Praca opiekuńczo-wychowawczo -dydaktyczna z dzieckiem nadpobudliwym psychoruchowo w przedszkolu.
1 Wstęp.
Dziecko nadpobudliwe psychoruchowo sprawia wiele kłopotu swoim
zachowaniem i postępowaniem, zarówno rodzicom w domu, jak i nauczycielom w przedszkolu, szkole czy w instytucjach zajmujących się wychowaniem
i edukacją. Trudności wychowawcze jakie powstają, gdy dziecko rozpoczyna naukę ulegają szybkiemu narastaniu i negatywnie odbijają się na dziecku oraz na jego otoczeniu.
W przedszkolu problem ten zaczyna się ujawniać u dzieci pięcio- i sześcioletnich, przygotowujących się do nauki szkolnej.
Trudności o charakterze ekonomicznym, przeżywane w wielu rodzinach, powodują w nich napięcia i brak czasu dla dzieci ( dość powszechnie obserwowane zjawisko) trudności organizacyjne: przeludnione grupy przedszkolne, czy szkolne oraz spędzanie wolnego czasu przed telewizorem czy komputerem uniemożliwia rozładowanie energii u dzieci i łagodzenie objawów ich napięć.
Również postęp medycyny, który pozwala ratować dzieci z zagrożonych ciąż i porodów, pozostawiając jednocześnie różnego typu mikrouszkodzenia, ale któremu nie towarzyszy kompleksowa propozycja pomocy medycznej czy psychologicznej od wczesnego dzieciństwa, jest także jednym z powodów narastania zjawiska nadpobudliwości u dzieci w późniejszych latach.
Dlatego tak ważne jest poprawne zdiagnozowanie problemu nadpobudliwości u dziecka we wczesnych latach czy nawet miesiącach jego rozwoju, poparte ukierunkowaniem pracy z dzieckiem przez specjalistów.
II Kierowanie zachowaniem dziecka.
Aby skutecznie zapobiegać lub niwelować nieprawidłowe zachowania bardzo ważna jest współpraca rodziców z nauczycielem. Obie strony winny konsekwentnie realizować wspólny program, którego głównym celem jest dostarczenie dzieciom okazji do przeżycia pozytywnych doświadczeń społecznych korygujących obraz siebie, umożliwienie nabycia umiejętności radzenia sobie z nadpobudliwością oraz stworzenie okazji do odreagowania napięć leżących u podłoża nadpobudliwych zachowań : zatem zaleca się,
1. W zasadach i dyscyplinie zachować uważną konsekwencję.
2. Odzywać się w sposób spokojny i opanowany.
3. Dostrzegać i nagradzać wszystkie pozytywne zachowania dziecka.
4. Wskazywać dziecku to co powinno robić, a nie to czego ma nie robić.
5. Wyrażać dezaprobatę dla zachowań dziecka, a nie dla niego samego.
6. Ustalać z dzieckiem plan dnia i przestrzegać go.
7. Usunąć nadmiar bodźców z otoczenia dziecka.
8. Wyznaczyć dziecku zadania, obowiązki i doceniać jego wysiłki nawet jeśli nie są doskonałe.
9. Interweniować, gdy ma nastąpić wybuch lub konflikt już wybuchł.
10. Być stanowczym i jednocześnie uważnym na potrzeby dziecka.
11. Uczyć dziecko empatii, współdziałania z innymi.
12. Pozwolić na zaspokojenie potrzeb ruchowych i jednocześnie trenować cierpliwość i skupienie.
13. Pomagać w zorganizowaniu czasu wolnego.
Ogromnie ważne w prawidłowym rozwoju dziecka nadpobudliwego jest poprawienie własnej samooceny. Trzeba mu pomóc odnaleźć dziedzinę w której jest dobre, w której odnosi sukcesy i dobrze sobie radzi. Powinno się uświadomić dziecku, że ono i jego zachowanie to dwie odrębne rzeczy. Nie należy krytykować go, gdyż każda negatywna informacja sprawia, że dziecko gromadzi ją w sobie, wskutek czego następuje, obniżenie jego samooceny, a w konsekwencji negatywne wyobrażenie o sobie. Gdy dziecko nie może sobie
z czymś poradzić, mówimy: ,, Wiem że to potrafisz. Udało ci się to zrobić wcześniej.”
Duży wpływ na poprawę samooceny u dziecka, zarówno w przypadku nauczyciela jak i rodzica, ma:
intonacja głosu,
okazanie zainteresowania dzieckiem,
słuchanie tego co ono mówi.
Jeżeli jako rodzic i nauczyciel nie stosujemy się do tych zaleceń, tracimy kontakt z dzieckiem, którego samoocena staje się coraz niższa. Niedopuszczalne też są stwierdzenia w rodzaju: ,,Zawsze robisz taki bałagan” , ,, Złościsz mnie” itp., ponieważ skupiają się one bezpośrednio na dziecku, a nie na jego zachowaniu.
III. Czynniki warunkujące pozytywne efekty pracy.
1. Cechy nauczyciela:
-otwartość i elastyczność w dostosowywaniu się do problemów, które napotyka,
-wrażliwość na różnice między dziećmi, szczególnie na ich ,,inność”.
2. Sposób prowadzenia zajęć:
-unikanie pośpiechu i zachowań, wywołujących zdenerwowanie dzieci,
-dobra organizacja zabawy i pracy, umiejętność planowania,
-zainteresowanie dziećmi cichymi i nie wyróżniającymi się.
3. Podejście skoncentrowane na dziecku. -
-wydawanie jasnych i czytelnych poleceń,
- nie reagowanie emocjonalne, - nastawienie na rozwiązywanie problemów i samokontrola nauczyciela.
Musi on obserwować dziecko, na podstawie dostrzeżonych reakcji modyfikować swoje wypowiedzi i polecenia w zależności od sytuacji, po to by osiągnąć zamierzony cel.
IV. Ogólne zasady pracy nauczyciela.
1. Pochwała słowna-pozytywne posunięcie wobec dziecka na forum grupy, doskonale wzmacniające jego dobrą samoocenę i eliminujące niskie poczucie własnej wartości.
2. Premiowanie -system nagród opracowany w grupie przez nauczyciela (np. nagradzanie serduszkiem, itp).
3. Kontrola nad dzieckiem poprzez bliski kontakt fizyczny (dotknięcie go, pogłaskanie, mina odpowiednia do sytuacji).
4. Ignorowanie zachowań, które nie są nadmiernie negatywne, by nie skupiać uwagi dziecka na rzeczach mniej istotnych w danym momencie i nie obciążać go nadmiernie wymaganiami, którymi nie jest jeszcze w stanie całkowicie sprostać.
Literatura:
T. Opolska „Scenariusze zajęć z dziećmi nadpobudliwymi”.
M. Szmyd-Skórczewska „Propozycje programu z dziećmi nadpobudliwymi”
H. Nartowska „Dzieci nadpobudliwe psychoruchowo”.
Opracowała . T. Łagodowicz