WPŁYWY KOMUNISTÓW W AZJI ŚRODKOWEJ ( AFGANISTAN ) I W AFRYCE.(1)

Afganistan

Pelną niezależność Afganistan uzyskał w 1919 roku , po długotrwałych walkach z Brytyjczykami..Przywódca walki wyzwoleńczej, a później szef państwa Ammanullah Chan w 1926 roku przyjał tytuł króla, ale juą w 1929 roku zostałobalony po przeprowadzeniu reform skierowanych przeciwko duchowieństwu muzułmańskiemu. Nastał długi okres destabilizacji politycznej . W 1953 roku władzę zdobył Mohammed Daud Khan, który w 1973 roku proklamował republikę i został pierwszym prezydentem. Za jego rządów Afganistan nawiązał wspólpracę gospodarczą i wojskową z ZSRR.. W kwietniu 1978 roku doszło do wojskowego zamachu stanu i zamordowania prezydenta Dauda. Jego miejsce zajął generał Nur Mohammed Taraki. Zwycięska junta utworzyła Republikę Rewolucyjna i proklamowała Demokratyczną Republikę Afganistanu. Natychmiast też zawarła układ o przyjaźni i pomocy z ZSRR. Podsycano natomiast wrogość do Stnów Zjednoczonych, co dało efekt w postaci porwania i zamordowania przez muzułmańskich szyitów ambasadora USA w Kabulu.

We wrześniu 1979 roku w kolejnym zamachu stanu został zabity prezydent Taraki . Władzę przejął Hafizullah Amin. Nowy reżym został niezwłocznie uznany i poparty przez ZSRR.

Juz w 1978 roku wybuchła wojna domowa . Kiedy prezydent Taraki zaczął przeprowadzać radykalne reformy w duchu sowieckim, wywołał opór sunnitów broniących tradycji i feudalno- plemiennych struktur społecznych . Ruch oporu przerodził się w regularną partyzantkę, wydatnie popieraną przez sąsoedni Pakistan.

Po drugim przewrocie prezydent Amin oddalał się od polityki swojego poprzednika i zrywał więzy łączące jego kraj z ZSRR.. W tej sytuacji doszło do interwencji wojsk rosyjskich w grudniu 1979 roku. Komandosi sowieccy zamordowali Amina .Urząd prezydenta zajał Barbak Karmal przywieziony z Moskwy. Zdobywał on wykształcenie w różnych państwach bloku wschodniego i był przygotowany do odegrania takiej właśnie roli. Karmal oświadczył,że to on poprosił ZSRR o „ braterską pomoc”. Amina nazwał szpiegiem amerykańskim.

Zajęcie Kabulu przez wojska interwencyjne i okupacja więszej części kraju wywołała sprzeciw ludności. W regionach górskich rozwijał się ruch partyzancki. Agresja sowiecka spotkała się z potępieniem większości państw świata. Jedynie kraje satelickie Moswy określały tę agresję mianem „ braterskiej pomocy” . Prezydent USA ogłosił embargo na dostawy zboża do ZSRR oraz nowoczesnych technologii dla przemysłu petrichemicznego. Stany Zjednoczone wznowiły natomiast dostawy broni do Pakistanu, który pomagał partyzantom Afgańskim. Ponadto prezydent J. Carter zaproponował bojkot Igrzysk Olimpijskich w Moskwie, przypadających w 1980 roku.

W lutym 1980 roku ludność Kabulu zaprotestowała przeciwko obecności wojsk sowieckich. Doszło do zamieszek , w których zginęło 500 osób. W dwa miesiące później z podobnym protestem wystąpili studenci - i tym razem były ofiary śmiertelne. Zabito kilkudziesięciu studentów.

Chcąc zmylić opinię światową, która jednoznacznie potępiała agresję sowiecką, władze na Kremlu 22 czerwca ogłosiły komunikat o częściowym wycofaniu wojsk rosyjskich z Afganistanu.. Był to jednak tylko manewr przed zbliżającą się olimpiadą w Moskwie, jednak nie uratował jej przed bojkotem. Stany Zjednoczone, RFN i kilka innych znaczących w sporcie i bogatych krajów nie przysłało swoich reprezentacji. Dla ZSRR oznaczło to spore straty materialne..

Wkrótce po Olimpiadzie siły Armii Czerwonej w Afganistanie były wzmocnione, ale wojna przedłużała się, gdyż mudżachedini, choć gorzej uzbrojeni , potrafili doskonale walczyć z wrogiem , kryjąc się w trudno dostępnych rejonach górskich. Zdesperowani agresorzy posuwali się do ludobójstwa, używając m.in. gazów bojowych.Lata przedłużającej się wojny przyniosły ogromne zniszczenia kraju i masową emigrację ludności ( około 5 mln).W stosunkach międzynarodowych nastąpił nawrót zimnej wojny i załamanie się polityki rozbrojenia i odprężenia ( detente) Ogromnie podupadł autorytet ZSRR w krajach Trzeciego Świata , a zwłaszcza wśród państw muzułmańskich.

Wojna afgańska wpłynęła w bardzo istotny sposób na kształtowanie opinii społeczeństwa sowieckiego. Wprawdzie niedopuszczalna była jawna krytyka władz, jak w Stanach Zjednoczonych podczas wojny wietnamskiej , ale panowały podobne nastroje. Wielu obywateli zdawało sobie sprawę z bezsensu wojny i monstrualnych jej kosztów Powroty z wojny wielu inwalidów, wiadomości o poległych ( ich liczby nigdy nie podawano rzetelnie), pogłębiały rozgoryczenie społeczeństwa . Dopiero objęcie funkcji sekretarza generalnego KPZR przez Michaiła Gorbaczowa i zmiany dokonane przez niego na niektórych stanowiskach państwowych dały początek bardzo ostrożnej polityce wobec wojny afgańskiej.

W październiku 1986 roku zaczęło się częściowe wycofywanie oddziałów Armii Czerwonej z Afganistanu. Promoskiewski reżym w Kabulu ogłosił w styczniu 1987 roku jednostronne zawieszenie broni. Była to próba zakończona całkowitym niepowodzeniem, ponieważ partyzanci nie zamierzali składać broni, ani negocjować dopóki w kraju pozostawały wojska sowieckie.

Pod koniec 1987 roku Moskwa zrezygnowała ze skompromitowanego prezydenta Karmalazastępując go bardziej elastycznym generałem Mohammedem Nadżibullahem, dotychczasowym szefem tajnej służby bezpieczeństwa.

Ostateczne decyzje w sprawie zakończenia sowieckiej okupacji Afganistanu zapadły w Genewie przy stole rokowań prowadzonych pod patronatem ONZ. Układ pomiedzy Afganistanem, Pakistanem i ZSRR podpisano 14 kwietnia 1988 roku. Przewidywał on wycofanie 115- tysięcznego sowieckiego korpusu ekspedycyjnego między 15 maja 1988, a 15 lutego 1989 roku. Połowa żołnierzy miała powrócić do ZSRR przed 15 sierpnia . Była to próba Moskwy honorowego wyjścia z kompromitującej awantury, dlatego nie wystepowała ona w zasadzie jako strona konfliktu, a tylko jako państwo potwierdzające układ afgańsko- pakistański ( układ potwierdził także Waszyngton). Układu genewskiego nie uznali przywódcy ruchu oporu, gdyż nie zaproszono ich do stołu rokowań. Oświadczyli oni, że będą prowadzić walkę aż do upadku prosowieckiego reżimu. 15 lutego 1989 roku ostatni żołnierz z korpusu ekspedycyjnego dowodzonego przez generała Borysa Gromowa opuścił Afganistan. Wycofywanie wojsk zakończyło się w przewidywanym terminie, chociaż przebiegało w bardzo trudnych warunkach . Bojownicy afgańskiego ruchu oporu ustawicznie atakowali znienawidzonych najeźdźców.

Nadżibullah utrzymał się prz władzy aż do 1992 roku, kiedy w wyniku walki między róznymi ugrupowaniami mudzahedini przejęli władzę.

---