Prezentacja 1 - Inwestycje, zagadnienia podstawowe.

Inwestycja - bieżące wyrzeczenie się konsumpcji w celu osiągnięcia przyszłych korzyści. Podkreśla dwie podstawowe cechy inwestycji, tzn. element psychologiczny (wyrzeczenie się bieżącej konsumpcji) i przyszłe korzyści, jednak zbyt wąsko traktuje pojecie ryzyka, nie akcentując konieczności poniesienia nakładu, dzięki któremu w przyszłości zostanie osiągnięta korzyść.

Inwestycja - długookresowe, obarczone ryzykiem alokowanie zasobów ekonomicznych (nakładów inwestycyjnych) w celu osiągnięcia korzyści w przyszłości.

Projekt inwestycyjny to opracowanie, które jest podstawą realizacji inwestycji. Projekt inwestycyjny można również traktować jak procesowe odwzorowanie inwestycji.

Przedsięwzięcie inwestycyjne to kompleksowo ujęty materialny zakres inwestycji rzeczowej, przewidziany do zrealizowania w określonym celu, miejscu i czasie.

Cechy inwestycji: nakład, korzyść, czas, ryzyko.

Rodzaje inwestycji: rzeczowe (rzeczowe składniki majątku) i finansowe (kapitałowe, instrumenty finansowe)

Podział inwestycji ze względu na kryterium celu inwestycji: odtworzeniowe, modernizacyjne, innowacyjne, rozwojowe, dotyczące ustroju społecznego, dotyczące interesu publicznego.

Podział inwestycji ze względu na rodzaj zależności ekonomicznej między korzyściami inwestycyjnymi (ukazuje jak dana inwestycja wpływa na korzyści generowane przez inną inwestycję lub na korzyści uzyskane z działalności firmy): ekonomicznie niezależne (gdy wpływ ten nie istnieje) lub ekonomicznie zależne (wpływ ten istnieje; rodzaje: komplementarne, warunkowane, substytucyjne, wzajemnie się wykluczające)

Inwestorzy: indywidualni (drobni) i instytucjonalni (duzi, różnią się skalą inwestowanych środków)

Ryzyko - w języku naturalnym oznacza jakąś miarę/ocenę zagrożenia czy niebezpieczeństwa wynikającego albo z prawdopodobnych zdarzeń od nas niezależnych, albo z możliwych konsekwencji podjęcia decyzji. Najogólniej, ryzyko jest wskaźnikiem stanu lub zdarzenia, które może prowadzić do strat. Rodzaje: systematyczne, sektorowe, specyficzne, operacyjne, finansowe

W analizie progu rentowności brane są pod uwagę koszty stałe (amortyzacja, wynagrodzenia) i koszty zmienne (koszty surowców, materiałów, energii)

Premia za ryzyko - czyli dodatkowe wynagrodzenie za ponoszenie ryzyka przez inwestora w postaci nadwyżki nad stopą zwrotu z inwestycji wolnej od ryzyka.

Projekt dzieli się na fazy, by łatwiej móc nadzorować jego przebieg. Poszczególne fazy ustawione od pierwszej do ostatniej nazywamy cyklem życia projektu (pomaga określić, jaka praca powinna zostać wykonana w każdej fazie oraz kto powinien brać udział w poszczególnych fazach).

W niektórych przypadkach jest jednak możliwe, ze kolejna faza rozpocznie się, zanim poprzednia się zakończy. Jest to dopuszczalne, gdy ryzyko niepowodzenia niezakończonej fazy jest niskie. Taką praktykę nazywa się "fast tracking" lub "overlapping".

Cykl życia produktu - oznacza okres, w którym produkt jest obecny na rynku. Innymi słowy jest to rynkowy cykl życia produktu. Cykl ten składa się z czterech faz:

• Wprowadzenie (informowania klientów o pojawieniu się produktu na rynku)

• Wzrost (najszybszy wzrost sprzedaży, obniżenie kosztów jednostkowych produkcji oraz promocji, dalszy wzrost rynku, jak wcześniej towar nie miał konkurentów, to na etapie wzrostu pojawiają się już substytuty produktu)

• Nasycenie (dojrzałość) (sprzedaż rośnie, ale w wolniejszym tempie, stali użytkownicy produktów, szukanie nowych rynków przez producenta)

• Spadek (spadek produkcji i sprzedaży, przestaje działać reklama i promocja, obniżanie ceny, znalezienie nowych kanałów dystrybucji, zastosowań, klientów lub modyfikacja).

Prezentacja 2 - Nieruchomości, zagadnienia podstawowe.

Nieruchomość - część powierzchni ziemskiej, stanowiąca odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntami związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności.

Części składowe: budynki i inne urządzenia trwale związane z gruntem, drzewa i rośliny od chwili zasadzenia lub zasiania, prawa związane z własnością.

Rodzaje nieruchomości:

• Gruntowe - powstaje przez wyodrębnienie części powierzchni ziemskiej, jako przedmiotu osobnej własności, rzymska zasada (superficies solo cedit): wszystko, co zostało z gruntem połączone w sposób trwały, dzieli los prawny tego gruntu.

• Budynkowe - trwale związany z gruntem budynek, jest odrębnym od gruntu przedmiotem własności.

• Lokalowe - nieruchomość, która została wyodrębniona z nieruchomości macierzystej (gruntowej lub budynkowej), w celu ustanowienia odrębnej własności lokalu.

• Mieszkaniowe - wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku izba lub zespół izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą do zaspokajania potrzeb ludności, lokal jest samodzielny w sensie architektonicznym i funkcjonalnym.

• Komercyjne - przeznaczonej do prowadzenia działalności gospodarczej, mające charakter nie-mieszkalny.

• Leśne - to grunt związany z gospodarką leśną, zajęty pod wykorzystywanie dla potrzeb gospodarki leśnej, co najmniej 0,1 ha obszar pokryty roślinnością leśną lub chwilowo jej pozbawiony.

• Rolne - nieruchomości, które są lub mogą być wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej nie wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej.

Cechy nieruchomości:

• Fizyczne: stałość, niepodzielność (gruntu od budynku się nie oddzieli), złożoność fizyczna (wiele elementów), trwałość (długa żywotność), różnorodność (różnice np widok z okna)

• Ekonomiczne: deficytowość (niewystarczająca ilość w stosunku do potrzeb), lokalizacja (cechy lokalizacji fizycznej i położenia ekonomicznego), współzależność (jedna nieruchomość wywiera wpływ na inną), wysoka kapitałochłonność (duże nakłady na zakup gruntów i budowę obiektów), mała płynność (brak łatwości i pewności zamiany nieruchomości na gotówkę za jej cenę rynkową lub zbliżoną).

• Instytucjonalno-prawne: prawne (formy władania, zasady prowadzenia ksiąg wieczystych i ewidencji gruntów, prawo budowlane, zawieranie umów najmu i dzierżawy, zasady wyceny) i instytucjonalne (instytucje mają wpływ na gospodarkę nieruchomościami np. stowarzyszenia rzeczoznawców)

Prawa do nieruchomości:

• Własność - faktyczne i prawne dysponowanie nieruchomościami; władanie (sprawowanie władzy), korzystanie (uprawnienie do korzystania i czerpania dochodów) i rozporządzanie rzeczą (decydowanie o rzeczy, wykonywanie czynności: sprzedaż)

• Użytkowanie wieczyste - Skarb Państwa oddaje grunt w użytek na 40-99 lat, prawo odpłatne 25% wartości od razu, a resztę 1 - 3% (mieszkalno - usługowe) wartości, co roku, prawo nabywamy na podstawie aktu notarialnego zawartego między osobami.

• Służebność gruntowa - ograniczone prawo rzeczowe, obciążające nieruchomość służebną w celu zwiększenia użyteczności innej nieruchomości zwanej władnącą, ma na celu zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej części. Podział: czynne (np. przejazd, przegon bydła, pobór wody ze studni, oparcie o mur sąsiada itp.) i bierne (np. zakaz wznoszenia budynku ponad pewną wysokość).

• Służebność osobista - obciążenie nieruchomości na rzecz osoby fizycznej, prawem, którego treść odpowiada treści służebności gruntowej, wygasa z chwilą śmierci, niedziedziczna i niezbywalna.

Wynajmujący - osoba fizyczna oddająca rzecz do użytkowania na czas określony lub nieokreślony

Najemca - osoba fizyczna, która otrzymuje rzecz do użytkowania na czas określony lub nieokreślony i zobowiązana jest płacić czynsz wynajmującemu

Wydzierżawiający - osoba fizyczna, oddająca rzecz do użytkowania i pobierania pożytków z niej,

Dzierżawca - osoba fizyczna, która otrzymuje rzecz do użytkowania i pobierania pożytków z niej i zobowiązana do płacenia czynszu wydzierżawiającemu.

Dzierżawa - umowa: nazwana, dwustronnie zobowiązująca, wzajemna, konsensualna. Na jej podstawie wydzierżawiający ma obowiązek oddać dzierżawcy rzecz do używania oraz do pobierania z niej pożytków (przez czas oznaczony bądź nie). Dzierżawca ma obowiązek płacić czynsz zastrzeżony w pieniądzach lub świadczeniach innego rodzaju np. ułamkowej części pożytków. Nie zapewnia własność, ale udostępnia innej osobie prawo lub rzeczy.

Najem - umowa cywilna nazwana. Wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania (na czas określony lub nie). Najemca ma płacić wynajmującemu czynsz oznaczony w pieniądzach lub w innego rodzaju świadczeniach.

Najem okazjonalny - oddanie do używania lokalu mieszkalnego, którego właściciel, będący osobą fizyczną nie prowadzi działalności gospodarczej w zakresie wynajmowania lokali. Wynajmujący oddaje lokal do używania najemcy na podstawie umowy najmu okazjonalnego lokalu (zawarta na czas oznaczony, nie dłuższy jednak niż 10 lat).

	NAJEM	DZIERŻAWA
FORMA UMOWY	Najem trwający dłużej niż 10 lat - najem na czas nieoznaczony	Dzierżawę zawartą na okres dłuższy niż 30 lat - dzierżawa na czas nieokreślony
PRZEDMIOT UMOWY	Rzeczy ruchome, nieruchomości + części składowe	Rzeczy ruchome, nieruchomości + prawa
CEL UMOWY	Użytkowanie cudzej rzeczy	Użytkowanie cudzej rzeczy lub praw + pobieranie pożytków
PŁATNOŚCI	Czynsz płacony z góry w terminach: za cały czas najmu - najem trwa nie dłużej niż miesiąc lub miesięcznie (do 10. dnia miesiąca) - najem trwa dłużej niż miesiąc lub umowa była zawarta na czas nieoznaczony	Czynsz płacony z dołu w terminie zwyczajowo przyjętym (np. na koniec lub początek miesiąca), a w braku takiego zwyczaju - półrocznie jeżeli dzierżawa kończy się przed upływem roku
PRAWO ZASTAWU	Wynajmującemu przysługuje prawo zastawu na rzeczach wniesionych przez najemcę Wynajmujący może pozostawić rzeczy obciążone zastawem i zatrzymać, aż do uiszczenia płatności	Wydzierżawiającemu przysługuje prawo zastawu na rzeczach służących do prowadzenia gospodarstwa lub przedsiębiorstwa, jeśli znajdują się w obrębie przedmiotu dzierżawy

Prezentacja 4 - Inwestowanie w nieruchomości.

Trzy warunki inwestycji w nieruchomości:

• Ulokowany kapitał nie utraci na wartości

• Nieruchomość będzie generować bieżące dochody

• Nieruchomość posłuży, jako zabezpieczenie pozyskiwanych środków kredytowych.

Zanim kupimy nieruchomość:

• Szukamy odpowiedniej dla siebie oferty - na rynku PIERWOTNYM bądź WTÓRNYM

• Sprawdzamy rzetelność dewelopera bądź pośrednika

• Zapoznajemy się z planami budynku i okolicy

• Sprawdzamy stan prawny nieruchomości

Zalety:

• Inwestycja pewna

• Inwestycja zapewniająca stałe dochody

• Możliwość „odmrożenia” zainwestowanych środków

• Mniejsze ryzyko w porównaniu do akcji

Wady:

• Mała płynność

• Konieczność fachowej obsługi

• Ryzyko prawne

• Konieczność permanentnego zarządzania

• Wysoka kapitałochłonność

• Niepodzielność

Źródła ryzyka:

• Nadpodaż nieruchomości

• Zmiany w podatkach

• Zmiany w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego

• Niemożliwość wynajęcia po wygaśnięciu umowy najmu

• Niemożliwość spłaty kredytu z powodu małej dochodowości

Koszty utrzymania nieruchomości:

• Taksa notarialna, podatek od czynności cywilno-prawnych (PCC), opłata sądowa

• Użytkowanie wieczyste

• Podatek od nieruchomości

• Podatek od sprzedaży nieruchomości - przedmiot opodatkowania: grunt, budynek, lokal, budowla wykorzystywana dla celów działalności gospodarczej, najem, sprzedaż.

Obliczanie podatku:

• Od gruntu: wymnożenie odpowiedniej stawki przez powierzchnię

• Od budynków lub ich części: podstawą opodatkowania jest powierzchnia użytkowa (wysokość pomieszczenia w świetle >1,40)

• Podatek od gruntu + podatek od budynku + podatek od budowli

Dokumenty potrzebne przy zakupie nieruchomości (ich koszt ponosi kupujący):

• Wypis z księgi wieczystej

• Wyrys z planu zagospodarowania przestrzennego

• Umowa kupna/sprzedaży w postaci aktu notarialnego

Księga wieczysta - zawiera informacje dotyczące właściciela, położenia, przeznaczenia nieruchomości, hipoteki, ewentualnej służebności, udostępniona do wglądu każdemu na żądanie, prowadzone przez sądy rejonowe dla każdej nieruchomości odrębnie.

Plan zagospodarowania przestrzennego - ustalany przez jednostkę samorządu terytorialnego (gminę, miasto), składa się z części opisowej i rysunkowej z różnokolorowym rozróżnieniem przeznaczenia terenu. Jest czynnikiem kreującym wartość nieruchomości. Determinuje np. wysokość budynków, pokrycie i nachylenie dachu, kolor elewacji budynku.

Co daje plan zagospodarowania: położenie dróg, przeznaczenie terenu, ewentualne zakazy budowy, granice i zasady zagospodarowania terenu.

MN to tereny przeznaczone pod mieszkalnictwo jednorodzinne

MNE to tereny zabudowy jednorodzinnej ekstensywnej (domy można budować tylko na dużych działkach)

MU to tereny mieszkaniowo-usługowe, gdzie np. 30% budynku można przeznaczyć na usługi takie jak kancelarie adwokackie, salon fryzjerski

U tereny usługowe, czyli miejsca, gdzie np. można postawić sklepy

EE oznacza tereny przeznaczone na montaż urządzeń elektroenergetycznych

W formie aktu notarialnego jest sporządzana umowa kupna-sprzedaży. Koszty z nim związane: Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) - 2% od wartości nieruchomości, Opłata sądowa - 272zł, Taksa notarialna (powyżej 10.000 zł do 30.000 zł - 310 zł + 2 % od nadwyżki powyżej 10.000 zł; powyżej 60.000 zł do 1.000.000 zł - 1.010 zł + 0,5 % od nadwyżki powyżej 60.000 zł).

Prezentacja 5 - Finansowanie inwestycji.

Finansowanie inwestycji: problem finansowania bieżącej działalności, finansowanie planowanych przedsięwzięć.

Rodzaje kapitału: własny (zapasowy, podstawowy, rezerwowy, zysk za rok bieżący) i obcy (kredyty, dotacje, leasing, factoring, project finance)

Kredyt:

• Udzielany na podstawie zawieranej umowy kredytowej.

• Może być udzielony jedynie na konkretny cel.

• Kredytu może udzielić tylko bank.

• Kredytobiorca jest zobowiązany do spłaty kredytu wraz odsetkami w umownym terminie , oraz zapłata prowizji od przyznanego kredytu.

• Jego wysokość zależy od zdolności kredytowej.

Pożyczka bankowa:

• Może mieć formę tylko pożyczki pieniężnej.

• W celu zaciągnięcia pożyczki nie musi być zawarta umowa.

• Polega na przeniesieniu własności określonej ilości pieniędzy na pożyczkobiorcę.

• Nie musi być udzielona na konkretny cel.

• Może być odpłatna lub nieodpłatna.

Leasing - stosunek cywilnoprawny w ramach którego jedna ze stron umowy (leasingodawca) przekazuje drugiej stronie (leasingobiorcy) prawo do korzystania z określonej rzeczy na uzgodniony w umowie leasingu czas, w zamian za ustalone ratalne opłaty (raty leasingowe). Wyróżnia się:

• Leasing bezpośredni (gdy producent zawiera umowę bezpośrednio z użytkownikiem)

• Leasing pośredni (w transakcji uczestniczą więcej niż dwie strony, tzn. między producentem a użytkownikiem występuje wyspecjalizowane przedsiębiorstwo leasingowe).

Leasing finansowy:

• Umowy leasingu podpisywane na okres wieloletni .

• Po zakończeniu tego okresu, leasingobiorca może wykupić za ustaloną kwotę przedmiot leasingu.

• Przedmiot takiego leasingu jest własnością leasingobiorcy i zwiększa wartość jego środków trwałych.

Leasing operacyjny:

• Nie ma możliwości wykupu przedmiotu leasingu.

• Przedmiot leasingu jest uznawany za własność przedsiębiorstwa leasingowego.

Cechy leasingu:

• Polega na kredytowaniu transakcji leasingowej przez bank .

• Bank finansuje zakup przedmiotu leasingu lub zasila finansowo korzystającego z leasingu.

• Polega na wydzierżawieniu dobra inwestycyjnego przedsiębiorstwu pobierając za to opłaty.

• Leasingobiorca spłaca w ratach kosz zużycia wykorzystywanego przez siebie środka produkcji, a także rozmaite koszty finansowe.

• Leasing jest często droższy niż kredyt bankowy.

• Jest korzystny w przypadku małych firm niemających wystarczających kapitałów i niedysponujących odpowiednimi zabezpieczeniami pozwalającymi uzyskać kredyty.

• Przedmiotem leasingu najczęściej są środki transportu, sprzęt komputerowy oraz maszyny i urządzenia specjalistyczne.

Wady:

-opłaty leasingowe w leasingu operacyjnym są kosztem uzyskania przychodu.

-zobowiązania z tytułu umowy leasingowej mają charakter pozabilansowy i nie powodują zmniejszenia zdolności kredytowej leasingobiorcy

-zabezpieczeniem jest z reguły przedmiot leasingu i weksel in blanco

-procedura zawarcia umowy leasingowej jest prosta i szybka.

-nie trzeba angażować własnego kapitału

Zalety:

- leasingobiorca może stracić przedmiot leasingu gdy upadnie leasingodawca.

- leasingodawca nie odpowiada za wady przedmiotu leasingu.

- opóźnienia w spłacie rat leasingowych są poważnym naruszeniem umowy i niosą za sobą niekiedy surowe sankcje dla leasingobiorcy.

- rzadko istnieje możliwość skrócenia bądź wypowiedzenia umowy przez leasingobiorcę.

- opóźnienia w spłacie rat leasingowych są poważnym naruszeniem umowy i niosą za sobą niekiedy surowe sankcje dla leasingobiorcy

Leasing a podatki:

• W kwestii operacyjnego wszystkie początkowe opłaty są bez uwzględnienia VATu, w przypadku finansowego podatek to część uzyskania przychodu plus całość podatku VAT.

• Jeśli chodzi o podatek dochodowy to w leasingu operacyjnym wszelkie opłaty są płacone z przychodów przed ich opodatkowaniem, natomiast w kwestii finansowego część raty obniża zysk po opodatkowaniu korzystającego.

Factoring - jest to szeroko pojęte pośrednictwo handlowe. Polega ono na nabywaniu przez specjalistyczne przedsiębiorstwo bieżących wierzytelności od podmiotów gospodarczych. W praktyce jednak umowy factoringowe dotyczą wierzytelności krótkoterminowych do 4 miesięcy. Tym rodzajem działalności w Polsce z reguły zajmują się banki.

Wady:

• Bardziej skomplikowany od kredytu i wymaga większego zrozumienia jego założeń przez klienta.

• Factoring jest usługą droższą niż kredyt.

• Przeszkodą w podpisaniu umowy factoringowej może być konieczność osiągnięcia odpowiedniego limitu sprzedaży oraz posiadania stałych klientów.

• Podpisanie umowy factoringowej wymaga zawiadomienia dłużników.

• Faktorzy nie są zainteresowani skupem wierzytelności o krótkim terminie wymagalności, co jest podyktowane unikaniem ryzyka, chętniej skupują wierzytelności o dłuższym terminie

Zalety:

• Większa dostępność finansowania

• Umożliwia zapewnienie stałego dopływu środków pieniężnych, pozwalających na intensyfikację obrotów i zwiększenie zysku.

• Niesie ze sobą możliwość odraczania płatności szczególnie pożądanym odbiorcom.

• Pozwala na poprawę płynności finansowej, jak również likwidację skutków opóźnień płatniczych i skuteczniejszy sposób planowania przepływów gotówki.

• Informuje o stanie niespłaconych
  wierzytelności.

• Krótsza i prostsza procedura
  kredytowa możliwość przejęcia ryzyka wypłacalności dłużnika

Factoring właściwy - polega on na przejęciu przez faktora wierzytelności i wszystkimi z nim związanymi konsekwencjami włącznie z ryzykiem wypłacalności dłużnika.

Factoring niewłaściwy - w tym przypadku ryzyko niewypłacalności dłużnika nie przechodzi na faktora, a umowa bardzo podobna jest do u mowy pożyczki. W przypadku nie wypłacenia w terminie zobowiązań następuje przeniesienie zobowiązań na przedsiębiorcę.

• Przedsiębiorstwo może wyemitować obligacje przemysłowe w celu pozyskania kapitału długoterminowego o dużej wartości.

• Może też emitować krótkoterminowe papiery komercyjne np. KWIT-y

• Papiery dłużne emitują głównie duże przedsiębiorstwa o ustalonej reputacji.

• Najczęściej emisja papierów dłużnych zastępuje zaciąganie kredytów.

• Ich nabywcami są głównie inne przedsiębiorstwa i instytucje finansowe, które lokują w nich część swoich nadwyżek finansowych.

• Przedsiębiorstwo najczęściej nie jest w stanie prowadzić emisji samodzielnie, więc angażuje do pomocy bank, pełniący funkcję subemitenta.

• Prospekt emisyjny to dokument o charakterze informacyjnym, publikowany przez emitenta papierów wartościowych, skierowany do potencjalnych akcjonariuszy.

• Cena akcji wynika z oczekiwań inwestora dotyczących korzyści, które może mu ona przynieść. Są one równe sumie wypłacanej dywidendy oraz zysku kapitałowego.

Emisja akcji:

• Emisja założycielska - wydawanie akcji przy tworzeniu nowej spółki

• Kolejne emisje - przy podwyższaniu kapitału zakładowego

Emisja obligacji:

• Brak uprawnień względem emitenta.

• Emitowane w czterech podstawowych okresach do wykupu:

• od 1-5 lat - nazywa się obligacjami krótkoterminowymi

• od 5-12 - nazywa się obligacjami średnioterminowymi

• powyżej 12 lat - nazywa się obligacjami długoterminowymi

• obligacje wieczyste zwane konsolami nie są nigdy wykupywane, a ich posiadacz otrzymuje nieskończony strumień odsetek, zwany rentą wieczystą.

Wady obligacji:

• Skomplikowana i dość kosztowna procedura sprawia, że opłacają się dopiero od pewnego progu (zdaniem ekspertów około 1-1,5 mln zł)

• Złożona i wydłużona w czasie procedura emisyjna .

• Podatność na wahania rynkowych stóp procentowych

• Możliwe trudności w sprzedaży obligacji na słabo rozwiniętym rynku papierów dłużnych

Zalety obligacji:

• Nieco niższe oprocentowanie niż w wypadku kredytu.

• Możliwość elastycznego ustalenia terminu spłaty.

• Brak konieczności ustanowienia zabezpieczenia

• Dogodna dla emitenta struktura terminu wykupu

Wady akcji:

• Emitując akcje przedsiębiorstwa ,uważać należy aby nie utracić pakietu kontrolnego własnej firmy

• Pakiet kontrolny- liczba akcji spółki potrzebna do uzyskania większości głosów na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy (WZA).

• Z reguły, ze względu na rozbicie akcjonariatu, pakiet kontrolny gwarantowany jest przez posiadanie 25-35% akcji.

Zalety akcji:

• Zaletą akcji jest ich elastyczność, szczególnie w sytuacji dezinwestycji. Nie trzeba ponosić dodatkowych kosztów przy wejściu na giełdę.

BOT czyli "build - operate - transfer" (buduj - eksploatuj - przekaż). Na mocy tej umowy podmiot prywatny podejmuje się budowy i finansowania obiektu inwestycyjnego oraz jego eksploatacji i utrzymania, analogiczne jak przy zawarciu umowy BOOT. Po upływie określonego w umowie czasu użytkowania obiektu, podmiot prywatny przekazuje obiekt podmiotowi publicznemu, który przez cały czas trwania umowy jest prawnym właścicielem inwestycji.

BOOT (Build, Own, Operate, Transfer) - Projekt, w którym wykonawca zapewnia środki finansowe na realizację inwestycji. To obrazuje zerwanie z dotychczasowym, tradycyjnym sposobem kontraktowania (realizowanych inwestycji), w którym środki finansowe pochodziły od właściciela, użytkownika przedsięwzięcia.

BOO (build - own - operate) (buduj - posiadaj - eksploatuj). Jest to umowa, na mocy, której firma prywatna podejmuje się budowy i finansowana obiektu inwestycyjnego oraz jego eksploatacji i utrzymania. Podmiot prywatny pozostaje właścicielem obiektu, ma prawo pobierania opłat od odbiorców i obciążania ich innymi kosztami. Podmiot publiczny wytacza się na wstępie procesu, po przekazaniu praw do projektu podmiotowi prywatnemu, za które to prawa uzyskuje stosowne opłaty.

Buy back - skup akcji własnych przeprowadza spółka - emitent w celu ich umorzenia. Buy back jest sposobem na podwyższenie wartości akcji pozostających w obrocie.

• Metoda buy-back pozwala na finansowanie projektu przez podmiot który nie jest ani organizatorem projektu, ani jego wykonawcą.

• Podmiot ten zobowiązuje się zapewnić finansowanie projektu, pełni funkcję gwaranta spłaty środków.

• Pozyskuje on przyszłych najemców lub nabywców na okres zapewniający spłatę kredytów,

• W okresie spłaty kredytu pobiera czynsz oraz odpowiednie procentowe wynagrodzenie.

• Metoda ta ogranicza ryzyko inwestora

Koszt kapitału to stopa procentowa wyrażająca stosunek rocznych wydatków przedsiębiorstwa, ponoszonych w związku z pozyskiwaniem środków na jego działalność (kapitału), do wartości rynkowej tego kapitału. W związku z większym ryzykiem, koszt kapitału własnego powinien być większy, niż koszt kapitału obcego.

Project finance - oznacza finansowanie projektów.

• Rdzeń Project finance stanowi specjalnie powołana do przeprowadzenia transakcji spółka. Spółka ta jest wyodrębniona majątkowo w stosunku do pozostałych uczestniczących w procesie finansowania.

• Project finance jest alternatywą dla przedsiębiorstw, które chcą przeprowadzać duże inwestycje i które posiadają lukę w kapitałach własnych, uniemożliwiającą dalszy rozwój.

• Obciążenie majątku długiem może zmniejszyć zastosowanie Project finance. Powołanie odrębnej spółki umożliwia wzrost oceny zdolności do spłaty długu. Spółka celowa wpływa na odseparowanie ryzyka wypłacalności kredytobiorcy od ryzyka generowania dodatnich przepływów pieniężnych przez finansowany projekt.

Zalety:

• Metoda ta powoduje, że inwestycja staje się możliwa do zrealizowania,

• W jej wyniku otrzymujemy nie tylko dodatkowy pieniądz, ale i doświadczenie w zarządzaniu ryzykiem i projektami.

Wady:

• Metoda kosztowna ze względu na konieczność wykonanie licznych analiz.

• Konieczność negocjowania wielu kontraktów sprawia, że przedsięwzięcie jest bardzo czasochłonne

• Wysokie oprocentowanie, prowizje i koszty ubezpieczeń.

Prezentacja 6 - Mega projekty.

Mega projekty - specyficzna podgrupa wśród wszystkich projektów inwestycyjnych, zaliczamy do nich inwestycje o wartości minimum 500 mln. $ (wg Benjamina Esby'ego). Przykłady: mosty, porty, rurociągi, porty lotnicze.

Czym różnią się od zwykłych inwestycji:

• Ogromna wartość inwestycji i specyficzny sposób ich finansowania

• Długi okres implementacji

• Znaczny wpływ na środowisko naturalne, życie społeczne oraz gospodarkę

• Trudność w oszacowaniu nakładów inwestycyjnych i przyszłych efektów - duży stopień ryzyka

Znaczenie dużych projektów infrastrukturalnych:

• Społeczny aspekt: pobudzają rozwój cywilizacyjny, powodują wzrost poziomu życia, wzrost poziomu alfabetyzacji oraz informatyzacji społeczeństwa, poprawiają bezpieczeństwo, „napędzają” gospodarkę, stymulują popyt globalny, stanowią bodziec do dalszych inwestycji, zmniejszają bezrobocie.

• Ekologiczny aspekt: wpływ negatywny (zaburzenia równowagi danego ekosystemu np. autostrada poprowadzona przez serce puszczy lub ryzyko zwiększonej emisji zanieczyszczeń np. spalin samochodowych) lub wpływ pozytywny (głównie inwestycje w odnawialne źródła energii - ogromne zapory np. Tama Trzech Przełomów czy farmy słoneczne oraz wiatrowe)

Źródła ryzyka:

• Przekraczanie nakładów inwestycyjnych i czasu implementacji - ogromne trudności związane z poprawnym oszacowaniem nakładów inwestycyjnych, wynika to z ogromnych rozmiarów mega projektów, gdzie każdy element inwestycji mógłby stanowić odrębny projekt inwestycyjny.

• Ryzyko ekologiczne - ogromny wpływ mega projektów na środowisko w istotny sposób decyduje o sposobie realizacji inwestycji, a czasem nawet o jej zaniechaniu.

• Ryzyko rynkowe - występuje, gdy prognozowany popyt był większy od rzeczywistego.

• Profil ryzyka a rodzaj mega projektu:

• Energetyka: elektrownie cieplne (najmniejsze ryzyko techniczne oraz rynkowe), elektrownie wodne (dość duże ryzyko środowiskowe i społeczne, raczej niskie ryzyko rynkowe - ustabilizowani klienci), elektrownie jądrowe (najbardziej ryzykowne, duże ryzyko techniczne, instytucjonalne, społeczne i środowiskowe, średnie ryzyko rynkowe).

• Transport: ryzyko techniczne jest zróżnicowane i zależy od rodzaju budowanego obiektu (wyższe ryzyko dla mostów i tuneli, mniejsze dla dróg), ryzyko społeczne jest stabilne, ale wysokie, szczególnie, jeśli korzystanie z obiektów ma być odpłatne (podobnie jest z ryzykiem rynkowym).

• Sposoby ograniczania ryzyka

• Pozyskiwanie dodatkowych sponsorów oraz wierzycieli,

• Odpowiednie formułowanie kontraktów z innymi uczestnikami projektu (możliwość renegocjacji)

• Ubezpieczenia,

• Stosowanie instrumentów finansowych

• Wsparcie rządu (ulgi podatkowe, ułatwienie otrzymania koncesji i pozwoleń i pozwoleń)

Tradycyjne sposoby finansowania dużych projektów:

• Kraje wysoko rozwinięte

• Mega projekty w sektorze publicznym finansowane były poprzez dług publiczny (np. emisję obligacji Skarbu Państwa)

• Sektor prywatny opierał się głównie na długu korporacyjnym

• Kraje rozwijające się

• Mega projekty w zakresie infrastruktury realizowane były głównie przez rządy, które zaciągały kredyty w międzynarodowych instytucjach finansowych, jak np. Bank Światowy

Project Finance - jest to obecnie najpopularniejszy sposób finansowania dużych inwestycji o charakterze komercyjnym. Jest on znacznie korzystniejszy od zwykłego finansowania, gdyż nie zależy od wiarygodności kredytowej podmiotu realizującego inwestycję (kredyt jest udzielany na podstawie oceny zyskowności inwestycji). W celu realizacji inwestycji tworzy się specjalną spółkę celową. Spółka ta, na zrealizowanie inwestycji, zaciąga w banku kredyt, który następnie ma być spłacany z nadwyżek finansowych (zysków), osiąganych przez tę spółkę.

4 fazy klasycznego PF:

1. Faza przedinwestycyjna: dokonanie analizy: rynku, ekonomicznej, strategicznej, technicznej. Prezentacja projektu potencjalnym źródłom finansującym (bankom),

2. Faza realizacji - założenie spółki celowej, podpisanie wszelkich umów wykonawczych

3. Faza rozruchu - obiekt udostępniany jest spółce, rozpoczyna się spłata kredytu

4. Faza operacyjna - dalsza eksploatacja obiektu, całkowita spłata zobowiązań.

Finansowa architektura mega projektów infrastrukturalnych - jest to struktura finansowania realizowanego projektu - relacja długu do kapitału własnego. Przykłady relacji dług/kapitał:

1. Projekty infrastrukturalne o niskim ryzyku: 90/10

2. Projekty w Energetyce (spółka celowa ma podpisane umowy gwarantujące przychody): 85/15

3. Projekty infrastrukturalne obciążone ryzykiem (np. płatne drogi): 80/20

4. Projekty w zakresie eksploatacji surowców: 70/30

Partnerstwo publiczno-prawne - współpraca sferze usług publicznych pomiędzy jednostkami administracji centralnej/samorządowej a podmiotami prywatnymi (np. budowa dróg, autostrad, lotnisk, portów).

Mega projekty:

• Eurotunel - pod kanałem La Manche, łączy Francje i GB, 2 tunele - w przewozowe i 1 awaryjny, 40 m pod dnem kanały, każda nitka tunelu na 50 km, ruch samochodowy i osobowy odbywa się za pomocą pociągów wahadłowych EUROSTAR (160 km/h), koszt: 15 mld $, czas budowy: 7 lat.

• Spółka Eurotunel plc - ogrome długi, 2-krotnie przekroczony budżet, w dniu otwarcia 8 mld funtów długu, pierwsze zyski, 1 mln €, po 13 latach (2007),

• Dubaj:

• Budowa największego portu lotniczego świata, zdolnego przyjąć 150 mln pasażerów rocznie - wartość inwestycji 32 mld $,

• Burdż Chalifa - najwyższa budowla świata: 169 pięter użytkowych 850m wysokości, wartość inwestycji 1.5 mld $

• Palm Islands - największy na świecie kompleks sztucznych wysp w kształcie palm, o łącznej długości linii brzegowej przekraczającej 700km,

• Budowa nabrzeża Dubai Waterfront - największego sztucznego nabrzeża świata o linii brzegowej 800km i powierzchni 7 razy większej od nowojorskiego Manhattanu i 2.5 razy większej od stolicy USA - Waszyngtonu,

• Projekt Bawadi - największa na świecie ekskluzywna dzielnica hotelowo - biznesowa (29 000 miejsc noclegowych) - 27 mld $

• Budowa archipelagu The World - 300 wysp mieszkalnych układających się w mapę świata,

• Budowa jedynego 7-gwiazdkowego hotelu na świecie, Burdż-al-Arab, hotel ma kształt żagla, jego budowa kosztowała 1.5 mld $

• Zapora Trzech Przełomów - jest to tama zbudowana na rzece Jangcy w centralnej prowincji Chin - Hubei, jest to najdroższy pojedynczy projekt budowlany w historii świata, koszt: ponad 37 mld. $, w trakcie jej budowy przesiedlono ok. 1.4 mln. osób, czas: 13 lat - rozpoczęła się w 1993r., a zakończyła 20 maja 2006r.,

• Z jednej strony olbrzymie korzyści ekologiczne (potężne źródło odnawialnej energii),

• Z drugiej strony obawy, iż tama jest „tykającą bombą ekologiczną”

• Zapora pełni funkcję największej na świecie elektrowni wodnej z 26 generatorami o łącznej mocy 18,2 tys. MW (Megawat),

• Jest w stanie wyprodukować aż 84,7 TWh (Terawatogodzin) energii!

• Jest to porównywalne z kilkunastoma, a nawet kilkudziesięcioma dużymi reaktorami atomowymi,

• Kanał Panamski i Sueski

• Most pokoju - w 2001r. ukończono budowę tzw. Mostu Pokoju, ciągnącego się nad kanałem sueskim, w pobliżu portu Al-Kantara

• Polska

• Tunel pod rondem generała Ziętka

• Katowicki odcinek DTŚ - od Brackiej do Bogucickiem

• Węzeł Murckowska

Prezentacja 7 - Rewitalizacja.

Rewitalizacja - kompleksowy proces odnowy obszaru zurbanizowanego. Przestrzeń, funkcje i substancja tego obszaru uległy procesowi strukturalnej degradacji. Degradacja wywołuje stan kryzysowy, który uniemożliwia lub utrudnia rozwój ekonomiczny i społeczny obszaru. Utrudnia zrównoważony rozwój miasta.

Przykłady: Mariacka (bardzo nieudane), renowacja poprzemysłowej strefy Nowe Gliwice (GWSP), adaptacja budynku powojskowego przy ul. Koszarowej 17 dla potrzeb ASP w Katowicach, plany rewitalizacji rynku w Katowicach.

Głównym zadaniem rewitalizacji jest wzmocnienie potencjału zdegradowanych obszarów, które z jakichś względów znalazły się poza obszarem zainteresowania mieszkańców, użytkowników czy też inwestorów. Rewitalizacja jest także narzędziem likwidującym podstawowe problemy społeczne.

Gentryfikacja - rehabilitacja budynków, opuszczonych oraz zamieszkanych przez klasę pracującą, i konsekwentne przeobrażanie ich wraz z najbliższym otoczeniem w dzielnicę zamieszkaną przez klasę średnią. Przykłady: Krakowski Kazimierz. róg Mokotowskiej i Hożej, Times Square.

Wiąże się z:

• Kompleksową poprawą warunków mieszkaniowych na gentryfikowanym terenie

• Wzrostem cen gruntów i budynków

• Wymianą klasową, wysiedleniem uboższej ludności

• i napływem bogatszej klasy średniej

• Zmniejszeniem przestępczości

• Zmniejszeniem ilości pustostanów

Tereny poprzemysłowe definiuje się, jako zdegradowane, zanieczyszczone, nieużytkowane lub nie w pełni wykorzystane tereny, przeznaczone pierwotnie pod działalność gospodarczą, która została zakończona. Przykłady: KWK „Katowice” - siedziba główna Muzeum Śląskiego.

Tereny poprzemysłowe są ważne ze względu na rosnące zapotrzebowanie wśród inwestorów na postindustrialne lokalizacje oraz nasze dziedzictwo kulturowe.

Nieruchomością zabytkową jest nieruchomość, jej część lub zespół nieruchomości, stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową.

Rejestr zabytków - najbardziej powszechna forma ochrony zabytków. Zajmuje się działaniami administracyjnymi w zakresie wpisu obiektu do rejestru zabytków zajmuje się wojewódzki konserwator zabytków.

Partycypacja społeczna - to aktywny udział mieszkańców w decyzjach podejmowanych przez samorządy lokalne w sprawach mających bezpośredni lub pośredni wpływ na ich własne interesy. Podstawowe formy partycypacji społecznej: informowanie, konsultowanie i współdecydowanie.

Prezentacja 8 - Inwestowanie w obligacje i listy zastawne.

• RYNEK FINANSOWY - rynek, na którym zawierane są transakcje finansowe, polegające na zakupie i sprzedaży instrumentów finansowych.

• INSTRUMENT FINANSOWY - Kontrakt pomiędzy dwoma stronami regulujący zależność finansową, w jakiej obie strony pozostają.

• PAPIER WARTOŚCIOWY - szczególny rodzaj instrumentu finansowego. Dokument stwierdzający istnienie określonego prawa majątkowego w taki sposób, że posiadanie dokumentu jest niezbędną przesłanką realizacji zawartego w nim prawa.

Rynek finansowy:

• Rynek pieniężny - instrumenty finansowe: o dużej płynności i charakterze wierzycielskim, termin wymagalności < 1 rok, cel: zachowanie płynności podmiotów gospodarczych, instrumenty: bon skarbowy, certyfikat depozytowy, bon komercyjny, akcept bankierski, repo (umowa odkupu), reverse repo (odwrotna umowa odkupu)

• Rynek kapitałowy - instrumenty finansowe o charakterze wierzycielskim bądź własnościowym, termin realizacji - co najmniej 1 rok, cel: efektywna alokacja kapitału między podmioty emitujące instrumenty tego rynku, właściwa wycena instrumentów rynku kapitałowego i uzyskanie dochodu przez inwestorów, instrumenty: akcje, obligacje, listy zastawne, certyfikaty inwestycyjne, kwity depozytowe, prawa do akcji, prawa poboru, warranty subskrypcyjne.

• Rynek instrumentów pochodnych - Pochodne instrumenty finansowe, cel: Zabezpieczenie się przed ryzykiem, spekulacja w nadziei uzyskania ponadprzeciętnych dochodów.

• Rynek walutowy - tworzy transakcje walutowe, polegające na sprzedaży wyrażonego w jednej walucie instrumentu finansowego za instrument finansowy wyrażony w innej walucie.

Instrumenty pochodne (derywaty) - instrumenty finansowe, których wartość zależy od innego instrumentu. Należą do nich: kontrakty terminowe futures, opcje. Charakteryzuje je wysokie ryzyko (wyższe od akcji i obligacji) i wyższy zysk.

WARTOŚĆ EMISYJNA - cena jaką musi zapłacić pierwszy nabywca obligacji (płacona bezpośrednio emitentowi lub reprezentującemu go pośrednikowi).

WARTOŚĆ RYNKOWA - cena jaka występuje w transakcjach kupna i sprzedaży obligacji na giełdzie lub rynku pozagiełdowym.

AKCJE	OBLIGACJE
- odzwierciedlają prawa udziałowe w kapitale akcyjnym	- odzwierciedlają wierzytelności pieniężne
- daje akcjonariuszom także prawa korporacyjne, oprócz praw majątkowych	- wywołuje wyłącznie skutki obligacyjne
- wysokość dywidendy za akcję zależy od zysku	- oprocentowanie które nie zależy od wyniku finansowego
-większe ryzyko i większe zyski	- mniejsze ryzyko i mniejsze zyski

Obligacje - dłużne papiery wartościowe. Emitent obligacji, czyli dłużnik drugiej strony - obligatariusza (właściciela obligacji) i zobowiązuje się wobec niego do wykupu obligacji. Nabywcy mają prawo do: wypłaty odsetek, zwrotu wartości nominalnej obligacji, ewentualnych świadczeń dodatkowych, zbywania obligacji innej osobie.

ZALETY:	WADY:
stałe przychody (możliwość wypłacania odsetek np. co kwartał) możliwość sprzedaży przed terminem wykupu łatwość zakupu na ogół małe ryzyko finansowe możliwość inwestowania nawet niewielkich kwot pieniędzy możliwość zakupu obligacji o różnym okresie inwestowania	możliwość utraty części zysku w przypadku sprzedaży obligacji przed terminem, szczególnie na rynku wtórnym (na giełdzie) niska zyskowność w porównaniu z innymi formami inwestowania

Rodzaje obligacji:

• Rodzaj emitenta: skarbowe, hipoteczne, przemysłowe i komunalne

• Czas wykupu: krótkoterminowe (1-5), średnioterminowe (5-12), długoterminowe (12<)

• Zasady oprocentowania: o stałym oprocentowaniu, o zmiennym oprocentowaniu (FRN), o zmiennym oprocentowaniu, (adjustable rate notes lub variable rate notes), obligacje zerokuponowe i obligacje indeksowane

• Inne: Obligacje wyrażone w obcej walucie, Euroobligacje, obligacje z opcją wykupu na żądanie emitenta, obligacje z opcją wykupu na żądanie posiadacza, obligacje bezterminowe (perpetualne) i obligacje zamienne

Listy zastawne - długoterminowe papiery dłużne emitowane przez banki hipoteczne, imienne lub na okaziciela o wysoki poziomie bezpieczeństwa. Są głównym źródłem refinansowania działalności kredytowej banków hipotecznych.

Rodzaje listów:

Hipoteczne:

• Emitowany na rynku nieruchomości

• Podstawę emisji stanowią wierzytelności banku hipotecznego zabezpieczone hipotekami

Publiczne:

• Podstawę emisji stanowią kredyty zabezpieczone do pełnej wysokości, z należnymi odsetkami, gwarancją lub poręczeniem: Skarbu Państwa, NBP, Wspólnot Europejskich

WADY:	ZALETY:
mają małą płynność muszą być długo trzymane w portfelu inwestycyjnym (do wykupu) co najmniej kilka tysięcy złotych trzeba w nie zainwestować	są prawie tak samo bezpieczne jak obligacje skarbowe, mają większe oprocentowanie niż obligacje

Rynek finansowy:

• Pierwotny - występuje w momencie sprzedaży instrumentu finansowego pierwszemu posiadaczowi, emitent instrumentu dokonuje tego za pośrednictwem instytucji finansowej, cena emisyjna.

• Wtórny - rynek właściwy, transakcje zawierane między inwestorami (kupno-sprzedaż instrumentów)

• Giełda - regularnie odgrywające się spotkanie stron zawierających transakcje kupna-sprzedaży w określonym czasie i miejscu. Podporządkowane określonym normom i zasadom. Obrót gł. akcjami i obligacjami.

• Rynek pozagiełdowy - nie ma ustalonego miejsca transakcji, transakcje odbywają się za pomocą środków elektronicznych i telekomunikacyjnych. Dotyczy tych papierów wartościowych (akcji, obligacji), które nie spełniają warunków dopuszczenia do obrotu giełdowego.

GWP w Warszawie - spółka akcyjna, pierwsza sesja w 1991 r., notowane są: akcje i prawa do akcji, obligacje, indeksy, instrumenty pochodne i produkty strukturyzowane.

Publikacja wyników sesji: Ceduła Giełdy Warszawskiej, serwisy elektroniczne, telegazeta, prasa.

Inwestowanie na GWP: rachunek inwestycyjny w biurze maklerskim lub rynek kierowany zleceniami (zlecenie - informacja o tym, co i na jakich warunkach inwestor chce kupić lub sprzedać na giełdzie).

Najważniejsze indeksy:

• 
  
  WIG20 - (cenowy) 20 największych i najbardziej płynnych spółek z podstawowego rynku akcji.

• mWIG40 - (cenowy) 40 średnich spółek.

• sWIG80 - (cenowy) 80 małych spółek.

• WIG - (dochodowy) wszystkie spółki notowane na GPW.

• 
  WIG-PL - (dochodowy) akcje wszystkich krajowych spółek giełdowych.

• NCIndex - akcje wszystkich spółek notowanych na NewConnect.

• 
  Subindeksy sektorowe

Prezentacja 9 - Inwestowanie w akcje.

Akcje - są rodzajem papierów wartościowych. Posiadacze akcji, czyli akcjonariusze, są współwłaścicielami części majątku spółki akcyjnej, takiej, której akcje są dopuszczone do publicznego obrotu, czyli można nimi handlować na publicznym rynku kapitałowym, czyli rynku powszechnie dostępnym dla indywidualnych inwestorów. Kupując akcje, uzyskujemy pewien wpływ na to, jak jest zarządzana oraz prawo do udziału w zysku, wypracowanym przez spółkę.

Nabywając akcję spółki, akcjonariusz uzyskuje pewne prawa. Najważniejsze z nich to:

• Prawo głosu na walnym zgromadzeniu,

• Prawo do dywidendy, inaczej: prawo do udziału w zyskach spółki,

• Prawo do udziału w masie likwidacyjnej,

• Prawo poboru, czyli prawo do zakupu akcji nowej emisji.

Podstawowym organem władzy w spółce jest Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy (WZA).

Spółka, a konkretnie Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy, podejmuje decyzję o podziale zysku netto na dwie części, którymi są: zysk zatrzymany, zysk do podziału (czyli dywidenda).

Zysk zatrzymany pozostaje w spółce, powiększa on kapitał własny spółki i stanowi w ten sposób jedno z możliwych źródeł finansowania przyszłych inwestycji. Druga część zysku netto, czyli zysk do podziału, zwany dywidendą, zostaje wypłacony akcjonariuszom (posiadacz każdej akcji otrzymuje pewną wartość przypadającą na 1 akcję).

Akcjonariusze spółki mają prawo do udziału w masie likwidacyjnej w proporcji zgodnej ze strukturą akcjonariuszy.

Prawo poboru to prawo akcjonariusza do zakupu akcji nowej emisji po ustalonej cenie emisyjnej. Przy czym zazwyczaj cena emisyjna jest niższa niż cena rynkowa akcji.

Podstawowe rodzaje akcji:

• Akcje imienne - w celu przeniesienia własności akcji imiennej konieczne jest pisemne oświadczenie.

• Akcje na okaziciela - przeniesienie własności odbywa się poprzez odpowiedni zapis w systemie ewidencyjnym po dokonaniu transakcji kupna - sprzedaży.

Akcje uprzywilejowane i zwykłe:

• Zwykłe - imienne i na okaziciela

• Uprzywilejowane:

• Akcje uprzywilejowane co do głosu - posiadacz takiej akcji ma prawo do więcej niż jednego głosu na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy (w polskim prawie do dwóch głosów);

• Akcje uprzywilejowane co do dywidendy - posiadacz takiej akcji ma prawo do stałej wielkości dywidendy:

• Akcje uprzywilejowane co do udziału w masie likwidacyjnej - posiadacz takiej akcji ma pierwszeństwo (przed posiadaczami akcji zwykłych) do udziału w masie likwidacyjnej.

Przedmiotem obrotu na giełdzie mogą być tylko akcje nie mające postaci materialnej, a więc istniejące w formie zapisu komputerowego. Przy dziesiątkach tysięcy transakcji i milionach papierów wartościowych sprzedawanych i kupowanych na każdej sesji, tylko ich elektroniczna postać może gwarantować szybkość, niezawodność i bezpieczeństwo obrotu giełdowego.

Akcje notowane są na Giełdzie Papierów Wartościowych. Notowania giełdowe są aktualizowane, co minutę i prezentowane z 15-minutowym opóźnieniem.

O tym, w jaki sposób notowane są różne instrumenty finansowe na Giełdzie decyduje Zarząd Giełdy. Zarząd ma do wyboru dwa systemy: notowania ciągłe i notowania jednolite (tzw fixingi).

W akcje inwestują inwestorzy: instytucjonalni 35%, indywidualni 34% i zagraniczni 31%.

Analiza techniczna (inaczej analiza wykresów) - zbiór technik mających na celu prognozę przyszłych cen (kursów) papierów wartościowych walut czy surowców na podstawie cen historycznych. Zadaniem analizy technicznej jest generowanie następujących sygnałów: sygnał wskazujący na konieczność kupna akcji, sygnał wskazujący na konieczność sprzedaży akcji i sygnał wskazujący na brak działania.

Analiza techniczna opiera się na następujących zasadach:

• Rynek dyskontuje wszystko (jeżeli wszystkie czynniki kształtujące cenę rynkową znajdują w niej swoje odzwierciedlenie to wystarczy prowadzić badania i obserwacje tej ceny)

• Ceny podlegają trendom (trend należy rozpoznać i wykorzystywać dopóki, dopóty nie pojawią się przesłanki świadczące o jego zmianie)

• Historia się powtarza

Trend rynkowy to kierunek, jaki przyjmują szczyty i dołki wyznaczane przez ceny. Wyróżniamy trzy rodzaje trendów: spadkowy (seria coraz niżej położonych szczytów i dołków), wzrostowy (seria coraz wyżej położonych szczytów i dołków) lub horyzontalny (zwany również bocznym, brakiem trendu lub konsolidacją) - szczyty i dołki układające się horyzontalnie).

Ze względu na czas trwania trendu rozróżniamy:

• Trend długoterminowy (trend główny), który trwa co najmniej sześć miesięcy

• Trend średnioterminowy (trend wtórny), który trwa od trzech tygodni do trzech miesięcy

• Trend krótkookresowy, który trwa do 3 tygodni

Wsparcie to poziom lub obszar, na którym zainteresowanie ze strony popytu jest na tyle silne, aby przezwyciężyć presję ze strony podaży. Linia wsparcia wyznaczona jest z reguły przez dno poprzedniego spadku.

Opór to poziom lub obszar, na którym presja ze strony podaży jest silniejsza od popytu. Lina oporu wyznaczona jest z reguły przez poprzedni szczyt.

Gdy mamy do czynienia z trendem wzrostowym, a ceny odbijają się od poziomu oporu to stanowi to z reguły przerwę w zwyżkach, po której opór jest przełamywany. Odbicie od poziomu wsparcia podczas trendu spadkowego oznacza chwilowe zastopowanie spadków, jednak z reguły poziom ten jest pokonywany, a zniżki kontynuowane.

W przypadku przebicia wsparcia następuje zmiana trendu.

W przypadku przebicia oporu następuje zmiana trendu spadkowego na wzrostowy

Na znaczenie poziomu wsparcia lub oporu wpływają trzy czynniki:

• Dłuższe utrzymywanie się cen na poziomach wparcia lub oporu przekłada się na większą siłę tych poziomów

• Wysoki wolumen potwierdza ukształtowany poziom wsparcia lub oporu

• Im mniej czasu upłynęło od momentu powstania wsparcia lub oporu tym bardziej są one znaczące

Prosta średnia ruchoma SNA:

• Średnia arytmetyczna z określonej ilości odczytów

• Nazywana jest ruchomą lub kroczącą, gdyż w miarę napływania nowych odczytów starsze są wyłączane ze wzoru a najnowsze uwzgledniane

• Miejsca przecięcia wykresu ze średnią ruchoma są sygnałami kupna\sprzedaży

Wstęga Bollingera - składa się z linii średnich, które nie są oddalone o stałą wartość, lecz o wartość uzależnioną od dynamiki zmian ceny - im cena bardziej zmienna w danym okresie, tym linie Bollingera bardziej oddalają się od wykresu cenowego.

Krótka sprzedaż (Short Sale) - operacja ta polega na pożyczeniu akcji, sprzedaniu ich, a następnie po pewnym czasie zakupie tych akcji i oddaniu ich pożyczającemu.

Zysk przypadający na 1 akcję (EPS, Earnings Per Share) - iloraz zysku netto spółki oraz liczby akcji.

Dywidenda przypadająca na 1 akcję (DPS, Dividend Per Share) - iloraz dywidendy (czyli zysku do podziału) i liczby akcji.

Wskaźnik cena - zysk (C/Z, P/E, Price - Earnings Ratio) - iloraz ceny rynkowej akcji i zysku netto przypadającego na 1 akcję.

Stopa dywidendy (Dividend Yield) - iloraz dywidendy przypadającej na 1 akcjęi ceny rynkowej akcji.

Wskaźnik cena - wartość księgowa (C/WK, P/BV, Price - Book Value Ratio)- iloraz ceny rynkowej akcji i wartości księgowej akcji.

Analiza fundamentalna:

• Koncentruje się na emitencie papieru wartościowego, jego otoczeniu ekonomicznym, w którym funkcjonuje.

• Jej celem jest określenie opłacalności inwestycji w akcje spółki

• Odpowiada na pytanie: Czy warto zainwestować w te papiery wartościowe?

• Etapy:

• Analizy makroekonomicznej - Czyli czy nam się opłaca inwestować

• Analizy sektorowej - Czy posiada zdolności rozwoju w stosunku do całej gospodarki

• Analizy sytuacyjnej firmy - jest to ocena spółki na tle innych danego sektora

• Analizy finansowej spółki

• 
  Wyceny akcji

• Klasy wskaźników

• Płynności - czy firma ma szybki dostęp do gotówki?

• Aktywność - jak szybko należności zmieniane są na gotówkę?

• Zadłużenia - jak firma radzi sobie z kapitałem obcym?

• Rentowność - jak zyskowna jest działalność?

• Wartość rynkowa - jaką wartość ma spółka na rynku?

Metody wyceny akcji:

• Dochodowe - prognozowanie i aktualizowanie możliwych do osiągnięcia dochodów

• Koszty i majątek firmy - szacowanie wartości składników spółki

• Porównań rynkowych - na rynku kapitałowym, porównanie wartości kapitałów własnych i długu

• Mieszane - dochodowe i kosztowe

Wady analizy fundamentalnej:

• Założenie że zyski będą rosły dlatego, że robiły tak do tej pory

• Stałość tempa wzrostu

• Założenie stałości gospodarki (nie ma recesji i ekspansji)

• Historyczność badanych wskaźników

• Niemożność uwzględnienia wszystkich rodzajów ryzyka m.in. Zmiany stóp procentowych, walutowego itp.

• Zbyt duży wpływ subiektywności ocen

• Akcje przewartościowane (cena rynkowa > ceny faktycznej)

• Akcje niedowartościowane (cena rynkowa < cena faktyczna)

• Wartość rynkowa spółki = akcje w obrocie × cena akcji

• Wrogie przejęcie - wykup pakietu większościowego spółki i zmiana jej zarządu

• Hossa - długotrwały wzrost kursu giełdowego

• Bessa - długotrwały spadek kursu giełdowego

• Wielki Kryzys (1929 - 1933):

• Czarny czwartek - 24 października 1929 (spadek cen akcji na giełdzie w Nowym Jorku, początek kryzysu)

• Objął praktycznie wszystkie państwa oprócz ZSRR (gospodarka centralnie planowana)

• Czarny poniedziałek - 19 października 1987 (wskaźnik giełdy amerykańskiej Dow Jones Industrial Average gwałtownie spadł o 22%, a wraz z nim inne indeksy giełdowe na całym świecie)

• Owczy pęd - gwałtowne i nieuzasadnione kupowanie lub sprzedawanie akcji, naśladując aktualny trend

• Rajd św. Mikołaja (efekt grudnia) - okres grudnia, w którym występuje wzrost kursów akcji na GPW

• Efekt stycznia - hossa noworoczna, spowodowana masowymi inwestycjami

Prezentacja 10 - Instrumenty pochodne.

• Instrument pochodny (derywat) - transakcja finansowa pomiędzy dwiema stronami lub większą ich liczbą dotycząca przyszłej wartości instrumentu bazowego

• Instrumenty bazowe:

• Akcje

• Indeksy giełdowe

• Obligacje

• Waluty

• Stopy procentowe

• Towary (rudy, produkty rolne)

• Kto stosuje instrumenty pochodne:

• Hedging - zabezpieczanie się przed ryzykiem zmian cen

• Spekulanci - osoby, które przejmują ryzyko (liczą na zmianę ceny i sprzedaż z zyskiem)

• Arbitrażyści - wykorzystanie różnicy cen jednego produktu na różnych rynkach (kupujemy truskawki w Krakowie za 5zł, a w Katowicach sprzedajemy za 7zł)

• Zalety i wady instrumentów pochodnych:

• (+) Zabezpieczenie przed zmianami cen

• (+) Bardzo duża stopa zwrotu (efekt dźwigni finansowej)

• (-) ryzyko poniesienia strat

• (-) wymagana znajomość zasad i funkcjonowania instrumentów pochodnych

• Kontrakt forward - transakcja, w której odbiorca i dostawca umawiają się co do kupna w przyszłości na określonych warunkach (wybieramy sobie model samochodu i dzisiaj zobowiązujemy się, że kupimy go za 3 miesiące za określoną kwotę pieniędzy. Jeśli zmieni się cena samochodu, nie wpłynie to na kwotę, którą zobowiązaliśmy się zapłacić.)

• Obrót na rynku pozagiełdowym

• Negocjowane oraz zawierane prywatnie, bez instytucji gwarantujących

• Brak depozytu

• Całość kontraktu podlega negocjacjom

• Kontrakty forward zawiera się na:

• Metale

• Surowce energetyczne

• Stopy % (umawiamy się z bankiem, że za 3 miesiące weźmiemy kredyt na umówiony %)

• Kursy wymiany walut

• Wady i zalety kontraktów forward:

• (+) Forma zabezpieczenie przed zmianą ceny

• (-) ryzyko niepewności realizacji kontraktu

• Kontrakt futures - umowa pomiędzy kupującym a sprzedającym, dotycząca zakupu konkretnego instrumentu lub towaru, z datą dostawy w przyszłości.

• Obrót na giełdzie

• Obecność izby rozrachunkowej gwarantującej bezpieczeństwo realizacji kontraktu

• Każdy kontrakt jest ściśle wystandaryzowany (ma określone cechy dotyczące ilości, jakości i terminu dostawy), tak że obie strony są dokładnie poinformowane, co jest przedmiotem handlu.

• Depozyt zabezpieczający - kupujący i sprzedający wpłacają do izby rozrachunkowej odpowiednią kwotę pieniędzy stanowiącą zabezpieczenie kontraktu. Ponieważ cena kontraktu zmienia się przez cały okres, kwota ta stosownie powiększa lub pomniejsza się. Dlatego też kontrahenci zobowiązani są do utrzymania odpowiedniego poziomu depozytu

• Pozycja długa - zakup kontraktu terminowego. Posiadacz długiej pozycji zakłada wzrost ceny i tylko w przypadku realizacji tego scenariusza osiągnie zysk. Spadek cen dla posiadacza pozycji długiej oznacza stratę

• Przykład: kupujemy kontrakt na 10 ton jabłek po 100zł za tonę. Jeśli cena wzrośnie do 200zł za tonę, wtedy odnosimy zysk, bo za 10 ton płacimy 1000zł, a nie 2000zł wg ceny rynkowej

• Pozycja krótka - sprzedaż kontraktu terminowego. Posiadacz krótkiej pozycji zakłada spadek cen, zrealizowanie tego scenariusza oznacza zysk w jego kieszeni i stratę dla drugiej strony umowy - posiadacza pozycji długiej

• Przykład: jesteśmy sadownikami i sprzedajemy jabłka. Sprzedajemy kontrakt na sprzedaż 10 ton jabłek po 100zł za tonę. Jeśli cena jabłek spadnie do 50zł, wtedy odnosimy zysk, bo sprzedamy jabłka za 1000zł, a nie 500zł wg ceny rynkowej

• Opcja - daje możliwość sprzedaży/kupna przedmiotu opcji w przyszłości po ściśle określonych warunkach

• Rodzaje opcji (ze względu na prawo posiadacza opcji):

• opcja typu call (kupna) - daje prawo do zakupu określonego instrumentu

• opcja typu put (sprzedaży) daje prawo do sprzedaży określonego instrumentu

• rodzaje opcji (ze względu na czas wykonania opcji):

• typ amerykański - wykonanie w dowolnym terminie pomiędzy datą zakupu, a terminem wygaśnięcia

• typ europejski - wykonanie tylko w dniu wygaśnięcia, co nie oznacza, że nie może być wcześniej przedmiotem handlu

• typ azjatycki - cena rozliczenia stanowi średnią cenę aktywu w pewnym okresie czasu (przeważnie odnosi się do towarów)

• cena opcji (premia) - kwota, jaką płaci wystawcy opcji jej nabywcą. Jest to więc cena rynkowa opcji;

• cena wykonania (rozliczenia) - cena, po której następuje wykonanie opcji. Jest ona określona w kontrakcie i nie może być zmieniona;

• cena instrumentu podstawowego (bazowego) - wartość rynkowa składnika aktywów finansowych, którego dotyczy opcja. Jest to cena niezależna od warunków kontraktu opcyjnego i ona określa korzyści obu stron w momencie realizacji umowy (kontraktu)

• Posiadacz opcji ma prawo:

• sprzedać opcję

• wykorzystać opcję (nabyć przedmiot opcji po określonych warunkach)

• pozostawić opcję do wygaśnięcia

• Long call - kupno opcji kupna;  

• Short call - sprzedaż opcji kupna; 

• Long put - kupno opcji sprzedaży;  

• Short put - sprzedaż opcji sprzedaży.

• Tych zagadnień nie potrafię opisać zwięźle i zrozumiale, więc odsyłam do prezentacji o instrumentach pochodnych. Trzeba to sobie narysować i wyobrazić, wtedy to jest zrozumiałe

Prezentacja 11 - Fundusze inwestycyjne.

• Fundusz inwestycyjny - gromadzi środki i inwestuje je, w celu osiągnięcia zysku

• Depozytariusz - zapewnia bezpieczeństwo zgromadzonych przez fundusz aktywów, przechowuje je

• Banki

• Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych (KDPW)

• Klasyfikacja funduszy inwestycyjnych (prawo):

• Otwarte:

• Fundusz dysponuje kapitałem, do którego można dokładać lub wyciągać środki

• Emitują jednostki uczestnictwa (część aktywów funduszu)

• Zmienna, wysoka liczba uczestników

• Nieograniczona, ciągła emisja

• jednostki uczestnictwa niezbywalne, odkupowane przez fundusz na żądanie uczestnika

• Zamknięte:

• Fundusz dysponuje stałym, niezmiennym kapitałem

• Emitują certyfikaty inwestycyjne

• Stała, niska liczba uczestników

• Ograniczona emisja

• Certyfikaty zbywalne na rynku wtórnym

• Klasyfikacja funduszy inwestycyjnych (obszar inwestycji)

• Fundusze akcyjne - inwestują 60% swoich środków w akcje

• Fundusze zrównoważone - inwestują od 40-60% w akcje, resztę w instrumenty dłużne

• Fundusze obligacji

• Fundusze rynku pieniężnego - krótkoterminowe instrumenty dłużne wystawiane przez emitentów, którzy niosą małe ryzyko niewypłacalności (Skarb Państwa, banki)

• Fundusze nieruchomości

• Otwarte - inwestują w papiery wartościowe spółek z sektora nieruchomości

• Zamknięte - inwestują głównie w projekty deweloperskie, prawa do nieruchomości, udziały we współwłasności nieruchomości

• Parasolowe - w ich ramach można przemieszczać środki pomiędzy subfunduszami bez podatku dochodowego (19%) (jak widzimy, że kursy akcji spadają, to przenosimy środki na subfundusz obligacji, i odwrotnie)

• Fundusz emerytalny - gromadzi środki (w postaci składek uczestników), inwestuje je w celu osiągnięcia zysku, a następnie wypłaca uczestnikom w chwili osiągnięcia wieku emerytalnego

• Zarządzany przez Powszechne Towarzystwo Emerytalne (PTE)

• Obowiązkowy dla osób urodzonych po 31,12.1968r. (urodzeni wcześniej mają dowolność)

• Wady i zalety inwestowania w fundusze inwestycyjne:

• (+) Dywersyfikacja portfela

• (+) profesjonalne zarządzanie

• (+) Bezpieczeństwo inwestycji

• (+) Elastyczność wyboru strategii inwestycyjnej

• (-) ryzyko straty

• (-) brak bezpośredniego wpływu na politykę inwestycyjną

• (-) opodatkowanie inwestycji

Prezentacja 12 - Inwestowanie w kruszce, ropę i sztukę

• Złoto

• jak inwestować w złoto?

• Kupno złotych sztabek/monet

• Certyfikaty - papiery wartościowe będące dowodem własności określonej ilości złota

• Akcje kopalń złota

• Fundusze złota

• Instrumenty pochodne (kontrakty terminowe na złoto)

• 24 karat - próba 0,999

• Wady i zalety inwestowania w kruszce

• (+) Bezpieczeństwo inwestycji

• (+) Trwałość kruszcu

• (+) Bezpiecznie przechowuje wartość pieniądza

• (-) możliwość kradzieży lub przywłaszczenia przez osoby niepowołane

• (-) trudności z przechowywaniem

• (-) możliwość obniżenia wartości złota

• (-) długi okres oczekiwania na zyski

• System z Bretton Woods (1944) - nakładał obowiązek na każdym państwie do zastosowania polityki monetarnej, której jednym z celów było utrzymanie kursów wymiany w jednoprocentowym przedziale wahań

• Parytet złota - stałych stosunek wartości pieniądza do jednostki złota

• Ropa

• 1 baryłka ropy naftowej ≈ 158 litrów

• Szacuje się, że przy obecnym poziomie eksploatacji ropa na Ziemi skończy się za 40 lat

• Inwestowanie w ropę:

• Akcje spółek petrochemicznych (PKN Orlen, Lotos)

• Samodzielnie (poprzez Internet)

• Wady i zalety inwestowania w ropę:

• (+) Duża stopa zwrotu

• (+) Dostępność inwestycji (przez Internet)

• (-) Polityczne uwarunkowania

• (-) Destrukcyjne siły natury (tornada, fale tsunami)

• Sztuka

• Art-banking

• Najprostszy i najdroższy sposób

• Pełna obsługa

• Poprzez zakup udziałów

• to taki fundusz inwestycyjny, który zbiera środki od uczestników na inwestycje w sztukę

• Samodzielne inwestowanie

• Trzeba się znać i tyle

• Wady i zalety inwestowania w sztukę:

• (+) niemal gwarantowany zysk

• (+) walory estetyczne

• (-) Inwestycja długoterminowa

• (-) wymagana znajomość branży

• (-) Ryzyko kradzieży lub zniszczenia dzieła

• (-) Problem autentyczności nabywanych dzieł

• (-) W krótkim okresie czasu mały zysk a nawet strata

---