Nauka o polityce (all)


TRADYCJE NAUKI O POLITYCE W POLSCE

Cztery okresy:

  1. Okres I Rzeczypospolitej

  2. Okres zaborów

  3. Okres międzywojenny

  4. Okres od zakończenia drugiej wojny światowej

  1. Nauki polityczne w okresie I Rzeczypospolitej

1578 - założenie przez Stefana Batorego Akademii Wileńskiej (do programu nauczania włączono podstawy wiedzy o polityce)

1662 - ufundowanie katedry prawa politycznego (początek instytucjonalizmu) - dały one początek katedrom umiejętności politycznych

1775 - Lwowska Akademia Jezuicka - prelekcje umiejętności politycznych

  1. Nauki polityczne w okresie zaborów

1784 - Akademia Jezuicka we Lwowie przekształcona w Cesarsko - Królewski Uniwersytet (katedry umiejętności politycznych)

1801/1802 - na UJ podobna katedra umiejętności politycznych

1803 - Akademię Wileńską przekształcono w Imperatorsko - Wileński Uniwersytet (tam Wydział Nauk Moralnych i Politycznych)

1818 - Królewsko - Warszawski Uniwersytet (zagadnienia teorii polityki)

1870 - J.B. Oczapowski „Osnowa i zakres encyklopedii i nauk politycznych” (nauczanie tego przedmiotu ma służyć odrodzeniu narodowemu)

1880 - likwidacja krakowskiej Katedry Umiejętności Politycznych
powołano na jej miejsce trzy nowe katedry: prawa administracyjnego i statystyki
ekonomii politycznej
skarbowości i prawa skarbowego

Nieob. „Encyklopedia umiejętności politycznych”

1909 - w Krk TOWARZYSTWO POLSKIEJ SZKOŁY NAUK POLITYCZNYCH

1911/1912 - POLSKA SZKOŁA NAUK POLITYCZNYCH (przyjmowała studentów i absolwentów UJ i szkół średnich) - przygotowanie urzędników działających w nowych strukturach państwowych

1911 - SZKOŁA NAUK SPOŁECZNO - POLITYCZNYCH (ekonomia, polityka społeczna, prawo, socjologia, historia polityczna, historia cywilizacji)

9 grudnia 1915 - z inicjatywy absolwentów uczelni lipskich - SZKOŁA NAUK SPOŁECZNYCH I HANDLOWYCH w Wa-wie (z wydziałami: społecznym, handlowym, i od 8 maja 1917 politycznym)

1 listopada 1917 - w Wa-wie Wydział Publicystyczno - Dziennikarski

  1. Nauki polityczne w okresie międzywojennym

Reaktywacja warszawskiej uczelni, która od tej pory - SZKOŁA NAUK POLITYCZNYCH

1921/1922 - reaktywacja Krk SZKOLY NAUK POLITYCZNYCH

Powstawanie kolejnych uczelni i instytucji nauk politycznych w innych miastach:
1925 - w Łodzi powołano WYŻSZĄ SZKOŁĘ NAUK SPOŁECZNYCH I EKONOMICZNYCH jako filię warszawskiej Szkoły Nauk Politycznych

1929 - CENTRALNY KOMITET POLSKICH INSTYTUCJI NAUK POLITYCZNYCH - w celu koordynacji działających i planowanych placówek badawczych

W II RP nauka o polityce była uprawiana jako dziedzina poznawczo - kształcąca, ściśle powiązana z praktyką

Podczas II WŚ, w ramach tajnego nauczania jedynie na UJ działała od X '44 do II '45 MIEDZYWYDZIAŁOWA SZKOŁA NAUK POLITYCZNYCH

  1. Nauki polityczne i nauka o polityce w Polsce po 1945 r.

Wznowiono działalność warszawskiej Akademii Nauk Politycznych ('45)

1947 - WYŻSZA SZKOŁA NAUK SPOŁECZNYCH z 3 wydziałami: bibliotekarskim, dziennikarskim i administracyjnym,

1951 - rozwiązanie ANP i WSNS

1951 - 1955 - wykładanie: „podstawy marksizmu - leninizmu”

1963/1964 - wprowadzono do planu studiów na 13 uczelniach wyższych przedmiot „podstawy nauk politycznych”

CENTRALNY OŚRODEK METODYCZNY STUDIÓW NAUK POLITYCZNYCH przy UW w celu koordynacji zajęć z tego przedmiotu

Kryzys w połowie lat 80. - tylko polityczny program PZPR jest słuszny

1950 - Polska przystąpiła do IPSA

1957 - POLSKIE TOWARZYSTWO NAUK POLITYCZNYCH (PTNP)

1972 - KOMITET NAUK POLITYCZNYCH PAN

Podstawowe kategorie politologiczne

  1. Procesy polityczne

Proces - zmiany zachodzące w następujących po sobie stadiach rozwojowych.

Proces polityczny - jest szczególną postacią procesu społecznego.

  1. Ujęcie ewolucyjne - zespół zjawisk przyczynowo - skutkowych tego samego typu, występujących w następujących po sobie stadiach rozwojowych; zespół pokrewnych zjawisk politycznych, wiążących się ze sobą w jeden ciąg czasowy, mający jakąś przyczynę i jakiś skutek, a zmieniający nie tylko strukturę polityczną, lecz i warunkujący powstanie nowej struktury.

  2. Ujęcie systemowe - preferowane zwłaszcza przez amerykańskich politologów; układ interakcji zachodzących pomiędzy składnikami systemu oraz wzajemna modyfikacja pewnych koncepcji poprzez proces sprzężenia zwrotnego i porozumiewania się;

  3. Ujęcie instytucjonalne - proces polityczny jest zlokalizowanym następstwem faktów dotyczących osiągania przez strukturę określonego stopnia organizacji stosunków politycznych;

PROCES POLITYCZNY JEST TO PRZEBIEG REGULARNIE NASTĘPUJĄCYCH PO SOBIE FAKTÓW POLITYCZNYCH POZOSTAJĄCYCH ZE SOBA W ZWIĄZKU PRZYCZYNOWO - SKUTKOWYM.

Fakt polityczny jest to przejaw procesów politycznych związany z walka o zdobycie władzy państwowej, stanowiący część życia społecznego i występujący wszędzie tam, gdzie mamy do czynienia z organizacją społeczeństwa i sprawowaniem władzy oraz zorganizowaniem i sterowaniem procesami politycznymi.

  1. Działania polityczne

Działania polityczne - są to działania ludzi, polegającymi na wyznaczaniu sfery stosowania przemocy publicznej w społeczeństwie, kierowaniu sposobem jej stosowania przez stanowienie i egzekwowanie prawa;

DZIAŁANIA POLITYCZNE TO PODEJMOWANIE I REALIZACJA DECYZJI POLITYCZNYCH, POPRZEZ ZORGANIZOWANE PODMIOTY, WYNIKIEM CZEGO JEST POWSTAWANIE I KSZTAŁTOWANIE SIĘ OKREŚLONYCH PROCESÓW POLITYCZNYCH.

Mogą one przybierać formę bezpośrednią (wybory prezydenckie) i pośrednią (stopniowy odpływ ludności ze wsi do miast);

a) skutki innego rodzaju działań niż polityczne, mające związek ze zmianą relacji władzy (jej siły, zakresu, zasięgu) (np. odkrycie Ameryki przez K. Kolumba)

b) skutki zdarzeń nie wywołanych świadomymi i celowymi czynnościami (np. śmierć W. Sikorskiego)

Lub:

  1. Stosunki polityczne

Stosunki społeczne - jedne z form związku, których najbardziej istotną cechą jest to, że przysługują tylko człowiekowi;

  1. Potrzeby polityczne

Potrzeba - stan braku

  1. Interesy polityczne

KLASYFIKACJA INTERESÓW WG. KRYTERIÓW:

  1. Podmiotowość polityczna

Determinanty polityki

  1. Polityka a ideologia

Elementy ideologii:

  1. Ogólne przekonania wartościujące - wartości podstawowe

  2. Ogólne wyobrażenia o świecie, o jego prawach, zasadach które nim rządzą itp.

  3. Zespół twierdzeń określających warunki realizowania przyjęć tych wartości podstawowych

  4. Szczegółowe i konkretne programy działania, hasła itp.

Kryteria klasyfikacji ideologii:

  1. Społeczna baza ideologii

  2. Wewnętrzna struktura ideologii

  3. Siła i zasięg ideologii

PROGRAM POLITYCZNY JEST TO FORMALNY WYRAZ UŚWIDOMIENIA SOBIE PRZEZ GRUPĘ JEJ OBIEKTYWNEJ SYTUACJI ORAZ KIERUNKÓW I MOŻLIWOŚCI DZIAŁANIA W ZAKRESIE PRZEKSZTAŁCANIA STRUKTURY SPOŁECZNEJ, EKONOMICZNEJ I POLITYCZNEJ.

  1. Polityka a ekonomika

  1. Polityka a prawo


Sprawiedliwość fundamentem władzy.

  1. Polityka a moralność

  1. Kultura polityczna

Władza polityczna

  1. Pojęcie władzy politycznej

Prawomocność (legitymacja) - uprawomocnienie (legitymizacja) - delegitymizacja

Przez prawomocność danej władzy rozumiemy pewien stan - wówczas legitymizacja jest procesem wiodącym do tego stanu. Natomiast delegitymizacja jest procesem odwrotnym - czyli erozją prawomocności.

D. Eastona:
prawomocność ideologiczna, strukturalna, personalna

J. Habermasa - jego zdaniem państwo możemy ujmować jako system sprawujący uprawomocnioną władzę

K. Pałeckiego - władza polityczna nie wymaga żadnego uzasadnienia, a jej uprawnienia władcze usprawiedliwia sam fakt posiadania władzy (tzw. „samoistne źródło władzy politycznej”)

Decyzje polityczne

  1. Decyzja polityczna

DECYZJA POLITYCZNA TO NIELOSOWY WYBÓR DZIAŁANIA LUB ZANIECHANIA POLITYCZNEGO DOKONYWANY PRZEZ OŚRODEK DECYZYJNY W POLU POLITYKI.

  1. Rodzaje decyzji politycznych

  1. Proces decyzyjny

PROCES DECYZYJNY TO ZESPÓŁ POWIĄZAŃ PRZYCZYNOWO - SKUTKOWYCH WYSTĘPUJĄCYCH WEWNĄTRZ OŚRODKA DECYZYJNEGO W ZWIĄZKU ZE STANEM WEJŚCIA (SYTUACJA DECYZYJNĄ), STRUKTURĄ OŚRODKA I CELAMI DECYDENTÓW.

  1. Ośrodek decyzji politycznych

OŚRODEK DECYZJI POLITYCZNYCH (OŚRODEK DECYZYJNY) TO MECHANIZM PODEJMOWANIA DECYZJI POLITYCZNYCH, BEDĄCY ELEMENTEM SYSTEMU POLITYCZNEGO PAŃSTWA LUB ELEMENTEM MIĘDZYNARODOWYCH STRUKTUR DECYZYJNYCH.

  1. Typologia ośrodków decyzyjnych wg. Z. J. Pietrasia:

  1. Sytuacja decyzyjna

  1. Optymalizacja decyzji politycznych

  1. Implementacja decyzji

Państwo

  1. Geneza państwa

Umowy społecznej - XVII / XVIII - J. J. Rousseau (podporządkowanie każdego człowieka i jego uprawnień całej zbiorowości), T. Hobbes (najbardziej racjonalnym motywem zawarcie umowy społecznej był strach przed niebezpieczeństwem anarchii i zagrożenia bezpieczeństwa jednostek), J. Locke (dwa etapy umowy społecznej)

Podboju (przemocy) - L. Gumplowicz (Walka ras), E. Duhring: państwo powstało w wyniku zastosowania przemocy z zewnątrz.

Procesu rozwarstwienia klasowego - F. Engels (Pochodzenie rodziny, własności prywatnej i państwa)

Socjologiczne - zespół doktryn odnoszących się do genezy państwa, a bazujących na analizie zachodzących wewnątrz społeczeństwa interakcji. Teoria solidarystyczna (Leon Duguit) i teoria organiczna (A. Comte, H. Spencer)

Psychologiczna - pocz. XX w. - Leon Petrażycki, państwo powstało dzięki przeżyciom prawnym; władza pierwotna i pochodna;

  1. Typy państwa

Klasyfikowanie państw wg, ich typów jest niewłaściwe, dlatego lepiej klasyfikować wg. ich formy.

  1. Formy państwa

FORMA PAŃSTWA TO STRUKTURA ORGANIZACYJNA ORAZ CAŁOSZTAŁT SPOSOBÓW I METOD SPRAWOWANIA WŁADZY PAŃSTWOWEJ.

  1. Funkcje państwa

FUNKCJE PAŃSTWA TO ZASADNICZE KIERUNKI DZIAŁALNOŚCI PAŃSTWA, WYNIKAJĄCE Z CELÓW I ZADAŃ JAKIE WINNO ONO SPEŁNIAĆ.

  1. Ochronna

  2. Regulacyjna

  3. Kulturalno - wychowawcza

  4. Adaptacyjna

  5. Innowacyjna

  6. Socjalna

  7. Ekonomiczna

  1. Obrony (defensywna)

  2. Ataku (ofensywna)

  3. Utrzymywania status quo

  4. Pojęcie systemu politycznego

  1. Typologia systemów politycznych

Definiowanie partii politycznych

E. Burke - „zespół ludzi krzewiących wspólnym staraniem sprawę narodową”

M. Duverger - „wspólnota o określonej strukturze wewnętrznej”

F. Ryszka - „zbiorowość zorganizowana dla zdobycia i utrzymania władzy

M. Weber - „stowarzyszenie oparte na dobrowolnej rekrutacji, którego celem jest zapewnienie w ten sposób szans uzyskania władzy w ramach związku, a aktywnym członkom uzyskania dzięki temu szansy zrealizowania rzeczowych lub osobistych korzyści”.

W. Skrzydło - „zorganizowana grupa osób dobrowolnie zrzeszonych, wyznających podobne zasady polityczne wyrażone w programie, który stanowi podstawę działalności, zmierzającej do zdobycia lub utrzymania władzy w państwie i zrealizowania tą drogą swoich interesów.”

Etapy w rozwoju partii politycznych (wg Chmaja, Sokoła, Żmigrodzkiego):

Typy partii politycznych

Wg Maxa Webera:

Kryteria typologii partii politycznych: organizacyjne i ideologiczne (programowe).

Podział na lewicę i prawicę wykształcił się dopiero w okresie rewolucji francuskiej. Po lewej stronie zasiadali najwięksi zwolennicy reform, zaś po prawej konserwatyści, opowiadający się za utrzymaniem starego porządku.

Lewicę i prawicę można rozróżniać poprzez pojęcie równości:

Lewica - egalitaryzm (wizja porządku społecznego w układzie horyzontalnym)

Prawica - antyegalitaryzm (porządek wertykalny)

Charakterystyczne elementy programowe lewicy i prawicy w Europie Zachodniej

LEWICA

PRAWICA

Równość społeczna

Wolność jednostki

Redukcja nierówności społecznych poprzez działalność państwa

Ograniczenie roli państwa do minimum

Postulat uspołecznienia niektórych dziedzin życia

Swobodna konkurencja podmiotów w sferze politycznej i ekonomicznej

7 wymiarów, które różnicują partie polityczne:

Funkcje partii politycznych

W realnym socjalizmie partia komunistyczna ma monopol na rządzenie krajem, nie dopuszcza pluralizmu politycznego i kulturowego.

Systemy partyjne

System partyjny - partie polityczne, zachodzące między nimi relacje, zasady i normalny regulujące stosunki międzypartyjne, a także powiązania między partiami a aparatem państwowym

Typologia systemów partyjnych:

Instytucjonalizacja partii: kwantytatywna (ilościowa) - wymóg odpowiedniej liczby zwolenników, kwalitatywna (jakościowa) - wymóg przestrzegania w swojej działalności mechanizmów konstytucyjnych

Sytuację prawną partii regulują: konstytucja, ustawy o partiach politycznych, regulaminy parlamentarne, ordynacje wyborcze.

Na podstawie T. Żyro „Wstęp do politologii” i K. Cebul, R. Zenderowski „Wstęp do nauki o polityce, państwie i prawie”

0x01 graphic



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Prezentacja Nauka o polityce zaj 3
Prezentacja Nauka o polityce zaj 4
Wymiary legitymizacji władzy, Studia (europeistyka), nauka o polityce, Teoria polityki, ćwiczenia 5
TEMAT 10 GLOBALIZACJA, + DOKUMENTY, Politologia 1 pwsz wykaz zajec, Nauka o polityce wykłady
NAUKA O POLITYCE 12 13
sciagi21-40partie, nauka, polityka społeczna, Partie i systemy partyjne (esence)
TEMAT 5 Wladza i jej legitymizacja, + DOKUMENTY, Politologia 1 pwsz wykaz zajec, Nauka o polityce wy
III Interesy W, Politologia, Nauka o polityce, Wykłady
PARTIE I SYSTEMY PARTYJNE1, nauka, polityka społeczna, Partie i systemy partyjne (esence)
spoleczenstwo mas - Mills, Studia (europeistyka), nauka o polityce, Teoria polityki, ćwiczenia 14
Wiatr - kultura polityczna, Studia (europeistyka), nauka o polityce, Teoria polityki, kultura
Nauka o polityce, NAUKA O POLITYCE, NAUKA O POLITYCE
Nauka o polityce, Politologia, POJĘCIE PAŃSTWA I DEFINICJA PAŃSTWA
kultura polt. - G. Powell, Studia (europeistyka), nauka o polityce, Teoria polityki, kultura
Popper - opinia publiczna, Studia (europeistyka), nauka o polityce, Teoria polityki, ćwiczenia 8
Temat 3 Polityka i proces polityczny, + DOKUMENTY, Politologia 1 pwsz wykaz zajec, Nauka o polityce
nauka o polityce- esej, rok I
Zagadnienia egzaminacyjne zima, III semestr, Nauka o polityce
Wst-p do nauki o polityce -wiczenia, Studia, nauka o polityce

więcej podobnych podstron