideałem jest człowiek szlachetny, cnotliwy, bo wykształcony.

Cnota jest wyuczalna, człowiek jest szlachetny im więcej wie tym jest bardziej szlachetny. Właściwe myślenie to właściwe działanie. Nawet prostaczek ma potencjał i może się wykształcić. Każdy ma możliwość dojścia do cnoty, KAŻDY.

Rodzina- państwo w skali mikro->

-struktura- taka sama jak struktura całego państwa, głowa rodziny, hierarchia, porządek, struktura patriarchalna

-cnoty wpajane członkom rodziny- zastosowanie na wyższym poziomie, posłuszeństwo, podporządkowanie starszym

-najważniejsza funkcja rodziny to wychowywanie oddanych synów, którzy będą oddanymi poddanymi

Ród chiński->

-Endogamiczny

-Patrylinearny- dziedziczenie w linii męskiej

-Patriarchalny- rządy ojców, najstarszego członka rodu- głowa rodu miała pełną władzę nad dziećmi i kobietami

-będący samowystarczalną jednostką ekonomiczno-społeczeno-prawną

-cnota ciao nakazywała pełne posłuszeństwo rodzicom

-kobiety w pełni podporządkowane

-osoba z zewnątrz liczyła się jako matka syna/teściowa, symbol: krępowanie stóp

Państwo chińskie->

-rodzina w skali makro

-hierarchicznie

-oparte o skodyfikowany system ról społecznych- tradycyjny podział na klasy społeczne

Od VIIw. n.e mamy: uczeni, chłopi, rzemieślnicy, kupcy- wojskowi poza podziałem.

Cesarz->

Kangxi- najdłużej panujący cesarz chiński

na szczycie struktury państwowej jak ojciec ludu, obowiązki to:

-odprawianie rytuałów zapewniających harmonię we wszechświecie

-czuwanie nad sprawnym funkcjonowaniem aparatu biurokratycznego

-zapewnianie ciągłości dynastii(męskie potomstwo)

-zapewnienie sprawnej selekcji urzędników państwowych

-Syn Nieba, ważna funkcja, nie osoba, ma mandat nieba i jest łącznikiem

-zakres władzy: cały cywilizowany świat, pozycja centralna

-bezwzględna władza nad poddanymi, ograniczenia władzy- teoria Mandatu Nieba

-rządzenie przez cnotę, a nie przez przymus

-idealne rządy przez nie rządzenie, czyli wuwei

-umiłowanie do ładu, strach przed nieładem

Ołtarz Modłów o Dobre Zbiory, Świątynia Nieba w Pekinie

Cesarscy urzędnicy->

-interesy jednostki- tożsame z interesami społeczeństwa, a społeczeństwo tożsame z państwem

-rola urzędników: pośrednictwo między ludem, a cesarzem

-działanie w imię interesów ludu

-brak opozycji- konstruktywna krytyka

Wykład 6

Pozostałości konfucjańskiego państwa->

-strach przed chaosem

-prymat zbiorowości przed jednostką

-podejmowanie decyzji w imieniu ludu

-współpraca intelektualności, a rząd: obowiązek występowania z propozycjami usprawnienia rządów, współpraca między tymi dwoma tworami, usprawnianie rządu przez intelektualistów, ale państwo wyznacza granice

-państwowa kontrola nad publicznym dyskursem

-poprawne myślenie i poprawne działanie- duży nacisk. Przestrzeganie w sferze publicznej norm, prywatnie jest mniej ważne i nawet ignorowane.

Rola uczonych konfucjańskich->

-prezentacja: 4 skarby(pędzel, papier, kałamarz(tusz) i kamień do rozcierania), przedstawiony w swojej pracowni wokół kaligrafii swojego autorstwa, taki gabinet świadectwem prestiżu społecznego.

-paradygmaty/archetypy: wen to sfera cywilna, kultura(konfucjańska), cywilizacja, wu to sfera wojskowa, przemoc.

-tradycyjny podział na klasy społeczne: uczeni, chłopi, rzemieślnicy, kupcy. Wojskowi poza podziałem.

Posąg Guan Yu na ołtarzu- generał z okresu Walczących Królestw. Przedstawiony i czczony jako bóg wojny, ucieleśnienie oddania i sprawiedliwości. Niezwykle lojalny wobec swojego władcy. Także jak bóg literatury i uczonych.

Edukacja konfucjańska->

-podstawa: księgi klasyczne(od 136r p.n.e) – Pięcioksiąg Konfucjański(wu jing)

Księga Przemian, Księga dawnych dokumentów, Księga pieśni, Księga Rytuału, Kroniki Wiosen i Jesieni(plus 6 zaginiona, Księga Muzyki)

-Czteroksiąg Konfucjański: Wielka Doktryna, Doktryna środka, Dialogi konfucjańskie, Księga Meng zi

-szkoły państwowe w Chinach- od dynastii Shang

Szkolnictwo->

-Dynastia Zhou: szkoły podstawowe-> etykieta, muzyka, techniki wojskowe, pismo, arytmetyka-> szkoły wyższe mamy rytuały, muzyka, dzieła starożytne

-od Han: klasyczne dzieła konfucjańskie

Edukacja konfucjańska->

-humanistyczna, brak kształcenia praktycznego

-nie skierowana na kształcenie samodzielne, nie a nauki krytycznego myślenia

-klasyki źródłem wskazówek postępowania w każdej sytuacji życiowej

-metoda: uczenie się na pamięć

-podstawowy cel- nie przekazywanie wiedzy, lecz indoktrynacja moralna

-uczestnictwo w egzaminach państwowych- tylko najlepsi mogą być urzędnikami

Egzaminy cesarskie->

-pierwsze egzaminy- dynastia Han(II w. p.n.e)

-system ponownie wprowadzony- dynastie Sui i Tang. Dwa poziomy. Sprawdziany z literatury(poezji), znajomości dzieł klasycznych, prawa, epigrafii, matematyki

-Dynastia Song- próby bardziej praktyczne zniesione, wprowadzona nt. wybranego dzieła klasycznego

-Dynastia Ming- rozprawa z ośmiu części(ba gu wen)

-1905- system egzaminów zniesiony

Plusy egzaminów: rządy ludzi wykształconych, zorientowanych na dobro wspólne oraz system otwarty dla wszystkich, niezależnie od majątku i pochodzenia(teoretycznie)

Minusy egzaminów: w rzeczywistości- ograniczenia dostępu, nie wszystkich było stać na kształcenie dzieci, zamknięty dla kupców do czasów Ming/Qing, możliwość kupowania stopni naukowych, korupcja oraz wiedza humanistyczna: brak kształcenia i egzaminów praktycznych(wiedza ekonomiczna, techniczna, wojskowa)

Uczeni w społeczeństwie->

rola uczonych w zapewnieniu jedności i ciągłości kulturowej Chin oraz przeniesienia na inne kultury, np. Korei czy Japonii

-wielki prestiż(kaligrafia jako sztuka wielkiego prestiżu)

-klasa mobilna

-silna świadomość tożsamości grupowej

-ogromna wspólna wiedza humanistyczna

-podobne zainteresowania i styl życia

Wykład 7

Korea

• w zależności od stopnia na egzaminach- posady urzędnicze, od Akademii Hanlin (Han lin yuan)

• lokalni urzędnicy- mianowani przez cesarza

• system rotacji najwyższych urzędników i pracy poza rodzimą prowincją

• uczeni „na emeryturze”- gentry

• uczeni o niższych stopniach- nauczyciele

Bariera językowa między urzędnikami a lokalną ludnością, musieli korzystać z niższego stopnia urzędników, tłumaczy, którzy już byli lokalni, których połączeń rodzinnych już nikt nie kontrolował. Wyżsi urzędnicy zależni od skorumpowanych niższych.

Sortowanie: oficjalnie- wynik egzaminu (ten który zdawał najwyżej czasem dostawał jedną z cesarzówien za żonę)

Nauczyciele – uczeni podchodzący wielokrotnie do egzaminów, ale nigdy ich nie zdali, albo brakowało im koneksji by dostać posadę, lub z jakiś innych przyczyn nie mieli stanowiska, zakładali np. własne szkoły, uczyli prywatnie.

Gentry po zakończeniu sprawowania urzędu, mieli wiele koneksji, zostawali lokalnymi przywódcami.

Generalnie rzecz biorąc administracji było mało, tej mianowanej przez cesarza. Mniejsza potrzeba, nie wieszali np. koniom rejestracji pod ogonami. W takim mieście jak Kraków byłoby kilku, kilkunastu urzędników. Nie byli w stanie wyegzekwować nic bez współdziałania lokalnych elit. Często byli to gentry. To oni potem już wszystko załatwiali. Wszystko łącznie z wymiarem sprawiedliwości odbywało się w rodzinach. Lokalne dysputy, lokalne konflikty, pobieranie podatków, to wszystko robiły rody. Urzędnicy byli bardzo wysoko, nie mieli kontroli nad pojedynczymi obywatelami.

Status urzędnika- wysoce pożądany; motywacja:

• materialna: ideał zuo guan fa cai; korupcja (wbudowana, paradoksalnie oszczędnościowa, płacono urzędnikom niewiele, nie było opłat urzędowych, często kto zapłacił więcej wygrywał sprawę, nie mieli pieniędzy na utrzymanie swojego sztabu, gońców, tłumaczy, często pobierali więcej podatków, by to opłacić, bywało, że część trafiała do nich do kieszeni, kiepski nadzór, indoktrynacja, często po prostu byli dosyć uczciwi)

• moralna: obowiązek pilnowania, by państwo było rządzone przez postać o najwyższej cnocie; oferowanie swych usług władcy; pośrednictwo między władcą a ludem (moralnie edukowani, że mają działać na korzyść ludu, często rzeczywiście tak było, dosyć znaczna potęga nauki)

Warstwa bardzo specyficzna. Konglomerat ziemian, uczonych, urzędników. Znajdą swoich naśladowców we wszystkich krajach sąsiednich.

Ilość urzędników mianowana przez cesarza mniej więcej stała. Było ich bardzo niewiele, ale i tak byli najpotężniejszą i najlepiej zorganizowaną biurokracją w ówczesnym świecie.

Konfucjanizacja Korei->

Kwestie organizacji państwa bardzo łatwe do przyjęcia, organizacja rodziny cięższa, bardzo powolny proces, uwarunkowane wychowaniem, często powielamy wzory w jakich się wychowaliśmy.

Uwarunkowania->

• wpływy chińskie

• język chiński językiem elit

• klasyki i wzory intelektualne

• lokalna specyfika

• arystokratyczny system społeczny

• wąska grupa elity władzy

• wyższa rola kobiety w społeczeństwie

Chiny dominującą cywilizacją w okolicy, brak innego wzorca. Jedyna piśmienna cywilizacja w okolicy, stąd chiński językiem elit, tak jak u nas kiedyś łacina. Wykształcona elita Korei często kształciła się w Chinach, częściowo w Korei, tworzyła po chińsku.

Korea zdecydowanie bardziej arystokratyczna. W Chinach arystokracja temperowana przez system urzędniczy. System bardzo ograniczony urodzeniem. Grupa, która trzyma władzę. Są zapisane kobiety, które rządziły.

Proces „konfucjanizacji”

• powolny- przez całą pisaną historię Korei

• odgórny

• wybiórczy

• oparty o ideały raczej niż o bieżące wzory

• Qing: Korea ostoją prawdziwego konfucjanizmu

Oparty o to co było zapisane w księgach, co było idealne, a nie o to co było praktykowane na dworze Chińskim. Koreańczycy uważali Qing za barbarzyńców. W Korei jest prawdziwa, czysta nauka, prawdziwa moralność, porządek taki, jaki Mistrz sobie wymarzył.

Korea – Trzy królestwa (nie mylić z trzema królestwami w Chinach)

jak widać na mapie są ich 4 :) ale liczą się 3

Walczą ze sobą, każde chce wygrać. Ostatecznie Silla zjednoczy państwo. Goryeo największe kontakty z Chinami (dzisiejsza chińska Mandżuria)

Wczesne wpływy:

• Taehak (Narodowa Akademia Konfucjańska), w Goguryeo, zał. przez króla Sosurima w 372r.

• 373 – kod administracyjny

• centralizacja władzy z rządami typu chińskiego

Dlaczego władcom na tym zależało? Centralizacja idzie na przekór większym rodom. Nikt nie lubi być marionetką w cudzych rękach. Szkolenie niezależnej kadry urzędniczej. Schemat arystokratyczny trzymał się bardzo dobrze, dodano mu tylko zabarwienie konfucjańskie.

• brak merytokracji

• idee konfucjańskie w kodzie arystokratycznym:

• lojalność wobec władcy

• nabożność synowska

• zaufanie między przyjaciółmi

Władza cesarska delikatnie zaczyna się rozpychać łokciami. Czemu akurat te idee? Bo nie są sprzeczne z systemem arystokratycznym. Przyjaźnie między rodowe dosyć niebezpieczne. Brak zależności między żoną i mężem. Dużo wyższa pozycja kobiety nawet w środku rodziny. Wartość w sprzeczności z lokalnie panującymi obyczajami. Panie się nie paliły by się podporządkować. Podobnie zależność między starszym i młodszym bratem. Średnio im się widziało słuchanie najstarszego brata, ojca jeszcze.

Goryeo (918 – 1392)

• rząd Tang wzorem dla Korei

• ustanowienie sztywnej struktury biurokracji (yangban) (grupa społeczna definiowana przez urodzenie, raczej nie da się do niej wejść)

• grupa zamknięta, arystokratyczna

• pozycja determinowana stanowiskiem

• wzorce kulturalne literati

• wzorce moralne w historiografii

• wojskowy zamach stanu XIIw. – rozszerzenie wpływów poza stolicę, rekrutacja administratorów spoza dawnej eloty

• okres dominacji mongolskiej XVIw. – włączenie systemu egzaminów koreańskich w ogólno chiński( jak zda się tutaj to można jechać do Pekinu), wymiana kulturalna pomiędzy dworami, wpływy neokonfucjańskie

Tangowie przyczynili się do zjednoczenia Korei. Goryeo następuje po upadku Tangów, ale nie są sobie współbieżne czasowo. Z yangbanów rekrutuje się biurokrację, zawężenie grupy potencjalnych administratorów. Za czasów Tangowskich też to istniało, wykluczenie grupy kupców, chociaż w teorii prosty chłop mógł zostać urzędnikiem. W Korei ta baza znacznie węższa. W obrębie tej grupy pozycja była determinowana urzędem, stanowiskiem na dworze. Z jednej strony trzeba się było urodzić yangbanem, ale pozycja nie zależała od pozycji ojca. To jak się zachowywali było przejęte z kultury Tangowskiej. To co opisuje Luo Zhong Feng dotyczy też uczonych koreańskich (tekst o estetyzacji). Koreańczycy przejęli sposób myślenia o historii z chińskich kronik. Zaczynają przepisywać swoje kroniki według tego wzoru. Bunty bo władca nie był dość cnotliwy. Nie zmieniali faktów, zmieniali sposób interpretacji.

Wykład 8

Korea c.d

Korea- trzy królestwa. Baekje, Gogureo i Sila. Potem zjednoczenie Korei przez Tangów i wprowadzenie konfucjańskich wartości(4 w.)

Konfucjanizm nie jest ideologią dominującą- nim jest buddyzm, ale bardzo skonfucjanizowany, przyszedł z Chin. Ideały konfucjańskie ograniczają się do kwestii czysto administracyjnych. Kler buddyjski ma wpływy na dworze, rywalizuje o wpływy z arystokracją konfucjańską.

Joseon(1392-1910)

-tworzenie idealnego społeczeństwa w oparciu o idealne wzorce klasyczne

-konfucjanizacja społeczeństwa zadaniem elit

-rywalizacja o wpływy na dworze w obrębie elity- przybiera ona formę walki ideologicznej. Tworzą się rozmaite frakcje, każdy pragnie stanowiska. Która jest bardziej konfucjańska i będzie służyć tronowi? Prześcigają się w tym.

-Poł. XVI- spory rozstrzygane z pomocą konfucjańskiej retoryki

-wykłady cesarskie- 3 razy dziennie- są pokazem, że cesarz nie jest tylko władcą, bo urodził się jako sen cesarza, ale także dlatego, że jest najwyższym mędrcem. Też naucza, nie siedzi tylko na tronie, ale siada na macie, prowadzi dysputę. Koreańczycy bardziej konfucjańscy od Konfucjusza. Ideał władcy zdobył mędrca bardzo daleko się tutaj pojawia.

-pierwszy władca Joseon przyjął ideę mandatu niebios. Zdobył tron siłą

Rola cenzoratu->

-cenzorzy kontrolują, sprawdzają jak kto wykonuje swoje obowiązki, obrzędy, mają dużą władzę, napominanie, ich decyzje są wiążące, mogą zrujnować czyjąś karierę

-pomysł chiński

-„sumienie narodu”

-immunitet w sprawach urzędowych

-„moralistyczny ton” dworu

-oskarżenie skutkowało zawieszeniem w funkcji urzędniczej

-rodzaj trójpodziału władzy

-umacnianie moralnej legitymizacji władzy urzędniczej

Arystokracja vs merytokracja->

-1471- Wielki Statut Rządów Państwa: brak kwalifikacji klasowych do egzaminów

-wielka przewaga arystokracji

-wśród 14600 absolwentów- 750 lineaży: 21 lineaży to 40%, 560 lineaży to 10%

-rozszerzenie się klasy yangban(XVII-XIX w)

-pozornie system otwarty, a tak naprawdę bardzo ograniczony- na edukację trzeba mieć pieniądze.

Przemiany rodziny->

-rytuał pogrzebowy: ród królewski przykładem, ale ciężko się to wprowadzało, bardzo ciężko, mamy serię przepisów

-sankcje prawne(z opóźnieniem)

1401- konfucjański ryt pogrzebowy w kodeksie prawnym

1427- ustanowienie okresu przejściowego(7 lat)

1447- karanie nie tylko winnych, ale i lokalnych urzędników

1555- nakaz aresztowania uchylających się rytów

-zanik kremacji(koniec XVw. – zanik buddyjskich zwyczajów)

-ustanawianie świątyń przodków

-rozszerzenie czci ponad 3 wymagane pokolenia

-zanikanie buddyjskich idei o transmigracji dusz

-prawdopodobne łączenie idei konfucjańskiego kultu przodków z religiami ludowymi

Patrylineat i patriarchat->

-Wielki Statut Rządów Państwa: ścisłe określenie następstwa rytualnego

=>pierwszy syn legalnej żony

=>młodsi synowie legalnej żony

=>synowie konkubin z pospólstwo

=>synowie konkubin niewolnych

-do XVIIw. córki i synowie córek mogli prowadzić urzędy

-rzadka adopcja w przypadku istnienia córek

-XVIIIw.- ród koreański staje się bardzo chiński, ścisła egzogamia, powszechna adopcja krewnych agnatycznych(krewny ze strony ojca, w linii męskiej) mimo istnienia córek, rozszerzenie wspólnoty nazwiska(XIXw. – cały lineaż), pozostałości matrylineatu: ceremonia małżeńska, późne przenosiny do domu męża

Późne społeczeństwo Joseon->

-powszechna znajomość kodu konfucjańskiego

-wielka ilość szkół, własny alfabet i powszechność druku, nauczanie w obrębie społeczności lokalnych

-naśladowanie wzorów warstw wyższych- protesty wobec dworu wobec nadmiernej wystawności obrzędów plebsu

-powszechność patrylineatu i patriarchatu

WIETNAM

Podobny proces jak w Korei

Centralizm vs regionalizm->

-Zalety państw centralistycznych: większe zasoby, większa skala wymiany towarowej i handlowej, możliwość inwestycji o bardzo szerokim zasięgu

-warunki idealnego centralizmu: efektywna kontrola populacji

Zachowanie porządku publicznego

Dotarcie „na dół” populacji

Utrzymanie lojalności ludności

-szerokie rozłożenie bazy podatkowej

-zachowanie dyscypliny budżetowej i fiskalnej

-adekwatna polityka gospodarcza

Model chiński->

-zastąpienie/ uzupełnienie arystokracji biurokracja rządową

Wyróżnik: system rang i egzaminów

Podwójny system rang

-standaryzacja rządów, praw i miar

-ideologia „samo ograniczającego się despotyzmu”

-model polityczny typu „top down”

System urzędniczy w Wietnamie->

-pojawia się za dyn. Han- ośrodki kształcenia poza Wietnamem

-rozszerzony za dyn. Tang- określenie kwot egzaminacyjnych: okresie prawa panującego do ziemi

-koniec Xw. Powstaje niepodległe państwo Dai Co Viet

Prawo pobierania podatków

Rejestr podatków

Rugowanie administracji przez członków rodziny cesarskiej

Dai Viet- XI. i wprowadzenie podatków- powszechność, obowiązek służby wojskowej, rozszerzenie powszechności podatków, rejestry w rękach urzędników

Pierwszy kodeks prawny Hinh Thu w 1042r

-hierarchia urzędnicza- 1089r(kalka z Chin)

Podwójny system: cywilny i wojskowy

9 dwustopniowych rang

System egzaminów(ograniczony dostęp) do 1075r.

-potwierdzenie prawa do ziemi: ograniczenie nadań na własność, ograniczenie powierzchni posiadanej

TO WSZYSTKO DOTYCZY PAŃSTWA PÓŁNOCNO-WIETNAMSKIEGO, na południu władca jest Boskiem, czerpie z Indii, całkiem co innego

Państwo Czamów->

-obejmowało południowy i centralny Wietnam od II do końca XVIIw.

-duże wpływy Indii, hinduizm dominującą religią

-wasal Chin(częsty sprzymierzeniec przeciw Vietom)

Dyn. Tran- XIIIw.(ćan się czyta)->

-ponowne uściślenie spisów

Obowiązek służby wojskowej i podatkowej

Pogłówne w pieniądzu- od głowy

Szeroko zakrojone prace publiczne, budowanie: ortyfikacje na granicy

-nowy kodeks prawny(1230r.); opis administracji: System zarządzania państwem(20 tomów)

-wzmocnienie systemu urzędniczego

Wprowadzenie cenzoratu

Uściślenie zasad egzaminów(regularne od 1232r.)

Nguen Trai(1380-1442)- inspiruje się Mencjuszem, mówi o władcy, że niebo pomaga sprawnym, że trudno jest osiągnąć bezgraniczne zaufanie ludzi, naród kocha władcą, ale może znieść go z tronu. Lepiej zdobywać serca niż barykady.

Dyn. Le- XVw.->

-po krótkim panowaniu chińskim dalsza centralizacja władzy

Obniżenie podatków(potem systematycznie rosły), zwierzchność państwa nad chłopem

Upowszechnienie własności rolnej

spisy „mały”- co 3 lata, „wielki”, c 6 lat(1470r)

osadnictwo wojskowe

-nowy kodeks Hong Duc(1483): bardzo surowe kary za czysto konfucjańskie przestępstwa, niedopełnianie obrzędów, naruszanie czci rodziców, ale dziedziczenie w linii źeńskiej

Le Thanh Tong(1460-1497)

-autor esejów w których chwali władzę absolutną i ścisłą hierarchię społeczną

-wzrost znaczenia konkursów jako sposobu wyłaniania urzędników

-1471- spis urzędników, urzędników ponad 5 tysięcy, połowa centralna, a połowa prowincjonalna

Wykład 9

Wietnam c.d

Dyn. Le – XV w.->

• System urzędniczy:

• reorganizacja władz centralnych na wzór chiński:

• 6 ministerstw

• cenzorat

• Akademia Państwowa (przygotowanie egzaminów)

• Izba Historyczna (kroniki)

• Izba Astronomiczna

Sporządzenie historii poprzedniej dynastii i uczynienie jej legalną potwierdzało legalność obecnej. Jeżeli się szarpią między sobą dwie bandy osiłków, nie daje to żadnej z nich prawa do władzy. Złemu władcy można odebrać władzę, jeżeli się to uda, znaczy, że niebo przekazało mandat.

• Ograniczenie roli mnichów, poddanie ich kontroli państwa (egzaminy)

• Zachowanie centralnego systemu urzędniczego i egzaminacyjnego także w okresie rozbicia (XVII-XVIII w.)

Mnichom wolno było pełnić posługę tylko wtedy, kiedy mieli certyfikat od państwa. Redukowano ich do specyficznych urzędników państwowych.

W XVII i XVIII w. Wietnam praktycznie dzieli się na pół, władzę sprawują dwa wielkie rody arystokratyczne. Podział podobny jak wcześniej. Teoretycznie jedna dynastia, praktycznie dwa państwa. System urzędników cesarskich i egzaminów wciąż jeden.

Dyn. Nguyen – XIX w.->

• Utrzymanie systemu władzy:

• 6 ministerstw (ciała kolegialne)

• cenzorat

• 9 podwójnych rang urzędniczych

• nowy kodeks prawny, uściślenie egzaminów itp.

• ścisły monopol pieniężny

Coraz więcej wpływów europejskich, zwłaszcza francuskich.

• Organizacja państwa niewystarczająca w stosunku do potrzeb

• Niemożność powstrzymania konsolidacji ziemi

• Rozbudowa „oprawy cesarskiej””: kompleks pałacowy w Hue, ołtarz nieba, kompleksy grobowe na wzór mingowski (kopia chińskiego zakazanego miasta, purpurowe miasto, niewłaściwie zorientowanie)

Budowa pałacu – próba umocnienia władzy przez dodanie jej splendoru.

Neokonfucjanizm w okresie dynastii Nguyen->

• Powstanie Tay Son – dylematy uczonych: Ngo Thi Nhan (1746-1803), Phan Huy Ich (1749-?)

• 1802 – dojście do władzy dynastii Nguyen

• Gia Long (1802-1820), Tu Duc (1847-1887) – ograniczenie wpływów bonzów buddyjskich

Gia Long – rejestry bonzów

• Kodeks Hoang Viet luat Le (Kodeks Gia Longa), 1815 r.

• 398 artykułów, 22 tomy, wzorowany na Kodeksie Qing

Wyjątki z kodeksu:

• Rodzice muszą się doskonalić, by móc nauczać dzieci

• Mistrzowie i uczniowie winny odnosić się do siebie zgodnie z obyczajami

• Głowy rodów winny konkurować ze sobą co do przestrzegania obrzędów

• Należy się wspierać, by zwiększyć zyski i zapobiec nieszczęściom

• Nie wolno zmieniać ulic w prywatne parki

• Nie należy zmieniać rzek i kanałów w prywatne stawy

Edukacja konfucjańska w Wietnamie

XI-koniec XIX w.

• 1076 w stolicy Thang Long powstał Quoc Tu Giam, Uniwersytet Narodowy

• 1253 przekształcony w Quoc Hoc Vien (Narodowy Instytut Edukacji)

• za dynastii Le (1428-1527) – Thai Hoc Vien (Wyższa Akademia Edukacji)

• (XI-XV) 3. stopniowy system egzaminów: Thi Huong Thi Hoi, Thi Dinh – egzamin cesarski

• Laureaci egzaminów cesarskich otrzymywali tytuł Tien su (od XIV w. dzielił się na 3 kategorie)

• Egzaminy otwarte oprócz kobiet i artystów (kandydaci 25-40 lat)

• Szkoły prowincjonalne, prywatne np. Chu Van Ana

System bardziej otwarty od systemu chińskiego i od systemu koreańskiego.

Nauczanie – model konfucjański

Studia->

• Niezbędne dla kariery

• Umożliwiały awans społeczny

• Kojarzone z rozwojem moralnym

• wyuczalność cnoty konfucjańskiej

• „człowiek szlachetny” junzi to człowiek uczony

• Brak odium „gryzipiórka”

JAPONIA

System nauczania w Japonii->

• Początki: prywatne studia osób mających kontakt z kontynentalną kulturą (arystokraci, mnisi)

• Pierwsza szkoła publiczna ustanowiona w ramach reform Taika (645r.)

• - Wg Gakurei (Prawa o Nauczaniu) ustanowiono „Wielką Akademię” (Uniwersytet, Daigaku, w stolicy) i lokalne akademie (kokugaku, w stolicach prowincji”

• System oparty o wzory chińskie; podstawą nauczania klasyki konfucjańskie

• System związany z dworem cesarskim, podupadł wraz ze zmniejszającą się rolą cesarza w X w. i zmniejszającą się wymianą kulturalną z kontynentem

Często importowano uczonych z Korei.

Uzupełnienie systemu->

• Poza Daigaku ryoo istniały też „szkoły zawodowe” (specjalistyczne):

• onmyo ruoo – uczące kalendarza i astrologii

• ten'yaku ryoo – medyczne

• gagaku ryoo – muzyczne

• Uczyły głównie arystokratów, ale nie były zamknięte dla osób z niższych sfer

• Sprzężone z administracją cesarską

Konfucjaniści uważali, że muzyka wypływa z duszy. Jeżeli człowiek szczęśliwy śpiewa szczęśliwe pieśni, to śpiewając szczęśliwe pieśni będą szczęśliwi.

• W okresie Kyoto uzupełniane rosnącą liczbą szkół prywatnych, związanych z Daigaku; np. Kangaku-in (821 r.), Gakku-in (pocz. IX w.), Shoogaku-in (881 r.). Organizowane na wzór Akademii, niektóre przetrwały jej upadek.

• Ponadto znaczna liczba szkół prywatnych i klanowych na prowincji

• Daigaku ryoo uległo zniszczeniu w 1177 r. i nie zostało odbudowane

Klany zaczynają kształcić własnych urzędników (swój ród, swoich poddanych). Osłabia to władzę centralną. Ilość ludzi wykształconych rośnie.

Wczesny shogunat->

• Zmniejszenie się roli dworu cesarskiego i kultury dworskiej na rzecz grupy wojowników i shooguna

• Nowe instytucje kształcenia, państwowe utrzymywane przez możnowładców i świątynne

• Zarys podziału na ludzi miecza i pędzla (mnisi, zwł. Zen)

• W okresie Kamakura największymi ośrodkami nauczania są klasztory: Pięć Świątyń w Kyoto i Pięć Świątyń w Kamakurze

• Silne związki z feudałami

• Studia w świątyni (tera-iri) dla synów arystokracji (następnie rozpowszechniły się wśród bogatszych kupców)

Okres shogunatu Edo->

• Okres koncentracji władzy przez shooguna i kulturalnej izolacji kraju

• konieczność przesunięcia nacisku z kształcenia wojskowego na administracyjno-etyczne

• Ścisła kontrola nad edukacją, zwłaszcza od 1790 r. konfucjanizm zadekretowany doktryną oficjalną

• Ponowne ustanawianie szkoły centralnej: objęcie patronatu nad prywatną szkołą Hayaashi Razana (1690)

• 100 lat później przejęcie pełnej kontroli i zmiana nazwy na Shooheizaka Gokumonjo (Shooheikoo)

• Curriculum konfucjańskie

• Absolwenci z reguły stają się wykładowcami w szkołach rodowych na prowincji

• Rozwój nauczania pod opieką rządu centralnego i panów feudalnych

• kontrola napływu wiedzy obcej (zachodniej)

• Zakładanie szkół klonowych i publicznych oraz przekształcenie szkół prywatnych w publiczne przez możnowładców

• Rozwój szkół „technicznych” - konieczność rozwoju gospodarczego

• Rozwój systemu szkół świątynnych terrakoya

Terakoya->

• Pierwotnie szkoła buddyjska świątynna dla laikatu

• Następnie inni uczeni (np. lekarze, mnisi Shinto) także zaczęli uczyć w szkoła

• Oddzielenie szkół od światyń

• Zakres: nauka czytania i pisania, komentarze do podręczników, wychowanie moralne, etykieta (z wersją dla dziewcząt), podstawy konfucjańskiej i buddyjskiej doktryny etycznej

• Specjalne podręczniki dla klas niższych (średnich)

• szerokie rozpowszechnianie: pod koniec Edo liczbę szacuję się na ponad 100 tysięcy

• Piśmienność szacowana na 54% dla mężczyzn i 19% dla kobiet

Wykład 10

System kształcenia w Korei

Wzorzec chiński w literaturze, mamy doczytać sobie sami, a tutaj mamy wariacje.

Okres Trzech Królestw->

-Taehak(Narodowa Akademia Konfucjańska) w Goguryeo, założyciel król Sosurim, 372r.

-Baekje, prawdopodobnie istnienie szkół konfucjańskich

-Silla: Akademia Narodowa, ustanowiona dopiero po zjednoczeniu w 682r.

-przemianowana na Taehakgam(Narodowy Instytut Konfucjański), VIIIw.

-w roku 788 król Wonseong ustala pierwszy system egzaminacyjny trójstopniowy

-system stał się podstawą dla organizacji egzaminów za dynastii późniejszych

Goryeo(918-1392)->

-państwo oficjalnie buddyjskie, konfucjanizm ideologią władzy

-buddyzm jako religia państwowa i konfucjanizm jako ideologia organizacji państwa były w pełni komplementarne

-rozbudowa Akademii Narodowej Kukchagam w 992r, mamy:

Wyższy Instytut Klasyki Chińskiej

Czterech Bram

Instytut Klasyki Chińskiej

-w XIIw. Za panowania króla Injonga dochodzą Instytut Prawa, Kaligrafii i Rachunkowości plus ustanowienie państwowych akademii hyanggyo(XIIw.)

-system egzaminacyjny ustanowienie: król Gwangjeong, w 958r, mamy trzy typy egzaminów

a)tworzenie kompozycji w stylu chińskim, egzamin z literatury

b)klasyki konfucjańskie

c)”różnorodne egzaminy”: prawo, rachunkowość, kaligrafia, medycyna, wróżby

-curriculum oparte o klasyki konfucjańskie- szczególny renesans pod wpływem neokonfucjanizmu w XIIIw

-później rozwinęła się forma literackiego egzaminu obejmującego poezję i prozę

-osobne egzaminy wojskowe i dla niższych urzędników

System Koreański- forma rozwinięta->

-obowiązujący za dynastii Joseon, aż do końca XIXw.

-trójstopniowy system, od szkoły lokalnej po akademię państwową, bardzo rozbudowany

-otwarty dla warstw niższych(średnich)

-prywatny i państwowy

-sprzężony z administracją centralną

-system egzaminów przetrwał do 1894

-Szkoły: wykresik od Uli skopiować ;D

a)Seodang- umiejętność czytania i pisania, podstawowa znajomość klasyków konfucjańskich. Koniec XIXw.- ponad 16000

b)Seowon i hyanggyo- głównie klasyki jak: Lunyu, Mengzi, Zhongyan

- w każdym większym mieście hyanggyo, druga rola to świątynia konfucjańska, limity przyjęć: 90 studentów z miasta, 50 z prefektury, a 30 z podprefektury

-Seowon mogło być po kilka w mieście

Wykład 11

Korea- okres Trzech Królestw, sytuacja kobiet(elity), Japonia

-Goguryeo- 37r.pne- 668r.ne

Dozwolone małżeństwa pomiędzy klasami

Kobiety nie mogły być głowami rodzin(jak i w Baekje)

Brały udział w obrzędach ku czci przodków

Wdowy i rozwódki mogły wychodzić ponownie za maż(nie mogły inicjować rozwodu)

Niemal równy status przy dziedziczeniu

-Baekje-18r.pne- 660r.ne

Kobiety mogły być regentami(jak i w Goguryeo), kobiety miały pozycję stosunkowo wysoką

Kary za niewierność

-Silla-57r.pne-668r.ne- zjednoczyła półwysep

Współistnienie systemu matrylinearnego i matrylinearnego

Trzy królowe na tronie

Stosunkowo wysoki status kobiety w klasach niższych

Małżeństwa aranżowane w warstwach wyższych, większa swoboda w warstwach niższych

Dozwolone kontakty towarzyskie damsko- męskie

Pozycja w małżeństwie zbliżona do męża

Wpływ konfucjanizmu w Królestwie Silla po zjednoczeniu->

-przepisy dotyczące kobiet: trzy posłuszeństwa

-przeniesienie uroczystości ślubnych do domu pana młodego

-obniżenie się roli kobiety w małżeństwie

W królestwie Goryeo mamy buddyzm, siła wyrównująca pozycję mężczyzn i kobiet.

Neokonfucjańska dynastia Joseon(1392-1910)

-poważne ograniczenie roli kobiet i wykluczenie z linii nazwiska

-ograniczenie swobody poruszania się, udziału w rozrywkach towarzyskich

-rozdział życia domowego kobiet i mężczyzn

-kodeksy prawne wzorowane na chińskich

-wprowadzenie chińskich warunków rozwodu

-zakaz ponownego zamążpójścia pod karą wykluczenia dzieci z egzaminów państwowych

-status równy tylko teorytycznie

-neokonfucjańskie poradniki dla kobiet, np. Naehun(1475) podkreślające podobne cechy jak Ban Zhao

Zaszłości prawne->

-kodeks cywilny określa potomków jako zstępnych w linii męskiej

-dzieci musza nosić nazwisko ojca

-głowa rodziny- mężczyzna(może być niemowlak, po śmierci ojca)

-stygmatyzacja rozwodów i dzieci z rodzin porozwodowych

-w 1997r zniesiono zakaz małżeństw osób o tym samym nazwisku(obowiązywał 689 lat)

JAPONIA->

-stosunkowo wysoka pozycja kobiety we wczesnym okresie dworskim(VI-VIIIw) i w następnych

-prawdopodobne zaszłości religijne: wysoka pozycja szamanek, potem kapłanek i poetek

-określona swoboda obyczajowa zarówno wśród warstw wyższych jak i wśród Gminu

Uwaga: relacje płci odtwarzane na podstawie kronik z VIIIw.

-łącznie 4 cesarzowe w okresie Asuka i 2 w okresie Nara(dwie o podwójnym okresie panowania)

cesarzowa Gemmei przeniosła stolicę do Nary

-cesarzowe rządzące „w braku” odpowiedniego następcy w linii męskiej

-cesarzowe regentki np. Jitou, żona wielkiego cesarza Temu

-cesarzowe w pełni samodzielne np. Shotoku(ta co mieszała z mnichem xD)

Wykład 12

Japonia c.d

Znamiona równorzędności->

- możliwość rozwodu

- możliwość poszukiwania partnera i utrzymywania związków nieformalnych

- mity o „ciążach dziewic”

- święta typu orgiastycznego utagaki/utage – o charakterze sezonowym- świadectwem ograniczonej swobody seksualnej. (wspomniane jako rodzaj niewłaściwych zachowań plebsu, prawdopodobnie pozostałość obrzędów w kulcie płodności)

Wpływ chiński w okresie dworskim->

- organizacja władzy – centralizm cesarski

-wpływ sztuki – „oprawa liryczna” obyczajowości japońskiej

- brak gwałtownego obniżenia się roli kobiety (mógł mieć wpływ fakt „przefiltrowania” nauk chińskich przez buddyzm)

- w okresach następnych (Heian i Kamakura) następuje zwrot ku „japońskości”

Kobiety mają rolę podrzędną, nie pełnią specjalnie istotnej roli w polityce, natomiast nie ma aż takiego silnego ograniczenia. Dużą rolę odgrywa tu buddyzm. Buddyzm przyjmowany jest znacznie chętniej niż konfucjanizm.

Okres Heian (794-1185)->

- szczytowy okres kultury dworskiej

- wysoka pozycja kobiety

- sławne pisarki: pamiętniki dam dworu

> „Pamiętnik spod poduszki” Sei Shonagon

> Imitowane w pisarstwie pamiętnikarskim mężczyzn („Tosa nikki” autorstwa Ki no Tsurayuki)

- Murasaki Shikibu (973 – ok. 1014 lub 1025)

„Genji Monogatari” – wielki epos, klasyka powieści japońskiej

- Także pamiętniki i kolekcja 128 wierszy

Żony samurajów :

- rola kobiety w obronie domu

- szkolenie w posługiwaniu się bonią: zwłaszcza halabardą (raczej: glewią) naginata.

- w okresie Edo, po przekształceniu się samurajów w urzędników, kobiety tracą „wojowniczość”

Tomoe Gozen (1161? – 1184?) – kobieta samuraj, wojna Genpei (1180 - 1185) [nocny atak na Horikawa]

Neokonfucjanizm i okres Edo->

- w okresie Edo (shogunat Tokugawa, XVII – poł. XIX w.) silne wpływy neokonfucjanizmu, przy pełnym zamknięciu kraju

- utrwalenie arystokratycznej struktury

- obniżenie roli kobiety i pełna jej podrzędność względem mężczyzny

- role kobiece/męskie definiowane inaczej niż w Chinach.

Zachowana i pogłębiona podległość kobiety.

Udział kobiet z życiu artystycznym->

- poetki i artystki okresu Heian

- w okresie Edo wiele kobiet podjęło chiński styl malarzy-uczonych, pod wpływem buddyjskim (szkoła nanga)

- w pełni ukształtowała się rola artystyczna i kultura gejsz.

Wykład 13 i 14

Architektura, dom, miasto

Cechy architektury chińskiej->

-drewniana

-symetria, zamiłowanie do porządku i ładu

-„horyzontalna”

Cywilizacja ta zna budowle kamienne, wznosi fortece kamienne, jednak brak łuku kamiennego i muru w architekturze dla „ludzi”.

Fengshui->

potrafią tak zaaranżować miejsce, tak, że wydaje się większe, unikają nudy.

-chińska geomancja, określająca czas i miejsce budowy, zwłaszcza grobów, miejsc użyteczności publicznej i domów

-oparta od zasady przepływu qi, balansu qyin i Yang i odpowiednim następstwie pięciu faz(żywiołów wujing)

-szczegółowe opisy i sposoby budowy pod nadzorem specjalistów geomantów

Idealne ustawienie domu: zwrócony ku południu, odsłonięty od północy górami, z wodą przed frontem

Pozytywy: dokładne badania miejsca budowy, empiryczne określenie korzystnych cech miejsca zamieszkania(osłonięcie przez góry, dostęp do bieżącej wody), stworzenie systematycznego studium krajobrazu, kształtowanie krajobrazu, pierwsza na świecie „inżyniera środowiskowa” .

Negatywy: irracjonalne lokowanie budowli, w szczególności grobów, marnotrawienie zasobów, konserwatyzm i blokowanie postępu w budownictwie, konflikty społeczne- zwłaszcza wróżdy rodowe.

Podstawowe materiały->

-drewno, ubita glina, cegła suszona i palona, ceramika(dachówki)

Konstrukcja budynków->

-najbardziej typowy jest nośny szkielet drewniany

-układ powtarzających się prostokątów limitowanych rozpiętością belek

-układ prostokątnych podpór z przenoszeniem ciężaru przy pomocy beleczkowania(także funkcja dekoracyjna)

-łatwość konstrukcji falistego dachu

Np. Świątynia konfucjańska w Fengdu, Taiwan

Podręcznik architektury z dynastii song z XIw, układ poziomych belek pozwalał na krzywienie dachu, brak typowej dla Europy skośnej belki podporowej.

Podstawowy układ architektoniczny->

Prostokątny podwórzec otoczony budynkami, zwielokrotniany w razie potrzeby, dwie wersje:

„imperialna”- oparta o oś centralną i szerokim wejściem na jej linii

„prywatna”- o bardziej zamkniętych podwórzach, z wejściem bocznym, bardziej dyskretnym

Ład i porządek-> symetria układu

-wyraźna oś, z reguły północ- południe(orientacja domów N-S już w Yangshao, 4000r.pne)

-budynki rozmieszczone równomiernie po obu stronach

-zdwojenie elementów np. zastąpienie jednej pagody przez dwa pawilony lub przez wieże bębnów i dzwonów

-dodatkowe osie rozmieszczane na ogół równolegle do głównej

W świątyni buddyjskiej symetrię zaburzała pagoda- forma pojedyncza konkurująca z główną halą. Np. świątynia Horyuji. Rozwiązania niesymetryczne, asymetryczne także istnieją, ale nie wiem co bo kurwa slajd przeszedł… Można tez rezygnować z pagody.

Linearność układu->

-układ architektoniczny rozwijający się równomiernie wzdłuż głównej osi

-przeznaczony do poznawania stopniowego, a nie do ogarnięcia całościowego

-rytmiczne powtarzające się, zbliżone do siebie elementy

-całość rozwinięta bardzo horyzontalnie

WZOROWE MIASTO->

-istnienie wielkich miasto od czasów wczesnohistorycznych

-za dyn. Zhou ilość miast potęgą państwa

-lecz większa ciągłość architektoniczna i ideologiczna między miastem, a wsią oraz współistnienie terenów uprawnych w obrębie miasta, brak samorządu miejskiego

-wywodzi się te domy i miasta z pierwotnej formy domów, gdy ludzie wynosili się z wyżyn lessowych, domy wkopane w grunt

Planowanie miast->

-miasto ośrodkiem kultu

-od dynastii Shang(XVII-XIIw pne) wyznaczanie miejsca na zabudowę i składanie ofiar w miejscu budowy

-od Zhou(XII-IIIw p.n.e) mamy specjalnych urzędników „urbanistów”, rozrysowanie planu przed zabudową oraz w 682r pne mamy najstarszy zapis o użyciu gnomon

-obserwacje astronomiczne pozwalały dokładnie wyznaczyć kierunek północny

Miasto jako ośrodek kultu->

Kopiec ziemny

-pierwotnie centrum obrzędów płodnościowych

-następnie symbol władzy państwowej

Miasto ośrodkiem kultu przodów

-zuozhuan: każde miasto z tabliczką sławnych przodków jest stolicą

Kult niebios: poza miastem

Powszechność wzoru z Zhouli(Zhouli- Rytuały Zhou)- kolekcja dokumentów dotyczących rytuałów dyn. Zhou->

-zredagowana za dynastii Han IIw. Pne

-wyidealizowana wersja rządu Zhou, według konfucjanistów: władzy doskonałej

-myślenie kosmologiczne i organicystyczne

-współzależność między światem społecznym, a naturalnym

-zadaniem władcy miało być podporządkowanie świata

Miasto idealne według Zhouli->

-kwadratowe 9x9 li

-trzy bramy z każdego boku

-dziewięć ulic N-S i dziewięć W-E

-główna arteria szeroka na dziewięć rydwanów

Ołtarz Nieba->

-okrągły jak Niebo

-umieszczany poza miastem

-wyróżniona pozycja: na południe i za główną bramą

-najstarszy odnaleziony: Sui(581-618)

Miasta->

Dawna stolica: Kaifeng, miasto kupieckie, duże zmiany tam by stworzyć miasto idealne, prostowano ulice, burzono budowle i tak daaaaaaaaaaaaleeeeeeeeeeeej.

Suzhou: zachowanie planu, miasto ważne handlowo i intelektualnie.

Dongjing- stolica, ok. 790r „brama do Japonii”

Hue- stolica Wietnamu, także powiela plan chińskiego miasta, XIX.

Hangzhou za dynastii Song.

Dużo państw z KKK czerpało z chińskiego planu miasta i wzorowało się na tym.

Wykład 15

Nauka

-nauki średniowieczne mocno związane z środowiskiem etnicznym

-wiele nieprzystających do siebie modeli

-transfer wiedzy i wynalazków wciąż możliwy

-nauka nowoczesna: XVw. Włochy(Galilieusz)- z nim ten przełom jest związany

-bardziej protonauka(wczesne nauki) niż nauka jaką my znamy, ale zawsze byli do przodu, 16w. poziomy zaczęły się wyrównywać, a potem Europa przeskakuje Chiny

-jeśli są jakieś wyjaśnienia, a jedno jest prostsze to wtedy to bierzemy, ale nie zawsze tak w naukach średniowiecznych, czasami są nieprzetłumaczalne

Nauka współczesna->

-wykorzystanie modelu, coś w granicach błędu i starają się ten błąd określić

-modelowanie matematyczne

-rozróżnienie między cechami kluczowymi, a pomijalnymi

-systematyczna akumulacja otwarcie publikowanych danych

Rektyfikacja nazw->

Ujednolicenie nazewnictwa i dopasowanie „słowa do rzeczy”

-nie miało jako podłoża rozważań nad odpowiedniością nazw- rzeczy

-istotna odpowiedniość słowa- akcji, relacja słowo-świat jest kwestią polityczną

-utylitarne i ograniczone do władcy/specjalistów

Różne stanowiska wśród różnych szkół->

Język jest, taoiści->

Zhuangzi: język jest umowny, niezbyt istotny

Xunzi: konwencjonalizm i utylitaryzm życia

Jego uczniowie, legiści, wzdrożyli kontrolę języka w państwie.

Inni: Mozi-> ścisła utylitarność, Laozi: język ograniczeniem naturalności i twórczości

Problemy protonauki chińskiej logiczno- językowe->

-brak logiki sensu stricte

-rozumowanie przez analogię

-problemy z definicjami

-ograniczona ilość bardzo pojemnych pojęć

Zwartość języka, ograniczona szczegółowość, naciska na elegancję stylu i problemy tłumaczenia

Korzystne uwarunkowania chińskiej tradycji protonaukowej->

-ideologiczne:

Brak ideologii krytykującej poznanie lub ograniczającej je np. przez sacrum

Poznanie przyrody drogą do poznanie Dao

Pewne gałęzie wiedzy np. astronomia/astrologia, muzyka są częścią ideologii państwowej

-techniczne:

Wielkie zasoby na badania

Wielka dostępność „materiału badawczego”

Wsparcie przez państwo hydrologii, inżynierii, hutnictwa itp.

Taoiści i ich obserwacje->

Cel: życie zgodne z naturą, szczęśliwe i radosne

-poznanie dai i jego przejawów

-obserwacje cykliczności i przemienności w przyrodzie, zasada yin-yang

-dążenie do nieśmiertelności: szkoła wai jin i nei jin

-doskonali eksperymentatorzy

-slaby punkt: teoria

Nauka „oficjalna”: astronomia

-astronomowie cesarscy: jeden z najstarszych urzędów państwowych

-zadania: tworzenie kalendarza, poszukiwanie sprzyjających i niesprzyjających okresów czasu(np., dla cesarskiej prokreacji), odnajdywanie i interpretacja znaków na niebie, prace kartograficzne i nawigacyjne

-obserwacje komet, dość dużo i wiarygodnie, akumulacja wiedzy, to było dla nich ważne

-obserwowali zaćmienie słońca(1217r. pne), liczne obserwacje, katalog gwiazd(Chen Zhuo, 270r)

Wynalazki->

Pompa powietrzna pozwalająca uzyskać w piecu temperaturę wystarczającą do wytopu surówki

Wielkie doświadczenie w wytopie metali

Doskonała jakość wytrzymałej ceramiki

Wysokofosforanowe rudy obniżające temperaturę topnienia

Wszystko to pozwoliło na wyprodukowanie

WIELKEIGO PIECA->

-wytop w wielkim piecu, w Chinach w IV wieku pne, Europa dopiero VIIIw Ne

-powszechne zastosowanie, Chiny II w pne, a Europa XIV Ne

-cechy pieca: wysoka wydajność, niekonieczna dalsza przeróbka żelaza, możliwość przeróbki wysoko dajnych rud, wielkie zapotrzebowanie na węgiel(koks potem), materiał otrzymały kruchy, zbyt twardy, nierdzewny

Konsekwencje: tanie i wydajne wytwarzanie pół produktu do wyrobu stali, masowe wykorzystanie narzędzi metalowych z żeliwa lanego: motyki, kilofy, łańcuchy, naczynia odlewane…

Łatwość produkcji żelaza spowodowała->

-usprawnienie rolnictwa dzięki właściwym narzędziom

-budowę systemów irygacyjnych, zapobieżenie klęskom żywiołowym, podwyższenie wydajności upraw dzięki zwiększeniu nawodnienia

-budowa dróg wodnych ułatwiła transport produktów- wzrost wydajności, KILKUNASTOKROTNIE

-masowa produkcja soli, a to ułatwiło przechowywanie żywności produkowanej masowo w rolnictwie

-wzrost produkcji żywności spowodowała wzrost populacji Chin

THE END OF THE STORY