KONSPEKT
LEKCJI SZTUKI
W KLASIE I GIMNAZJUM

OPRACOWANIE
NAUCZYCIELKA GIMNAZJUM NR 3 W HRUBIESZOWIE- mgr ANETA FRANKE
NAUCZYCIELKA GIMNAZJUM W MIRCZU- mgr DOROTA SMOLL

Aneta Franke
Dorota Smoll

Klasa: I gimnazjum
Czas trwania: 2 razy po 45 minut
Temat: Kompozycje dynamiczne - zabawy średniowiecznego żaka -
techniki różne.
Zagadnienie plastyczne: Kompozycja jako organizacja płaszczyzny
Zagadnienie muzyczne: Nauka pieśni i tworzenie akompaniamentu perkusyjnego do pieśni "Breve regnum"
Cele dydaktyczne:
Uczeń:
- zna cechy charakterystyczne sztuki romańskiej - architektury, rzeźby, malarstwa romańskiego;
- zna cechy charakterystyczne architektury gotyckiej i typy budowli tworzone w tym okresie;
- zna rzeźbę i malarstwo gotyckie;
- zna pojęcie statyka i dynamika w kompozycji;
- potrafi odczytać dzieła pod względem ikonograficznym;
- potrafi przedstawić postać ludzką w ruchu;
- potrafi dokonać analizy swojego wytworu;
- potrafi komponować płaszczyznę za pomocą różnych technik
i materiałów plastycznych;
- potrafi zaśpiewać pieśń "Breve regnum";
- umie stworzyć akompaniament perkusyjny, dokonać zapisu rytmu;
- potrafi scharakteryzować repertuar muzyczny żaków;
- zna pojęcie juwenalia:
- kształtuje spostrzegawczość, koordynację wzrokowo - słuchową
i sprawność manualną;
- bierze aktywny udział w percepcji słuchowej i wzrokowej, doskonali wyobraźnię;
- doskonali umiejętności organizacyjne w działaniach muzycznych oraz podczas wykonywania prac plastycznych;
- wdraża się do wykonywania prac zespołowych - współpraca w trakcie realizacji zadania plastycznego i muzycznego
Metody pracy: informacyjne, waloryzacyjne, praktycznego działania
Formy pracy: grupowe
Media:
- "Wielcy Malarze ich życie, inspiracje i dzieło" (zeszyt 147)
- przeźrocza: "Zabytki sztuki romańskiej", "Zabytki sztuki gotyckiej"
- Irena Ulanowska - Bryszewska, Maria Halina Czurkowa "Rysunek zawodowy dla szkół odzieżowych" WSiP 1995
- Waclaw Panek ,,Świat muzyki" WsiP 1999
- "Muzyka i my" klasa VI - utwory do słuchania. Płyta CD WSiP 2001
Materiały plastyczne: farby plakatowe, pastele olejne i suche, kolorowe gazety, wycinanki, materiały tekstylne, nożyce, klej, naczynko na wodę, pędzle, brystole format A1, sznurek (linka), klamerki (spinacze)

Przebieg zajęć:
1. Czynności organizacyjno - porządkowe.
2. Przypomnienie wiadomości o sztuce romańskiej i gotyckiej. Pokaz przeźroczy - omówienie cech charakterystycznych dla tych okresów.
3. nawiązanie do tematu lekcji (prezentacja reprodukcji przedstawiających stroje średniowieczne Aneksy: 1, 2, 3, 4, 5, 6)
- czynniki wpływające na zmiany w ubiorze człowieka
Na przestrzeni wieków ubiór człowieka przechodził różne przemiany. Kształtowało go wiele czynników, z których najważniejsze to: dostępne surowce, sposób wykonania, klimat, warunki społeczne, gospodarcze, kulturowe (sztuki plastyczne) oraz cel ubioru. Strój miał bowiem nie tylko chronić i zdobić ciało ale określać także pozycję osoby w społeczeństwie.
- charakterystyka stroju żaka
Tak też jest właśnie ze strojem żaka - dawnego ucznia. Ubiór żaka składał się z kaftana, wąskich spodni, nakrycia głowy i butów. Kaftan u góry był dopasowany, w talii odcięty, lekko rozszerzony u dołu. Początkowo kaftany sięgały kolan, później skrócono je do połowy ud. W okresie gotyku rękawy kaftanów mogły być podwójne. Wierzchni był rozcięty i powycinany
w nieregularne zęby (czasami przypominały skrzydła anioła). Doły kaftanów mogły być wycięte w zęby różnego kształtu. Góra rękawów była szeroka
i tworzyła bufy. Na nogach młodzi żacy nosili wąskie spodnie, przypominające współczesne rajstopy. Na stopy nakładano ciżmy - buty
ze skóry niekiedy o bardzo długich noskach (do 45 cm długości). Zamiast butów - ciżm niekiedy "rajstopy" podszywano podeszwami.
Głowy okrywały różne czapki, np. filcowe kapelusze o różnych proporcjach
i rondach, kaptury i berety.
Ubiory żakowskie mogły przypominać swoją kolorystyką asymetryczne stroje rycerzy i giermków zwane "miporti". Były one niekiedy bardzo barwne, do ich uszycia używano kolorów żywych i jaskrawych.
(Rozmowa o dawnych żakach, o tym kim byli, czym się zajmowali itp.)
4. Podanie tematu lekcji.
5. Wprowadzenie do tematu - charakterystyka repertuaru muzycznego tworzonego przez żaków.
Żacy wywodzący się z różnych warstw społecznych: ubogiej, drobnej szlachty zagonowej, mieszczan, chłopów musieli często zarobić na swoje utrzymanie. Odwiedzali bogatych mieszczan, kupców, rzemieślników śpiewając i wygłaszając okolicznościowe oracje, za co otrzymywali jałmużniane datki. Chłopcy śpiewali swe pieśni w mieście i na wsi, w kościele i na ulicy, po polsku i po łacinie. Tematyka pieśni była różnorodna. Zdarzały się utwory swawolne, satyryczne, niekiedy krytykujące duchowieństwo, co sprawiło, że duchowni pisarze nie utrwalali ich. Stąd niewiele zachowało się do naszych czasów. Tym cenniejsze są owe unikatowe dziś dokumenty życia szkolnego rozmiłowanej w śpiewie młodzieży sprzed kilkuset lat.
Przykładem muzyczno- literackiego zabytku z tamtych czasów jest pieśń ,,Breve regnum"
6. Prezentacja pieśni "Breve regnum" - śpiew nauczyciela.
7. Omówienie pieśni:
- charakter melodii
- budowa utworu
- treść (wyjaśnienie pojęcia juwenalia- ośmiodniowe wakacje rzeszy szkolnej , urozmaicone zabawami, podczas których wybierano króla żaków)
8. Nauka pieśni
- ćwiczenia emisyjne
- powtarzanie fragmentu melodii za nauczycielem
- śpiew całości pieśni
9. Zakończenie lekcji. Podanie informacji na temat materiałów plastycznych potrzebnych na następną lekcję.

Druga jednostka lekcyjna
1. Przypomnienie pieśni "Breve regnum".
2. Sformułowanie zadania plastycznego
- przypomnienie wiadomości o kompozycji statycznej i dynamicznej
- przypomnienie cech charakterystycznych stroju średniowiecznego żaka
- ukazanie postaci średniowiecznego żaka przy pomocy różnych technik plastycznych
- wybranie odpowiedniego rodzaju kompozycji ukazującej juwenalia
3. Podział klasy na cztery grupy i przydział technik (każda grupa wykonuje prace na formacie A1)
Grupa 1 - wykonuje pracę techniką plakatówki
Grupa 2 - do pracy używa tylko pasteli suchych i olejnych
Grupa 3 - pracę komponuje stosując kolorowe gazety i wycinanki (mogą
wydzierać i wycinać)
Grupa 4 - stosuje materiały tekstylne
4. Ekspresja twórcza uczniów. W trakcie pracy plastycznej uczniowie słuchają muzyki średniowiecznej ( Anonim -"Breve regnum", "Muzyka
i my" klasa VI - utwory do słuchania, płyta CD, WSiP 2001).
5. Korekta prac. Indywidualne rozmowy z uczniami na temat kompozycji
w rozwiązywaniu problemów natury technicznej.
6. Wystawa prac. Zawieszenie prac na lince przy pomocy klamerek.
7. Dyskusje nad efektem plastycznym i sposobem realizowanego zadania plastycznego (jakie trudności mieli uczniowie podczas wykonywania tego zadania plastycznego, czego one dotyczyły: kompozycji, techniki
czy ukazania postaci w średniowiecznych strojach?)
8. Ocena prac wyrażona stopniem.
9. Echo rytmiczne.
10. Tworzenie akompaniamentu perkusyjnego. Zapis na tablicy rytmu
dla poszczególnych grup.
11. Wykonanie pieśni z podziałem na śpiewających i grających.
12. Nagranie pieśni z akompaniamentem w wykonaniu uczniów.
13. Wysłuchanie utworu - samoocena.
14. Ocena nauczyciela.
15. Podsumowanie lekcji, podkreślenie wartości świeckich zabytków sztuki (muzyki i malarstwa) z czasów średniowiecza.

---