FILOZOFIA
Wykładowca mgr Krystyna Przybyła
Zjazd I 29.09.2007r.
Filozofia - wiedza dążąca do poznania istoty, struktury i zasad bytu i myślenia oraz najogólniejszych praw zarządzających człowiekiem, przyrodą i społeczeństwem. Dzielimy je na cztery podpunkty:
analiza metod i pojęć danej dyscypliny wiedzy,
dążenie do poznawania prawd ogólnych,
pogląd na świat,
mądrość.
Filozof - specjalista w zakresie filozofii
człowiek mądry ( żart przemądrzały ),
wiedza racjonalna ( natura ).
Filozofia z grupy PHILEIN: ( miłować, dążyć )
philia ( miłość ),
sophia ( wiedza mądrość ).
Philo sofos - to ktoś, kto poszukuje prawdy bezinteresownie.
Jedną z cech, które charakteryzują człowieka to dążenie do poznania samego siebie i otaczającego świata. Człowiek wiedzieć jaki jest, skąd pochodzi, skąd się wziął i dlaczego istnieje. Pragnie zrozumieć sens ludzkiego życia u postaw ludzkiego życia.
Motywy i teoretyczne:
zaspokojenie swojej ciekawości,
posiadanie wiedzy,
rozwój intelektualny.
Motywy praktyczne:
człowiek pragnie wiedzieć po to by dobrze działać i skutecznie wytwarzać odpowiednie przedmioty.
Zagadnienia poznania
Przyczyny Pojęcie
teoretyczne, praktyczne aktywność psychiczna
zdobywanie informacji
co?, jak?, dlaczego?
Jako
Czynności Wiedza
świadomościowa potoczna
asymilująca naukowa
intencyjne mądrościowa
aspektywne
Elementy
podmiot
relacja
przedmiot
Poznanie zawiera w sobie:
postrzeganie,
wyobrażenia,
przypominanie,
rozumowanie,
sądzenie,
rozważanie.
Poznanie - to proces zdobywania wiedzy i ma określony charakter ( świadomościowy ) - człowiek jest świadomy swojej czynności może uświadamiać sam jako zmożonego w akcie poznania.
Człowiek nie tylko posiada wiedzę ale także wiedzę o tej wiedzy i ma charakter refleksyjny.
Charakter asymilujący - osoba poznająca, przyswajająca sobie przedmiot poznania. Postrzegana rzeczywistość jakoby wchłania w siebie i staje się częścią jej samej.
Charakter intencyjny - to człowiek poznający odnosi się do swojego przedmiotu poznania, wykracz poza siebie.
Charakter aspektywny - w akcie poznawczym człowiek jest zdolny ująć przedmiot pod pewnym kontem.
Typy wiedzy:
wiedza potoczna- jest podstawowym źródłem wiedzy ( zdroworozsądkowa, przednaukowa, informacyjna wynikająca z życia ) ma charakter bezpośredni. Zdobywanie tej wiedzy nie wymaga wykształcenia ani kompetencji. Wiedza ta wykazuje brak systemaczności i uporządkowania trudno uchronić ją przed błędem.
Wiedza naukowa- jest przedłużeniem wiedzy potocznej ustosunkowana i wyspecjalizowana.
Nauka - jako działanie jest to sposób zdobywania wiedzy. Jest zespołem zadań, działań, których celem jest osiągnięcie wiedzy o określonej rzeczywistości. Nauka jest zbiorem wiadomości ale jest też byłą i zdobytą ilością wiadomości na określony kierunek. Przez naukę rozumie się zbiór zadań dotyczących ściśle określonego przedmiotu, zawierających zebraną wiedzę. Nauka powinna być:
interesująca - która zaspokaja ludzkie potrzeby poznawcze,
metodycznie uporządkowana - stosująca ściśle określoną metodę,
komunikatywna - wyrażona językiem zrozumiałym i obiektywnym,
kontrolowana - dająca możliwość obiektywnego sprawdzania tych twierdzeń.
Nauka w sensie podmiotowym oznacza stan umysłu, zasób wiedzy. Sprawność umysłowa czyli umiejętność pracy naukowej. Naukę dzielimy na:
system instytucji,
naukowo - badawczą,
materialno - techniczną.
Nauka
Definicja Elementy
- czynnościowa - cel
- przedmiotowa - metoda
- podmiotowa - przedmiot
socjologiczna
Materialny Formalny
Klasyfikacja
Nauki uniwersalne Nauki szczegółowe
filozoficzne teologiczne przyrodnicze humaństyczne
Klasyfikacja wiedzy naukowej - nauki uniwersalne, przedmioty zainteresowań i wchodzi w skład nauk filozoficznych i teologicznych. Dzielimy je na:
Nauki formalne - logikę, matematykę i dotyczą czegoś co zależy od umysłu.
Nauki realne - zajmują się realnym światem i dzielimy je na:
przyrodnicze,
humanistyczne.
W środowisku nauk realnych wyróżnia się nauki:
fizyczno - chemiczne,
biologiczne.
Skupiają się w trzech grupach tematycznych:
o społeczeństwie,
społeczno - ekonomiczne ( psychologie, antropologie ),
Wiedza mądrościowa to dogłębność i praktyczność. Mądrość to pewien rodzaj zaangażowania, który obok wiedzy odgrywa rolę życiowego doświadczenia. Z teorią i praktyką wiążą się trzy główne mądrości:
mądrość jako wiedza teologiczna jest uzasadnionym zrozumieniem świata oraz jego ostatecznego porządku i sensu życia. Źródłem tej wiedzy jest:
a). rozum,
b). wiara,
c). religia.
mądrość jako wiedza praktyczna jest umiejętnością stosowania tej wiedzy i sprawnego działania dzięki tej wiedzy.
mądrość życiowa opiera się głównie na poznaniu potocznym jest syntezą konkretnych działań.
Filozofia jako przedmiot poznania - klasyfikuje się jako sposób rzeczywistości czerpie informację z podstawowych źródeł dostarczanych człowiekowi.
W najbardziej popularnym znaczeniu filozofię pojmuję się jako zbiór ogólnych wskazań życiowych jako nagromadzenie życiowych sentencji.
FILOZOFIA NA PRZESTRZENI EPOK
Najstarsi filozofowie narodzili się w Grecji.
Grecja - starożytność I okres do V w.p.n.e.
Okres Tales z Miletu - wybitny politolog, mędrzec, podróżnik, inżynier, kupiec. Znał sposoby mierzenia piramid, odległości statków, zjawisk zaciemnienia słońca. Jego następcy nazywali go ,, teoretyk przyrody ,, uważał że początkiem wszystkiego jest woda.
Okres uczniowie Talesa Filozofia Jońska
Anaksymander,
Anaksymenes,
Heraklit - umysł krytyczny, polemizujący.
Heraklit - rozważał : zmienność rzeczy, względność rzeczy, rozumność świata.
Jedno prawo rządzi człowiekiem jaki światem. Twierdził że rozum to siła kosmiczna, a człowiek ma tylko w niej udział.
Teorie względności i rozumności:
Szkoła Egejska - uważali ziemię za zasadę przyrody - PARMENIDES - próbował pozytywnie orzec czym jest Bóg.
DEMOKRYT I ATOMIŚCI
umysł konkretny stworzyli program
umysł plastyczny teorii przyczynowości
umysł myślący
systematyzm wartości
zagadnienia moralne, etyczne
czynne wykonanie pod naciskiem
Arystoteles - próbował tworzyć logikę w definicję EMPIRYZM - w przyrodzie dopatrywał się działania sił uważał, że Bóg nie był wykonawcą świata. Świat był od dawna - wieczny. Jedynie Bóg nadał mu pęd. Podejmowali zagadnienia moralne z Platonem, również zagadnienia etyki. Stworzyli pierwsze ustroje państwowe.
HELLENISTYCZNY III i I p.n.e.
Stoicyzm - istota stoicyzmu razem z racjonalizmem. Uważali że jest jedyną prawdą dobra, zgodności z naturą. Ideał mędrca, uznanie wolności, integracji moralnej. Świat stworzyli na podstawie przemyśleń.
EPIKTET
AURELIUSZ przedstawiciele stoicyzmu.
SENEKA
Zajmowali się sprawami etycznymi i w tym czasie byli wierni swojej tradycji stoickiej. W ich ujęciu filozofia stała się rolą życiową, sprawą i podporą życia.
EPIKUREJCZYCY - rozważał tematy szczęścia, nieszczęścia. Epikur twierdzi, że szczęście polega na doznaniu przyjemności, nieszczęście to doznawanie cierpienia ( duchowego, psychicznego ).
Epikur - do szczęścia wystarczy brak cierpienia, bowiem odczuwamy już jako przyjemność. Oprócz wewnętrznej radości istnieją przyjemności, które są wywoływane przez czynniki zewnętrzne, z rozsądkiem żeby się nie pogubić w tym pędzie. Trzeba nabrać pokory do życia. Jedyne przyjemności występują przy braku potrzeb, drugie przy braku przyjemności.
SCEPTYCY - do I w. Przedstawicielem tego nurtu był PIRRON - który mówił że spokój zapewnia mu szczęście. Sceptycy zawsze stawiali pytania negatywne. Byli teoretycznie sumienni, stawiali skarbnicę pomysłów, argumentów.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
FILOZOFIA 10.11.2007r.
FILOZOFIA CHRZEŚCIJAŃSKA.
Filozofia patrystyczna z jednej strony miała chronić wiary chrześcijan na zewnątrz i wobec wrogów wykazywać jej zgodność wymaganiami rozumu a z drugiej strony niezbędne było jednolite i konsekwentne zebranie poglądu chrześcijan.
Apologeci - opracowywali doktryny chrześcijan.
Systematycy - próbowali w całości opracować poglądy chrześcijan na świat i to oni znaczyli główne etapy rozwoju filozoficznego chrześcijan.
Gnostycy - przetwarzali wiarę chrześcijan w wiedzę i na jej podstawie budowali pogląd na świat. W ich przekonaniu Chrystus nie był człowiekiem ( nie miał ciał ). Gnostycy czynili wiele wysiłków aby pozostać w zgodzie z kościołem.
Zwolennicy filozofii chrześcijańskiej
Św. Augustyn - urodził się w rodzinie chrześcijańskiej. Później w młodym wieku odwrócił się lecz powrócił na dobrą drogę chrześcijaństwa. Bardzo dużo polemizował z Bogiem i na tej podstawie powstawały jego poglądy. Skłaniał się do dobrej woli, na zaufaniu, wierze, miłości. Łasce niż na rozumie i doświadczeniu. Stworzył pewne teorie np. teoria poznania ( rozważał poznanie duszy, pragnie znać Boga i duszę nic więcej ).
Teoria poznania - oświecenie przeżyciami poznaje najlepiej od rzeczy. Poznawanie wiedzy, prawdy wiecznej, która jest i istnieje tylko od boga, który oświeca duszę. Umysł widzi prawdę jak oczy rzecz. A umysł dochodzi do prawdy wprost od duszy. Przewaga Boga nad stworzeniem i jest całkowita zależność stworzenia od Boga. Twierdzi, że dusza przeważa nad całym ciałem, a uczucia i wola nad rozumem. Bóg jest przyczyną wszelkiego bytu i jest najwyższym dobrem. Św. Augustyn w naturze Boga dopatrywał się pierwszeństwa woli. Wiara jest rzeczą a nie rozumem.
Prawda o Bogu poznać można nie rozumieć, lecz wiara jest rzeczą uczucia, czyli serca. Zrozum byś mógł wierzyć, wierz byś mógł zrozumieć. Są rzeczy, którym wierzyć nie będziesz dopóki ich nie zrozumiemy i są inne, których nie zrozumiesz jeśli nie będziemy wierzyć. Dopiero trzeba kochać, tylko przez dobro i miłość można się zbliżyć do Boga.
Nadprzyrodzone czynniki w świecie przyrodzonym.
Bóg dla Św. Augustyna jest źródłem poznania, to przedmiot teorii poznania. Bóg jako jedyne dobro przykład etyki. Bóg jako osoba wszechmocna i pełna miłości to rzecz religii.
Heteronomiczna etyka - to rozpatrywanie dobra w aspekcie etycznym, moralnym, niemoralnym. Zło nie jest dziełem lecz należy do przyrody, lecz jest dziełem wolnych stworzeń, uzasadnienie to stwierdzenie mówiące że Bóg ustanowił dobrą przyrodę, lecz zatopiła ją zła wola. Zło nie jest realne, jest brakiem dobra. Nie ma absolutnego zła, jest absolutne zło. Gdy odwracają się od dobra lub zwracają się do celów wyższości. Niższe cele są złe, lecz odwrócenie się od nich ! . Zło jest negatywną naturą dlaczego Bóg tam nie zapobiegł. Zło nie należy do elementu przyrody, nie psuje harmonii świata. Zło jest potrzebne aby utrzymać harmonię świata. Bóg wolał stworzyć większe dobro ze złem, niż mniejsze dobro bez zła. Stworzył naukę o łasce, która uznała że zło pochodzi od człowieka, dobro od Boga. Zło jest przyczyną przyrody, a dobro rzeczą troski. Dobrzy są ci, którzy dostąpili łaski. Łaska jest dana za darmo, a nie za usługi.
Św. Tomasz z Akwinu - był Włochem urodził się w 1225r. a zmarł w 1274r.
1243r. został Dominikaninem. Jego poglądy koncentrowały się wokół wiedzy i wiary, które od siebie oddzielał i oddzielił rozum od objawienia. Uważa, że rozum poznał nie tylko rzecz materialną od Boga. Uczył się religii poznając Boga pod postacią Św. Trójcy. Dowód tajemnic wiary przekracza możliwości rozumu. Żadne prawdy nie sprzeciwiają się wierze. Stworzył filozofię i teologię na podstawie objawienia i na podstawie rozumu. Filozofia jeśli służy teologii to w tym sensie że przygotowuje do wiary i tej wiary broni. Miał też poglądy związane z naturą o bycie. Umysł ludzi zna rzeczy jednostkowe, które mogą służyć do poznania otaczającej rzeczywistości i mogą mieć trojakie postaci
jednostkowe,
powszechne,
Rozum ludzki nie może poznać drogę wprost, ale drogę zaprzeczenia lub eminencji.
Nauka o świecie - uznał że świat został stworzony z niczego, że pochodzi wprost od Boga, jest jego aktem woli, a nie konieczności. Świat stworzył wg. programu określonego, w którym Bóg zrealizował w nim swoje idee, i nadal jest przez niego kierowana i rozwija wg. jego planu. Jednak są części niższe, które służą częścią wyższym, ale wszystkie służą Bogu.
Nauka o duszy - jest to forma istoty ograniczonej i nie jest pierwiastkiem tej istoty.
Nauka o poznaniu - rozum traktuje jego wiedzę duszy. Uważał że własną duszę poznajemy pośrednio, poznajemy to co rzeczywiste. Czynności duszy, władzę duszy poznajemy na drodze refleksji.
Filozofia moralna - dał podwaliny pod etykę. Wybrał etykę umysłu i rozumu. Dostrzegał w otoczeniu dobro, które każde miało swoje miejsce. Rozum musi wyprzedzić wolę i ta wola musi kierować. Cel życia człowieka widział w szczęściu a szczęście miało być poznanie. Poznanie jest najwyższym szczęściem. Stworzył system etyki nieporównanej pełni konsekwencji.
TONIZM - dał początek temu nurtowi. Cechy tonizmu filozofia chrześcijańska jest oparta na doświadczeniu. Głosi istnienie Boga - opaczność, nieśmiertelność duszy, wolną woli Dualizmu Boga i świata.
FILOZOFIA NOWOŻYTNA.
Kartezjusz - dążył do udostępnienia myśli i wszelkiej prawdy.
Poglądy Kartezjusza:
metafizyczne - metoda niezadowalająca,
sceptyczna, metodyczna - szukał stwierdzenia, które oprą się wszelkim wątpliwością.
Sformułowanie COGITO ERGO SUM - jeśli wątpię to myślę COGI TATO EST - myśl istnieje, choćby zły demon wprowadzał mnie w myśl. Fundamentu trzeba szukać w wiedzy nie w świecie zewnętrznym. COGITO ERGO SUM - myślę więc jestem. A czym jestem? Jestem istotą, która myśli.
Rozważał istnienie boga i istnienie ciała. Jaźń nie istnieje sama, ale musi mieć przyczynę, a przyczyną jest istnienie Boga. Wola Boga jest ograniczona. Prawdą i dobrem jest to co chce Bóg.
Teoria poznania wg. Kartezjusza rozum i zmysł.
Zmysł - jest miarą porozumienia, pewne jest to co rozum, uznano że jest wyróżnione.
Zmysł - wyrażenia zmysłowe są przydatne do życia, ale nie do poznania. Zmysły mogą być praktyczne, a rozum służy do poznania.
Idee - cechuje stałości i niezawodności, którym towarzyszy światkowość dana przez Boga.
Idee nabyte - są dziełem omylnego człowieka, gdyż nieomylny jest tylko Bóg. Rozpatrywał też idee prawdy i błędu ( czynne i bierne ).
Idee bierne - gdy przedstawiamy coś sobie, gdy mamy jakieś idee ( podstawowe, bierne ).
Idee czynna - gdy twierdzę i zaprzeczam ( postawa czynna ).
Różnice - występują przy rozważaniu fałszu i błędu. Błąd i fałsz pojawia się wtedy gdy e ideach wydajemy jakiś sąd.
Zjazd z dnia 18.11.2007r.
Filozofia Kanta - 1724 - 1804. urodził się w Królewcu i tam zmarł. Ojciec rzemieślnik, człowiek prosty, życie jednostajne. Zdobył tytuł profesora i został dziekanem i rektorem Uniwersytetu w Królewcu.
Poglądy:
1.Zajoł się zagadnieniami sądów:
a). sądy empiryczne,
b). sądy apriorityczne - mogą mieć źródło tylko w umyśle człowieka.
Kant podzielił sądy na :
syntetyczne,
analityczne.
Dla Kanta nauką była matematyka, ale zrozumieć trzeba i poznać ją.
Podział Kantowskich krytyk poznania :
Logika - rozum obejmuje zdolności tworzenia pojęć na podstawie dawnego materiału rozsądku.
Zdolność - wyciągnięcie wniosków ( rozum poza bytem materialnym ).
LOGIKA ROZSĄDKU I ROZUMU.
Kant jest twórcą teorii poznania przez :
a). przestrzeń - nie jest wyrażeniem empirystycznym, jest to wdrożenie konieczne, nie można usunąć z myśli,
b). czas.
Przestrzeń i czas mają siedlisko w podmiocie, są subiektywne.
Zjawisko klaustrofobii - można wyobrazić sobie na podstawie teorii filozoficznej Kanta ( przestrzeń ).
Sady podzielił również na :
postrzegawcze ( np. jest im ciepło ),
doświadczalne ( np. słońce świeci ) w oparciu na zmysły przy pomocy rozsądku.
Jądro filozofii Kanta - pojęcia są warunkiem doświadczalnym a jaźń warunkiem podmiotu. Zajmuje się również warunkiem metafizyki : dusza to całe wnętrze doświadczenia np. nasze bogactwo, doświadczenie zewnętrzne : to przedmioty materialne, rozum pozwala na ich istnienie. Postępuj wg. takiej zasady, abyś mógł jednocześnie chcieć, aby stała się prawem powszechnym.
FILOZOFIA HISTORII ( HISTORIOZOFIA ) - oznacza dwa kierunki docieka ( Hegel ) - szukał zrozumienia historycznego czyli historiozofii. Był przekonany że to zasadnictwo
( np. zadanie filozofii ). Uważał że świadomość ma charakter edukacyjny( np. patrz na rozwój człowieka ). Hegel to osoba chłodna ale umysł spektukalny, który systematyzował swój umysł.
Poglądy Hegla :
kładł nacisk na całość,
to co jest logiczne, to jest konieczne,
uczynił prawo bytu,
każda postać bytu jest niezbędnym ogniwem.
To co jest negatywne, to jest rozumne. Narady są duchem świata. Hegel religię pojmował jako zespół wyobraźni.
FILOZOFIA WIARY.
NEWMAN
Filozofii, którzy zajmowali się religią. Ich rozmyślenia to
stosunek człowieka do Boga.
KIERKEGAAED
Pobierał różne zdolności religijne np. głęboki umysł to głęboka wiara.
KIRK - był Duńczykiem wyniósł z domu zasady wiary, ale z poczuciem lęku przed karą. Obcowanie z bogiem było źródłem jego lęku i niepokoju. Nie chciał w swojej filozofii poznać Boga to był tragizm. Mówił chce znaleźć prawdę, która będzie prawdą dla mnie. Mówił że istnienie ludzkie jest czasowe i skończone ( doczesne ). Byt Boski jest wieczny, niezmienny to byt emocjonalny. Niepojętność Boga to słabość umysłu ludzkiego. Religia dla człowieka jest niezbędna.
Religia A - ukazywała wieczność jako dalszą egzystencje, ale są dowody np. lęk, trwoga.
Religia B - wprowadza Boga w samo istnienie człowieka ( chrześcijaństwo ).
Naturalne są takie rzeczy jak :
ból,
cierpienie,
trwoga.
Człowiek z lęku obawy przed śmiercią nie chce o niej myśleć, odsuwa ją na dalszy tor na później. Wyróżniamy dwa typy :
estetyczny ( powszechny ) to pełny uroku, życia przyjmująca kalejdoskop,
estetyczno - religijny to taki, który szuka przeżyć, poznaje swoje rozmyślenia.
W 1930 r. Pojawił się HEIDEGGER biorąc przykłady od KIERKEGARDA.