ZESPOŁY PRZEDZIAŁÓW POWIĘZIOWYCH

Opis

Większość grup mięśniowych mieści się w przedziałach powięziowych. Zespół przedziału powięziowego występuje, gdy ciśnienie wewnątrz prze­działu wzrasta w stopniu utrudniającym prawidłowy dopływ krwi do struk­tur znajdujących się wewnątrz tego obszaru. Zespół ten może towarzyszyć złamaniu lub też wystąpić bez złamania; musi być natychmiast rozpoznany, stanowi przypadek nagły w ortopedii. W 6-12 godz. od wystąpienia po­czątkowych objawów może nastąpić nieodwracalne uszkodzenie mięśni. Zostają one zastąpione tkanką włóknistą, co powoduje porażenie i znie­kształcenie kończyny (przykurcz Volkmanna).

W etiologii zespołu przedziału powięziowego należy wymienić czynni­ki wywołujące zmniejszenie objętości danego przedziału (ucisk wywołany opatrunkiem, jak w przypadku okrężnego gipsu, wojskowe spodnie prze­ciwwstrząsowe i przedłużający się ucisk zewnętrzny, jak u pacjentów W śpiączce) oraz sytuacje, w których dochodzi do zwiększenia objętości prze­działu powięziowego (krwotok, uraz, oparzenia, przeciążenie mięśni i iniek­cje leków).

Wywiad

W przypadkach urazowych początek objawów następuje zazwyczaj w 6-8 godz. po urazie, ale niekiedy mogą się one pojawić po kilku dniach. U pacjentów przyjmujących leki przeciwzakrzepowe lub ze współistniejącymi zaburzeniami krzepnięcia zespół przedziału powięziowego może się rozwi­nąć nawet po niewielkim urazie. Chorzy skarżą się na bardzo silne bóle, niewspółmierne do doznanego urazu, które narastają mimo przyjmowanych leków przeciwbólowych. W okolicy zaopatrywanej przez nerwy z przedzia­łu powięziowego pojawiają się zaburzenia czucia.

Badanie fizykalne

Badanie obejmuje kończyny. Nad uszkodzoną okolicą może wystąpić nad­mierna wrażliwość i wzmożone napięcie. Przy biernym rozciąganiu zajętej grupy mięśniowej obserwuje się ból. Stwierdza się również zmniejszoną siłę mięśni. W okolicy zaopatrywanej przez uszkodzony nerw pojawia się upośledzenie czucia. Prawidłowe tętno na obwodzie i prawidłowe wypeł­nianie się naczyń włosowatych nie wykluczają zespołu przedziału powię­ziowego, gdyż mogą się utrzymywać nawet po wystąpieniu nieodwracal­nych uszkodzeń. Uwaga: Rozpoznania zespole przedziału powięziowego nie wolno uzależniać od stwierdzenia osłabienia tętna (, które jest objawem późnym). Tabela przedstawia objawy kliniczne w 3 podstawowych zespołach przedziałów powięziowych.

Rozpoznanie

Wywiad i badanie fizykalne zazwyczaj wystarczają do postawienia diagnozy.

Rozpoznanie zespołu przedziału powięziowego najczęściej opiera się na sześciu objawach. Są to: silny ból nieproporcjonalny do urazu, ból przy ruchach biernych, bladość kończyny, zanik tętna na obwodzie, zaburzenia czucia i porażenie. Najważniejsze z nich to pierwsze dwa. Nie należy cze­kać na pojawienie się następnych objawów przed rozpoczęciem właściwego postępowania leczniczego. Przy podejrzeniu zespołu przedziału powięziowego, gdy rozpoznanie jest niepewne, zaleca się wykonanie pomiaru ciśnie­nia w tym przedziale.

Istnieje kilka metod pomiaru ciśnienia - z zastosowaniem cewników (cewnik szynujący) lub manometru igłowego. Zespół przedziału powięzio­wego podejrzewa się przy ciśnieniu wyższym niż 30 mmHg. Niektórzy badacze uważają, że pewniejszą wskazówkę stanowi różnica między ciśnie­niem tętniczym a ciśnieniem przedziału; różnica wynosząca 40 mmHg lub mniej decyduje o rozpoznaniu.

Leczenie

Należy zdjąć wszelkie uciskające opatrunki. Jeśli zespół przedziału powię­ziowego rozpoznaje się na podstawie objawów klinicznych lub pomiaru ciśnienia, trzeba jak najszybciej przeprowadzić chirurgiczną dekompresję (nacięcie powięzi). Podstawowe znaczenie ma wczesna konsultacja, ortope­dyczna.

Najczęstsze objawy zespołów przedziałów powięziowych

Przedział	Utrata czynności ruchowych	Ubytki czucia	Bóle przy wykonywaniu ruchów biernych
Dłoniowa część przedramienia	Zgięcie palców	Powierzchnia dłoniowa ręki	Wyprost palców
Przednia część podudzia	Zgięcie grzbietowe stopy i palców	Przylegające do siebie powierzchnie między pierwszym a drugim palcem stopy	Zgięcie podeszwowe stopy i palców
Głęboka tylna część podudzia	Odwrócenie stopy i zgięcie palców	Podeszwowa powierzchnia stopy i palców	Zgięcie grzbietowe palców

1

---